Geen grotere vijand
dan de
mens
HAITI: Naast de honger heerst de angst
Vervolg voorpagina ERBIJ
w
17
F
ZATERDAG 5 AUGUSTUS 1972
Erbij
Valkeniers
Fotografen
Jagers
Zwarte kunst
ROOFVOGELS
VERDWIJNEN
UIT ONS
LAND
C. J. A. Wijnaendts (links) en C. de Bruin.
Torenvalk
vwvwvwvwvvwvwwwvvvvvvvvvwvvwwvwwvwvvyyvvvvywvvwvwwwyyvww
vwwwwwmnrw
rwvtnnnfvvvvvwwvvvvvvvvvwwvwvwvvvvvwwwvi
'vvvvvinfwv%nfv*rvvvvvvvvvvv*nrirvvvvvvvwvvvvvvvv'
Het begin van de vrijheid betekende
Iedere Haïtiaan
Voodoo bezig.
Een man die met deze teleurstel
lende gang van zaken bijna dagelijk»
wordt geconfronteerd is honorair se
cretaris van de Vogelbescherming, C.
J. A- Wijnaendts. Hij is blij met het
feit dat de roofvogels in heel Neder
land beschermd zijn. Hij zet er echter
wel een grote „maar” bij. De gevaren
waaraan de roofvogels blootstaan zijn
ondanks die bescherming nog zeer
groot. Want er is voor die roofvogels
geen grotere vijand dan de mens.
Ten eerste zijn roofvogels het eind
van een voedselketen. Door het ge
bruik van pesticiden in de landbouw
krijgen insecten een flinke dosis gif.
Muizen of kleine vogels, die deze
insecten eten, krijgen duizendvoudig
meer gif naar binnen omdat zij zo
veel insecten eten.
De roofvogel die op zijn beurt weer
de muizen of kleine vogels eet, wordt
nog eens duizendmaal zo sterk met
gif geconfronteerd. In het vet v»n het
dier zetten de gechloreerde koolwa
terstoffen zich vast met het gevolg
dat wanneer het vet door het lichaam
wordt verbruikt, de gifstoffen vrijko
men. Dat heeft funeste gevolgen. Eén
van de redenen dat zeearend en ha
vik het loodje leggen is, dat door
deze gifstoffen ook bijna het hele
legsel van de vogels steriel wordt en
er geen nakomelingen genoeg komen.
Ten tweede vinden sommige jacht
opzieners van de oude stempel het
nog een grote eer hun „heer” zoveel
mogelijk te jagen te geven. Dat bete
kent dat geen roofvogel in het jacht
gebied wordt geduld. Vooral de havik
is hiervan de dupe. Hij wordt ver
jaagd of afgeschoten. Het gevolg is
dat de kwaliteit van de fazantenstand
een
op
haviklegsel in alle rust en stilte is
uitgebroed, de jonge vogels volwassen
zijn geworden en konden uitvliegen.
van
name-
vaak veel kritiek op wat men in het
buitenland met de vogels doet. Maar
sommigen zijn in ons eigen land geen
haar beter. Latere we eerst maar eens
op onze eigen tellen passen!”.
Zeearend: Verdwenen uit ons land.
Is voor sommige andere dieren nog
een prijs op hun (dode) hoofd gezet
(mol, muskusrat), de roofvogels kun
nen wat dat betreft gerust zijn. Vo
gelbescherming in Utrecht looft voor
hun bescherming wel eens een prijs
uit. Zeker wanneer het gaat om die
ren waarvan de paartjes in heel Ne
derland op de vingels van één hand
zijn te tellen, zoals kerkuil en wes-
pendief.
Het eens zo vruchtbare Haiti is her
schapen in een woest ongecultiveerd
bergland: mooi om te zien voor de
schaarse toeristen, maar slecht om te
leven voor de bevolking. De woedende
slaven waren echter niet de enige
grondleggers voor dit fiasco.
brengen hem naar het politiebureau
en vertellen dat het dier „uit het nest
is gevallen”. Wijnaendts: „Onlangs
kregen we uit Loenen vier torenvalk-
jes tegelijk. Allemaal uit het nest
gevallen. Wie het gelooft mag het
zeggen! Of er wordt een ransuil ge
bracht- Hij zat bij mij in de tuin,
zeggen ze dan. Zeker midden in Den
Haag, vraag ik me dan af”.
sterk afneemt. De slechte dieren wor
den er door de havik niet meer
uitgehaald. Langzamerhand keert de
ze situatie zich ten goede, omdat men
zich in jachtopzienerskringen nu wel
realiseert dat men de havik nodig
heeft- Maar de wending ten goede
komt ook door de premie die het
Directoraat van de Landbouw uitlooft
voor degene door wiens toedoen een
echter ook het begin van de economi
sche ondergang van „La perle des Ca
ribes.” De opstandige slaven hadden de
tactiek van de verschroeide aarde zo
grondig toegepast, dat zij hun overwin
ning moesten vieren op smeulende
puinhopen. De landbouw, eens een on
uitputtelijke schatkamer, is nooit meer
van de grond gekomen. De duizenden
primitieve keuterboertjes, die Haiti nu
telt zijn nauwelijks in staat zichzelf,
laat staan een ander te voeden.
kleinmetaal die meestal nog in
buitenlandse handen zijn. 75 percent
van de Haitiaanse beroepsbevolking is
werkloos. 90 percent van de Haïtianen
is analfabeet. Het gemiddelde jaarinko
men is minder dan 80 dollar. De ge
middelde maximum leeftijd is 46 jaar.
Met deze cijfers schaart Haïti zich in
de rapporten van de Verenigde Naties
onder de armste landen van de wereld;
het staat op één lijn met landen als
India en Pakistan.
Minder opvallend echter, omdat Pa
pa Doe zijn land bewust in het isole
ment heeft gedrukt. De gemiddelde
Haïtiaan heeft geen enkele notie van
wat er gebeurt buiten de grenzen van
zijn land en wat weet de buitenwereld
eigenlijk van Haïti? Zelfs voor de ei
landen in de buurt is het een vreemde
en vooral geheimzinnige eend in de
Caraïbische bijt. Als een bewoner van
de Antilliaanse eilanden naar Haïti
reist, gaat hij niet met vakantie, maar
zoekt hij contact met de geheimzinni
ge machten van de Voodoo-cultus.
De situatie in dit paradijs was na 500
jaar Spaans bewind grondig gewijzigd.
Als gevolg van het uitputtende werk
op de plantages waren de ruim 1
miljoen Indianen binnen honderd jaar
nagenoeg uitgeroeid. Op initiatief van
de weerloze Indianen, werd hun arbeid
overgenomen door negerslaven die met
schepen uit Afrika werden aangevoerd.
Ten derde zijn er natuurfotografen,
die schade toebrengen aan het vogel-
bestand. „En dat”, zegt de heer Wij
naendts „hoewel er plaatjes genoeg
zijn gemaakt van roofvogels. Uit we
tenschappelijk oogpunt is fotografe
ren ook onnodig. Ik beschouw het als
een vorm van jacht. Maar dan een
jacht die roofvogels wegjaagt. Want
die fotografen zijn zo dol op de
natuur dat ze voor een paar plaatjes
takken wegzagen voor de lichtval,
met veel lawaai hun apparaten op
stellen en door hun aanwezigheid de
stilte en rust verstoren. Dat mag bij
het huidige lage aantal broedsels niet
gebeuren”.
De ontbossing heeft zelfs het klimaat
aangetast. De regenval is de laatste
halve eeuw sterk teruggelopen. Het
water dat naar beneden komt stroomt
onbelemmerd- met de grond naar zee.
Tussen de kalende berghellingen slin
geren zich bijna droge rivierbeddingen,
waarin halfnaakte vrouwen de was
doen, zich baden en drinkwater halen.
Water is in Haïti een even groot pro
bleem als voedsel.
„Mensen die het niet over hun hart
kunnen krijgen om da vogel in koe
len bloede dood te maken vinden er
wel een andere oplossing voor. Ze
De industrie beperkt zich tot enkele
kleina fabriekje* textiel, schoenen,
Bij stukken en beetjes hoopt de
Vogelbescherming op deze manier de
Nederlandse roofvogalstand voor uit
sterven te behoeden. Wijnaendts:
„Dat is hoog, hoog nodig, anders is
het definitief afgelopen. We hebben
Tegen al die bedreigingen van roof
vogels zet de Vogelbescherming de
„dankbaarheidspremie” en de roofvo-
gelrevalidatie. Eigenlijk een verkeerd
woord, want men houdt zich niet
bezig met het gezondmaken van zieke
dieren. De Utrechtse vereniging heeft
in de Alblasserwaard een aantal hok
ken gebouwd waarin met veel zorg
en toewijding de jonge en oude die
ren die men krijgt weer „terug tot de
natuur” worden gebracht. Want wan
neer ze te lang door de mensen zijn
vastgehouden weten ze niet meer wat
jagen voor de kost is. Vandaar dat in
het roofvogelrevalidatiecentrum de
vogels eerst de smaak van muizen en
Tenslotte is er nog het valkeniers
verbond van een twintig mensen die
met een afgerichte roofvogel jagen.
De heren De Bruin en Wijnaendts
zetten grote vraagtekens bij dit club
je. „Door het huidige tekort aan roof
vogels kan men alleen voor veel geld
een jachtvalk uit Italië importeren.
Moet deze hobby anno 1972 nog be
dreven worden? vraagt da Vogelbe
scherming. De enige valkenier die
werkelijk professioneel moet optre
den, is die van de vliegbasis Leeu
warden om de lucht „schoon” te hou
den van vogels voor de straalvliegtui
gen. Voor de andere valkeniers is het
een soort vrijetijdsbesteding. Meer
niet”.
Als gevolg van een ongecontroleerde
ontbossing is de vegetatie volkomen
veranderd. De Franse kolonisten voer
den de eerste aanvallen uit op de
mahonies, de ceders en andere waar
devolle boomsoorten en nadien is er
doorlopend in het wilde weg op de
bossen ingehakt. Ondanks diverse
waarschuwingen van deskundigen van
de Verenigde Naties, gaat de houtkap
in onverminderd tempo door. Her
bebossing is een volkomen onbekend
begrip. In een land waar gas en elek
triciteit slechts binnen het bereik lig
gen van de elite is houtskool de voor
naamste energiebron-
De Voodoo-religie, vol Afrikaanse
symbolen, blijft voor een buitenstaan
der echter een gesloten boek. De sean-
Bijgeloof en
de belangrijkste
Dit is het land, waarvan Columbus
omstreeks 1500 in zijn logboek schreef:
,-Dit eiland is werkelijk oneindig
vruchtbaar. Er zijn prachtige bossages
van pijnbomen en grote stukken
bouwland. Er is een overvloed van
honing en er zijn velerlei vogels en
vruchten. In het binnenland zijn mij
nen van metaal en de bevolking is niet
te tellen. Hispaniola is een wonder”.
ces waar de taxichauffeurs je ’s a-
vonds naar toe brengen zijn nepbijeen-
komsten met hysterisch dansende
vrouwen en een clowneske pseudo-
priester, die op de meest primitieve
wijze een geit slacht. In iedere straat
kun je terecht voor toverdrankjes,
maar de echte Voodoo krijg je niet te
zien en is alleen daardoor al een bron
van wilde verhalen, die in het Caraïbi
sche gebied de ronde doen. Er wordt
gesproken over mensenoffers tot zelfs in
het paleis van Papa Doe. Officeel is
Haïti voor 100 percent katholiek, maar
houdt zich ook met
Omstreeks 1700 kwam Haïti als
gevolg van machtsverschuivingen in
Europa onder Frans bestuur. Honder
den bloeiende plantages bezorgden de
nieuw verworven kolonie al gauw de
eretitel „La perle des Caribes”. De
Franse colon werd in Parijs gezien en
behandeld als het prototype van „de
rijk oom in Amerika”.
Over het aantal inwoners lopen de
schattingen uiteen: tussen de 4 en 6
miljoen. Meer dan een zeer ruwe
«chatting kan het niet zijn; een regi
stratie via de burgelijke stand is onbe
kend.
Ten vierde is er een hoogtepunt in
de handel in dode, opgezette dieren.
Iedereen wil graag een roofvogel op
zijn schoorsteen. Die hausse leidt van
het omhakken van nestbomen tot en
met het met ijzerdraad vastbinden
van een jonge buizerd. Die wordt dan
toch gevoerd door zijn ouders en is
daarna prachtig dood materiaal voor
naast de schemerlamp”.
ratten weer wordt bijgebracht. Ver
volgens moeten ze zelf dode muizen
„vangen” en oppeuzelen en daarna
levende. Ze worden dan in een hok
gezet waarin muizen rondlopen die
zich kunnen verschuilen in boom
stronken. De vogels moeten dan
„werken voor de kost”.
(Van een onzer verslaggevers)
Als er geen hulp komt voor i'.e
roofvogels van Nederland is hc
binnen zeer korte tijd definitiei
afgelopen. De stand is tot een
minimum gedaald. De zorgen van
de Nederlandse Vereniging tot
Bescherming van Vogels in
Utrecht is daardoor omgekeerd
evenredig toegenomen. Adjunct-
directeur C. de Bruin uit Drie
bergen zegt: „Wij willen niet
revalideren, wij willen geen zieke
beesten helpen zoals de Dieren
bescherming, wij willen dat de
soort blijft bestaan”. Maar „de
soort beschermen” komt soms
neer op een enkele vogel bescher
men. Neem bijvoorbeeld de ha
vik. Op een kaart van Nederland
zijn met enkele stippen de laat
ste broedplaatsen van haviken
aan te geven. In 1965 kregen
slechts zeven paartjes jongen.
Vijf jaar eerder broedden tachtig
paartjes hun legsel uit. Ook de
zeearend is niet alleen uit onze
contreien, maar bijna uit geheel
West-Europa verdwenen.
De officiële taal is het Frans, maar
dit wordt slechts door een zeer klein
gedeelte van de bevolking gesproken.
Op straat hoor je het Creole,
primitief communicatiemiddel
Frans-Spaanse basis. De landbouw,
voor de Fransen in de koloniale tijd een
bijna onuitputtelijke bron van welvaart,
is momenteel nauwelijks in staat in de
lokale behoefte te voorzien. De bedrijf
jes zijn klein en primitief.
Een landeigenaar, die 20 hectare be
zit voelt zich een grootgrondbezitter en
gedraagt zich dienovereenkomstig. Hij
verdeelt zijn bezit in tien stukken en
zet op leder perceel een hutje met een
vrouw- Opbrengst: rijst, koffie, katoen,
suikerriet en een onnoemelijk aantal
kinderen.Het wegennet is zo slecht, dat
het praktisch onmogelijk is de land-
bouwprodukten vanuit het binnenland
naar de kust te transporteren. Voor de
export is alleen de koffie nog van
enige betekenis.
Een typische moeilijkheid is dat zij
bij mensen vaak gewend zijn witte
muizen te eten. Zou je ze loslaten,
dan komen ze vast en zeker
honger om. In de natuur zijn
lijk geen witte muizen-
zwarte kunst zijn
Haitiaanse exportpro-
dukten in het Caraïbische gebied.
