HUN KUNST IN ZEISTER SLOT
van
V erpleegkosten
opmerkelijke ontdekkingen
FEIKE ASMA GOED
in 1971 sterk
VOOR VOLLE KERK
gestegen
BIJ ORGELCONCERT
Avonturen van
Odysseus op
televisie
IUIIIIII
foto
film
BEKENDE GALERIEËN EXPOSEREN
„Wapenshow” met een goed kwaliteitsgemiddelde
„Luchtfotografie", bundeling
Ifc'/
R
3
A
Toonkunstenaars
tegen opheffing
Utrechts orkest
Bi
Haarlems dagblad oprechte maarlemsöhe courant
ZATERDAG S AUGUSTUS 1972
I
V egetatie-kunsf'
dam
Nieuwe pockets
UL
en
jr.
posities indenken met een sterker
„schokwerking”.
ideale omgeving. Natuurlijk valt niet
te zeggen, dat deze tien galerieën
pertinent de besten in ons land zijn.
Krikhaar en Galerie Mokum ont
breken bijvoorbeeld. Buiten de grote
steden vind ik hier alleen Galerie-T
uit Haarlem en De Mangelgang uit
Groningen. Mag zo’n expositie dan
toch representatief worden geacht
voor het „nationale galerie wezen”?
Wellicht niet geheel en al, maar het
peil ligt toch ver boven het gemid
delde. Ook is dat het geval met het
getoonde werk, al kan men zich ex-
ZEIST Tien belangrijke gale
rieën geven in het Zeister Slot, onder
auspiciën van de Zeister Stichting
voor Kunst en Kuituur een gezamen
lijke expositie, een wapenschouw als
het ware. Het is een benijdenswaar-
dige omgeving om te exposeren, een
serie kleine zaaltjes, die allerlei in
delingen mogelijk maken in een
prachtig gerestaureerd slot en in een
HET BEKIJKEN van lucht
foto's is door het totaal andere
perspectief een boeiende bezig
heid. Nog boeiender wordt het
wanneer luchtfoto’s geheimen
prijs geven die bij het fotograferen
vanuit een meer normaal stand
punt niet zichtbaar zijn of door
bodemonderzoek slechts moei
zaam kunnen worden gerecon
strueerd. De voormalige directeur
van de Topografische Dienst, de
heer C. A. J. von Frijtag Drabbe,
die honderdduizenden foto’s, in
Europa en andere werelddelen uit
vliegtuigen genomen, heeft bestu
deerd, heeft uit de enorme hoe
veelheid merkwaardige ontdek
kingen een keuze gemaakt, die
door Van Goor Zonen in Den Haag
is gebundeld onder de titel
„Luchtfotografie, wat slechts wei
nig ogen zagen.
UNIEBOEK-TOP-TIEN
A
lAAAAAAAAAAJWWWUWMUWUWMWiAAAAAAAAAAHAAAAAAAAAAMAAAAMAAAAAAAAAAAMMM**********
goed
iaar:
H.)
I
dam
1
J. H. MOOLENIJZER.
in
I
)******0*>*4**4|>***AA*A4^AJ
Onder redactie van J. P. Bos
afloop bewees wel, dat nie-
teleurgesteld voelde.
21 26
I
IN DE SERIE Focus Elsevier pockets
zijn weer enkele afleveringen versche
nen- Handige boekjes die meer of min
der diepgaand tal van oude foto- en
>urg
,ien.
len-
Het
'oon
'EM-
LUtO-
iRZ-
'EN-
kND.
reisl
•am-
latse
het
out”,
tten,
rmd.
be-
op.
aon-
i.
„Clouds against the evening", een
groot doek in acryl van Kees Sper-
mon, getoond door Galerie-T.
HILVERSUM. De NOS-televisie gaat
op acht achtereenvolgende zondagen op
Nederland 2 de verfilming uitzenden van
de avonturen van Odysseus, naar het
beroemde epos „Odyssee” van Homerus. De
film, die speciaal voor televisie is gemaakt
door de Italiaanse producent van spekta
kelfilms Dino de Laurentiis en regisseur
Franco Rossi. duurt in totaal acht uur.
7
Masada” (2e druk; 39,50
(Fibula-Van Dishoeck)
2. Kim
„Liefde is f 5,90
(Teleboek)
3. Theo Thijssen
„Kees de Jongen” f 12,50
(De Boer)
Een litho van Horst Antes, als va
riatie op het thema, waarmee hij zich
de laatste tijd bezighoudt, geëxpo
seerd door Galerie d’Eendt.
Een foto van grote hoogte ge
nomen, zoals deze van het vesting
stadje Naarden dertig jaar ge
leden, blijkt een plattegrond te
zijn. De fraaie vesting aanleg, voor
een deel nog niet afgegraven, ts
duidelijk te zien. In de buiten
ste gracht is het donkergrijze spoor
van het gedempte deel terug te
vinden.
I
HAARLEM. De na am Feike Asma
oefent een sterke aantrekkingskracht uit
op de liefhebbers van het orgelspel. Een
grote mensenmenigte stroomde gister
avond tegen acht uur de Grote Kerk bin
nen. De Orgelkring voor Haarlem en om
geving zal ongetwijfeld tevreden zijn over
de opkomst van het publiek. Na het
concert, dat Feike Asma 2 juni in het
Gemeentelijk Concertgebouw gaf, waren
de verwachtingen hoog gespannen en het
applaus na
mand zich
een inleiding tot de fotografiek. Het
behandelt de verschillende procédés,
zoals toonscheiding solarisatie en pseu
do-solarisatie, rasters en dergelijke
waardoor de fotografie van overwe
gend objectief uitdrukkingsmiddel een
voertuig wordt van de persoonlijke fan
tasie en emotie. Tal van illustraties,
waarin alle fasen van een bepaald
procédé getoond worden, verluchten dit
voor de beginner, maar ook voor de
reeds gevorderde amateur instructieve
boekje.
DEN HAAG. De stichting Centraal
Administratiekantoor Algemene Wet bij
zondere ziektekosten, die sla centraal be-
taalkantoor voor deze wet optreedt, heeft
in 1971 ruim 1,48 miljard aan verpleeg-
kosten inclusief bijkomende kosten be
taald.
Dit bedrag was ruim ƒ368 miljoen ho
ger dan in 1970. De toeneming met 33
percent was, zo blijkt uit het jaarverslag,
overwegend een gevolg van een sterke
stijging van de verpleegprijzen, die zelfs
de stijging van de verpleegkosten in 1970
belangrijk overtrof.
De Toonkunstenaarsbond is een abso
luut tegenstander van liquidatie van het
USO en dat niet alleen omdat er een
werkgelegenheid voor musici verloren zou
gaan. „De liquidatie van een kunstinstel
ling in de huidige periode is een stap naar
onderontwikkeling, naar achterlijkheid,
naar verschraling en verarming. Als het
USO zou worden opgeheven dan wordt
het muzikale hart uit dit land gesneden”,
aldus de Toonkunstenaarsbond, die aan-
kondigt „tot het uiterste te zullen strijden
voor de leden van het orkest”
sober uitgevoerde, maar knap in het vlak
geplaatste linoleumsneden. Eenvoudige
motieven, tot enkele vloeiende lijnen te
ruggebracht, in serievorm in cassettes on
dergebracht. Heel handig, dat deze casset
tes tevens wissellijsten zijn. Het is een
goede tip voor grafiek verzamelaars.
Deze recensie is uiteraard bijzónder on
volledig. Wie meer wil weten mag er echt
wel een snipperdag voor uittrekken
HEIN STEEHOUWER
Het is natuurlijk onmogelijk aan alle
exposanten aandacht te besteden. Ik noem
er alleen een paar, die nogal uitdrukkelijk
naar voren worden gebracht en die te
vinden zijn in expositiehoeken van gale
rieën die de nadruk op méér werk van
enkelen lieten vallen.
Zo’n galerie is bijvoorbeeld Abrams in
Amsterdam die zich heel royaal laat ver
tegenwoordigen door het zeer interessante
weik van Mary Bauermeister. Jammer
genoeg valt het moeilijk in een krant te
rep roduceren en in woorden valt de in
druk die het maakt moeilijk te omschrij
ven Ze maakt objecten, vaak in doos-
vorm, afgedekt met glas, waarin lenzen
zijn opgenomen. Onder dat glas, maar ook
op tafelbladen om het „kijkkastje” heen,
tekf-nt ze in zwart-wit, met toevoeging
van enkele kleuren een wonderlijke we
reld van structuren, half reëel, half irreëel,
die een grote beweeglijkheid suggere
ren Die beweeglijkheid wordt versterkt
door de lenzen, die details naar voren
halen. Op dit thema varieert Mary Bauer
meister in allerlei richtingen, heel vin
dingrijk en heel verrassend.
Voorbeeld van een dubbeldruk,
waarbij twee negatieven na elkaar
op hetzelfde papier zijn afgedrukt.
Feike Asma geeft zijn publiek het volle
pond en gisteravond gaf hij zelfs zoveel,
dat mij het gevoel bekroop dat het best
wat minder had gekund. Naar mijn
smaak had hij een keuze moeten maken
tussen de Choral-phantasie van Max Re
ger en het Choral II van César Franck.
Wij mogen gerust zeggen dat de muziek
van Reger niet gemakkelijk te volgen is.
Hij worstelt met de materie en zijn klan
kenbouwsels worden gevormd door klank-
opstapelingen, die zo hecht dooreenge
vlochten zijn, dat zij zelfs voor geoefende
oren nauwelijks te ontwarren zijn. Na een
choral-phantasie van deze grootmeester
heeft men voorlopig genoeg men is
uitgeput.
Het mag een wonder heten dat Feike
Asma nog de kracht wist te vinden om
verder te gaan, maar deze „klavierleeuw”
beschikt over een onuitputtelijke fysieke
Ook met „kastjes”, maar weer heel
anders is de Haarlemmer Sjoerd Buisman
het hoofdmoment In de hoek van Galerie
De Mangelgang uit Groningen. Hij varieert
nog steeds zijn vegetatieve motieven,
nu voornamelijk gevonden takken, die
door de natuur in vreemde bochten zijn
gedwongen. In een enkel ander geval
grijpt hij in, door het ontkiemen van
tarwe in plastic zakjes te tonen, waarin
hij al dan niet zuurstof heeft toegelaten.
Zijn werk is in feite een variatie op het
curiositeiten-kabinet van onze voorvade
ren die in kasten vreemd gevormde fos
sielen en andere versteende zaken toon
den
Galerie Fenna de Vries in Rotterdam
komt uitstekend voor de dag met heel
eenvoudige maar intrigerende houten re
liefs van Kees Franse, ook allemaal ge-
Zeer sterk stegen vorig jaar de ver
pleegprijzen van de medische kindertehui
zen, de inrichtingen voor doven en slecht
horenden, de inrichtingen voor zwakzin
nigen en de inrichtingen voor geesteszie
ken. Het totaal gemiddeld uitgekeerde be
drag per dag nam toe van ƒ45,22 in 1970
tot ƒ54,51 in 1971. Dit betekende een
verhoging van ƒ9,29 tegen ƒ6,57 in 1970.
Het aantal patiënten voor wie uit
hoofde van de AWBZ uitkering werd
verleend, steeg, met uitzondering van pa
tiënten die ten laste van de AWBZ in
ziekenhuizen werden verpleegd, van 66.353
eind 1970 tot 78.422 eind 1971. De kosten
van sociaal-psychiatrische hulpverlening,
de kosten ten behoeve van de justitiepa-
tiënten, de koeten van premie-inning en
de kosten van de Ziekenfondsraad, die
niet door het centraal betaalkantoor zijn
betaald, worden in het premie-advies voor
1971 door de Ziekenfondsraad geraamd op
102,6 miljoen, zodat de totale AWBZ-
kosten over 1971 bijna 1,59 miljard be
droegen. Hierop moeten in mindering
worden g ebracht de eigen bijdragen die
op het AOW-pensioen van de daarvoor in
aanmerking komende patiënten werden
ingehouden. Deze eigen bijdragen beliepen
circa 58,1 miljoen zodat over 1971 een
totaal bedrag van circa 1,53 miljard ten
laste van de AWBZ komt.
4. Jaap Kramer en Wim de Bruyn
„Watersport van A-Z” 24,90
(De Boer)
5. M. J. Brusse
„Boefje” 10,—
(De Boer)
6. Jaap ter Haar
„Geschiedenis van de Lage Lan
den” f 39,50 per deel
(Fibula-Van Dishoeck)
7. Pierre Massoni
„Paspoort voor de slanke lijn”
ƒ4,90
(Van Dishoeck)
8. Els van Limburgh en Kathinka de
Monchy
„Fondue en barbecue" 4,90
(Van Dishoeck)
9. Simone de Beauvoir
„De Anderen” f 12,50
(De Boer)
10. Dr. A. A. A. Terruwe
„Frustratieneurose” 12,90
(Romen)
(verkrijgbaar in elke boekwinkel)
WWMMAMMMWMWMUUUUUWWWUUVMMMVUMMMJUUIAJ
Paul Höhner uit IJmuiden, representatief
voor de hele groep.
Ook thematisch werkt Galerie Nouvel-
les Images uit Den Haag met vooral
strakke platieken en objecten in glas of
plexiglas) en chroom, met als uitschieter
een boeiend kinetisch object van Nino
Calos, bewegende geometrische vormen
achter matglas.
Galerie 20 in Amsterdam werkt geva
rieerder met zowel figuratieve grafiek van
Jeroen Henneman, als werk van Woody
van Amen en groeisels zie Buisman) van
Peier Hutchinson.
Bij de Amsterdamse Galerie Asselijn
ten slotte vallen vooral op de bijzonder
ADVERTENTIE
De tien meest gekochte boeken
I juli 1972
1. Yigael Yadin
Deze ontdekkingen zijn dikwijls ont
hullend voor de manier waarop de
bodem van ons land tot stand is geko
men. Hardnekkig zijn de bodemsporen
die de zee in een polder heeft achter
gelaten. Uit een foto van de Haarlem
mermeer blijkt duidelijk waardoor de
vrijwel voortdurende herstelwerkzaam
heden aan de autoweg Amsterdam-
Leiden noodzakelijk zijn. Door de
stroomgeulen die door de vroegere zee
armen werden gevormd, stroomt thans
het grondwater- Zolang men dit niet
kan tegenhouden, zal de weg blijven
verzakken.
De verplaatsing van rivierbeddingen
in vervlogen tijden wordt door lucht
foto’s aangetoond. Deze kunnen ook
veel vertellen over vroegere dijken en
dijkbreuken. Huiveringwekkend zijn de
foto’s van door de zee verzwolgen dor
pen in Zeeland en Noord- en Zuid-
Holland. Prachtig is te zien hoe de zee
zandbanken en duinen vormt. Sporen
van afgebrande kastelen en zelfs van
Romeinse nederzettingen, wegen en
dammen vindt men terug. Fascinerend
zijn de sporen die de ijstijden in ons
land hebben achtergelaten. Het boekje
besluit met enige voorbeelden van het
gebruik van luchtfotografie voor mili
taire doeleinden.
filmzaken opnieuw vertellen of in
structie geven op pas betreden terrei
nen. Het zijn vaak vertalingen van
Duitse werkjes.
’’Foto’s met de reflexcamera” van G.
Stüvermann is bedoeld als aanvulling
op de gebruiksaanwijzing die de came
ra vergezelt. Een compact, maar aardig
compleet leerboek. Zelfs het ontwikke
len en het vergroten ontbreken niet.
"Landschapsfoto's maken” van Hans
Sponhoz vertelt op moderne wijze over
een oud specialisme. Door het formaat
kan dit boekje niet veel meer zijn dan
een inleiding op een standaardwerk
over landschapsfotografie. Een fijn
boekje voor de beginnende amateur.
"Vuistregels voor kleurenfoto’s” van
dsr. Otto Croy geeft richtlijnen hoe
men kan voorkomen dat de kleurenfo
to te veel de werkelijkheid benadert en
daardoor een surrogaat zonder waarde
wordt.
”Wat is video?” van Jan A. Kleyn is
een populaire leidraad voor de ama-
teurfilmer die zijn beelden op de band
wil gaan zetten en later op zijn T.V
uitzenden. De videorecorder gaat als
audovisueel hulpmiddel een grote toe
komst tegemoet. Filmers die er nog
tegenop zien dit nieuwe werkterrein
als hobby te beoefenen, worden door
de schrijver van dit boekje enthousiast
en deskundig op weg geholpen.
’’Vorm en lijn” van Hans Götze is
De film behandelt de omzwervingen
van Odysseus na de Trojaanse oorlog, als
hij na de val van Troje wil keren naar
het eiland Ithaca, waarvan hij koning
was, een tocht waarover hij tien lange
jaren heeft gedaan.
Als inleiding op de film wordt een
korte samenvatting van de Trojaanse oor
log, weergegeven in „de Ilias” en hande
lende over de schaking van Helena tot de
val van Troje, gegeven.
De beide Italiaanse makers van de film
hebben Homerus’ meesterwerk niet ver
minkt tot zo maar een avonturenfilm,
maar hebben de historie (het verhaal
«peelt rond 3000 jaar geleden) nauwkeurig
gevolgd.
AMSTERDAM. De Nederlandse
Toonkunstenaarsbond heeft in een brief
aan burgemeester en wethouders van
Utrecht geprotesteerd tegen de voorgeno
men liquidatie van het Utrechts Stedelijk
Orkest. De Toonkunstenaarsbond schrijft
verbaasd te zijn over het feit, dat de
wethouder van kunstzaken bij het onder
zoek van de mogelijkheden om het USO
te liquideren noch met de musici noch
met de vakbonden overleg heeft gepleegd
en getroffen te zijn over het „a-culturele,
het a-sociale en het aarts-reactionaire ka-
raKter van het plan”.
kracht. Het was ook onrechtvaardig tegen
over César Franck, want de poëtische
taal en de fijnzinnige melodiese opbouw
van het Choral II met het kantwerk van
verrassende variaties, kon zich niet meer
ontplooien na het donderend geweld van
zijn voorganger, dat ons nog in de oren
dreunde.
Het eerste gedeelte van het programma
was een evenwichtig geheel. Na de Fanta
sie en Fuga over psalm 72 11 van zijn
leermeester Jan Zwart, speelde Asma het
Concerto (trio) in Es van J. S. Bach. De
simpele weergave van de Gigue was een
verademing na de hyper-romantische
overdaad aan het slot van de fuga van
Jan Zwart. De Toccata van Johann Lud
wig Krebs(leerling van Bach) had een
opgewekte inleiding kunnen zijn voor het
Choral II van Franck, maar eerst moesten
wij ons nog heenwerken door een Trio
van de romanticus Johann Schneider en
de haast onverteerbare Phantasie van
Max Reger. Maar Feike Asma maakte
alles weer goed door te eindigen met
„Fête Dieu” van Hendrik Andriessen.
Dit werk, dat in 1918 gecomponeerd is,
heeft nog niets van zijn kracht verloren.
Hier is een man aan het woord, die iets
werkelijk oorspronkelijks te zeggen heeft
en die door iedereen verstaan wordt. An-
driessen was diep getroffen door de ver
woestingen die tijdens de Eerste Wereld
oorlog werden aangericht en hij vreesde
voor het lot van de kathedralen in Frank
rijk. Zijn „Fête-Dieu” is geen feestmuziek,
maar een felle en tegelijk smartelijke
roep om bezinning. Vrijdag 25 augustus
zal Feike Asma wederom op het orgel
van de Grote- of St. Bavokerk te horen
zijn.
bonden aan variaties op één onderwerp.
Het zijn tafelbladen als een boers houten
relief vlak op panelen, waarop houten
appels zijn gerangschikt. Dan toont ze ook
nog de stalen kubussen „met franje” van
Cornelius Rogge en een paar bijzonder
goede bladen in gemengde techniek van
Aat Verhoog in een sterk persoonlijk
absurde stijl.
Calerie d’ Eendt zegt het met Horst
Antes, het internationale paradepaard van
dit ogenblik met grote doeken, waarop
mensen zijn teruggebracht tot hoofden op
benen in zeer eenvoudige composities ge
rangschikt tot magisch werkende idolen,
van deze wereld afgewend en vervreem
de personages. Deze galerie toont ook
gouaches van Antonio Segui, onder meer
bekend door de Haarlemse Galerie-T.
waar zijn werk in stock is.
Galerie-T komt overigens uitstekend
voor de dag met een groot landschap van
Guido Biasi in diens „memotechnlque-
stijl”, met een indringende Velickovic en
andere nieuw-figuratieven uit „eigen stal”
waaronder Kees Spermon opvalt met een
indringend doek „Clouds against the even
ing” wolken weerspiegeld in een tafelblad
voo- een liggende man, de uitwerking van
een typemotief, dat op het Belgische sur
realisme van een Magritte teruggaat en
toet een geheel eigen adem heeft.
Ongeveer in dezelfde richting, maar
minder nieuw, zoekt Galerie Espace uit
Amsterdam haar exposanten. Volop Cobra
nog bij Pierre Alechinsky en Corneille.
Dan toont deze galerie ook Anton Hey-
boer, Raveel en Breyten, figuren wier
weik ik hier als bekend veronderstel.
Galerie de Tor zoekt het ook hier in
grafici, die werken in het gebied tussen
het magisch realistische en het surreële
met in het algemeen kunstenaars die
opvallen door vakmanschap en precieze
detaillering. Van hen noem ik hier alleen
'i
c
