DE SPOOKSTATIONS
VAN DE GEESTGROND
blijft ijdele wens
Geen halte in
NS handhaven
Cultureel loopt Zandvoort achter
lijn Umuiden
Halfweg
l
59
5?
Wasserij DUYN
f ifi i
BADPLAATS KRIJGT EINDELIJK CULTUREEL CENTRUM
.-z
6
ZATERDAG
MAART
19 7 6
9
REGIO
foto’s Coen Suyk
door Chief Evers
N
Zolderetage
BOLLENSTREEK Wie met de trein van Haarlem naar Leiden reist,
passeert ze in volle vaart: de in onbruik en verval geraakte stationnetjes
in de Bollenstreek Met een beetje fantasie kan de Randstadreiziger van
1976 zich wanen op de legendarische Santa Fé-lijn dwars door het Wilde
Westen, ergens halverwege de vorige eeuw. Onverstoorbaar galoppeerde
het stoompaard van de Santa Fé langs de uitgestorven goudzoekersstad-
jes, waarover angstaanjagende spookverhalen de ronde deden. Even on
verstoorbaar dendert nu de Intercity langs de bemoste perrons van de
spookstationnetjes op de Hollandse geestgrond: Vogelenzang, Hillegom,
Lisse en Noordwijkerhout.
„REINO” B.V.
voor tapijtreiniging
Vaste vloerbedekking
Losse kleden
Telefoon 023-31 32 89
Spijker op de kop
Standvastiger
- Wl
bij de Piet
halte
van
(ADVERTENTIE)
(Van een onzer verslaggevers)
(ADVERTENTIE)
AMSTERDAMSEVAART 20
HAARLEM - TEL. 322462
Door een aanpassing van het Gasthuis
pleintje zelf (over drie jaar komt daar
bovendien de nieuwbouw van het stad
huis) en door een verdere renovatie van
de Noordbuurt hoopt het Genootschap
Oud-Zandvoort dat de omgeving inspire
rend genoeg zal zijn niet alleen voor de
Chris Wagenaar vindt dat Zandvoort
vergeleken met andere kustplaatsen als
Egmond, Katwijk en bijvoorbeeld Sche-
veningen, die al jaren lang dit soort
centra hebben compleet met oudheidska
mers, achterloopt. Het ligt volgens hem
ook in de bedoeling in het cultureel
centrum een uitleencentrale te beginnen
voor kunstwerken.
IJMUIDEN. In schrille tegen
stelling tot de bollenlijn staat de
Voorlopig blijven ook de bewoners
van de zuidelijke bollenstreek aangewe
zen op de bus of en daar zullen de
meesten voor kiezen op de particulie
re auto.
Er gaan wat treinen vandaag de
dag. Een bekende leuze van de Ne
derlandse Spoorwegen, die niemand
zal tegenspreken. De frequentie van
het „gaan” of rijden van treinen is op
zich echter niet maatgevend voor de
kwaliteit van het openbaar vervoer.
Een tekening van hoe de situatie rond
het nieuwe culturele centrum aan het
Gasthuisplein in Zandvoort wordt.
nauwelijks ruimte voor de inrichting
van een expositie of voor het houden
van een kamerconcert. Daarnaast von
den we ook dat in Zandvoort wat meer
de aandacht gevestigd mocht worden op
de eigen historische en culturele achter
grond.”
Wat dit laatste aspect betreft, in het
cultureel centrum zal een aparte ruimte
gecreëerd worden waarin middels een
permanente expositie van oude klassieke
meubelen uit Zandvoort, foto’s, eigen
klederdrachten enzovoorts aandacht aan
de geschiedenis van deze kustplaats zal
worden besteed. Daarvoor zal het ge
nootschap niet alleen met de gemeente
Zandvoort contact opnemen, maar ook
Bloemendaal. In een toelichting op het
nieuwe bestemmingsplan „Vogelenzang-
Oost” schrijft Bloemendaal: „Aan de
oostzijde van het bestemmingsplan ligt
de spoorlijn Rotterdam-Haarlem-Am-
sterdam. Hoewel er een station aanwezig
is, wordt reeds jaren op deze plaats niet
meer gestopt. Mogelijk zal de nieuwe
uitbreiding van Volenzang een stimulans
zijn om in de toekomst deze halteplaats
weer in gebruik te nemen”.
In Lisse stoppen nog steeds goederen
treinen, zelfs de toeristen die de Keu
kenhof willen bezoeken worden tegen
woordig allemaal met bussen vervoerd.
Een pleidooi om de halte weer in de
normale dienstregeling op te nemen is
ondermeer gehouden in de Streekcom-
missie Regio Bollenstreek. Een van de
leden van die commissie betoogde dat
het station best weer open kan wanneer
de „oude” lijn is ontlast na de opening
van de nieuwe Schiphollijn.
Ook in Noordwijkerhout heeft men de
moed nog niet opgegeven. Al in 1972
zijn er weinig hoopgevende be
sprekingen geweest met de 'Spoorwegen
over een eventuele heropening van de
Voorzitter Chris Wagenaar
Genootschap Oud-Zandvoort
deze plannen een lang gekoesterde
in vervulling gaan. „In het genootschap
vonden wij dat er in Zandvoort genoeg
voorzieningen waren voor de toeristen,
maar dat we in ons dorp bijna niets
hadden om allerlei culturele activiteiten
te stimuleren. En daar bestaat in Zand
voort een grote behoefte aan. Er is
Alleen goederentreinen stoppen nog in
Hillegom. Op deze foto het laadstation.
Het oude stationsgebouw voor het perso
nenvervoer is gesloopt.
ZANDVOORT. Niet eerder dan begin
volgend jaar zal Zandvoort een eigen
cultureel centrum hebben. Het centrum
zal gevestigd worden in het voormalige
gemeentelijke verzorgingstehuis voor be
jaarden aan het Gasthuispleintje en in
de gebouwen die bij dit pand horen. Het
Genootschap Oud-Zandvoort houdt zich
met de oprichting bezig en heeft van het
gemeentebestuur al een krediet van
ruim vierhonderdduizend gulden kunnen
lospeuteren voor dit doel. Een teken dat
Zandvoort veel van dit cultureel cen
trum in de dorpskern verwacht. Over
enige maanden zal na een definitieve
afronding van de voorbereidingen met
de verbouwing van het bescheiden com
plex worden begonnen.
met Zandvoorters die voor een eigen
oudheidskamer van het centrum spullen
van historisch belang ter beschikking
willen stellen. Deze oudheidskamer zal
op de benedenverdieping worden inge
richt, rechts van de ingang aan het
Gasthuisplein.
eigen burgers, maar ook voor toeristen
om eens in het centrum binnen te lopen.
Chris Wagenaar: „Weet je, dit cultu
reel centrum is ook voor de toeristen
van groot belang. Zo lang het mooi weer
is kunnen alle pension- en hotelgasten
zich uitstekend op het strand of in het
dorp vermaken. Maar het weer is ook
wel eens een dag of een week slecht en
dan heb ik het idee dat al die mensen
met hun ziel onder hun arm lopen. Ze
kunnen niet steeds maar koffie drinken
of in een kroeg gaan zitten. Vooral niet
als je kinderen bij je hebt. Veel van die
mensen moeten dan uitwijken naar
Haarlem of Amsterdam, maar zo’n cul
tureel centrum kan dan een oplossing
bieden voor een paar gezellige uren.
Er is hier van alles, restaurants, café’s,
discotheken, noem maar op. Maar voor
mensen die iets anders willen dan dit
vermaak - en die zijn er genoeg - willen
wij ook actief zijn. Het is gewoon leuk
om hier in de zomer een speelgoedten-
toonstelling te hebben of een poppenthe
ater. Er kunnen hier kinderfilms ge
draaid worden en op de zolderverdieping
zal een speciaal podium ook allerlei
andere dingen mogelijk maken. Er kan
hier van alles georganiseerd worden.
Veel is natuurlijk afhankelijk van de-
In Lisse razen alle personentreinen
voorbij. Vanaf 1945 komt het station niet
meer in de normale dienstregeling voor,
maar jarenlang hebben er nog speciale
„Keukenhoftreinen” gestopt. De bollen
toeristen worden nu echter allemaal per
bus vervoerd, zodat het station nog
slechts voor goederenvervoer wordt ge
bruikt.
van de hand. Deze noita is echter nog
aan inspraak onderhevig en het zal nog
wel een tijd duren voordat hij definitief
kan worden vastgesteld.
De reiziger mag zich verbazen over de
in ongebruik geraakte spoorweghaltes en
zijn fantasie de vrije teugel geven, voor
veel bewoners van de bollenstreek is het
in volle vaart langsrazen van de treinen
dagelijks een doorn in het oog. Ze wo
nen op luttele afstand van de spoorlijn,
maar moeten om de trein te kunnen
pakken eerst kilometers rijden. De
dichtsbijzijnde stations zijn Heemstede-
Aerdenhout en Leiden. Dat is al zo sinds
1945 en de eerste jaren zal er niets
veranderen.
Een merkwaardige situatie in een tijd
van (zoals sommige politici graag uitroe
pen) „autootje pesten” of (zoals minder
fervente voorstanders van het pariculie-
re blik het noemen) stimulering van het
openbaar vervoer. Dit stimuleringsbeleid
komt onder meer tot uiting in de ope
ning van een fors aantal stations in
nieuwe woonsteden en zelfs de aanleg
van hele nieuwe lijnen (Zoetermeer en
Schiphol). Dit alles om de forensen-
stroom in goede (spoor-)banen te leiden.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat
juist de laatste tijd steeds meer stem
men opgaan om de oude halteplaatsen in
de bollenstreek weer in ere te herstellen.
Het luidst klonken die stemmen ten
tijde van de oliecrisis, toen de benzine
op de bon was. Forensen uit Lisse,
Noordwijkerhout en Hillegom schreven
brieven naar de Spoorwegen en het
ministerie van Verkeer en Waterstaat
om heropening van de halte Lisse te
bepleiten. Succes bleef echter uit, de
olieschaarste ging over, de benzinebon-
nen hadden nog slechts historische
waarde en de forensen kropen weer
onbezorgd en comfortabel achter het
stuur. Ze zijn zich nauwelijks nog be
wust van het bestaan van de trein,
behalve wanneer hun weg wordt ver
sperd door gesloten spoorbomen of
waarschuwende knipperlichten.
gene die het cultureel centrum gaat
beheren. Er moet hier een actieve vent
komen, die daarvoor ideeën heeft. Het
genootschap gelooft echt dat dit cultu
reel centrum tot iets onmisbaars in
Zandvoort kan uitgroeien.”
Daarmee slaat Noordwijkerhout de
spijker op de kop. Noch dit jaar, noch in
de nabije toekomst zal bij een van de
„bollenstations” weer een reizigerstrein
stoppen. De Nederlandse Spoorwegen
peinzen er niet over om op het traject
Haarlem-Leiden de Intercity gedeeltelijk
het veld te laten ruimen voor de ouder
wetse boemel. Zelfs niet wanneer straks,
bij het in gebruik nemen van de Schip
hollijn, de lijn aanzienlijk minder belast
zal zijn.
Volgens een woordvoerder van de NS
zit er geen brood in heropening van een
spoorlijn Haarlem-IJmuiden. De trei
nen op deze vrij korte lijn stoppen
bij een ongekend groot aantal haltes.
Aan de norm voor het „vervoersde-
biet” wordt beslist niet voldaan, deze
spoorlijn is dan ook een van de meest
onrendabele.
Een paar jaar geleden hebben de
Spoorwegen overwogen de super-on-
rendabele lijn te sluiten. De toenma
lige minister van Verkeer en Water
staat heeft echter uitgemaakt dat de
NS het openbaar vervoer tussen
Haarlem en IJmuiden in stand moe
ten houden.
Een woordvoeder: „Inderdaad ge
ven we niet hoog op van de rendabi
liteit van die lijn, maar er is geen
sprake van afstoting. We zijn in het
algemeen geen voorstanders van de
sluiting van spoorlijnen en met het
oog op de toekomst zeggen we: zo
lang we daar rijden, rijden we daar”.
Het klinkt als een orakel, maar de
woordvoerder is bereid enige ophel
dering te verschaffen: „Stel je voor
dat we de lijn sluiten en straks blijkt
dat er in de omgeving druk gebouwd
gaat worden. Dan is het veel moeilij-
ker om de lijn weer open te stellen.
We zijn bijvoorbeeld dolblij dat de
onrendabele Hofpleinlijn (Den Haag-
Rotterdam Hofplein) nog steeds in
gebruik is, want de minister heeft nu
het gebied rond die spoorlijn aange
wezen voor woningbouw op grote
schaal.”
Gijzenbrug in de
’s Gravendamseweg. In het onlangs ver
schenen jaaroverzicht over 1975 schrijft
het gemeentebestuur: „In verband met
de toename van het aantal forensen is
aan de NV Nederlandse Spoorwegen ge
vraagd het spoorwegstation bij Piet Gijs
te heropenen. Haar onderzoek is nog
gaande, maar het ziet er niet naar uit
dat dit of een ander station in de
bollenstreek in 1976 zal worden geo
pend”.
Wat standvastiger in hun pleidooien
zijn de gemeentebestuurders in de bol
lengemeenten. Herhaaldelijk klinkt uit
een van de dorpen die het beu zijn om
alle treinen maar langs te zien stuiven,
de roep om instap-mogelijkheden.
Bennebroek heeft nog niet zo lang
geleden bij de NS aangedrongen op her
opening van het stationnetje bij Voge
lenzang. Naar ditzelfde stationnetje
lonkt ook het gemeentebestuur van
ouderwetse boemel (mogelijk gereïn
carneerd in het eigentijdse Sprinter
type) er in zal slagen terrein te
winnen op de Intercity. Het gaat
daarbij om spoorlijnen in onze
streek: van Haarlem uit gezien naar
Leiden, Amsterdam en IJmuiden. De
strijd over mogelijke stations aan de
Schiphollijn in Hoofddorp en Nieuw-
Vennep laten we hierbij even buiten
beschouwing. Daarover zal in de na
bije toekomst nog genoeg nieuws te
melden zijn.
Minstens even belangrijk is: waar
staan de treinen stil, waar houden ze
halt om passagiers in en uit te laten
stappen. Dit verhaal gaat over dat
tweede aspect, over de vraag of de
HALFWEG. In Halfweg zal
geen NS-halte worden geopend, aldus
een woordvoerder van de Spoorwe
gen. Bewoners van Halfweg en Zwa
nenburg hebben op de opening van
een halte aangedrongen op inspraak
bijeenkomsten over de doelstellingen
nota voor het Streekplan Amster-
dam-Noordzeekanaalgebied. Ook hier
wordt echter niet voldaan aan de
norm die de NS hanteren (15.000
inwoners binnen afstand van twee
kilometer), zodat de wens van de
insprekers niet in vervulling zal kun
nen gaan.
Overigens heeft er in vroeger da
gen wel een station Halfweg bestaan.
In 1839, bij de opening van de eerste
spoorlijn in Nederland, stopte de
trein Amsterdam-Haarlem ook in
Halfweg. Het stationnetje is in de
loop van deze eeuw echter afgebro
ken.
de bollenstreek nog wat hoop. Bij de
Spoorwegen ligt een plan op de plank
voor een station in Voorhout, maar zo
lang nog niet definitief vaststaat of
Voorhout een van de Zuidhollandse
bouwlocaties (er zou plaats zijn voor
3000 woningen) wordt, zal het plan op
die plank blijven liggen.
Het is geen nieuw plan. Al in 1973 liet
een woordvoerder van de NS weten dat
er in Voorhout een zogenaamde parkeer-
halte zou komen, een station met grote
parkeerterreinen erbij. De halte zou zijn
bestemd voor automobilisten uit Noord-
wijk, Katwijk, Noordwijkerhout en Sas-
senheim. In 1976 of 1977 zou, zo ver
klaarde de woordvoerder toen, de halte
vermodelijk in gebruik worden geno
men.
Dat laatste zit er niet meer in. Eerst
willen de Spoorwegen zeker weten of
Voorhout al dan niet een wijk van 3000
huizen erbij zal krijgen, opdat de plan
nen daarop kunnen worden afgestemd.
De provincie Zuid-Holland noemt Voor
hout als mogelijke bouwplaats, maar
minister Gruijters wijst dit idee in zijn
onlangs verschenen Verstedelijkingsnota
Het idyllische stationnetje Vogelen
zang. Sinds 15 augustus 1945 stoppen er
geen treinen meer. Het gebouw is in
gebruik als bedrijfsruimte.
van het
ziet met
wens
„Bolien-boemer’
In het voormalige verzorgingstehuis
zullen verder op de parterre mogelijkhe
den geschapen worden voor de inrich
ting van exposities. Op de bovenverdie
ping van het cultureel centrum zal de
zolderetage worden ingericht als een
ontmoetingsruimte waar het mogelijk is
kleine kamerensembles te ontvangen of
bijvoorbeeld poppentheatergroepen. Ook
zullen hier in de toekomst kindervoor
stellingen worden gehouden en vanzelf
sprekend kan de zolderruimte benut
worden voor tentoonstellingen.
de stations, omdat ze geen van alle
voldoen aan de door de NS gestelde
norm voor het „vervoersdebiet”. De
Spoorwegen gaan er vanuit dat een
station of halte pas rendabel kan zijn
wanneer er binnen een straal van twee
kilometer tenminste vijftienduizend
mensen wonen. Bij de vier bollenstations
wordt deze norm bij lange na niet
gehaaid.
Zowel in Hillegom als in Lisse zijn de
recente uitbreidingen van de bebouwing
juist aan de andere kant van het dorp
gesitueerd, zodat de meeste mensen meer
dan drie kilometer van het station wo
nen. Vogelenzang (samen met Benne
broek) en Noordwijkerhout liggen wel
binnen een redelijke afstand, maar ha
len het gestelde aantal inwoners niet.
„We moeten zoveel mogelijk proberen
zonder verliezen te draaien, we moeten
nu eenmaal volgens een economisch
principe te werk gaan”, aldus de NS-
woordvoerder. De bewoners van de bol
lenstreek zullen met lede ogen moeten
blijven toezien hoe alle treinen hun
woonplaats voorbijrijden.
Toch is er voor het zuidelijk deel van
Jl
