Toneelmuseum
streekgenoten
exposeren
Stichting Ideële Communicatie opgericht in Haarlem
Circusfilm in
Eregelden sterven zachte dood
H 31
st
Restauratie-opleiding
NOORDHOLLANDS PHILHARMONISCH ORKEST
dirigent: ANDRÉ VANDERNOOT
8
Wandschilderingen in
Valkenburgse grot
verloren gegaan
21
KUNST
19 7 8
AUGUSTUS
V R I J D A G 4
- door Ko van Leeuwen -
Eerbetoon
5.V
losse kaart f 10,—
SERIE C
SERIE Z
Zinnetje
Scholenprogramma
Onbehoorlijk
HAARLEM. Voor het ko
mende theaterseizoen kondigt
zich een nieuwe activiteit aan op
het gebied van Engels toneel in
ons land. In mei is in Haarlem de
Stichting Ideële Communicatie
(SICOM) opgericht. Deze gaat
zich vooral bezighouden met het
brengen van Engelstalig toneel in
.schouwburgen en theaters op di
verse plaatsen in Nederland. Ook
gaat de SICOM video- en filmpro-
dukties, concerten en trips naar
culturele evenementen in het bui
tenland organiseren. Om dat alles
administratief en organisatorisch
mogelijk te maken is de SICOM-
pas ontworpen. Houders daarvan
kunnen alle SICOM-activiteiten
voor de helft van de normaal gel
dende toegangsprijs bezoeken en
zijn gratis abonnee van het tijd
schrift Sicompers. Zij krijgen
eveneens de teksten van buiten
landse SICOM-produkties die zij
willen bezoeken.
-
v y
I
SICOM op pad met Engels toneel
(Van onze kunstredactie)
B
e
coe’s komedie The Knack, een stuk dat in
ge-'
L.OOb
jnote
(ADVERTENTIE)
20.15 uur
Concertgebouw Haarlem
WINTERSERIES 1978-1979
SERIE A
SERIE B
losse kaart f 10, -
1
3
7,00 35
4,95
ervaring hebben opgedaan, op de televisie
en in het theater.”
Componistenserie - 6 vrijdagavondconcerten op
13 okt., 17 nov., 8 dec., 19 jan., 16 febr., 16 maart
solisten: Youri Egorov, Malcolm Frager, Dubravka Tomsic - piano
Ana Chumachenko, Christina Edinger - viool Jan van den Berg - fluit
Sylvia Prinsen - harp
abonnement 6 concerten f 50,—
Meestervioolconcerten van de 20ste eeuw - 3 vrijdagavondconcerten op
20 okt., 22 dec., 23 febr.
solisten: Mark Lubotsky, Alberto Lysy, Edith Volckaert - viool
Albert de Klerk - orgel
abonnement 3 concerten f 20,—
claim,
iten.
inische
uten
ïersen.
>or dit
ien ein
is aan.
Kneep. De tweede produktie gaat op 9
januari 1979 in Haarlem in première en
betreft twee eenakters van Harold Pinter:
In eerste aanzet is de SICOM nu begon
nen met Engelstalig toneel van eigentijds
repertoire. Er staan twee produkties op
het programma van het nieuwe seizoen.
Op 17 oktober is in de Haarlemse Stads-
De eregelden dateren uit een tijd de
exacte instellingsdatum van de regeling
valt niet te achterhalen dat er nauwe
lijks sociale zekerheden bestonden. Er
hebben steeds twee soorten eregeld-toe-
kenningen bestaan: bijzondere en gewo
ne. Bijzondere eregelden waren bedoeld
als „eerbetoon” aan werkelijk grote kun
stenaars. Hun sociale positie deed er niet
toe. De huidige vaste uitkering van 5000
gulden per jaar werd hun toegekend bij
wijze van „medaille” voor belangrijke
verdiensten.
Om enkele namen te noemen: Herman
van der Horst, Jo Vincent, Sonja Gaskell,
Gré van Swol-Brouwénstijn, A. C. Wil
link, Fie Carelsen en Victor van Vries
land waren of zijn kunstenaars met een
„bijzonder” eregeld. Vier jaar geleden,
toen nog een kleine 40 coryfeeën zo’n
uitkering kregen, bracht de Raad voor de
Kunst een advies uit, waarin stond dat
bijzondere eregelden niet meer in dit
tijdsbeeld passen. Niet alleen de Raad,
maar ook talloze kunstènaars zelf, hun
beroepsverenigingen en de minister van
Niet meer achteruit, maar vooruit zien,
luidde het standpunt. „Nieuw voor oud”
noemde men de basis voor het gewijzigde
(welzijns)beleid ook wel. Gemeend werd
dat het geld beter kon worden besteed
aan het vullen van de experimentenpot
en het verbeteren van de communicatie
tussen kunst en samenleving. Liever niet
meer een medaille, voor een 60- of 65-
jarige kunstenaar, maar een opdracht
voor een 30-jarige. Zonder veel rucht
baarheid is de bijzondere eregeld-rege-
ling een zachte dood gestorven. Op dit
ogenblik zijn er nog 28 kunstenaars met
een dergelijke uitkering.
Vorig jaar juni vroeg minister Van
HENRY BAUMGARTL, geestelijke va
der en directeur van de Stichting Ideële
Communicatie, voor de Haarlemse Stads
schouwburg.
DEN HAAG. (ANP) Op 1 oktober zal
een volledige dagopleiding voor restaura
toren van kunstwerken van start gaan in
het centraal laboratorium voor onderzoek
van voorwerpen van kunsten en weten
schap te Amsterdam.
Er zullen acht leerlingen geplaatst wor
den. Het ligt in de bedoeling dat de leerlin
gen gedurende het vierjarig lesprogram
ma voldoende kennis en vaardigheid op
doen om zelfstandig het beroep uit te oefe
nen.
The Knack, dat door de verfilming met
onder andere Rita Tushingham over de
hele wereld bekend werd, zal in ons land
gespeeld worden door Gary Yershon, Ri
chard Earthy, Kevan Sheehan en Elissa
Derwent. Henry Baumgartl doet zqlf de
regie.
Over de activiteiten buiten de toneelpro-
dukties kan Baumgartl op dit moment nog
weinig zeggen. Wel is het de bedoeling dat
er meer culturele evenementen in het SI-
COM-programma komen, zoals klassieke
concerten en moderne muziek. Zo wordt
er eind oktober een weekend-trip georga-
113J
519
isa
u
1801
411
U
92J
25)
581
1051
491
591
511;
7M;,
361
601
1411»
1051
1091
311
1221
741
1441
ting gereserveerd. Vorig jaar werden aan
312 kunstenaars en 58 weduwen van
kunstenaars gewone eregelden toege
kend. In de sector beeldende kunst wer
den aan 196 personen uitkeringen ge
daan, variërend van 2200 tot 3500 gulden.
combinatie-abonnement A+ B
combinatie-abonnement A+C
combinatie-abonnement B4-C
paèse-partout serie A+B C
bij aankoop serie A, B of C reduktie serie Z
Kunstenaars die eregeld krijgen, hou
den dat. Verkregen rechten zullen zowel
Henry Baumgartl vertelt dat de SICOM
een gescheiden programma ontwikkelt
voor middelbare scholieren. Hij voelt min
der voor de aanpak van WIKOR, dat de
voorbereiding van de voorstellingen over
laat aan de leraren van de scholen die bij
het programma betrokken zijn. Baum
gartl: „De scholieren zijn daarbij teveel
afhankelijk van het enthousiasme en de
kennis van iemand die daar geen specifie
ke opleiding voor gehad heeft. Daarom
bieden wij voor scholieren een program
ma waarbij een specialist van onze stich
ting een aantal lessen vooraf verzorgt. De
hele materie wordt dan met behulp van
videomateriaal, de vakkennis en het per
soonlijk enthousiasme van onze medewer
ker aan de kinderen overgebracht.”
SICOM richt zich dus op de individuele
theaterbezoeker, maar heeft daarnaast
een apart scholenprogramma. Verder is er
ook een familiepas, waarop meer gezinsle
den van de activiteiten kunnen profiteren
en wordt er nog een groepspas ontwikkeld.
Baumgartl: „We zijn nog maar net be-
gK'. gonnen met de stichting en het moet alle
maal nog echt groeien. Wat toneel betreft
gaat het nu al erg leuk. Er zijn nu bijna
veertig voorstellingen van The Knack door
het hele land geboekt. De acteurs en actri-
I ces die het stuk gaan spelen zijn daarvoor
per auditie door mij uit Engeland gehaald.
Het zijn allemaal mensen die daar grote
niseerd naar Londen, waarbij dan enkele
musea en de musical Evita van Tim Rice
en Lloyd Webber zullen worden bezocht.
Een culturele reis per chartervlucht. De
kosten voor die reis zijn dan 250 gulden
per persoon.
De bezitters van een SICOM-pas gaan
vbor een theatervoorstelling volgens
Baumgartl ongeveer zeven gulden betalen.
In de Stadsschouwburg van Haarlem zijn
de twee SICOM-produkties samenge
bracht in een „Engels abonnement”, sa
men met nog twee Engelstalige voorstellin
gen. Dat zijn Othello door The English
Theatre Company en Shakespeare’s Peop
le door Sir Michael Redgrave and Compa
ny.
Deze film uit 1925 werd geregisseerd
door E. A. Dupont. De hoofdrollen werden
gespeeld door Emil Jannings, Lya de Putti
en Warwick Ward. Het thema van de film
■r is een driehoeksverhouding binnen een
Ml trapeze-trio, dat ook gebruikt werd in de
JBB» film Trapeze met Gina Lollobrigida, Tony
Curtis en Burt. Lancaster. Plaatsen kun-
nen telefonisch worden gereserveerd (020-
235104).
De Kunstenaarsorganisatie-NVV (KO-
NVV) zal nog met een uitvoerig commen
taar op het besluit van de minister ko
men. Nu al wil woordvoerder Bakker wel
kwijt dat hij de afschaffing een „regel
rechte bezuiniging” vindt. Er is weer
eens geen overleg geweest en een derge
lijk besluit bekend maken midden in de
zomer, als iedereen met vakantie is en
niemand direct kan reageren, noemt hij
„een onbehoorlijke manier van doen”.
Uitgebreide prospektus met gegevens over programma’s en solisten verkrijgbaar bij het Concert
gebouw en de administratie van het N P.O., telefoon 31 92 48
een uitkering, variërend vah 1500 tot 4500
gulden. In de sector toneel ontvingen 11
mensen een bedrag van 4000 gulden. In
de sector muziek en dans kwamen 74
kunstenaars in aanmerking voor een uit
kering, die varieerde van 3500 tot 5000
U-- -- J i--—-
personen een eregeld, dat uiteenliep van
2700 tot 3800 gulden.
DEN HAAG. Kunstenaars zijn ook
maar gewone mensen. Timmerlieden,
die hun leven lang prachtige deuren en
raamkozijnen hebben gemaakt, moeten
het vanaf hun 65e jaar doen met AOW, al
of niet aangevuld met een bijstandsuit
kering. „Pensioengerechtigde” beeld
houwers, schilders, toneelspelers en
componisten hebben dezelfde rechten.
Waarom zouden zij dan in aanmerking
moeten komen voor een extra toelage in
de vorm van een eregeld? Bovendien
wordt dit eregeld toch in mindering
gebracht op de bijstandsuitkering.
Zo ongeveer luiden de overwegingen
die minister Gardeniers (Cultuur, Recre
atie en Maatschappelijk werk) tot het
besluit hebben gebracht het systeem van
eregelden en persoonlijke toelagen voor
kunstenaars met onmiddellijke ingang af
te schaffen. Bestaande toekenningen
blijven overigens van kracht. De rege
ling, die nu voor iedere burger een sterk
verbeterd stelsel van sociale wetgeving
bestaat, in belangrijke mate aan beteke
nis heeft ingeboet, wordt dus „afge
bouwd".
Nederlandse gezelschappen
speeld.
Geestelijke vader achter de nieuwe
stichting is de 30-jarige Henry Baumgartl.
fond Hij werd geboren in Duitsland, groeide op
in Nederland en kreeg een belangrijk deel
van zijn opleiding in Engeland. Baumgartl
heeft al eerder een soortgelijk theateriniti-
8,oo 3t) atief ontplooid in Finland en toont zich
nogal tevreden over de publieksreacties
daar.
Wat theater betreft is het de bedoeling
van SICOM bij een zo breed mogelijk
publiek belangstelling op te wekken voor
toneel in de Engelse taal. Vandaar dat de
voorstellingen worden begeleid door tekst
boekjes die de theaterbezoekers tevoren
krijgen toegestuurd. Die toneelteksten in
de Engelse taal zijn in de marge voorzien
i van verklaringen en daardoor moet het
mogelijk worden dat elke schouwburgbe-
zoeker de voorstellingen zonder taalpro
bleem kan volgen.
De SICOM-theater-activiteit lijkt veel op
datgene wat WIKOR in ons land doet op
het gebied van buitenlands toneel. Al jaren
verzorgt WIKOR toneelvoorstellingen, ge
speeld door bestaande buitenlandse groe
pen, in de moderne talen Frans, Duits en
Engels. WIKOR richt zich met steun van
overheidssubsidie op het voortgezet on
derwijs en ook de WIKOR-voorstellingen
worden begeleid met informatiemateriaal,
zoals uitvoerige documentatie en tekst-
boekjes, die tevoren naar de scholen wor-
den gestuurd.
Henry Baumgartl tenslotte: „Het Engel
se toneel staat bekend om zijn hoge kwali
teit. Door er op onze manier gebruik van te
maken slagen we er misschien in veel
mensen hun kennis van de Engelse taal op
een aangename en spontane wijze te laten
uitbreiden. Ik acht het in de toekomst ook
niet onmogelijk dat er een bepaalde sa
menwerking met' het WIKOR en onze
stichting tot stand kan komen, maar daar
voor moeten we elkaar eerst een beetje
léren kennen.”
611
t
31
551
77
4(1
311
64(1
511
71 -
51
411
7(1
141
421
49
133
641
48
31
78
1611
78
1<H
203
64.
51, 1
121,
51,
23
145,
66
101
60
39
142,
5j’;schouwburg de première van Ann Jelli-
5iMt coe’s komedie The Knack, een stuk dat in
140« ons lanc* eerder door Studio en De Nieuwe
si’s; Komedie werd gespeeld onder’ de titel De
107,5
65,5
66,1
53,1
2*’ The Dumbwaiter (Dienstlift) en The Lover
wat betreft gewone als bijzondere eregel
den, zoals gezegd, niet worden aangetast.
Maar kunstenaars die nog 65 jaar moeten
worden (letterkundigen 55) zullen niet
meer aan de bak komen. Geleidelijk aan
zal het ministerie van CRM jaarlijks een
miljoen kunnen besparen. Dit bedrag
wordt grotendeels aangewend voor de
bevordering van de scheppende kunstbe
oefening (in de regeringsverklaring van
premier Van Agt werd er zelfs met één
zinnetje over de scheppende kunstenaar
gerept!).
Een deel van het bedrag zal naar ver
wachting gaan naar het Voorzienings-
fonds voor kunstenaars, een particuliere
instelling, waarin rijk, gemeenten en
aangesloten beroepsverenigingen sa-
gulden. En in de categorie film kregen 7 menwerken. Het fonds verleent kunste
naars, die lid zijn van zo’n beroepsvereni
ging en in financieel moeilijke omstan
digheden verkeren, gedurende een be
paalde tijd éen uitkering. Het fonds
wordt gefinancierd uit subsidies van de
ministeries van Sociale Zaken en van
CRM, van gemeenten en uit de premies
van de leden. Omdat aangenomen wordt
dat door het stopzetten van de eregeld-
regeling aanzienlijk meer kunstenaars
een beroep op het Voorzieningsfonds zul
len doen en een aantal gemeenten door
geldgebrek het fonds niet meer subsidië
ren, zal het fonds extra geld van CRM
hard nodig hebben.
De Beroepsvereniging van Beeldende
Kunstenaars (BBK) en de Federatie van
Kunstenaarsinstellingen zijn het in grote
trekken eens met de afschaffing van de
eregelden. Belangrijk wordt gevonden
dat het geld beschikbaar blijft voor de
kunsten. Wel tekent BBK-vborzitter Jo
han Blaeke aan dat de eregelden, hoewel
ouderwets, altijd op de juiste plaats te
rechtkwamen.
6 dinsdagavondconcerten op
3 okt., 7 nov., 12 dec., 9 jan., 6 febr., 6 maart
solisten: Shura Cherkassky, Yeremy Menuhin, Daniel Wayenberg - piano
Salvatore Accardo, Gijsbert Beths - viool Hanneke van Bork - sopraan
abonnement 6 concerten f60,— losse kaart f 12,—
Abonnementsverkoop en plaatsbespreken aan de kassa van het Concertgebouw, Lange Begijne-
straat 13, van 10-15 uur; telefonisch 32 09 94 van 12-15 uur:
serie ABC vanaf 15 aug. serie AB vanaf 16 aug. serie AC vanaf 17 aug. serie BC vanaf
18 aug. serie A vanaf 19 aug. serie B vanaf 22 aug. serie C vanaf 24 aug.
serie Z vanaf 26 aug.
gastdirigenterïi Ed Spanjaard, Jerzy Katlewicz, Otakar Trhlik, Miklos Erdelyi,
Ronald Zollman, David Porcelijn, Lucas Vis
-Doorn de Raad voor de Kunst een advies
over de gewone eregelden. Hij noemde
dit systeem „problematisch” en een „spe
cifieke voorziening”, waar hij vraagte
kens bij plaatste. Ook voor hem gold als
belangrijk argument dat de uitkeringen
toch worden gekort op de bijstandstoela- In de sector letteren kregen 82 personen
ge, zodat in feite voor kunst bestemde
rijksgelden wegvloeien naar een pot,
waarin ze niet thuishoren.
De Raad voor de Kunst was het met de
bewindsman eens. De bijstand is er voor
iedereen die onvoldoende middelen van
bestaan heeft. Dus ook voor kunste
naars. Bijstandsgeld is gezond en eerlijk
geld en heeft niets te maken met „handje
ophouden”. In januari van dit jaar
bracht de Raad voor de Kunst adviés uit
aan de minister.
CRM heeft ongeveer twee miljoen gul
den voor gewone eregelden op de begro-
Familieconcerten - 3 zondagmiddagconcerten op
26 nov., 28 jan., 25 maart
solisten: Alwin Bar - piano Vera Beths - viool Radko Berka - trompet
Bernard Winsemius - orgel
abonnementsconcerten f 20,— losse kaart f 10,—
abonnement kinderen tot 12 jaar onder begeleiding van volwassene(n)
en houders C J.P. f 5,- losse kaart f 2,50
Cultuur die op dat moment de scepter
zwaaide (Harry van Doorn) vonden dat
het maar eens uit moest zijn met het
elitaire karakter van dit soort douceurt
jes.
AMSTERDAM. In de Schouwzaal
van het Nederlands Theater Instituut, het
vroegere Toneelmuseum, wordt op zon
dagmiddag 6 augustus (14 uur) en op
maandagavond 7 augustus (20 uur) de
Duitse circusfilm Variété vertoond.
f 100,-
f 70-
f 60,—
f 110,-
f 5,-
De Haarlemse schilder Michiel Rieu, die
in de afgelopen tijd diverse exposities in
eigen omgeving heeft gehad hij is bewo
ner van de Amsterdamse Poort waar, zich
ook zijn atelier bevindt heeft nu een
expositie in de Heinekens Galerie in de
Ferdinand Bolstraat in Amsterdam. Zijn
(gedeeltelijk) recent gemaakte olieverf
schilderijen zijn daar in de vitrines de
Heinekens Galerie is vanaf de straat te
bezichtigen tot 6 september te zien. Voor
informatie over en aankoop van het werk
dient men zicht rechtstreeks in contactstel-
len met de kunstenaar.
DEN HAAG. (ANP) Bij de bouw van
een schuilgelegenheid voor de bevolking
in een deel van de gemeentegraf te Val
kenburg in Limburg zijn wandschilderin
gen en opschriften verloren gegaan. Dit
heeft minister Wiegel (Binnenlandse Za
ken) geantwoord op schriftelijke vragen
van het Tweede-Kamerlid Konings
(PvdA).
Verloren zijn gegaan zes wandschilde
ringen uit de periode 1880 tot 1914, met
weinig of geen historische dan wel kunst
waarde, en vier opschriften uit de zeven
tiende en achttiende eeuw, waarvan foto’s
aanwezig zijn. Volgens het antwoord zijn
opschriften van dezelfde soort op verschil
lende plaatsen in de grot aanwezig. Een
tekening „Schuilkelder door de eeuwen
heen” en een andere recente herineringste-
kening zijn onherstelbaar béschadigd,
maar zij kunnen op een andere plaats
opnieuw worden aangebracht.
De zange
res Gré van
Swol-Brou-
wenstein en
de schilder
A. C. Wil
link beho
ren tot de
laatsten die
nog een bij
zonder ere
geld hebben.
i
i
i
i
i
515 (De Minnaar). Ook die zijn bij ons eerder
door Nederlandse gezelschappen ge-
>d 354
