tussen cfecoulissen maakt zich klaar voor 150-jarig jubileum Bedrijf kampt met tekort „Zang en Vriendschap” stad in het kort J Vernhout Van Sluyters: Export vijf miljoen per week aan vakmensen Bijna 10 miljoen meer winst VNU nt E 15 V R I J D A G 2 MAART 19 7 9 door Cor Boos Die brave mannen Beneveld van verdriet Opleiding Specialisatie Ploegendienst Precisiewerk Toonaangevend STAD kkgak HAARLEM. Terwijl achterin de grote drukhal een enorme rol Zweeds karton langzaam kleiner wordt, spuwt de indrukwekkende machine waarboven een bord „verboden te roken” aan de voorzijde honderden fraaie goudbedrukte sigarettendoosjes uit. Ze zijn bestemd voor een Britse tabaksgigant. Per dag worden er één miljoen geproduceerd. Haarlem mag in de wereld dan bekendheid genieten door de chocolade, bankbiljetten, postzegels, hijskranen en verkeersborden, we mogen daar de verpakkingen voor sigaretten best aan toevoegen. Elke week gaan per trailer en soms per chartervlieg- tuig vijf miljoen vouwdoosjes naar een of andere tabakverwerkende industrie in het buitenland. En dat aantal zou wel eens belangrijk kunnen toenemen. HAARLEM. Een week geleden ben ik op bezoek geweest bij het Koninklijk Toonkunst Mannenkoor „Zang en Vriendschap”, een uitgekookt, maar blij moedig gezelschap van nette heren, die iedere vrijdagavond bij elkaar komen in het eigen huis aan de Jansstraat, in de dichte nabijheid van de Oude Sint Bavo. Ze zoeken elkaar daar op om zich te bekwamen in de zangkunst en tegelijk te oefenen voor het eerstvolgende concert. Maar ook zijn ze present om in de pauze en vooral na afloop hun onderlinge vrienschap waar te maken en te beves tigen. (Van onze stadsredactie) Buitenlandse sigarettendoosjes F komen van Haarlemse drukpersen 4* ngrenzan- DORT WIM HELVERSTEIJN verpakkingen plotseling wegvalt? Bent u door dit specialisme niet erg kwetsbaar? Vermindert het aantal arbeidsplaatsen niet in de grafische bedrijven door de opmars van nieuwe technieken en tijds- besparende zetcomputers en was het wel verstandig in Schalkwijk een nieuwe gra fische school te openen? De heer Meijer, ook districtsvoorzitter van het Koninklijk Verbond van Grafi sche Ondernemingen en hoofdbestuurslid van de Vereniging Beroepsopleiding Gra fische Industrie: „Ondanks de felle bui tenlandse concurrentie, blijkt het nog steeds mogelijk een goed produkt te ver kopen als dat exclusief is en snel geleverd kan worden. Er is in de grafische bedrij ven een stijgende vraag naar vakmensen, terwijl het aanbod afneemt. Ik vind die grafische school in Haarlem dan ook een grote aanwinst en vooral juich ik het toe dat er zoveel meisjes (53, red.) voor dit En ik beken het eerlijk: ik vind dat een eervolle opdracht, een onderscheiding zelfs, want Haarlem- ser kan het niet. Het is toch een eer, toegelaten te worden tot de geheimen van zo’n eerbiedwaardig, niettemin springlevend instituut. De grafische industrie heeft er zelf schuld aan. Mede door de hoge kosten, hebben veel bedrijven de interne oplei ding verwaarloosd. Metname op het ge bied van de offsetdruk. Daar plukken we nu allemaal de wrange vruchten van. Er bestaat overigens wel een omscholings- mogelijkheid. De opleiding wordt gegeven in Deventer en is erg goed. De mensen moeten en tweeëntwintig dagen naar toe. Het is wel een kostbare zaak, maar toch fijn dat het mogelijk is”. Waar aan is dat tekort aan beschikbare vak mensen te wijten? Als je nagaat dat alle vliegtuigen en schepen sigaretten aan boord hebben, zou je kunnen stellen dat dit Haarlemse pro dukt overal ter wereld in handen is. De rook was om te snijden, een dikke blauwe kegel trok op onder de lamp-met-groene-kap boven de biljarttafel. Daar stonden ze omheen, beneveld van verdriet en niet onberoerd door de drank. Ze schraapten hun kelen, het werd stil, de acht waren zich van hun ouderdom en het historische ogenblik bewust. Na die stilte nog een stilte. Drie tellen. En toen zetten ze in: „Am Brunnen vor dem Tore, da steht ein Lindenbaum”. Het was om te huilen, zei iemand later tegen me. Ik heb niet gevraagd, wat ie precies bedoelde. Er moesten nog meer liederen gezongen worden, maar de acht kwamen in tijd- en ademnood. Zij volstonden toen en dat was het definitieve einde met een Ave Maria, dat ik met een muzikaal optimisme zijn jubileumjaar tegemoet gaat. Er is in de loop van een paar eeuwen heel wat afgezongen in Haarlem. Niet alleen in koorver band, maar ook in kwartetten en andere combina ties. Ik heb er al eens eerder over geschreven, lang geleden. Graag wil ik mezelf hier citeren, want het was voor mij een onvergetelijke avond, toen een dubbel mannenkwartet zich zingend de laatste adem uitblies. De mannen waren bijeen gekomen in een oud café in de binnenstad: een planken vloer, tafeltjes zonder kleedjes, patronaatstoelen. beis fhaakt dit bedrijf ook. Vooral die reprodukties van schilderijen waren een winstgevende zaak, tot de dollar kelderde, verduidelijkt de heer Meijer, die er eerder al op had gewezen dat het de grafische industrie niet makkelijk wordt gemaakt. Die tijd is onherroepelijk voorbij, ook vpor „Zang en Vriendschap”, dat zich onder zijn laatste dirigenten 'een nieuwe en boeiende muziekstijl heeft aangemeten. Dat is ook zijn behoud geweest. Maar voorlopig ben ik nog verdiept in die menselij ke en muzikale geschiedenis van dat koor, vol trillende fortissimi en gedragen andantes, veel ont roerend geweld met weldadige intermezzi. Van daar mijn binnenpretjes, als ik in de nachtelijke uurtjes, stilletjes weggedoken in het licht van de schemerlamp, zit te genieten van de avonturen van die brave Haarlemmers van weleer. Al weer lang geleden dus. Meijer: „Er is wel sprake van normalisa tie, maar per concern. Het scheelt soms enkele millimeters en dat heeft weer met concurrentie-overwegingen te maken. Dit betekent dat we de machine regelmatig opnieuw moeten instellen, maar ook om dat we doosjes maken voor acht, tien, twaalf, twintig, en vijfentwintig sigaret ten, afhankelijk vah het land”. Hoewel de stansrol, waarmee de uitspa ringen en insnijdingen van doosjes wor den gemaakt, pas na honderd miljoen exemplaren geslepen hoeft te worden, bleek tijdens ons bezoek dat een zandkor rel al voor een storing kan zorgen. De drukhal moet daarom bijzonder school worden gehouden. Er heerst een constan te temperatuur en vochtigheid. Het is werkelijk verbluffend te zien hoe in een bewerkingsgang uit een rol wit karton van 5 kilometer honderdduizend met goud of zilver en andere kleuren bedrukte doosjes worden gemaakt. Per 250 afgebundeld en op pallets van 100.000 stuks ingepakt. De machine wordt bediend door zeven man en kan continu draaien. Zodra een rol karton opraakt, wordt zonder te stoppen een nieuwe rol ingevoerd. De diepdrukpers waarmee per uur honderdduizend sigarettendoosjes worden vervaardigd De produktie wordt verdubbeld als personeel gevonden is. Een tweede hal is al gehuurd noorderlingen dus, ten toon spreiden. En de Haar lemmers zelf? Och. een overwinning op de Belgen is nooit weg. Soos. Het C.O.C. houdt vanavond weer een soos, die zoals gebruikelijk om half negen begint in het pand aan de Gedemp te Oude Gracht 24. Morgenavond is er een vrouwenbijeenkomst. Deze begint om ne gen uur. Spannend. Speeltuinvereniging Burcht ter Cleeff draait zondagmiddag in haar clubhuis Het Trefpunt aan de Kleverpark- weg 17 een spannende film over een man die alles kan. De rolprent begint om twee uur. Hoe komt een drukker er toe zich te specialiseren in de vervaardiging van si garettendoosjes Handbal. Zijn er nog sportievelingen vanaf zes jaar, die graag willen handbal len? Sportvereniging Concordia heeft nog plaats in haar jeugdteams. Willen kinde ren en tieners meer weten over het spel en over de vereniging, dan kan informatie worden ingewonnen bij het secretariaat aan de Meeuwenstraat 44, telefoon 371105. De Concordia-handballers spelen ook re gelmatig op zondag in de Beijneshal. Lezingen. De werkgroep Oude Wijsheid start vanavond met een serie lezingen over de Edda, een zeer oude verzameling IJslandse sagen en mythen. Mevrouw Dunnewölt, uit Zweden afkomstig, vertelt op deze bijeenkomsten over de achter gronden van de sagen. Alle lezingen wor den gehouden in het gebouw Theosofia aan het Nassauplein 8.en beginnen om kwart over acht. fES (behalve ngenmenu matinee voor kon- feesten en I 3-k. app in Bouwes zoen Nog P.S. Hier volgt een uitvoerig naschrift op hetgeen- ik heb geschreven betreffende het geestelijke leed, waarmee mensen blijven zitten, die het slachtoffer zijn geworden van beroving, inbraak, overvallen enzovoort. De slachtoffers, die me hebben geschre ven, hebben inmiddels persoonlijk antwoord ont vangen. Ik werd nog attent gemaakt op twee instel lingen, die zich met het lot van de slachtoffers bezig houden. Van regeringswege bestaat er sinds drie jaar een Schadefonds, maar er is ook, al sinds 1967, een particuliere „Stichting Medeleven met Gedu peerden ten gevolge van Misdrijf”, afgekort Stich ting M.G.M. Deze stichting stelt zich ten doel „aan diegenen, die buiten hun schuld de dupe zijn van een misda dige handeling, zonder daartoe aanleiding gegeven, te hebben of die op enigerlei wijze te hebben uitgelokt, een blijk van medeleven te geven en daar, waar nodig, de geleden schade zo mogelijk geheel of anders gedeeltelijk te vergoeden.” In de desbetreffende folder staat verder te lezen: „Niet alleen het ontvangen van materiële steun, maar ook het gevoel, dat anderen zich om hun leed bekommeren, zodat zij niet alleen staan, helpt de getroffenen dikwijls over het ondervonden leed en of opgêdane schade heen en kan in sommige geval len hun wrok tegen de maatschappij verzachten." De activiteiten van de stichting zijn over het gehele land verspreid, waarbij ook contactperso nen zijn ingeschakeld. Ook voor de regio Haarlem is er zo'n contactpersoon. Het landelijk adres van de stichting is: Postbus 40, ’s Gravenhage. In een prijzenkast aan de muur medailles en vaant jes. Met een herkenbare weemoed waren de man nen bezig zichzelf te liquideren, de jongere genera tie had verstek laten gaan. De jongste van het dubbel kwartet was 76 jaar, de oudste 89. De zekerheid, dat ze toch geen kwart eeuw meer zouden bestaan, had ze doen besluiten zichzelf op te heffen, ,,’t Is droevig”, zei de oudste, „maar nu kunnen we gelukkig niet uitsterven." Kienen. Aquariumvereniging De Na tuur houdt vanavond een groot kieneve.- nemenf in de bovenzalen van restaurant De Wintertuin aan het Stationsplein. De leden kunnen, als ze snel genoeg reageren, mooie prijzen winnen. Een kleine greep: een fiets, schemerlampen, taarten, ser viesgoed en grote poppen. Het kienen be gint om 20.00 uur. Ik zie ze optrekken naar het zangconcours in Brussel, ze nemen ernstig maar met een blij ge moed afscheid van moeder de vrouw, de kinderen krijgen nog een vaderlijk vermaan: „Braaf zijn hoor, lief zijn voor moeder en gehoorzaam zijn.” Ja zeker, ik hoor het ze zeggen. Braaf zijn, maar de secretaris neemt toch het zekere voor het onzekere en als de Haarlemmers ’s avonds om tien uur in Brussel aankomen, krijgen ze zij het met andere woorden ook te horen: „Braaf zijn, jongens, en gehoorzaam.” Ze krijgen tot elf uur de tijd om even een ommetje te maken, maar dan is het bedtijd. De andere ochtend vroeg uit de veren, om negen uur aantreden voor het eerste concert. Terwijl de kin- deren thuis in Haarlem braaf zitten te zijn, zijn er een paar pappies, een heel klein groepje, in nachte lijk Brussel blijven hangen en worden ze in de vroege ochtend opgevist door meneer de secretaris. Maar 's morgens zijn ze allemaal present, keurig in het gelid, ingedeeld naar hun partijen. Brussel raakt over z’n toeren bij zoveel uitbundige en muzikale soeplesse, die dt Haarlemmers, die mooie vak kiezen. Juist door die nieuwe technieken komen er aantrekkelijk func ties, ik denk aan fotozetten, montage en dokawerk, die toekomstmogelijkheden bieden voor vrouwen. Het aantal arbeids plaatsen loopt wel wat terug en er heeft een verschuiving plaats doordat in onze bedrijfstak nieuwe beroepen hun intrede doen”. Om aan de grote vraag te kunnen vol doen, wil de directie de produktie opvoe ren door in twee ploegen te draaien, van zes tot twee uur en van twee tot tien. „Er is afzetgebied voor, er zit wat men noemt een gat in de markt”, verzekert de heer Meijer. Probleem blijft mensen te vinden die in de nieuwe hal in de Cruquius willen werken. Als die belangstelling voor sigaretten- De belangrijkste poot moet echter wel sigarettenverpakking zijn, want er ligt hier nogal wat opgestapeld. Kunt u er iets meer over vertellen? We maken op de Houtmarkt honderd- vijftig miljoen doosjes per jaar en we kunnen op de Cruquius tot vierhonderd miljoen gaan bij tweeploegendienst. Het is gewoon onze specialiteit geworden. Er worden zeer ho ge kwaliteitseisen aan gesteld, waaraan wij kunnen voldoen. De sigarettenfabri kanten moeten die eisen wel stellen, om dat anders de verpakkingsmachines vast lopen. Ter illustratie, de afwijkingen in druk- en ponswerk mogen niet meer dan éénvierde millimeter zijn. Dit eist een per manente elektronische én visuele bewa king en registratie. Als later eventueel klachten komen moet de fout namelijk direct te lokaliseren zijn”. Zijn die verpakkingen internationaal genormaliseerd? „Zeker niet, onze produktielijn is flexi bel, we kunnen direct overschakelen op ander verpakkingsmateriaal. Trouwens dat drukken we nu ook al op de Hout markt. Doosjes voor geneesmiddelen bij voorbeeld en chocolade. Nee, het hoeven niet perse doosjes voor sigaretten te zijn. Op dit gebied hebben we gewoon interna tionaal een naam verworven,maar dat wil niet zeggen dat we niets anders kunnen maken”. Wordt het gebrek aan personeel veroorzaakt door een groot personeels verloop of dient zich gewoon meer werk aan? „Dat het werkklimaat bij ons goed is mag u af leiden uit het feit dat vijf mensen hier vijftig jaar hebben gewerkt, twee veertig jaar meedraaien en de meisjes meestal vertrekken als de ooievaar komt. Nee, we werken hier allemaal met plezier en het is ook een mooi gevarieerd vak. In de grafische wereld zit veel variatie en ik hoop dan ook dat meer mensen een be roep in deze branche zoeken, wij kunnen in ieder geval best leerlingen gebruiken, ook meisjes. Dat houdt gewoon verband met het feit dat we meer werk moeten verzetten, omdat de vraag naar onze pro- dukten toeneemt". En de 35-urige werkweek? Waar moeten we de mensen vandaan halen, speciaal vaklui? Wie betaalt het? Trouwens ook nu doen we al een beroep op Pakistani en Turken, waarover we overigens erg tevreden zijn. Nee dat zal grote problemen opleveren, want ermoet dan toch meer personeel komen om het zelfde werk te kunnen blijven doen”. „Inderdaad, maar we maken ook ver pakkingen voor medicijnen, biscuits en chocolade". Tijdens de rondgang door het bedrijf op de Houtmarkt bezichtigen we de foto- en ontwerpstudie, lithografie afdeling, het inktlaboratorium, de offsetdrukkerij, de pragedrukkerij en kartonnage-afdeling. We zien dat Vernhout V. Sluyters wens kaarten voor de Unicef heeft gedrukt, wat toch een vererende opdracht mag worden genoemd. Verder kleurige etiketen met onbegrijpelijke teksten bestemd voor bui tenlandse flessen en blikken. Kerstkaar ten, reprodukties, affiches, posters en la- nadien nooit meer zo gehoord heb en nooit meer zo te horen zal krijgen. Ze zijn afkomstig van de specialist op dit gebied Vernhout Van Sluyters Drukkerijen B.V., opgericht in 1898 door lithograaf Vernhout. Het bedrijf is sinds 1954 gehuisvest op de Houtmartk 7, waar in 1630 de bierbrouwerij een van de vele in Haarlem ”Het Scheepje” geves tigd was. Vorig jaar is in de Cruquius een moderne diepdrukhal in gebruik geno men, omdat expansie in de stad onmoge lijk was. In deze hal is een vijfkleuren- pers geplaatst, voorzien van stans-, vouw-, prage- en controle-apparatuur. Er is geen tweede exemplaar in de wereld te vinden in deze uitvoering. Volgens de 63- jarige directeur J. H. Meijer, laten niet alleen de Engelsen maar bijvoorbeeld ook Noord-Afrikaanse fabrikanten hun sigarettenverpakkingen op deze pers ma ken. Zelfs uit Australië en Nieuw-Zee- land kwamen al mensen naar Haarlem om deze unieke diepdrukmachine te be kijken. De heer Meijer, die zelf niet rookt: „Naar mijn mening wordt er stevig ge rookt, we krijgen tenminste veel op drachten. Om de produktie te kunnen opvoeren, zal in twee ploegen moeten worden gedraaid. Probleem is echter het personeel er voor te vinden. Advertenties in binnen- en buitenland tot in Ierland hebben nog niets opgeleverd. We zoeken vaklui en mensen die de handen uit de mouwen willen steken. Leerlingen oplei den doen we zelf, dat hebben we altijd gedaan. Bij ons werken momenteel vij fentachtig mensen en we kunnen er min stens nog zeven bij gebruiken, maar waar, haal je ze vandaan? U merkt wel aan dit anecdotische verhaal, dat ik in mijn historische terugblik pas aan het begin van deze eeuw zit. Ik ga er nu niet al te diep op in. Ik zou daarmee het gras voor mijn eigen voeten wegmaai en. Wel moet ik nog kwijt, hoe het me is opgevallen, dat „Zang en Vriendschap" tientallen jaren lang in zoverre toonaangevend in Haarlem is geweest, dat er niets in de stad kon gebeuren, of de liedertafe- laars gestoken in vlekkeloos jacquet en afgedekt met hoge hoeden waren present. In hun geschiedenis lees je ook de geschiedenis van Haarlem. Dat was nog in de jaren. dat niet alleen de Liedertafel maar ook ménige andere vereniging zo met het Haarlemse leven verweven was, 'dat ze vaak een beslissende rol speelden bij ieder feestgetij. Ik herinner me nog een der zomer feesten in de vijftiger jaren, toen in het kader daarvan „Zang en Vriendschap" een volksconcert gaf in het intussen wijlen geworden Krelagehuis aan de Leidsevaart. Honderden en honderden Haarlemmers zorgden voor een volle bak, vele teleurgestelden moesten buiten de wacht houden, er was voor hen geen plaats meer in het bloembol lenpaleis. Wel konden ze nog horen, hoe binnen het ene operalied na het andere de toehoorders in een hysterische extase bracht, hoe de soldaten van Faust de noten bij ponden kraakten, maar ze konden helaas niet zien, hoe twee fenomenale zang- coryfeeën, Erna Sporenberg en Theo Baylé, al hun kunstzinnige emoties op een hoop veegden en zich roekeloos stortten in een weergaloos zangfeest, waarbij het geëerde en vereerde publiek zelf mee begon te zingen. Al die aria's, die gewoonlijk tij dens de vaat was in de keuken werden gezongen. sa HAARLEM. De .netto-winst van VNU over 1978 bedroeg 39,7 miljoen gul den. Dat betekent een stijging van 9,4 miljoen gulden in vergelijking met het vorige jaar. Als gevolg van deze positieve resultaten stelt de raad van bestuur van VNU aan de jaarlijkse algemene vergade ring van aandeelhouders voor over 1978 een contant dividend uit te keren van zes gulden per gewoon aandeel van twintig gulden nominaal. Hiervan werd reeds als interim-dividend 2,20 per gewoon aan deel uitgekeerd. De gunstige resultaten zijn bereikt bij een omzet van 1096,5 miljoen gulden, een toename van bijna duizend gulden in ver gelijking met het jaar daarvoor. De Raad van Bestuur deelt mee, dat het jaarverslag over 1978 op 26 april van dit- jaar zal worden gepubliceerd. Directeur Meijer: „Dat dateert al van 1932 toen dit Haarlemse bedrijf door mijn vader werd overgenomen. Ik kwam uit een bedrijf waar ik geleerd had huisjes en schuifjes te maken. We begonnen in Haar lem, toen nog in de Zakstraat, met siga rendoosjes. In 1950 kregen we vaste voet op de buitenlandse sigarettenmarkt. Mo menteel exporteren we naar twintig landen”. stroomden daar in één massaal koor samen en deden het Krelagehuis op zijn grondvesten sid deren. Tegenwoordig noemen ze dat een happening, toen volstonden we te zeggen, dat het een leuk volksconcert was geweest. En de recensent, ik meen van het Algemeen Handelsblad, schreef de andere avond in zijn Amsterdamse krant: „Ik weet zeker, dat ik gisteren bij een concert in Haarlem, ben geweest, maar aan de dolle manier, waarop? koor, solisten en publiek met elkaar bezig waren, zou ik zeggen, dat ik... ja waar èigenlijk geweest ben? Haarlemmers blijven enige, gekke mensen. Als ze onder elkaar zijn tenminste. En binnens- huis.” Dat was het dan, wat „Zang en Vriendschap" betreft. De heren zijn druk bezig voor hun concert, deze maand. Daarna moet de zaak op meer dan volle toeren draaien ter voorbereiding van het jubileumjaar. Het moet niet alleen een muzikaal maar ook een echt Haarlems feest worden. Als de voortekenen niet bedriegen, wordt het dat ook. De geSchiedenist van dit mannenkoor, waarin zang en vriendschap samengaan, is er om dat te bewijzen. Iedere avond, tot diep in de nacht, zit ik te genieten van het indrukwekkende levensverhaal van dit mannenkoor: van z’n bescheiden begin bij kaarslicht en olielamp, van z’n vette en magere jaren, van z’n glorietijd, waarin op nationale en internationale concoursen de ene na de andere prijs in de wacht werd gesleept. Ooit een koor van tweehonderd man, dat ook een diepe neergang gekend heeft, maar dat terwijl menig mannen koor in den lande ten onder ging stand hield, en nu met een fors en verantwoord vertrouwen en ook W Ik vind het zalig, dat er nog zo iets als een mannenkoor bestaat, sterker nog: dat het in deze tijd, waarin exclusiviteit een taboe geworden schijnt, nog een kans van leven heeft en zelfs weer tot volle bloei komt. „Zang en Vriendschap", eer tijds als onze Koninklijke Liedertafel geducht en gerespecteerd op concoursen in binnen- en buiten land, is nog zo’n exclusief gezelschap. Het bereidt zich nu voor op de viering van het honderdvijftig- jarig bestaan, volgend jaar, in 1980. Het heeft in leeftijd en kwaliteit die anderhalve eeuw alle con currentie van zich af geslagen en het figureert nu in de muziekwereld als Neerlands oudste mannen koor. Ik schrijf daar nu over, omdat ik sinds een paar weken met hart en ziel in de geschiedenis van „Zang en Vriendschap” gedoken ben en alle notu listen vanuit het voor mij grijs geworden verleden op de letter volg om uit hun aantekeningen en uit de mondelinge overlevering van de nog levende oude(re) garde een gedenkschrift samen te stellen. Huisvrouwen. Mevrouw Hiemstra treedt zondagmiddag weer op als gast vrouw tijdens de zondagmiddagclub van de Nederlandse Vereniging van Huisvrou wen, afdeling Haarlem. Vanaf twee uur is iedereen welkom in het Eigen Huis aan de Boekenrodestraat 9. 1

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1979 | | pagina 15