Uitspraak in Lockheed-affaire:
lot mensheid
Vrijheid joden
Syrië beperkt
VN-eenheid begonnen
Winst Britse
conservatieven
KHOMEINI TERUG IN QOM
President:
Medezeggenschap door
rechter beschermd
geen gratie
voor Bhoetto
Komende jaren
beslissend voor
Voorbereidingen komst
Nederlandse kwartiermakers aangekomen
Westduitse werkgevers dienden klacht in
Atoombewapening
weg uit Spanje
Spijziging
Interkerkelijk
Soeptoestand
v
I
2
3
VRIJDAG 2
MAART
19 7 9
BINNEN- EN BUITENLAND
heid
»nte
ina
ter
tie
ol
e
g
long
(Van onze redactie buitenland)
ROME. Het Italiaanse Constitutionele Hof in Rome heeft gister
ochtend oud-minister van Defensie Tanassi schuldig bevonden aan
het aannemen van steekpenningen van de Amerikaanse vliegtuigfa
briek Lockheed. Hij werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van
twee jaar en vier maanden een een boete van duizend gulden. Er was
negen jaar geëist.
Twee jaar cel voor
Italiaanse minister
Situatie in Iran
c
t
1
Een tijdje geleden citeerde ik een ge
dicht „Wonderbare spijziging” van Marti-
nus Nijhoff. Ik nam aan dat Nijhoff zich
bij het schrijven ervan had laten inspire
ren door de voedseldroppings in april en
mei 1945, of anders misschien door het
Zweedse wittebrood, en ik veroorloofde
me de aanmerking dat hij daarbij wel erg
symbolisch te werk was gegaan. Ik citeer
uit het midden nog enkele regels om u
eraan te herinneren waarover het ging:
De vraag is dus: bestond het gedicht al
toen het voor de rijmprent werd uitgeko
zen, of heeft Nijhoff het speciaal voor die
gelegenheid gemaakt? Kees Andrea had
er geen idee van, maar ried mij aan me
vrouw Hefting, de weduwe van uitgever
Bert Bakker, te bellen. Dat heb ik gedaan.
Zij heeft Pom Nijhoff, zoals hij door zijn
vrienden werd genoemd, heel goed ge
kend, en het leek haar onwaarschijnlijk
dat hij zich voor „Wonderbare spijziging"
had laten inspireren door de voedseldrop
pings. Meer voor de hand ligt, dat zijn
„eigen soeptoestand” de bron van inspira
tie was. Wat blijkt (ik heb dit nooit eerder
gelezen)? Aan het eind van de oorlog
kreeg Nijhoff iedere ochtend op een be
paald uur („ik geloof om tien uur”, zei
mevrouw Hefting) een stuk of 20 kinderen
aan de deur voor wie hij soep kookte.
Tot zover dr. Dekker. Inderdaad wordt
in de Beknopte Bibliografie in Nijhoffs
Verzamelde Gedichten over „Wonderbare
spijziging” gezegd dat het, met houtsne
den van K. Andrea, door het Plaatselijk
Interkerkelijk Bureau ’s-Gravenhage en
Omstreken uit erkentelijkheid werd aan
geboden aan de kern van zijn medewer
kers ter herinnering aan de hongerwinter
1944-'45. Maar het kan natuurlijk best zijn,
dat het IKB dat gedicht van Nijhoff voor
de rijmprent heeft gekozen omdat het
onderwerp zo overeen kwam met het
werk van het Interkerkelijk Bureau.
Maar hij was toch veel aardiger dan de
meeste mensen dachten, en dan de meeste
mensen hem ook vonden. Hij had bijvoor
beeld de naam dat hij nogal erg op zijn
geld paste en er moeilijk afstand van kon
doen, maar ik had zowel de sleutel van
zijn huis als van zijn geldkistje, en als hij
voor een tijdje wegging, zei hij dat ik, als
ik geld nodig had, het altijd uit het kistje
mocht nemen. Ik heb daar nooit gebruik
van hoeven maken, maar dat was voor
hem geeft enkel punt. Zo heeft hij zich
over die soep, herinner ik me wel, ook
vreselijk druk gemaakt om te zorgen dat
er steeds genoeg was, al was er de ene
keer wat minder dan de andere keer. Het
is dan ook veel waarschijnlijker dat die
directe en dagelijkse bemoeienis met het
soep uitdelen hem tot „wonderbare spijzi
ging” heeft geïnspireerd, dan die voedsel
droppings of het Zweedse wittebrood”.
„Geen voedsel bood het berooid gebied,
Het elders koopen konden wij niet.
Maar Hij was met ons in dat oord.
„Geeft hun te eten”, klonk zijn woord”.
iten-
plei-
jdat
:aan
•me-
stu-
sluit
>ffi-
ids-
ndt de
Tij van
vers en
rgst is,
ie hoe-
peil is
JERUZALEM (Reuter). —‘Syrië heeft
nieuwe beperkingen opgelegd aan de
joodse gemeenschap van 4500 personen in
dit land, wat haar de „laatste sporen van
bewegingsvrijheid” ontneemt. Dit heeft
Ben Porat, oud-lid van het Israëlische
parlement en voorzitter van de Wereld
raad tot het in stand houden van het
Syrische jodendom, gisteren gezegd. Jo
den kunnen niet langer zomaar naar het
buitenland reizen en hun bewegingsvrij
heid in het land is ook beperkt.
Porat voegde er aan toe dat er bijna
geen joden zijn op de Syrische instellin
gen voor hoger onderwijs en dat de enkele
joodse scholen geleid worden door mos
lims. Verder zijn er geen joden in dienst
bij de overheid of bij banken.
Porat zei dat de Wereldraad van plan is
•de internationale gemeenschap op te roe
pen druk uit te oefenen op Syrië joden die
weg willen, te laten emigreren.
Het Hof beval ook dat Tanassi zich moet
terugtrekken uit het parlement, waarvan
hij voor de sociaaldemocratische partij lid
is.
Met de gisteren uitgesproken vonnissen
is een eind gekomen aan de Italiaanse
Lockheed-affaire.
De beide oud-ministers werden er van
beschuldigd hun posities te hebben mis
bruikt bij de aankoop van veertien trans
portvliegtuigen van het type Hercules C-
130. In ruil voor hun bemoeienissen zou
Lockheed smeergelden hebben betaald.
De zaak kwam begin 1976 aan het rollen
tijdens hoorzittingen van de Amerikaanse
Senaatscommissie Church, welke omko
ping door Amerikaanse bedrijven onder
zoekt. Op deze hoorzittingen werd gesteld
dat Lockheed in Italië ruim twee miljoen
dollar (ongeveer vier miljoen gulden) had
uitbetaald in Italië, waarvan ongeveer
driekwart terecht zou zijn gekomen in de
partijkassen van de betrokken ministers
van Defensie, Gui en Tanassi.
Een ingesteld gerechterlijk onderzoek
in Italië moest worden gestaakt na aan
wijzingen dat ministers bij de zaak be
trokken waren. Het parlement moest de
kwestie verder behandelen.
De hierop ingestelde parlementaire on
derzoekscommissie sprak de betrokken
premier, Rumor, met één stem meerder
heid vrij van de aanklacht van omkoping.
De vroegere ministers Gui en Tanassi
werden als verdachten voor het Constitu
tionele Hof gebracht. Dit hof is als enige
rechtbank bevoegd te oordelen over ver
grijpen gepleegd door ministers tijdens
uitoefening van hun funktie.
Tanassi noemde het vonnis direkt na
het aanhoren van de uitspraak „een poli
tieke misdaad”. Zijn vergrijpen noemde
hij „niets anders dan een voortzetting van
hetgeen Gui begonnen was”.
Het is voor het eerst dat politieke leiders
in Italië voor de rechter ter verantwoor
ding zijn geroepen op beschuldiging van
omkoping. Waarnemers zijn echter van
mening dat de kwestie ook voor het Con
stitutionele Hof zo ingewikkeld is geweest
dat veel vragen rondom de steekpennin
gen van Lockheed ook na de uitspraak
van gisteren blijven bestaan.
uiteindelijk het laatste woord hebben, al
dus het college.
Ten aanzien van de tarief-autonomie
stelt het Bundesverfassungsgericht vast,
dat de grondwet het huidige systeem van
loononderhandelingen niet uitdrukkelijk
beschermt. Er zou dus ook sprake van een
groter harmoniemodel tussen werkgevers
en werknemers kunnen zijn. „De grond
wet legt de economische orde niet vast”.
tot nationale vlag. Hij riep de mensen op zich bij de komende
volksstemming uit te spreken voor de islamitische republiek.
De bevolking van Iran zal, aldus berichten in de Iraneese pers,
op 30 maart moeten stemmen over de toekomstige staatsvorm
van het land. Alle inwoners van 16 jaar en ouder kunnen met een
groene kaart voor een islamitische republiek stemmen, met een
rode kaart daartegen.
In Teheran dreigde premier Bazargan woensdagavond af te
treden wanneer de linkse en rechtse splintergroeperingen in het
land „hun spel niet beëindigen en eindelijk hun poging opgeven
een schaduwregering te vormen”. Bazargan had geen goed
woord over voor de „dorst naar de permanente revolutie”, die
van Iran „een tweede Libanon” dreigt te maken.
Gisteren zijn in Iran weer drie leden van leger en politie
terechtgesteld. De avondbladen in Teheran meldden dat in Aba
dan twee politie-officieren en in Quavzi een onderofficier van het
leger door „revolutionaire comité’s” zijn geëxecuteerd. De on
derofficier was veroordeeld wegens de moord op vier kinderen,
de beide politiemannen wegens massamoord. In Karaj, vlak bij
Teheran, zijn een politiechef en drie agenten ter dood veroor
deeld vanwege hun activiteiten tijdens demonstraties. Het vonnis
is nog niet uitgevoerd.
De Iraanse radio, „Stem van de revolutie”, meldde gisteren dat
alle paleizen en bezittingen van de keizerlijke familie voortaan
aan de staat behoren. De voorlopige regering heeft een wetsont
werp hiertoe goedgekeurd.
BONN (AFP). De komende tien jaar
zijn beslissend voor de toekomst van de
mensheid. Dit heeft de voorzitter van de
Club van Rome, Aurelio Peccei, gisteren
in Bonn verklaard. Hij sprak op een bij
eenkomst van de Christen-Democratische
Partij CDU. Na tien jaar zijn bepaalde
opties die nu nog tot de mogelijkheden
behoren verloren, zo zei hij.
De bevolkingsaanwas, het dwaze na
streven van de mythe van de constante
groei, het begin van een „werkelijke”
energiecrisis behoren tot „negatieve ont
wikkelingen”. Hij betreurde de sociale
onrechtvaardigheid op de wereld, die ver
scherpt wordt door de ontwikkelingen op
het gebied van de automatisering, micro-
elektronica en het niet onderkennen van
de grote problemen.
De voorzitter van de Club van Rome
achtte sociaal-politieke vernieuwingen be-
langrijker en dringerder dan nieuwe voor
uitgang op het vlak van techniek en na
tuurwetenschappen.
voor christelijke soldaten in Libanon, met
hetzelfde schip vervoerd is dat ook het
materieel voor het Nederlandse VN-on-
derdeel in Zuid-Libanon aan boord had.
Zowel Sternerdink als Ploeg menen overi
gens dat voor de uitvoer van het afge
dankte materieel geen exportvergunning
nodig was. Het CDA-Tweede-Kamerlid
Frinking meent dat het incident de Neder
landse zaak niet bevordert, al is volgens
hem de neutraliteit van het Nederlandse
onderdeel niet in het geding. Het Kamer
lid Van der Spek (PSP) vindt dat de rege
ring verantwoordelijk is voor de „veel te
zwakke controle” bij de uitvoer van dit
soort goederen.
LONDEN (AFP). De Britse Conser
vatieve Partij heeft gisteren tussentijdse
verkiezingen gewonnen die werden ge
houden in twee kiesdistricten bij Man
chester. In beide gevallen ging de partij er
tien procent op vooruit ten opzichte van
de verkiezingen in 1974. De Labourpartij
verloor stemmen.
zien-
ftijd,
is in
i wel
van
tiek,
zoek
s-
n
0
;t mi-
voor
verk-
an de
0 tot
stond
1.500
1.100
’aren
■regi-
i het
i-
i-
r
or
;ot
iet
ge
is
u-
:n
’P
:n
js
e-
Uj-
lo-
dj-
de
a”.
an
lat
>e-
55
?r
re
i-
B,
le
leid
Bgd
ïes-
yan
rin-
ek-
rin-
nd-
»nt-
or-
het
aa
ien
er-
trijfel
door Nico Scheepmaker'JpT
n ver-
ntsla-
tituut
I. De
srech-
5 als
i. Hij
Het
zeede
Mevrouw Hefting: „Van huis-uit was hij
helemaal geen koker, het bleef altijd bij
het bakken van een eitje of een biefstuk.
Hij was eigenlijk ook geen man voor kin
deren, in die zin, dat hij niet de behoefte
had om dagelijks kinderen in zijn omge
ving te hebben. Maar blijkbaar zag hij die
kinderen als onschuldige, opgroeiende
mensen die geholpen moesten worden. Hij
heeft zich ingeleefd in hun machteloos
heid, heeft zich toen aangewend elke dag
die soep voor ze te koken, en dat heeft hij
een hele tijd volgehouden. Pom Nijhoff
was in sommige dingen een beetje
raadselachtig. Hij wekte ook wel eens de
schijn de dingen een beetje anders te
vertellen dan zij waren omdat de fantasie,
zoals hij dan zei, meer waard was dan de
werkelijkheid.
al laag
vegens
■ote ri-
ituatie
gehad.
si- Het eerste appel van de kwartiermakers na
hun aankomst gisteren in het Zuidlibanese
Haris.
kost EG miljarden
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL/TEHERAN. De gebeurtenissen in Iran
kunnen er toe leiden, dat de Europese Gemeenschap dit
jaar tien miljard dollar meer voor haar energie moet
uitgeven.
Dat kan een vol procent schelen in de economische
groei.
De olieprijsverhoging kan dit jaar oplopen tot 22 a 25 procent
in plaats van 14,75 procent, die becijferd was op grond van het
laatste besluit van de olieproducerende landen in december van
het vorig jaar.
Deze cijfers zijn gisteren in Brussel verstrekt door Europees
commissaris Guido Brunner, die in het „dagelijks bestuur” van
de EG is belast met energiezaken.
Brunner vindt dat op de komende Europese topconferentie in
Parijs (12 en 13 maart) onder meer afgesproken moet worden
tweemaal zoveel op het energieverbruik te bezuinigen als nu het
geval is.
Intussen is de geestelijke leider van Iran, de ayatollah Khomei
ni, gisteren teruggekeerd naar de heilige stad Qom, vanwaar hij
vijftien jaar geleden werd verbannen. Honderdduizenden men
sen uit het hele land waren naar de stad gestroomd om een glimp
van de leider op te vangen. In een anti-westerse redevoering, die
door de televisie werd uitgezonden, beloofde Khomeini een
islamitisch stempel te drukken op alles in het land, van banken
deren maar ook om nieuwe posities rond
om de heuvels te kunnen innemen.
Gisteren deed zich in Haris een incident
voor, toen tijdens de maaltijd van een
aantal Franse en Nederlandse militairen
plotseling twee gewapende „Palestijnen”
binnenstormden. Een van de Nederlan
ders greep onmiddellijk naar zijn machi
nepistool en leek te willen schieten. Hij
kon door zijn collega’s worden tegenge
houden, waarop de aanwezige Fransen in
lachen uitbarsten. De twee „Palestijnen”
bleken Franse soldaten te zijn, die zich
hadden vermomd en met de nog „groene”
Nederlanders een grapje wilden uithalen.
De schrik werd even later met champagne
weggedronken.
De soldaten moeten in Libanon altijd
hun wapen bij zich hebben. De Nederlan
ders hebben (Israëlische) UZI-machine-
pistolen en FN-FAL-geweren. Volgens de
instructie moet het wapen altijd binnen
onmiddellijk handbereik zijn, of het nu
gaat om een infanterist of om een kok.
Gisteren is de Senegalese soldaat van de
VN-vredesmacht in Libanon die eerder
werd aangehouden op verdenking van het
smokkelen van explosieven naar leden
van de Palestijnse bevrijdingsorganisatie
PLO, officieel in staat van beschuldiging
gesteld door het Israëlische Openbaar Mi
nisterie. Volgens een VN-woordvoerder is
het onderzoek in deze zaak nog steeds aan
de gang.
De Tweede-Kamerleden Stemerdink
(PvdA) en Ploeg (VVD) hebben de rege
ring opheldering gevraagd over het feit,
dat afgedankt legermaterieel, bestemd
De rechtszittingen in de Italiaanse
Lockheed-affaire namen tien maanden in
beslag. Op 6 februari gingen de 28 rech
ters van het hof in de raadskamer waar zij
28 dagen geheel afgesloten van de buiten
wereld hebben beraadslaagd over hun
uitspraak.
(Van onze redactie buitenland)
ISLAMABAD. Generaal Zia Oel-
haq, president van Pakistan, heeft giste
ren een verklaring afgelegd over het
doodvonnis dat is uitgesproken over de
vorige eerste minister, Zoelfikar Ali
Bhoetto.
Hij zei: „Ik zie geen enkele aanleiding
me te verzetten tegen de conclusies waar
toe de hoogste rechters van het land in
deze misdadige zaak zijn gekomen".
Terwijl hij de talrijke gratieverzoeken,
onder meer van Amnesty International,
verwierp, voegde Zia er nog aan toe dat
het hem weinig verschil maakt of de ver
oordeelde een groot politicus, een stam
hoofd of een officier was.
Enzovoort. Ik kreeg toen een brief van
dr. W. L. Dekker uit Roosendaal, die
meende dat ik op een verkeerd spoor zat:
„Blijken vele herinneringen rond het
befaamde wittebrood onbetrouwbaar, ik
wil toch staande houden dat ik het door u
afgedrukte gedicht van Nijhoff in de pe
riode na de oorlog in een krant of tijd
schrift (wellicht VN?) opgenomen heb ge
zien met een opdracht of opschrift, dat
aan het IKB herinnerde. Dat was het
interkerkelijk Bureau, of, zoiets derge
lijks, dat in Den Haag en omgeving extra
voedsel bijeenbracht, kookte en uitdeelde
aan hen die na doktersadvies daartoe wa
ren toegelaten. Het eten moest je dan op
de plaats van uitdeling, een schoolgebouw
bijvoorbeeld, ook opeten, opdat niet de
andere familieleden het zouden ver
delen”.
De voorganger van Tanassi, de christen
democraat Gui, werd vrijgesproken van
dezelfde beschuldiging. De vertegenwoor
digers van Lockheed in Italië, de gebroe
ders Levebvre, werden op grond van hun
betrokkenheid bij de omkoopzaak veroor
deeld tot respectievelijk twee jaar en vier
maanden en twee jaar en twee maanden.
De andere voordeelden kregen voor
waardelijke straffen met een proeftijd
van vijf jaar. Onder hen bevond zich de
vrogere chef-staf van de luchtmacht,
Fanali.
DEN HAAG (ANP). De Spaanse am
bassade in Den Haag heeft tegenover het
Interkerkelijk Vredesberaad bevestigd,
dat de Verenigde Staten op verzoek van
Spanje al hun kernwapens terugtrekken
van Spaans grondgebied. Inmiddels is een
begin gemaakt met de terugtrekking van
Amerikaanse nucleaire onderzeeboten uit
de marinebasis Rota. Deze operatie moet
voor 1 juli voltooid zijn.
Volgens het zojuist verschenen informa
tieblad IKV-berichten van het Interkerke
lijk Vredesberaad is de ambassade graag
bereid geweest achtergrondinformatie te
geven. „Zonder die waas van geheimzin
nigheid waarin Nederlandse autoritéiten
gewoon zijn de werkelijkheid rond de
kernwapens te hullen”, aldus het blad.
Op 24 januari 1976 heeft Spanje het
defensiever drag met de Verenigde Staten
aangevuld met een artikel, dat bepaalde
dat de Amerikanen geen atoomkoppen
noch andere nucleaire componenten op
Spaans grondgebied zouden mogen
plaatsen.
(Van onze redactie buitenland)
HARIS. Gistermiddag is in het
Zuidlibanese Haris de volledige Ne
derlandse kwartiermakerseenheid
gearriveerd. Ook de 43 witte VN-
voertuigen en ander materieel zijn
gisteren in Haris aangekomen.
De kwartiermakers zijn onder leiding
van majoor F. Straatman, de plaatsver
vangend commandant van het 44ste pant-
serinfanteriebataljon uit Zuidlaren, in
middels begonnen met de voorbereidin
gen voor de komst van het ruim 700 man
tellende Nederlandse VN-detachement,
op 10 maart. Op die dag zullen de Neder
landse militairen de plaats innemen van
het Franse VN-detachement.
Gisteren hebben Nederlandse officieren
samen met hun Franse collega’s een aan
tal opstellingen en posities bekeken, ter
wijl ook op compagnies- en peletons-
niveau verkenningen zijn uitgevoerd.
Het gebied dat de Nederlandse militai
ren moeten gaan controleren is ongeveer
10 kilometer breed en 18 kilometer lang.
Militair gezien is het volgens majoor
Straatman een moeilijk, geaccidenteerd
terrein met steile hellingen en diepe dalen.
Volgens de Fransen moet er volgende
week bij de „aflossing” rekening mee wor
den gehouden dat de in het gebied aanwe
zige Palestijnen en christen-rechtse mili
ties zullen proberen hun posities te verbe
teren. „Ze proberen meteen hoe ver ze met
de nieuwe soldaten kunnen gaan”, aldus
éen van de Fransen, die zei te verwachten
dat er zal worden geschoten om te intimi-
(Van onze redacteur
in West-Duitstand Hans Amesz)
BONN. Dat de wet op de mede
zeggenschap volgens het hoogste
Duitse rechtscollege (het Bundesver
fassungsgericht) niet in strijd is met
de grondwet, is door de Bondsrege
ring met voldoening ter kennis geno
men. Minister van Sociale Zaken,
Herbert Ehrenberg (SPD), zie dat de
uitspraak bevestigd heeft dat het de
taak van de wetgever is om de maat
schappelijke orde verder te ontwik
kelen.
SPD-woordvoerder Eugen Glom big
Verklaarde dat de werkgevers, die tegen
de wet hadden geklaagd, hun doel niet
hebben bereikt. Glombig merkte op dat
het Bundesverfassungsgericht geen grens
heeft getrokken en dat daarom de weg
naar een volledige paritaire medezeggen
schap niet is geblokkeerd. Dit laatste was
vooral door de vakbonden gevreesd.
Oppositieleider en CDU-voorzitter Hel
mut Kohl is van mening dat door de
*beslissing van het rechtscollege zowel
recht is gedaan aan de wijze waarop de
onderneming functioneert als aan de
wens naar medezeggenschap van de
werknemers. Vakbondsvoorzitter Vetter
toonde zich niet ontevreden. Werkgevers
voorzitter Esser zei dat de verwachtingen
van de werkgevers totaal niet zijn inge
lost.
De op 4 mei 1976 door een grote parle
mentaire meerderheid aangenomen wet
bepaalt dat bij bedrijven met meer dan
2000 werknemers de raad van commissa
rissen evenveel vertegenwoordigers van
werknemers als van kapitaalverschaffers
moet hebben. De aandeelhouders hebben
echter het recht om de voorzitter aan te
wijzen, die voor het geval van een patstel
ling het zogenaamde „tweede stemrecht"
heeft.
In 1977 hebben de werkgevers (29 orga
nisaties en negen bedrijven) een klacht
tegen de wet ingediend. Zij waren van
mening dat de wet in strijd was met het in
de grondwet vastgelegde recht op eigen
dom en de zogenaamde tarief-autonomie
(vrije loononderhandelingen). Het Bun
desverfassungsgericht heeft deze klacht
afgewezen. Het recht op eigendom blijft
gewaarborgd, omdat de aandeelhouders
