HERDENKING VAN ZIJN HONDERDSTE GEBOORTEDAG
Herman Moerkerk, een Haarlemse Brabander
Landelijke cao
orkestmusici
eenbankvandextijd
J Stuart Sherman: alleen
- voor theateravonturiers
Bijna extatische verklanking
van contrastrijk concert
Peter Schats
opera Houdini
naar Amerika
streekgenoten
exposeren
O
MJ
Brabantse dialecten
in woordenboek
bijeen gebracht
z
Een allerbeminnelijkst Amerikaan in Mickery
1 p
.B^
'3^
4
21
KUNST
WOENSDAG 21
MAART
19 7 9
Tentoonstelling
14.30 uur
w. 2
NOORDHOLLANDS PHILHARMONISCH ORKEST
die je perjaar spaart.
Da’s mooi meegenomen! Bovendien krijg je van elke geld
handeling een dagafschrift thuis, zodat je altijd precies kunt
zien, hoe ’t ervoor staat met je Piek-Fijn rekening.
Informeer bij een van onze 63 kantoren naar de
mogelijkheden van de Piek-Fijn-rekeningTot straks.
En boek woonplaats voor de tweede helft
van zijn leven koos. Deze oneven
wichtigheid kleefde ook de Bos
sche tentoonstelling aan. Het was
jammer dat van het Haarlemse uit
geen noemenswaardige bijdrage
tot die expositie kon worden toe
geleverd.
Je betaalt premie voor de verzekering van je brommer. Je betaalt kontributie
voor de sportclub. Je krijgt zakgeld. Je hebt een krantenwijk. En ga zo maar door.
Voor al die ontvangsten en uitgaven is ’t handig een bankrekening te hebben.
D’r is zelfs een speciale bankrekening voor jou. De Piek-Fijn rekening.
Voor mensen van ll tot 18 jaar. Waarbij je naast een hoge rente, van je lie tot en
met je I6e jaar ook nog eens een premie van 5% krijgt over de eerste 480 gulden
J
HAARLEM. - In de zomer van
Malle Babbe
J. L. LODEWIJKS.
Kerstplaat in onze krant in 1947.
Zelfportret
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
1
H
DEN BOSCH (ANP). Het provinciaal
bestuur van Noord-Brabant wil de samen
stelling van een woordenboek van Bra
bantse dialecten subsidiëren. Aan een
dergelijk woordenboek wordt al enkele
jaren gewerkt door wetenschappelijke
medewerkers van de katholieke universi-
teit van Nijmegen. Het werk, dat onder
leiding staat van prof. dr. A.' Weijnen,
werd aanvankelijk gesubsidieerd door de
Stichting Zuiver Wetenschappelijk On
derzoek.
Het is voor het eerst dat een landelijke
cao is gemaakt voor de musici van de
symfonie-orkesten. Tot nog toe werden
pef orkest afzonderlijke cao’s afgesloten.
Daarin komen thans een 40-urige werk
week en een pensioengerechtigde leeftijd
van 65 jaar voor. Voor pensioenen en
verhuiskosten worden twee samenwonen
de niet gehuwde personen in de geldende
overeenkomsten niet als een gezin be
schouwd.
De inhoud van de landelijke collectieve
arbeidsovereenkomst wordt de ongeveer
1500 musici van de elf symfonie-orkesten
plus het Gewestelijke Orkest te Delft, het
Amsterdams Philharmonisch Orkest en
het Nederlands Kamerorkest voorgelegd
om op- en aanmerkingen. Daarna gaat de
cao naar minister Gardeniers (CRM) en de
besturen van de orkesten ter behandeling
in het driepartijenoverleg.
Het hoofdbestuur van de NTB heeft de
ministeries van Sociale Zaken en van Jus
titie voorts geadviseerd over de reorgani
satie van de openbare arbeidsbemidde
ling en over de bescherming van uitvoe
rende kunstenaars als het gaat om ge
bruik van hun prestaties door derden.
Kunstenaars moeten het recht krijgen
dit gebruik te kunnen verbieden of toe te
staan, aldus de NTB.
Stuart Sherman in een van zijn snelle performance-acts in Mickery
(foto Bob van Dantzig).
Misschien zal in Haarlem bij parti
culieren nog werk van hem aan
wezig zijn.
Vooruitlopend op deze expositie is
eind 1978 een boek verschenen on
der financiële auspiciën van de
Vereniging Sociëteit Casino in ’s-
Hertogenbosch, dat een keur van
reprodukties bevat en waarin ge
tracht is een enigszins getrouw
Bij zijn honderdste geboortedag
deze maand is in zijn geboortestad
’s-Hertogenbosch het initiatief ge
rezen om hem posthuum te eren
met een tentoonstelling. Zijn oeu
vre is zo talrijk, dat niet meer dan
een betrekkelijk klein percentage
ervan op deze tentoonstelling kon
worden getoond. Zijn originele te
kenwerk is helaas uit de archieven
van de uitgevers grotendeels ver
dwenen, waarschijnlijk niet ver
nietigd maar verstrooid geraakt.
Herman Moerkerk heeft nooit,
zelfs in Haarlem niet,«de erken
ning gekregen die hij als beeldend
kunstenaar zou hebben verdiend.
Een van de door hem ontworpen
figuren uit die optocht, de histo
risch als vrouwelijke stadgek be
kend geworden „Malle Babbe”, is
hierbij afgebeeld.
- Hongaarse Fantasie voor piano en orkest
- L'apprenti sörcier
- Hongaarse dansen no 5 en no 6
Ook hier wist de organist zijn instinct
voor harmoniërende klankkleuren opti
maal naar voren te brengen, zodat de
dimensies van de toch al kolossale orkest
bezetting belangrijk aan diepte wonnen.
En aangezien het APhO werkelijk het
uiterste wist te geven resulteerde dit alles
in een bijna extatische verklanking die
een laaiend enthousiasme tot gevolg had.
GEMMA COEBERGH
meer over Scherman: „Hij streeft naar
verzoening tussen een ideeële en een ma
teriële wereld, zijn manier van werken
met schrijven vergelijkend. In plaats van
letters en woorden gebruikt hij voorwer
pen”. Dat is mooi gezegd. Maar die voor
werpen zijn toch minder veelzeggend als
elke duidelijkheid in bedoeling ontbreekt.
De snelheid waarmee Sherman zijn voor
werpen hanteert maakt het onmogelijk in
gedachten halt te houden. U als publiek
bent bij voorbaat te laat.
Ik vraag me af of een theater wel de
goede plaats is voor Shermans perfor
mance-acts, die zoals nu in Mickery, ook
niet smetteloos verzorgd zijn. Zo zijn de
filmbeelden gedoemd over een plooiig
beddelaken te glijden. Kleinigheden die
een voorstelling als deze danig ontluiste
ren. Kortom voor theater-avonturierende
liefhebbers en voor die alleen. Op 7 april
ook in de Toneelschuur in Haarlem.
KO VAN LEEUWEN
Wandkleden in naaldwerk van Hanne
Meijer-de Heer uit Bloemendaal vormen
het onderwerp van een expositie die tot 28
april is te zien in het Gezondheidscentrum
Zeist-West aan de Clomp 33-06 in die ge
meente. Men kan er op maandag tot en
met vrijdag van 8-18 uur terecht.
AMSTERDAM (ANP). Invoering van
een 35-urige werkweek, pensionering van
de orkestmusici op 60-jarige leeftijd en
gelijkstelling van andere samenlevings
verbanden aan het gezin. Deze drie bepa
lingen staan in het ontwerp voor een
landelijke collectieve arbeidsovereen
komst voor de symfonie-orkesten, die het
hoofdbestuur van de Nederlandse Toon-
kunstenaarsbond (NTB) heeft goedge
keurd.
entrée 10,(a.i.)
kinderen tot 12 jaar onder begeleiding van volwassene(n) en houders c.j.p. 2,50
kaartverkoop en plaatsbespreken aan de kassa van het Concertgebouw, Lange
Begijnestraat 13, Haarlem van 10-15 uur; telefonisch 32 09 94 van 12-15 uur.
Deze stichting is daar echter met ingang
van 1 januari mee gestopt. Het Brabants
provinciebestuur is in principe bereid dit
werk de komende vijf jaar te subsidiëren.
Het woordenboek moet uiteindelijk
drieduizénd bladzijden dik worden. Vier
afleveringen zijn al gereed. Binnen enkele
maanden komen daar nog eens twee bij.
Volgens professor Weijnen heeft een der
gelijk woordenboek grote wetenschappe
lijke waarde: „Door het onderzoek komt
een enorme hoeveelheid tot nu toe onbe
kend taalmateriaal ter beschikking dat
zowel voor taalkundige als cultuurhistori
sche beschouwingen van het hoogste be
lang is. Nog nooit is zulk een systematisch
en ideologisch onderzoek naar de agrari
sche terminologie, de beroepentaai en de
algemene woordenschat van een bepaald
gebied ingesteld”.
AMSTERDAM. Stuart Sherman is
een allerbeminnelijkste Amerikaan die
I nu al jarenlang heel eigenwijze dingen
doet. Hij presenteert die in het theater als
performance-kunst en dat houdt in, dat je
als publiek daar heel welwillend tegen
over moet staan. Wat Sherman doet oogt
zo simpel, dat je er als betalend publiek
ontzettend kwaad om zou kunnen worden
wanneer je niet op de hoogte bent van de
aard van Schermans kunst. Nederlanders
spelen met groot gemak in de lotto, maar
als het om een theatervoorstelling gaat
gelden er nu eenmaal andere normen.
AMSTERDAM. Er zijn van die con
certen waarbij alleen al het vooraf be
schouwen van het programma een beleve
nis is. Het orgelconcert van Poulenc, het
eerste vioolconcert van Bruch en de der
de symfonie van Saint-Saëns vormen be-
slist geen alledaagse combinatie, maar op
De activiteiten van Herman
Moerkerk in Haarlem - hij bleef er
déze plaat kreeg zijn wat weemoe
dige mildheid de overhand boven
een critische analyse. In 1950 orga
niseerde kunsthandelaar Piet Lef-
felaar in zijn galerie aan de Wa
genweg te Haarlem een herden
kingstentoonstelling van schilde
rijen en tekeningen die de een jaar
daarvoor overleden Herman
Moerkerk in zijn atelier had nage
laten. Verder heeft Haarlem deze
kunstenaar nagenoeg vergeten, of-
Hij was een spits, maar altijd hof
felijk causeur met een grote men
senkennis en een opmerkelijk
scherp waarnemingsvermogen.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. De Nederlandse
componist Peter Schat is de eerste Neder
lander van wie een opera buiten Europa
uitgevoerd zal worden. Op het vooraan
staande Music Festival van Aspen in de
Amerikaanse Staat Colorado wordt
Schats opera Houdini, die op 29 septem
ber 1977 zijn wereldpremière beleefde in
Carré, minstens tweemaal in augustus
van dit jaar uitgevoerd. Andere opera
huizen in Amerika zouden volgens een
mededeling van Donemus inmiddels ook
interesse hebben getoond.
schoon zijn naam enkele jaren te
voren op aller lippen was als de
ontwerper van een gigantische
historische optocht ter gelegen
heid van het 700-jarig bestaan van
Haarlem het voorjaar van 1946.
In Mickery gaf Stuart Scherman dins
dagavond de eerste voorstelling van een
serie die hij daar t.m. 15 april brengt: The
Eleventh spectacle: The Erotic. Sherman
bracht tot dusver tien van zijn spectacles
uit. Het opmerkelijke van nummer elf is in
elk geval dat er niets spectaculairs aan de
hand is. De kleine Amerikaan stelt zich op
tegenover het publiek op met een eenvou
dig campingachtig klaptafeltje. Hij heeft
een koffertje bij zich waar allerhande
uiteenlopende voorwerpen uitkomen die
in olympisch tempo over de tafel glijden.
In de voorstelling die bijna een uur duurt
heb ik daar met plezier naar gekeken
met mijn vrijkaartje maar de essentie is
me ontgaan.
Voorafgaande aan ’zijn live-optreden
toont Scherman een stukje film. Volgens
de Mickery informatie zijn dat zes films
en dat lezende realiseer ik me dat er
tussen de beelden die beweegbaar ver
toond worden duistere plekken zitten. Als
dat er vijf geweest zijn, moet dat zes films
betekenen.
De Mickery-informatie vertélt onder
Sierlijker en weelderiger dan bij
voorbeeld Jo Spier ze tekende
kwamen de mensen die Moerkerk
op papier deed leven als aparte
karakters hun eigen verhaaltje
vertellen: in een paar ruwe, schet
sende lijnen brachten zij hun ei
gen omgeving mee. De stijl van
Herman Moerkerk had een ondefi
nieerbare, onvergelijkbare sfeer,
die zijn tijdgenoten voorgoed bij
bleef en die vooral de door hem
geïllustreerde verhalen een extra
dimensie gaf. Wie als kind regel
matig de tijdschriften onder ogen
kreeg waarin zijn illustratieve bij
dragen verschenen, kon zich als
volwassene nooit meer helemaal
onttrekken aan die geheimzinnige
bekoring van Moerkerks tekenin
gen, die een mengsel was van sati
re, weemoed, humor en mede
leven.
dit programma werd je dinsdagavond
door het Amsterdams Philharmonich Or
kest vergast, hetgeen (behalve voor het
orkest) belangrijke rollen meebracht voor
de jonge violist Jaap van Zweden en de
Haarlemse stadsorganist Albert de
Klerk.
Voor beide solisten dus weer een nieuwe
schakel in de keten van goede samenwer
king met het APhO: Albert de Klerk
maakte met dit orkest (onder leiding van
Anton Kersjes) een fraaie grammofoon
plaat en Jaap van Zweden stond in augus
tus 1977 (met ditzelfde vioolconcert van
Bruch) met het APhO op het podium van
de grote zaal in het Amsterdams Concert
gebouw.
Dat de nu 19-jarige Van Zweden een
onbetwist groot talent is hebt u nog zeer
onlangs in deze krant naar aanleiding
van een optreden met de pianist Ronald
Brautigam kunnen lezen. Zo kon je
haast wel verwachten dat hij Bruch tech
nisch geheel de baas was een verwach
ting die uitkwam en het treffende in
zijn realisatie was dan ook vooral de artis
tieke, muzikale behandeling. Iedere noot
was bezield, iedere muzikale lijn had pro
fiel: een uitvoering die zonder meer ideaal
kan worden genoemd.
Grotere contrasten dan Max Bruch en
Francis Poulenc zijn nauwelijks te beden
ken, en wie bij de titel „Concert voor
orgel, strijkers en pauken” een sereen en
verheven werk verwacht wordt gecon
fronteerd met heel wat meer dan dat.
Naast veel lyrisch-poëtische momenten
steekt Poulenc de „koning der instrumen
ten” niet zelden in het narrenpak en hij
weet de grenzen der banaliteit talloze ma
len aan te raken zonder ze ooit te
overschrijden.
De vele facetten van dit werk werden
door het in milde kleuren gezette spel van
Albert de Klerk zeer boeiend belicht en
dat alles uiteraard in de meest hechte
samenhang met het APhO. Naast deze
omvangrijke solistische taak had De
Klerk tevens de orgelpartij te vervullen in
Saint-Saëns’ Derde Symfonie, een functie
die, hoewel niet solistisch, een belangrijk
fundament vormt in dit werk.
men in het algemeen onder ’zuide- en stierf er in 1949 - droegen sterk
1928 kreeg Haarlem er een illuste- lijke humor’ gelieft te verstaan,
re inwoner bij, namelijk de teke
naar, schilder, illustrator Herman
Moerkerk, die op 2 maart 1879 in ’s
Hertogenbosch was geboren en
daar een grote bekendheid had
verworven als journalist-teke-
naar, costuumontwerper voor re
vues en optochten, schrijver,
kunstcriticus en regisseur. De re
den waarom hij naar Haarlem
toog was het feit, dat zijn teken
werk langzamerhand voor tachtig
procent werd afgenomen door
Drukkerij en Uitgeverij De Spaar-
nestad ten behoeve van haar
tijdschriftenuitgaven, voorname
lijk De Katholieke Illustratie.
Herman Moerkerk voelde zich in
Haarlem al spoedig thuis, maakte
er vele vrienden en kreeg plaatse
lijk grote faam door zijn veelzijdi
ge artistieke gaven maar vooral
ook door zijn uiterst beminnelijke,
verkwikkende persoonlijkheid.
Hij was een geboren Brabander,
maar zijn milde satirische humor
was van een edeler soort dan wat
beeld te geven van de veelzijdig
heid, waarmee Herman Moerkerk
in zijn Bossche en Haarlemse peri
oden de tekenstift hanteerde. Het
boek bevat, naast een summiere
necrologie van de kunstenaar
meer dan 120 afbeeldingen van
zijn teken- en schilderwerk, waar
bij het helaas opvalt dat een groot
deel van zijn markantste meest
typerende werk als illustrator van
de Katholieke Illustratie ont
breekt. De gereproduceerde teke
ningen hebben merendeels een
sterk regionale, voornamelijk Bra
bantse inslag, waaruit men mag
opmaken dat in zijn geboortestad
zijn werk met meer zorg is be
waard dan in de stad die hij als
Concertgebouw Haarlem - zondag 25 maart 1979
DERDE CONCERT SERIE Z „FAMILIESERIE”
dirigent: ANDRÉ VANDERNOOT
solist ALWIN BAR - piano
programma: Schubert - Symfonie no 8 „Onvoltooide”
Liszt
Dukas
Brahms
I l -JJI Alieeddzaken
5Piek-fijn geregeld?
De wereldpremière van Houdini, Schats
gefantaseerde biografie over de beroemd
ste Amerikaanse boeienkoning en illusio
nist, werd anderhalf jaar geleden met
gemengde gevoelens door de Nederland
se- en internationale kritiek ontvangen.
De belangstelling was echter zo groot dat
de toen geënsceneerde voorstellingen
moeiteloos uitverkochten.
Inmiddels staat vast dat de Nederlandse
Opera Stichting Houdini in het seizoen
1980-1981 opnieuw in produktie zal
nemen.
bij tot het Haarlemse stadsleven,
vooral door zijn bezigheden als
ontwerper van allegorische en his
torische optochten. Tussen door
werkte hij ook als illustrator en als
kunstcriticus voor onze krant. Een
afbeelding in het kerstnummer
van ons blad in 1947 vertolkte
Hij bekeek het leven als een kleur- meer zijn pure, warme menselijk-
rijk schouwspel, maar zag niet de heid tegenover de wereldtragiek
kleine burgerlijke dramatiek over dan zijn satirische inslag. Ook in
het hoofd en bracht in zijn teke
ningen en schilderijen de mens
met naturalistische nuchterheid
voor het voetlicht, meestal met
lichte toets naar het karikaturale
maar zonder scherpe spot. Daar
om is hij ook nooit een erg succes
vol politieke prententekenaar ge
worden: hij miste er de meedogen
loosheid voor het menselijk falen
voor. Inplaats daarvan leefde hij
zich meesterlijk uit in de rake ty
pering van figuren in het kader
van hun persoonlijke situatie.
■VKXDE
F
z
iur.:
