Expositie zonne-energie wordt druk bezocht
Echtpaar Snoeks
opent Boerhaave-
wijkwinkel
Wrttoratóg»
voortdi tëéè er
MEUBELEN
25% korting
voor de mannen
op T-shirts, poloshirts en
kortemouwshirts
ZATERDAGMORGEN
de Bijenkorf
tussen de coulissen
sfr -
DeSiGNO
Ifl
Klein paradijs
Ons geschiedenisboek
Frans ontbijt voor 1.75
met verse harde broodjes, j
croissants, boter, confiture, 1
koffie of thee, r
I.;!
interbouw bv
TOT 12 UUR 1
F. F. M. Teunissen
KORTING
op al onze gordijnen,
rolgordijnen,
vloerbedekking
en
beddegoed
-
7
6
VRIJDAG
1 8
M E I
STAD
19 7 9
mini
B
-
iiiiiiiiiW
K11
Voor een goed merkrijwiel
o.a. BATAVUS RALEIGH
1
Particulier kan op vele
manieren energie sparen
(ADVERTENTIE)
I
DOOR WIM HELVERSTEIJN
1
en
WIM HELV1
CBIJN
die hun tijd vooruit zijn
Alleen verkrijgbaar bij:
I
I
1
f
r 64
ters
t 59
Jan
ang
van
pro-
plei-
Die
tter-
een
tien-
eho-
t
t
i
i
.30
.30
HAARLEM. Het was een prettige verrassing,
laatst dr. Gerda Kurtz weer te ontmoeten. Ze is
jarenlang de zorgzame hoedster geweest van ons
gemeentelijk archief aan de Jansstraat, een ver
stild oord in de binnenstad, het enige plekje nog in
Haarlem, waar je een speld kunt horen vallen. In
die wirwar van het complex ligt de geschiedenis
van Haarlem, mèt historische brokstukken van
elders, opgeslagen. De lees- en studiezaal is een
geliefde pleisterplaats voor fijnproevers en hob-
biïsten, die speurend in documenten hun notities
maken.
Ooit is het archief het dagelijkse werkterrein
geweest van Gerda Kurtz, een uiterst beminnelij
ke vrouw, die zoveel kennis van zaken had (en nog
heeft), dat het leek, of ze zich er voor schaamde.
Vandaar haar innemende bescheidenheid, vooral
als ze een amateur assisteerde bij het opdelven
van historische gegevens. Ik heb dat zelf verschei
dene keren meegemaakt: was ik in die leeszaal
bezig en wist ik met mijn probleem geen raad, dan
riep ik haar hulp in. Meestal was de puzzel dan in
de kortste keren opgelost. En het was haar char
me, dat ze het deed voorkomen of het helemaal
alleen gedaan had. Die brede glimlach van haar,
dat vriendelijke gebaar, waarmee ze tegenover
mij en al die anderen zich als het ware excuseer
de, dat zij er inderdaad alles vanaf wist!
Diezelfde Gerda Kurtz, nu vijftien jaar met
pensioen en de tachtig al zeer nabij of misschien
al bereikt, zat vorige week tegenover de burge
meester in de mooiste kamer van het stadhuis.
Aan de tafel zaten verder enkele prominente
vazallen van de Vereniging Haerlem, op wier
initiatief de jongste publicatie van Gerda Kurtz is
uitgegeven. Dat boekje het werd bij die gele
genheid officieel gepresenteerd gaat over „Het
Proveniershuis te Haarlem”.
Met dezelfde bescheidenheid, die met het klim
men der jaren verergerd is, zat zij daar op haar
troon, temidden van dat gezelschap belangstellen
de heren. Ze frunnikte wat aan het tuiltje bloe
men, dat haar geoffreerd was, en ze scheen het
hele gedoe een beetje te relativeren. Met een
verborgen plezier leek ze te denken: „Ik ben nog
lang niet aan het eind van mijn latijn, jullie weten
niet, wat ik nog in mijn pen heb”. Naar mijn
stellige overtuiging heeft ze nog genoeg in petto en
in haar pen. Ze heeft bovendien een lange tijd van
leven voor de boeg, dunkt me. Ik zie ze tenminste
nog dikwijls op de fiets voorbij gaan, en dan
doceer ik thuis: „De geschiedenis van Haarlem
heeft maar twee wielen nodig om de toekomst in
te halen”.
huidige gemeente-archivaris, drs. J. Temminck,
heeft dat, aan de hand van tal van argumenten,
nog betoogd in het Jaarboek Haerlem 1976.
De beperkte financiële middelen van de ge
meente Haarlem laten dat helaas niet toe, gesteld
al, dat er in de gemeenteraad daarvoor voldoende
belangstelling zal bestaan. Daarom heeft drs.
Temminck toen geschreven: „Het ware te overwe
gen, of het niet wenselijk is om de resultaten van
bepaalde studies in een aparte, eenvoudige serie
monografieën te pbuliceren”. Hij heeft niet lang
hoeven wachten, het eerste boekje is nu versche
nen, Gerda Kurtz heeft met het Proveniershuis
het spits afgebeten. En nu maar afwachten, of de
serie inderdaad een serie gaat worden. Met ande
re woorden, of het mogelijk is, dat tal van andere
onderwerpen ook aan de beurt kunnen komen.
Het tweede boekje zal moeten handelen over de
Bank van Lening, destijds gevestigd aan de Klei
ne Houtstraat. Óm daarvoor financiën vrij te
maken, zal het boekje over het Proveniershuis
in niet zo’n grote oplage verschenen uitver
kocht moeten worden. Niet zo’n grote kunst, zult u
zeggen. Nou, daar zet ik toch een vraagteken
achter. Platenboeken over Haarlem gaan vlot
over de toonbank. Ze zijn gemakkelijk te consu
meren. Maar „plaatjes vullen geen gaatjes”, heeft
mr. Phaff, voorzitter van Haerlem, gezegd.
Als je een excursie organiseert naar het Huis
met de Beelden of bijvoorbeeld naar Gent, dan
kun je de aanvragen niet verwerken. Maar een
geschiedenisboekje, nee, dat wil er nog steeds
niet in. Je zou althans veel grotere belangstelling
van de Haarlemmers mogen verwachten. Wie tot
nu toe in gebreke gebleven is, kan nu beginnen
het goed te maken. Niet op de eerste plaats tot
plezier van de Vereniging Haerlem maar vooral
ook om zelf kennis te nemen van de geschiedenis
van Haarlem. Het boekje van Gerda Kurtz is
daartoe een uitstekende start. Zo komen we dan
toch tot Ons Geschiedenisboek.
En toch is het Proveniershuis, waar ook het
UW geen onbekende is een klein paradijs. Als
u er nooit geweest bent, moet u dat gauw gaan
doe. Stap deze Haarlemse lusthof niet meteen
binnen, maar wandel er eerst rustig om heen. Via
de Kerkstraat, die als een feestelijke loper ligt
uitgespreid naar de ingang van de Nieuwe Kerk,
naar de Lange Annastraat en dan weer rechtsom
de Doelstraat in naar de Grote Houtstraat. Het is
een verrukkelijke omloop met vriendelijke men
sen in vriendelijke huisjes, waar bloemen en plan
ten het doen voorkomen, of het daar altijd lente is.
En kijk in de Kerkstraat, aan het begin, even naar
de gevel rechts, waar vermeld staat, dat Pieter
Langedijk daar ruim twee eeuwen geleden ge
woond heeft.
een bejaarde vriendin had wonen, zou ik er beslist
op een zondagochtend koffie gaan drinken en
genieten van de stilte en van de Nieuwe Kerksto-
ren, die vanachter de huisjes omhoogrijst en een
wakend oogje houdt op de Provenier(ster)s. Wie
weet, komt het nog eens zover. Of zal ik er Zelf
mijn laatste dagen mogen slijten?
En als je daar zo rondwandelt, de bomen in
bloei staan en de pomp onverstoorbaar de wacht
houdt, kun je je niet voorstellen, dat onze voorva
deren, die toch al niet zo voorzichtig omsprongen
met onze monumenten (waarom zou anders de
Vereniging Haerlem opgericht zijn?), in het begin
van deze eeuw het plan opperden, die „hele troep”
met de grond gelijk te maken en op de vrijgeko
men grond de nieuwe schouwburg te bouwen.
Hoe hebben ze het kunnen verzinnen?
Het boekje van Gerda Kurtz is geen avonturen
roman. U zult er niet veel sterke verhalen in
vinden. Maar tussen de regels door krijg je een
boeiend stuk Haarlemse geschiedenis voorge
schoteld, omdat het Proveniershuis, meer dan
enig ander historisch complex in Haarlem, zo’n
verscheidenheid aan bestemmingen heeft gekend.
Het is natuurlijk, zoals bijna alles in onze stad,
begonnen met een klooster, het klooster van Sint
Michiel. Daarvan is niets meer te bespeuren, zij
het dat de gewijde grond is gebleven.
Toen de nonnen uitgeweken waren de laatst
overgeblevene woonde op het Begijnhof kwam
er wat grover volk binnenstappen, de schutters
van St. Joris. Een verhaal apart, dat weer een
vervolg kreeg, toen het complex een Herenloge
ment (een stadsherberg) werd. Daarna kwam er
het Oudemannenhuis en namen de proveniers er
bezit van. U moet er het boekje van Gerda Kurtz
beslist op nalezen. Ik ga het u allemaal niet
vertellen, want dan is de aardigheid er af.
Wel mag ik u verklappen, dat daar ook de reus
Cajanus gewoond heeft (twee meter drieënzestig
die op 3 maart 1749 in het koor van de Grote Kerk
werd begraven, „een plechtigheid, die door dui
zenden toeschouwers werd bijgewoond, tewijl
vijfenzestig paren genodigden de lijkstatie volg
den. De gewone dubbele baar was niet sterk
genoeg, zodat men de kist vervoerde op een vier
wielige wagen, getrokken door twee paarden”.
Een maand later kwam Pieter Langendijk in het
Proveniershuis wonen. Hij was de schrijver van
de Rederijkerskamer „Trou moet blijcken” en
had van het stadsbestuur de opdracht de geschie
denis van Haarlem te beschrijven. Pieter komt in
het boekje van Gerda Kurtz ruimschoots aan het
woord, want hij is een historische getuige, die met
veel smaak over de keurige toestanden in het
Proveniershuis, met al z’n wetten en regels, weet
te berichten. Hij prijst het Proveniershuis als
„aanzienlijk, deftig en aangenaam”, een lofprij
zing, die we hem nu kunnen naschrijven.
Als over een paar jaar alle huisjes gerenoveerd
zijn, ligt daar aan de Grote Houtstraat inderdaad
een lusthof. Meer vertel ik er niet over. U moet het
zelf maar lezen in het boekje. Ik heb het met
genoegen gedaan. Ik hoop, dat u het ook doet. Het
is goedkoper dan een langspeelplaat en het raakt
nooit uit de mode
Van onze stadsredactie
HAARLEM. De bewoners van de
Boerhaavewijk vieren zaterdag de offi
ciële opening van de wijkwinkel in hun
buurt. Om kwart voor een openen de heer
en mevrouw Snoeks, de eerste bewoners
van de Boerhaavewijk, de wijkwinkel.
Die staat op het terreintje tussen de Wil
liam Harveystraat en de Niels Finsen-
straat.
De Boerhaavewijkwinkel is al enige tijd
in gebruik. Op maandag tot en met don
derdag zitten er vrijwilligers om de buurt
bewoners die met vragen naar de winkel
komen te helpen. De Boerhaavewijkbe-
woners kunnen in het houten gebouwtje
aan de Niels Finsenstraat terecht voor
zaken op het gebied van de sociale wetge
ving en huur- en onderhoudskwesties, de
wijkraad vergadert in de winkel en de
vrijwillige hulpdienst zetelt er.
De kinderen uit de wijk kunnen van kwart
□ver een tot kwart over twee straattteke-
nen op het plein van de Prof. Dumont-
school, daarna speelt het poppentheater
Seljef voor hen „De verjaardag van het
spookje”. De band Tarantula treedt om
kwart over drie op ter afsluiting van de
festiviteiten. Speeltuinvereniging De Ring
heeft de hele middag een informatiestand
bij de wijkwinkel.
Het programma van de openingsdag,
aanstaande zaterdag, ziet er als volgt uit.
Om twaalf uur trekt de drumband D.S.V.
door de Boerhaavewijk om bewoners op
te roepen om naar de wijkwinkel te ko
men die om kwart voor een wordt geo
pend. Van een tot vijf is er een receptie.
HAARLEM. De organisatoren van de
drukbezochte tentoonstelling en teach-in
over zonne-energie, biocentrales, wind
en waterkracht en bezuiniging, die deze
week in Haarlem worden gehouden, had
den geen beter tijdstip kunnen uitkiezen.
Sinds enkele dagen staan de olieschaar-
ste en -prijzen nationaal en internatio
naal in het middelpunt van de belangstel
ling en drukken de westerse landen met
de neus op de feiten. Onze economie is
afhankelijk van de olieleveranciers, lan
den die onze welvaart uiterst kwetsbaar
maken, ook in Nederland waar we geluk1
kig nog over slinkende aardgasreserves
beschikken.
Santpoorterstraat 41
Kleverpark
Haarlem
023-263463
van
iota
tot
gtal
tcht
leid
len
tes.
lens
l, is
:akt
end
en
iet
>n-
an
idel-
lijk-
ook
land
nen-
aan,
:iële
erne
izen.
as-
rke-
en
esde
erd,
jl in
.V 'TS
-INTERNATIONAL
(ADVERTENTIES)
PR. BEATRIXPLEIN 45 - Tel. 333534
Dan pas moet u de Proveniershof binnenschrij
den. Lopen of stappen doe je daar niet. Je zou
bijna op je tenen gaan lopen en met elkaar fluiste
ren. Dat hoeft niet. De bejaarde bewoonsters zijn
echt geen doetjes, die zich uit het leven hebben
teruggetrokken. Ze staan nog volop in het leven
en genieten ervan met volle teugen. Als ik daar
Als u het verslag in deze krant over de presenta
tie van het Proveniersboekje gelezen hebt, dan
weet u, dat het het eerste is in een nieuwe serie,
opgezet door de Vereniging Haerlem. De geschie
denis van Haarlem is nog zeer onvolledig beschre
ven, er zijn tal van hiaten, en voor zover ze
beschreven is, zijn er wel de nodige correcties
gewenst, omdat stellige feiten uitbet verleden in
middels door nieuwe onderzoekingen achterhaald
zijn. Als we het heel goed zouden willen doen, zou
er een nieuw handboek betreffende de geschiede
nis van Haarlem geschreven moeten worden. De
poort, waar je onderdoor moet, om vanuit het
stadsrumoer in de stilte van de hof te komen, is
wel eens „Poort der Zuchten” genoemd. En te
recht. Voor de oorlog moesten de werklozen er
heen om te stempelen, een naïef controle-systeem,
of ze toch niet ergens werkten. Nu moeten al
sedert jaren de woningzoekenden daar op bezoek
en bédelen, of ze alsjeblieft een dak boven hun
hoofd kunnen krijgen. Het is daar iedere dag weer
een samenkomst van wanhopigen, vaak desolate
mensen, die ook wel eens gelukkig willen worden
in een gewoon huis, al is het maar een flat.
Verbruikers die individueel willen be
sparen doen er verstandig aan waakvlam
men te doven ’s nachts en bij afwezigheid
en een nachtstroomtariefmeter te laten
plaatsen die op bepaalde uren in werking
is en een goedkope stroom levert. Grote
voorzichtigheid is geboden bij de aan
schaf van wasmachines, vaatwassers,
trommeldrogers en diepvrieskisten en
koelkasten, omdat sommige typen twee
maal zoveel stroom verbruiken als ande
re. En, baden kost 2'A maal zoveel energie
als douchen.
Er is geen sprake van een tijdelijk pro
bleem, als we niet besparen wordt de
olieschaarste permanent en is bezuiniging
dus onvermijdelijk. Het is natuurlijk on
zinnig met veel moeite en kosten zonne-
energie in elektriciteit of warm water om
te zetten als we doorgaan de energie op
grote schaal te verspillen, zoals nu ge
beurt. De teach-in over dit ontwerp is
morgen van twee tot vijf uur in het Haar
lemse Concertgebouw en de energieten-
toonstelling sluit morgen om twee uur.
COR BOOS
Ik ben erg blij met dat boekje over het Prove
niershuis, die ruime hof (geen traditioneel hofje!)
aan de Grote Houtstraat. De huisjes staan keurig
in carré, met als sluitstuk het hoofdgebouw. Het
is, wat het hoofdgebouw betreft, al jaren en jaren
lang een dagelijks trefpunt van de Haarlemmers,
zij het, dat je er niet altijd voor je pezier komt. De
25%
Veel oude woningen, maar ook nieuwe
huizen, zitten vol spleten en naden waar
koude lucht naar binnen komt. Dicht ze
met kit, stopverf of speciaal plakband.
Tochtstrippen op ramen en deuren zorgen
voor een luchtdichte toestand. Verder kan
aanzienlijk op gas worden gespaard door
daken en spouwmuren te isoleren. Des
kundige adviezen van bouwmaterialen
handel of het Bouwcentrum in Rotterdam
zijn hierbij onmisbaar. Een duurdere
maar gesubsidieerde wijze is het door een
isolatiebedrijf te laten uitvoeren. Planken
vloeren en spleten kunnen makkelijk met
board of spaanplaat tochtdicht gemaakt
Het is zeker mogelijk om als particulier
energiebesparende maatregelen te nemen
die direct resultaat opleveren. Wachten op
de realisatie van ideeën voor alternatieve
bronnen duurt te lang als nu minimaal
vijf percent bespaard moet worden op
energie. Bezuinigen kan en dat wordt op
de expositie in de Doopsgezinde kerk ook
aangegeven. Bijvoorbeeld meer de fiets
gebruiken, vooral nu het zomer wordt kan
de auto best blijven staan. En fietsen is
nog milieuvriendelijk ook. In Amerika
werd automobilisten aangeraden hun voe
ten te gebruiken waarvoor ze gemaakt
zijn en ook dat idee kunnen wé overne
men. Voor langere afstanden is openbaar
vervoer, met name de trein, aan te bevelen
boven de auto. In de Verenigde Staten zijn
voor auto’s waarin zich twee of meer
personen bevinden speciale voorrangsba
nen ingesteld. „Poolen”, wat we bij de
benzinedistributie in 1973 ook deden, kun
nen we in buurt en op werk opnieuw
organiseren. Langzamer rijden en een die
selmotor of LPG-installatie kiezen leiden
ook tot besparingen.
In de woning valt ook heel wat te bezui
nigen en dan met name in de ruimtever
warming, hoewel deze de komende maan
den dank zij zonne-energie minimaal in
gebruik zal zijn. Maar toch, breng de
huiskamertemperatuur terug naar twin
tig graden Celsius. Een vest of trui maken
dit gemakkelijk. Laat voorzetramen ma
ken of maak ze zelf, of koop dubbele
ramen, die de warmte binnen houden en
’s zomers voor koelte in huis zorgen.
worden. Vloerroosters afsluiten leidt na
melijk vaak toch rotting van vloerdelen.
Wie consentieus alle kieren, spleten en
naden in de woningen dichtstopt moet wel
uitzetraampjes of roosters gebruiken voor
aanvoer van verse en afvoer van ver
bruikte lucht.
Het luchten van kamers dient pas te
geschieden als de verwarming in de laag
ste stand is gezet. Overtollige ventilatie
leidt tot hoge energierekeningen. Wie een
centrale verwarming laat installeren moet
er op letten dat bij de ketel de tempera
tuur van warm water of warme lucht
ingesteld kan worden, elke kamer radia-
torkranen en bij voorkeur thermostaten
heeft. Wanneer dit niet het geval is wordt
vaak in een leeg hoofdvertrek de tempera
tuur veel te hoog als men in een bijver
trek, studeerkamer bijvoorbeeld, een aan
gename temperatuur wenst. Bestaande
CV-systemen moeten eenmaal per jaar
worden schoongemaakt voor een maxi
maal comfort legen minimaal verbruik en
uit veiligheidsoogpunt.
Mensen die hun interieur niet per se
willen etaleren, doen er verstandig aan
’s avonds de (dichtgeweven I gordijnen te
sluiten, ook als er dubbele ramen aanwe
zig zijn. De radiator mag zich echter nooit
tussen raam en gordijn bevinden. Als de
radiator tegen een glazen wand staat moet
op het raam een aluminiumfolie worden
aangebracht omdat de warmte anders di
rect de woning verlaat. Het opvolgen van
deze adviezen betekent een behoorlijke
energiebesparing.
Vooral in huis zijn echter veel meer
mogelijkheden elektriciteit en gas uit te
sparen. De industrie heeft enorm veel
produkten onze woningen binnengepraat,
waarvan het nut in twijfel mag worden
getrokken. Een kritische rondgang kan
leiden tot het buiten gebruik stellen van
het elektrische mes, scheerapparaat
(waar velen al vanaf gestapt zijn), diep
vrieskisten (bedoeld voor mensen die af
gelegen wonen), wasdrogers (stroomver-
slinders, terwijl er wind is), elektrische
dekens, tostie-apparaten, saté-branders,
straalkachels, mixers, afwasmachines,
heggescharen, grassnijders.
Verder is het een sprookje dat het bran
den van TL-buizen voordeliger zou zijn
dan uit- en aanschakelen. Als geen licht
nodig is, laat het dan niet branden. Auto
matische schakelaars kunnen er voor zor
gen dat lampen na een paar minuten
doven. Handige lieden kunnen zelf een
windturbine bouwen en op dak zetten (op
woonboten in het Spaarne al waargeno
men). De Haarlemse hts heeft er een ont
werp voor gemaakt, dat op de tentoonstel
ling te krijgen is. Het is allemaal best de
moeite waard, want de gasprijs is al 27
cent per kubieke meter en zal minstens
vier jaar lang 2,5 percent stijgen en daar
na zes percent. De elektriciteitprijs loopt
daaraan parallel.
ür Isoleren blijft met een bereikbare besparing van veertig percent op de stookkosten een ernstige
overweging waard
