m
<1
TfiB
Ju
Staatssecretaris niet van plan te stoppen
ra
aWII
.G.
NIET VAN IJZER
ÉOMT KJ
Boos?
door Frans de Lugt en Rindert Paalman
Artsen
Blok aan been
Eigen bijdrage
dBm
worn
20
j
t
13
aar.
i
«0
Inleveren aan
gezondheidszorg
on-
iep,
van
wilt,
igs.
2-4
I. de
)23-
het
em,
bo-
□er-
ide:
inrit
en
wo
onde
i en
Vier jaar geleden, toen ze nog Tweede-Kamerlid was voor de
VVD, vroeg een journalist haar eens of zij niet graag minister zou
willen zijn. Haar antwoord was goudeerlijk: „Minister worden? O nee,
pat kan ik niet. Ook al qua zenuwgestel niet. Daar ben ik niet
pnbewogen genoeg voor. Daar ben ik ook niet zeker genoeg voor.
.Good heavens, ik zou ook niet graag mislukken. Alles dat je op een
gegeven ogenblik doet, kan verkeerd uitpakken. Ik vind dat wij al
onder zo’n enorme druk staan: je exponeert (zet iets uiteen), je schrijft
op wat je meent, en je moet maar kijken hoe het beoordeeld wordt.
Politiek ik zeg dat niet zo maar voor de aardigheid politiek is
slecht voor je ziel”.
Mevrouw Els Veder-Smit (57 jaar) werd geen minister, wel staats
secretaris, op een post die minstens even zwaar is: volksgezondheid.
Ze had niet naar die job gesolliciteerd, had bij de kabinetsformatie
Iemand anders naar voren geschoven, maar die werd het toch niet.
Als volksgezondheidsspecialist van de VVD-fractie werd zij toen min
of meer als vanzelf de nieuwe staatssecretaris. Een beetje tegen wil
en dank.
r i
Is I
I 2 «v
II
‘1
i
X
l’Ö
wr I
lp
I
Els Veder-Smit
I
vindt politiek
slecht voor je ziel’
3UW
jwe
ep.
j 26
jr te
dat het wetsontwerp nog dit jaar
wordt ingediend”.
Het stringente personeelsbeleid
ten aanzien van verpleegkundigen
is er mede de oorzaak van dat de
ziekenhuizen zijn uitgeweken naar
vooral meer para-medisch perso
neel. Mevrouw Veder vindt dan ook
dat er een afremming moet komen
van de groei van dat para-medisch
personeel ten gunste van het weg
werken van de tekorten aan verple
gend personeel. Ook de opleidingen
moeten worden aangepast aan de
behoeften.
inen
JST.
dige
Ind.:
joed
erd.:
met
9
L
T
9
n
n
I-
n
t.
P
iaatsje
i voor
i, toilet
tapka-
Is ze niet ongerust over de grote
aantallen artsen, specialisten en fy
siotherapeuten die de gezondheids
zorg dreigen te overspoelen. Me
vrouw Veder: „Het is een interes
sante ontwikkeling. Het aanbod is
zodanig gegroeid, dat het voor velen
erg moeilijk zal worden een plaats
te vinden. We ontkomen niet aan
een vestigingsbeleid en het ontwik
kelen van praktijknormen”.
g
Niet alleen de verpleegkundigen,
ook de ziekenhuizen zijn boos. Zij
klagen over onverantwoorde werk
situaties en waarschuwen voor een
stijging van het aantal ongevallen
en fouten. Er zijn al signalen die
daarop wijzen. Mevrouw Veder:
„De ziekenhuizen boos? Dat ver
wondert me. Het proces is al jaren
aan de gang. Natuurlijk mogen ze
claims leggen voor meer personeel,
maar dan wel in het redelijke en
goed geargumenteerd”.
De ziekenhuizen hebben gedreigd
desnoods de norm te overschrijden,
bezoekuren in te krimpen en op
grote schaal vrijwilligers in te scha
kelen. „,Ach, die dreigementen”,
zegt mevrouw Veder, „zijn een on
derdeel van de onderhandelingen.
Dat er druk op je wordt uitgeoefend
is normaal. Ik vertrouw erop dat ze
zo goed mogelijk meewerken”.
Ze erkent dat de verpleging rela
tief zwaarder is belast. „Door ver
korting van de gemiddelde ver-
pleegduur houd je bewerkelijke pa
tiënten over. Van de vaste arbeid
stijden gaat steeds meer af door
overleg, opleidingen enz. Daardoor
krijgen leerlingen een te grote ver
antwoordelijkheid. Het is een groot
probleem. Er moeten daarom meer
wettelijke regels komen waarin de
taken van het verplegend personeel
worden omschreven. Ik verwacht
den getroffen. Voor deze groep zou
een uitzondering moeten worden
gemaakt en dat zou de maatregel
technisch moeilijk uitvoerbaar ma
ken. De pharmaceuten zien veel
meer in het voorschrijven van goed
kopere geneesmiddelen en het min
der gebruiken van medicijnen. Ze
hebben berekend dat dat 160 mil
joen gulden per jaar kan opbren
gen, 100 miljoen meer dan in de
bezuinigingsplannen van mevrouw
Veder staan aangegeven.
„Wat de apothekers voorstellen
zou ik ook wel willen”, zegt ze. „Ik
geef toe dat het kostenbewustzijn
van de artsen groter zou kunnen en
moeten zijn. Ik denk aan een ver-
plichtstelling van de richtlijnen
waaraan artsen die medicijnen
voorschrijven zich kunnen houden,
Ik stel me voor dat er jaarlijks een
boekje komt waarin de medicijnen
met de kosten staan vermeld. Hope
lijk dat de artsen dan op het goede
spoor worden gezet. Van de 3000
geneesmiddelen die er zijn, worden
er zo’n zeventig veelvuldig voorge
schreven. Als wij kunnen aanmoe
digen dat vooral dan goedkopere
produkten worden verstrekt, is er al
veel bereikt”.
Het verwijt dat zij de hogere inko
mens niet aanpakt is een ander
punt dat voortdurend opduikt in de
kritiek. Volgens voorzitter Wieringa
van de Nederlandse Christelijke
bond van overheidspersoneel, le
vert aftopping van de prijscompen
satie bij de inkomens vanaf 45 mille
in de gezondheidszorg enkel hon
derden miljoenen guldens op. In de
premies niet aldoor kunnen blijven
stijgen, dat inzicht is ook wel door
gedrongen. Maar de maatregelen
om tot een zuiniger beleid te komen,
lijken moeilijk te verkopen”.
lichting, maar anderzijds niet be
reid zijn financieel bij te dragen”.
Voor een slagvaardig beleid blij
ken de adviescolleges een blok aan
het been, al wil de staatssecretaris
dat woord niet in de mond nemen.
„Ze zeggen: een broedende kip
moet je niet storen, maar er moet
natuurlijk wel een keer een kuiken
komen. Er wordt te lang op advie-
zen gebroed. De tijd komt in zicht
dat ik wat meer zal moeten door
drukken”.
Zelf broedt ze nog op een beslis
sing van het Centraal Orgaan Zie
kenhuistarieven (COZ) dit jaar de
toegestane uitbreiding van arbeids
plaatsen in de intra-murale gezond
heidszorg met 700 te verhogen tot
circa 10.000. Dat gaat 150 miljoen
gulden kosten. De Nationale Zie
kenhuisraad had gevraagd om ex
tra uitbreiding met 30.000 mensen
in drie jaar om het grote personeels
tekort op te heffen. Maar dat komt
jaarlijks neer op een bedrag van dik
in de 300 miljoen gulden. Bovendien
wordt door de ziekenfondsen be
streden dat er zo’n personeelstekort
is. De verpleegkundigen moeten als
trendvolgers dan wel bereid zijn
dezelfde korting van 0,3 tot 0,7 pro
cent per half jaar op hun loonstij
ging te accepteren als de ambtena
ren. Anders is er geen geld voor de
personeelsuitbreiding.
„Welke beslissing we gaan nemen
weten we nog niet”, zegt ze. „Als er
meevallers zijn kan er wat meer,
maar dan moet men niet voor tegen
vallers zorgen. Heel belangrijk is
wat de trendvolgers gaan besluiten.
Als die niet bereid zijn in te leveren,
tja... Die korting moet tot en met
1981 450 miljoen gulden opleveren.
Als die er niet komen, ontvalt de
basis. We kunnen niet toveren”.
De werkers in de gezondheids
zorg zeggen dat ze er niet verant
woordelijk voor kunnen worden ge
steld, dat de huidige situatie meer
personeel noodzakelijk maakt. Ze
willen er dan ook niet financieel
voor worden gestraft. Mevrouw Ve
der: „Het schikt me wel dat diezelf
de verpleegkundigen enerzijds roe
pen om meer personeel en taakver-
„Er komt een strakker inkomens
beleid voor huisartsen en specialis
ten”, zegt ze. „De korting van 0,3 tot
0,7 procent werkt voor de hogere
inkomens vanzelf al sterk door. Als
je het prijs- en inkomensbeleid van
de vrije-beroepoefenaren blijkt, zie
je dat ze er al fors op achteruit zijn
gegaan. Daar is al veel sterker inge
grepen dan in de andere sala
rissen”.
Door de discussies over de eigen
bijdrage of een eigen risico is het
vooral van vakbondszijde geopper
de idee voor de invoering van een
volksverzekering weer actueel ge
worden. De staatssecretaris streeft
het niet na. „Het geeft een grote
onvrijheid en de huidige situatie
voldoet behoorlijk, als die hier en
daar wordt aangepast. Er was een
wetsontwerp van het kabinet-den
Uyl, maar dat heeft deze regering
ingetrokken. De bezwaren waren
van praktische aard. Er was niet
aangegeven hoe het financieel en
economisch moest. Een volksverze
kering geeft moeilijkheden in de
inkomenssfeer. Je krijgt minder op
brengst en dan zul je uit de belas
tingmiddelen moeten bijpassen”.
„Dokter Moerman ziet een ver
band tussen voedingsmethoden en
kanker. Ik denk dat er wel iets in zit.
Maar het is zo moeilijk te bewijzen.
Het laat zich zo moeilijk beoorde
len, omdat men steeds heeft gewei
gerd dossiers ter beschikking te
stellen. Het onderzoek dat de Twee
de Kamer heeft gevraagd lijkt me
daardoor nauwelijks uitvoerbaar,
maar misschien is het in een breder
onderzoek onder te brengen”.
Een laatste vraag. Het CDA-ka-
merlid Weijers, volksgezondheids
specialist van zijn fractie, heeft er
voor gepleit dat tussentijds minis
ters en staatssecretarissen vervan
gen moeten kunnen worden. Wie hij
op het oog had, heeft hij zelf niet
openbaar gemaakt. Maar op de
lijstjes die circuleerden, kwam uw
naam ook voor. Wat vindt u
daarvan?
Mijn eerste reactie was: ik zou
best eens wat kamerleden tussen
tijds vervangen willen zien. Maar
serieus. Je moet een beleid over vier
jaar beoordelen, niet over ander
half jaar. Ik ben absoluut niet van
plan ermee op te houden. Ik begin
pas”.
kostenbeheersingsnota van me
vrouw Veder worden die bedragen
niet genoemd.
De werkers in de gezondheidszorg zijn
het in grote mate niet eens met het beleid
van mevr. Veder-Smit t.a.v. de perso
neelsvoorziening in de zieken- en ver
pleeghuizen. Op 12 mei demonstreerden
zij massaal in Utrecht.
Ze geeft het zelf toe: „De functie
is zo zwaar als hij zijn kan. Dat heb
ik ook wel zien aankomen. Je staat
bij alles wat je doet onder druk. Ik
deel die stress met andere leden van
het kabinet. Op andere departe
menten zie je dat ook, economische
zaken, onderwijs, sociale zaken...
Regeren in een tijd van beperkin
gen is altijd moeilijker dan in een
tijd van groei”.
Ze praat zacht, maar goed ver
staanbaar. Ze straalt een enorme
tertelijkheid uit, lijkt veel te vrien
delijk voor het harde politieke be
drijf. Haar staat van dienst ver
raadt dat zij zich toch steeds goed
heeft kunnen handhaven: wet
houder van Zeist, statenlid in
Ijtrecht, gemeenteraad Leeuwar
den, bestuurslid WD, elf jaar spe
cialist van de volksgezondheid in de
Tweede Kamer. En niet te vergeten:
één van de vier ontwerpers en ver
dediger van het abortusinitiatief
van PvdA en WD, dat een paar
jaar geleden in de Eerste Kamer
door toedoen van haar eigen partij
genoten sneuvelde.
Een ervaren beroepspoliticus der
halve, nooit spectaculair, altijd oer
degelijk. Aan haar de weinig popu
lair makende taak om in deze re
geerperiode twee miljard gulden bij
te dragen in de tien miljard gulden
waarmee de groei van de collectieve
uitgaven moet worden afgeremd.
„De moeilijkheid is”, zegt me
vrouw Veder, „dat er steeds meer
eisen worden gesteld aan het beleid.
Men wil een vijfjarenplan voor kan
kerbestrijding, meer opleiding voor
de verpleegkundigen, een anti
rookcampagne, noem maar op. En
alles kost geld. Als je een beroep
doet op allerlei groepen om iets in te
leveren of iets bij te dragen, dan is
i men niet thuis, hoe eerlijk je het ook
probeert te verdelen. Bij alles wat
ik vraag zegt de Ziekenfondsraad:
Er zijn geen uitvoeringsmogelijkhe
den, of er is geen meerderheid voor
te vinden. Ik ben verplicht om die
I adviezen te vragen. De Zieken
fondsraad is één van de vijf instan
ties die mij adviseren. Toch zullen
er knopen moeten worden doorge
hakt”.
Een hopeloos perspectief, zo lijkt
het. Els Veder-Smit heeft de moed
echter nog niet opgegeven. „De zie
kenfondsen zijn onder mijn voor
ganger Hendriks toch heel sterk
kostenbewust geworden. Dat de
De eigen bijdrage. Op geen enkel
onderdeel van haar beleid is de kri
tiek zo fors. De presentatie is dan
ook verre van gelukkig geweest. Ge
knoei, gepriegel, friemelwerk wa
ren een paar van de kwalificaties.
Eerst was er het plan van de hon
derd gulden eigen risico voor dok
ter en apotheker, toen het tientje
per dag bij opname in het zieken
huis, en vervolgens de tien gulden
gebonden aan een maximum aantal
dagen. Daarna kwam de vijf gulden
per dag en nu ligt er dan het voor
stel een eigen bijdrage van zieken
fondsverzekerden te vragen voor
geneesmiddelen, fysiotherapie en
medisch-specialistische hulp (een
bijdrage per verwijs- of herhalings-
kaart). „Hoe is het mogelijk”, zei het
PvdA-kamerlid Dolman, „de ezel
heeft zich voor de zevende maal aan
dezelfde steen gestoten”.
Waarom houdt ze zo hardnekkig
aan de eigen bijdrage vast? Me
vrouw Veder: „Het is geen hardnek
kig vasthouden. Die eigen bijdrage
is maar een klein onderdeeltje van
het totale ombuigingsplan, maar
het heeft erg veel aandacht gekre
gen. Daardoor is er een verkeerde
beeldvorming ontstaan. En dat het
niet genoeg zou opleveren, is ge
woon niet waar. De opbrengst is
nog altijd 350 miljoen gulden”.
„Ik vind dat we met zijn allen
moeten meedenken over de ombui
gingen, zowel patiënten als hulpver
leners. En dat we ook met zijn allen
moeten bijdragen. De eigen bijdra
ge is voor mij geen dogma, maar
zolang het advies van de Zieken
fondsraad er niet is, is het nog niet
afgedaan. Als iemand een andere
oplossing heeft, houd ik me aanbe
volen. De presentatie van de advies
aanvragen heb ik niet in eigen
hand, want die worden al gepubli
ceerd nog voor er een besluit is
genomen
De apothekers vinden de eigen
bijdrage voor geneesmiddelen niet
zo’n gelukkig idee. Vooral patiënten
die veel medicijnen gebruiken wor-
„Hard op de persoon spelen, het hoort helaas bij
dit vak. Die op de persoon gerichte kritiek raakt me
wel. Ik ben niet van ijzer. Ik durf dat best ronduit te
zeggen
Mevrouw Veder-Smit, staatssecretaris van
volksgezondheid, een van de gebeten honden in
dit kabinet. Wat ze ook voorstelt om de stijgende
kosten van de volksgezondheid af te remmen, het
stuit allemaal op zware weerstand. Of het nu gaat
om een eigen bijdrage in de verpleegkosten, een
eigen risico in het ziekenfonds, of om een beetje
meebetalen in de medicijnen.
„De gezondheidszorg is in ons land een kost
baar iets, een verworvenheid waar men op ver
trouwt. Als je daarin iets wilt schrappen, geeft dat
een schokeffect. Het ligt erg emotioneel. Men
denkt: in de gezondheidszorg kan bij ons alles,
daar hebben we premie voor betaald. Maar dat het
in deze sector kan vastlopen, dat het onbetaalbaar
wordt, dat dringt niet door
Een gesprek met een bewindsvrouw die volgens
menigeen een hardnekkige tante is, maar in werke
lijkheid vermoedelijk de zachtaardigste vrouw van
het Binnenhof.
•Sfe* ut*
,.r
