5
briefjes eft
R
telefoontjes
naar GAK
m
vi
J
I
m
I
|S
iv
ti
Si
i
i
n
M«« r I
f.
door J. Vloet
door Thijs Jansen
Gemeenschapsgelden
Instituten
Internationaal contact
I
I
BURI j
ir
7^
1
Anonieme brieven en anonieme telefoontjes komen bij honderden binnen
bij de Gemeenschappelijke Administratie Kantoren (GAK) over heel Neder
land. Verontwaardigde mensen die in de pen klimmen of de hoorn van de
haak grijpen, omdat buurman, die een wao-uitkering krijgt, toch elke morgen
met het broodtrommeltje onder zijn arm, de deur uitgaat. „Dat kan toch niet;
werken naast z’n wao”, roepen ze verbaasd.
Een voorbeeld van zo’n klikbrief:
De heeris afgekeurd, maar elke dag zie ik hem werken bij een
oudpapierhandel. Ik vind het erg dat daar niets aan gedaan wordt. Ik hoop
dat u dit gauw uitzoekt. Ik dank u.
Een ander voorbeeld:
Gaarne zou ik u mededelen dat het meer dan schrikbarend is. Ik ken een
zekeren heerDeze heer is afgekeurd door de zenuwarts. Als deze man
dan zenuwachtig is en toevallen heeft, kan hij dan wel met een hele bus vol
mensen als buschauffeur werken? Dan is deze man toch levensgevaarlijk op
de weg. Hoe kan deze man van 's morgens vroeg tot 's avonds laat nog
zwart werken? Zou u mij een plezier willen doen en dit terdege willen
nakijken, en deze man laten herkeuren. Dit loopt toch de spuigaten uit.
I
|a
Na ruim 125 jaar gaat de Koninklijke Nederlandse Academie van
Wetenschappen, die het hele gebied van de wetenschap bestrijkt, de
laatste hindernissen slechten die een grotere openbaarheid In de weg
staan. Onlangs heeft het bestuur van de Academie in Amsterdam een
discussie gevoerd met publiciteitsmensen om te weten te komen hoe
de voorlichting aan het volk het best kan worden gegeven. Voorzitter
prof. dr. S. Dresden van de Academie zegt hierover: „De Academie
wil naar buiten treden en uit de oude, geheimzinnige sfeer komen
In een rapport over wetenschapsvoorlichting, dat de instelling van
een dienst wetenschapsvoorlichting aan de orde stelt, wordt uit de
doeken gedaan dat de wetenschap een grote invloed heeft op het
maatschappelijke gebeuren en dat dat gebeuren op zijn beurt weer
een grote invloed heeft op de beoefening van de wetenschappen.
De
kanv
favor
binne
f eenr
Bure;
zijne
miljoe
één k
visse
totale
gaat i
betek
water
Ai ViW
i pi w
tl
I
werkt stiekum
I
1
I
J
I
I
B
I
I
Weg' uit geheimzinnige sfeer
•I
i
I )i:
c
I
I
i,
i
i
i
i
I
i
i
I
3
zich tot de regering wenden met
voorstellen die over de belangen
van de wetenschap gaan. Van die
bevoegdheid wordt door de Acade
mie geregeld gebruik gemaakt.
100 percent arbeidsongeschikt zijn ver
klaard hoeven ook niet stil te zitten.
Voor hen bestaat ook nog de mogelijk
heid om een kleinigheid bij te verdienen
zonder dat er beknot wordt op hun uit
kering”.
„Het werken gebeurt onder verant
woordelijkheid van de persoon zelf.
Wanneer de dokter iemand afkeurt en
de man of vrouw gaat toch werken kun
nen wij daar natuurlijk niets aan doen.
Ze moeten zelf weten tot hoever ze kun
nen gaan. Iemand die bijvoorbeeld is
afgekeurd omdat hij last van zijn rug
heeft, kan best een klus aanpakken voor
een week of misschien een maand. Dat
heeft hij zelf in de hand. En dat wringt
natuurlijk bij veel mensen. Die zien
zoiets alleen van de buitenkant. Als ze
geen gebreken aan zo’n persoon zien is
er meteen wat frauduleus aan de hand”,
aldus de heer Van Urk.
„Ook kunnen mensen er zogenaamd
vrijwilligerswerk bij doen, voor bijvoor
beeld een buurtvereniging of een werk
lozenproject. Dat is niet verboden maar
de bedrijfsvereniging weet wel graag
waar de verzekerde mee bezig is. Het
kan namelijk voorkomen dat iemand
door dat vrijwillige werk geleidelijk
weer meer arbeidsgeschikt wordt. Dat is
fijn voor de man of vrouw, maar ook
voor de verzekering”.
Sp
van
.aanv
derti
acht
aanv
'7
-I
tl
r-._
Ind
lood/
rand
rand
rissta
üvea
Int
lomrr
raakt
iijvoi
sanie
1963 i
•de ve:
ïnatut
kantoren, komt dit neer op ongeveer
1500 tot 2000 anonieme tips per jaar”.
In wezen is het een afschuwelijke ge
waarwording voor wao- en aaw-trekkers
om van fraude verdacht te worden door
buren, kennissen of soms zelfs familie.
„Vaak is het gewoon onwetendheid van
de mensen”, zegt Van Urk. „De meesten
weten niet eens dat het helemaal niet
verboden is om naast een uitkering ook
nog te werken. Het is zelfs zo, dat wan
neer iemand nog in staat is om te wer
ken, hij het zeker moet doen. Wij zullen
ze heus niet tegenhouden, mits ze zich
maar aan onze spelregels houden. Waar
het vaak om gaat is dat wao’ers tot heel
uiteenlopende percentages arbeidsonge
schikt verklaard kunnen worden. Ie
mand kan voor 15 percent arbeidsonge
schikt verklaard zijn, maar ook voor
honderd percent”.
„Een persoon die bijvoorbeeld voor 15
percent afgekeurd is kan er nog een
Ook in een ander opzicht is we
tenschapsvoorlichting van belang.
In het rapport wordt terecht gezegd
dat een groot deel van de weten
schapsbeoefening wordt bekostigd
met gemeenschapsgelden. Niet al
leen zogenaamde beslissingsinstan-
ties maar ook het gewone publiek,
de kiezers, willen weten wat voor
wetenschappelijke activiteiten er
worden gevoerd om zo te kunnen
controleren of de belastingcenten
goed worden besteed. „Daarom
dient de wetenschappelijke wereld
zo geregeld mogelijk en zo geor
dend mogelijk de resultaten van
haar arbeid uit te dragen”.
De wetenschap zal ook een bij
drage leveren aan onderwijs op
scholen. „Dit zal tevens ten goede
komen aan de gewone mens. Via de
weg van de wetenschapsvoorlich
ting kan de wetenschap haar resul
taten met de voor elk geval geschik
te selectie en presentatie inbrengen
in programma’s van onderwijs, vor
ming en scholing. Het is mede daar
om belangrijk voor de wetenschap
dat genoemde maatschappelijke
sectoren vanwege de wetenschaps
voorlichting een zo doeltreffend
mogelijk aanbod krijgen waaruit
naar eigen behoeften en vrije keuze
kan worden gedaan”, zo stelt het
rapport.
De taak van de Koninklijke Ne
derlandse Academie voor Weten
schappen, waarbinnen de weten
schapsvoorlichting zelfstandig
functioneert, bestaat kortweg uit:
de bevordering van de wetenschap
in het algemeen. Een voornaam
deel van deze taak bestaat in het
verstrekken van door de regering
gevraagde adviezen. Deze adviezen
zijn van zeer uiteenlopende aard en
raken de wetenschap in de ruimste
zin. Zij hebben onder meer betrek
king op de vertegenwoordiging van
de Nederlandse wetenschappelijke
wereld op internationale bijeen
komsten.
Om in deze tijd van verstrekken
de specialisatie van de wetenschap
pen de Academie als. hoogste ad
viescollege van de regering in staat
te stellen haar taak naar behoren te
blijven vervullen, werd binnen het
verband van de Academie overge
gaan tot de oprichting van een aan
tal wetenschappelijke raden. De op
richting van zulke lichamen op ver
schillende deelgebieden van de we
tenschap had ten doel de organisa
tie van de Academie aan te passen
aan de snelle ontwikkeling van de
wetenschap, vooral die van de na
tuurwetenschappen, die de na-oor-
logse jaren te zien hebben gegeven.
Momenteel beschikt de Academie
over een drietal raden en twee com
missies, welke laatste het karakter
van een raad hebben, te weten: de
sociaal-wetenschappelijke raad; de
biologische raad; de geneeskundige
raad en ten slotte zijn er de commis
sie voor de biochemie en de com
missie voor de geologische weten
schappen.
Niet alleen op verzoek, maar ook
op eigen initiatief kan de Academie
Brieven met soortgelijke inhoud ko
men wekelijks binnen bij de verschillen
de GAK-kantoren. Het GAK verzorgt
alle rompslomp rond de sociale verzeke
ringen van vijftien bedrijfsverenigin
gen. Dat betekent dat tweederde van alle
mensen die onder de sociale verzekerin
gen vallen met het GAK te maken heeft.
„Alle klikbrieven en telefoontjes wor
den wel degelijk serieus genomen”, zegt
de woordvoerder van het GAK in Hen
gelo, Van Urk. „Het is niet zo dat ze
ongelezen de prullebak ingaan. Integen
deel, ze worden stuk voor stuk nagetrok
ken. In Hengelo komt gemiddeld eens
per week zo’n brief of telefoontje bin
nen. Meestal zijn het brieven. Op zich is
dit aantal niet onrustbarend. Maar over
het hele land gerekend, met 27 GAK-
„Wij zijn er blij mee als iemand door
middel van dit soort werk zijn draai
gevonden heeft, want voor de meesten is
het niet leuk om niets te doen. De gewo
ne man op straat kan ook beslist niet
zien wat er in een invalide omgaat. Het is
lang niet altijd zichtbaar. Als iemand
bijvoorbeeld psychisch in de knoop zit
en hij of zij loopt met een bruin gezicht
rond van de zon, kan ik me voorstellen
dat dit irritatie opwekt bij mensen. Maar
als ze wisten wat er eigenlijk aan de
hand is. Dan zouden ze beslist niet willen
.ruilen. En misschien zou ze dat ook
weerhouden om een brief te schrijven”.
„Het schijnt zelfs wel eens voor te
komen dat mensen met een ww-uitke-
ring elke morgen trouw de deur uitgaan
en ’s avonds weer op tijd terug zijn al
leen om de schijn bij de buren op te
houden dat ze werken. Zo slecht kunnen
ze het verdragen dat ze nooit meer kun
nen werken”.
In de achttiende eeuw, toen in
verscheidene landen van Euro
pa door de regeringen acade
mies werden opgericht als cen
trale organen ter bevordering
van wetenschappen en van in
ternationale wetenschappelijke
betrekkingen, bood de Repu
bliek der Verenigde Provinciën
voor zulk een instelling nog
geen plaats, doordat iedere pro
vincie op zichzelf zich als souve-
rein gebied beschouwde en het
onderlinge verband tussen deze
gewesten derhalve niet vol
doende was voor een nationaal
overkoepelend orgaan als een
Academie bedoelde te zijn.
I
i I
i
I i
voor zover het gewone leden be
treft, door het overgaan naar de
corresponderende leden bij vesti
ging in het buitenland, of naar de
rustende leden wanneer de leeftijd
van 70 jaar is bereikt, wordt door de
leden in de vacatures voorzien door
jaarlijkse verkiezingen. Men kan
zich dus niet voor het lidmaatschap
aanmelden. Deze benoemingen zijn
aan koninklijke goedkeuring on
derworpen.
De Academie heeft verder tot
taak dusdanige wetenschappelijke
onderzoekingen en ondernemingen
op zich te nemen of te bevorderen,
die slechts door samenwerking van
wetenschapsbeoefenaars en met
ondersteuning van de regering tot
stand kunnen worden gebracht. Zo
heeft de Academie tot uitvoering
van deze taak onder meer enkele
instituten opgericht, te weten het
Instituut voor Ecologisch Onder
zoek in Arnhem, het Hydrobiolo-
gisch Instituut in Nieuwersluis en
de afdeling Delta-onderzoek van
het Hydrobiologisch Instituut in
Yerseke.
Daarnaast heeft de Academie een
belangrijk aandeel in het beheer
van een drietal stichtingen, te we
ten: het Nederlands Centraal Insti
tuut voor Hersenonderzoek in Am
sterdam; het Embryologisch Insti
tuut in Utrecht en het Centraal Bu
reau voor Schimmelcultures in
Baarn, terwijl zij van verschillende
wetenschappelijke instellingen één
of meer van de bestuursleden
benoemt.
Ten aanzien van de benoeming
van leden in enkele organen van de
Nederlandse Centrale Organisatie
voor Toegepast Natuurwetenschap
pelijk Onderzoek (TNO) wordt haar
oordeel ingewonnen. In het bijzon
der met laatstgenoemde organisatie
onderhoudt de Academie ook langs
andere weg een geregeld contact.
Uit het voorgaande blijkt wel dat
het lidmaatschap van de Academie
niet voor iemand van de straat is
i
i
I
e;
door lidmaatschap van deelneming
aan de zittingen van internationale
wetenschappelijke organisaties, zo
als de Unions Académique Interna
tionale, Council of Scientific Uni
ons, het Special Committee on Oce
anographic Research, het Commit
tee on Space Research en zij is
voorts aangesloten bij de Council
for International Organization of
Medical Sciences.
Tevens is de Academie honorary
member van de Pacific Science
Council. Bovendien neemt zij actief
deel aan internationale weten
schappelijke onderzoekingen, zoals
die bijvoorbeeld door de Union
Académique Internationale worden
verricht. Ook mag de waarde van
de contacten die haar leden indivi
dueel met het buitenland hébben,
hier niet onvermeld blijven.
Niet alleen ter bevordering van de
wetenschap is de band van de Aca
demie met het buitenland belang
rijk; zij treedt tevens op als het
officiële vertegenwoordigende li
chaam van Nederland bij plechtig
heden op wetenschappelijk gebied,
zoals jubilea van zusterinstellingen,
herdenkingen van grote geleerden
en dergelijke.
Alle fraudes van verzekerden die de
bedrijfsverenigingen ontdekken worden
doorgegeven aan de sociale verzeke
ringsraad. Die maken daar weer een
statistiek van. Uit die cijfers blijkt dat de
afgelopen jaren per kwartaal tussen de
150 en 270 fraudegevallen werden gecon
stateerd. Het gaat dan om fraudes op
alle gebieden van sociale verzekering.
Het merendeel van deze fraudes wordt
achterhaald door een speciale opspo
ringsdienst van het GAK of ander uit
voeringsorgaan van sociale verzeke
ringen.
Wao’ers mogen dus wél werken. „Het
is zelfs zo dat iemand die gedeeltelijk
arbeidsongeschikt is erbij moet werken.
Als hij tenminste passend werk kan vin
den. Werk zoeken is een verplichting.
Mannen of vrouwen die tussen de 80 of
Ee
Sonde
Jheefi
Jvan
»ymi
Svisse
“vorrr
9en
jsymj
Het
;nen
■•houd,
Sands
jpersf<
jjepre
;de N
S>escl
De
jonde
«beoo
£de g,
Stief t
Ui:
blijk
„sche:
.ener:
Dien
pere
visse
perci
Naast de bemoeiingen inzake de
afvaardiging naar internationale
wetenschappelijke bijeenkomsten,
is de Academie ook zelf actief in het
verstevigen en uitbreiden van de
banden tussen de Nederlandse en
buitenlandse wetenschappelijke
wereld. Zij doet dit onder andere
weggelegd. De beide afdelingen
waaruit de Academie is samenge
steld, de afdeling Natuurkunde en
de afdeling Letterkunde, tellen
thans respectievelijk ten hoogste 75
en 60 gewone leden. Verder maken
van iedere afdeling deel uit ten
hoogste 40 buitenlandse leden en 30
correspondenten, benevens corres
ponderende en rustende leden.
Wanneer plaatsen openvallen,
hetzij door overlijden, aftreden, of,
gedeeltelijke baan bij hebben. Dat laat
hij hier bij het GAK weten en dan wordt
zijn uitkering daar uiteraard bij aange
past. Veel mensen denken bij de term
wao meteen aan een gehele arbeidsonge
schiktheid en dus een volledige uitke
ring, maar dat gaat helemaal niet op”.
„Het zijn vaak verontruste buren,
buurtbewoners die hun afkeer per brief
of per telefoon laten blijken. Het komt
voort uit een soort maatschappelijke
verontwaardiging: iedereen betaalt pre
mie en zij genieten er dubbel van. Zo
komt het vaak over bij de mensen”.
Dat misverstand heb je bij de ww-
uitkering niet, zo wordt bij het GAK
geconstateerd. Werklozen vormen een
uitgesproken groep van gezonde mensen
zonder werk. De mensen weten dat
werklozen wekelijks een briefje moeten
inleveren waarop ze geschreven hebben
of ze een bijverdienste hebben gehad of
niet. Ook weten ze dat iemand nooit
eindeloos in de ww kan blijven zitten.
Natuurlijk kan iemand van de ww-
uitkering ook misbruik maken. Maar
naar buiten toe, bij de mensen, ligt deze
vaak duidelijker dan de wao of de aww.
Bijna alle brieven die het GAK krijgt
gaan over mensen die een wao-uitkering
genieten. „Als GAK ben je verplicht te
reageren op zulk soort brieven. Elke
brief wordt daarom apart behandeld.
Indien hiertoe aanleiding is gaan brie
ven door naar onze buitendiensten die
de gegevens controleren”.
Wanneer er werkelijk sprake is van
fraude, dus als iemand met een uitke
ring neveninkomsten verzwegen heeft,
dan wordt aangifte gedaan bij de offi
cier van Justitie. Het ten onrechte uitbe
taalde bedrag wordt in elk geval terug
gevorderd (desnoods via een afbeta
lingsregeling).
'8:
l
i
Eerst bij decreet van 4 mei
1808 werd het Koninkrijk Hol
land door konlng Lodewijk Na
poleon begiftigd met een „Ko
ninklijk Instituut van Weten
schappen, Letterkunde en
Schoone Kunsten”. Een konink
lijk besluit van 6 april 1816 be
vestigde het voortbestaan van
de instelling als „Koninklijk
Nederlands Instituut van We
tenschappen, Letterkunde en
Schoone Kunsten in Am
sterdam”.
Maar ook in het benoemen van
nieuwe leden begint verandering te
komen. Voor het eerst heeft men in
een advertentie in de dagbladen
kandidaten voor een lidmaatschap
opgeroepen. De voorzitter van de
Academie, prof. Dresden: „Vooral
de oudere leden hebben met al deze
vernieuwingen nogal wat moeite,
maar ik geloof dat de jonge weten
schappers die problemen niet
hebben”.
In deze vorm heeft het Ko
ninklijk Instituut bestaan tot 26
oktober 1851, toen, ten dele uit
bezuiniging, een koninklijk be
sluit het Instituut ophief en er
een „Koninklijke Academie van
Wetenschappen met als doel
stelling bevordering der Wis- en
Natuurkunde in haren gehelen
omvang” voor in de plaats stel
de. Reeds in 1855 achtte de rege
ring zich evenwel geroepen in
de omschrijving van het doel
van de Academie ook de bevor
dering der taal-, letter-, ge
schiedkundige en wijsgerige
wetenschappen wederom op te
nemen.
Sedertdien is de Academie in
hoofdzaak onveranderd ge
bleven.
De’
binne
maan
afgek
I winte
belan
1 fortgi
warei
al sne
S binne
S I' voork
S Ma;
b I beviel
alleer
afges
geëist
rivier
(dode
„Wetenschapsbeoefenaren zijn
zich steeds meer bewust van dit
verschijnsel. Zij beseffen dat hun
werk vaak gevolgen zal hebben
voor de samenleving en dat de toe
passing van de resultaten van dat
werk ethische en maatschappelijke
problemen kan en vaak ook zal
scheppen. Met het oog hierop is het
van direct belang voor de weten
schap dat de doelstellingen van de
wetenschapsbeoefening, de aard,
de methode en de resultaten ervan
naar buiten worden verklaard en
toegelicht”.
Aan de andere kant tonen de bur
gers in groeiende mate een honger
naar nieuws over allerlei vormen
van wetenschap. Dit niet alleen om
meer inzicht te krijgen, maar ook
om het gesprek te kunnen openen
met de wetenschap, en ook om in
vloed uit te oefenen op de openbare
besluitvorming ten aanzien van het
ondernemen van bepaalde weten
schappelijke onderzoekingen en het
toepassen ervan. Ook de besluitvor
mende instanties, zoals bijvoor
beeld de regering, hebben behoefte
aan ter zake doende informatie om
hun beslissingen zo verantwoord
mogelijk te nemen. Een mooi voor
beeld is de affaire rond de neutro
nenbom en de veelbesproken DNA-
manipulatie.
-i
