BEGROTINGSBEELD 1980 BEHEERST DOOR BEZUINIGINGEN
In 1980 geld voor twintig nieuwe zaken
er
f achtergrond
Afname bevolking
wekt verontrusting
BBMM
1
i
HAARLEMSE GULDENS VOORAL VOOR STADSVERNIEUWING EN DAKLOZEN
I
Moedig beleid
>g
m
*41
F J
L*
7
DONDERDAG 28
6
JUNI
Bevolkingsafname
Eigen beleid
Vooruitschuiven
Geen geld
STAD
19 7 9
(Van onze verslaggevers)
He
HAARLEM. Als de gemeen
teraad in november de ontwerp
begroting van het college van B.
en W. voor 1980 goedkeurt, zul
len slechts de eerste achttien
wensen voor nieuw beleid van
een lijst met maar liefst honderd
wensen, kunnen worden gereali
seerd. Dit voorstel, dat de raads
commissies voor financiën, alge
mene zaken en personeelszaken
morgen bespreken tijdens een
openbare vergadering die om
twee uur begint, is door het col
lege van B. en W. in elkaar ge
sleuteld tijdens een twee dagen
durende sessie.
Het leeuwedeel van de priori
teiten, de wensen voor nieuw
beleid, is te vinden in de sfeer
van de stads- en wijkvernieu
wing, volkshuisvesting en de op
vang van daklozen.
HAARLEM. Het Haarlemse college
van B. en W. zal de raad bij de begro
tingsbehandeling in het najaar voorstel
len voorleggen om rond 40 miljoen te
schrappen uit het investeringsplan dat
voor het tijdvak 1980 tot en met 198Ö was
voorzien. Deze pijnlijke ingreep is nood
zakelijk om de gevolgen van de bezuini
gingen via Bestek ’81 en de oplopende
tekorten bij het onderwijs op te vangen.
Wijzigt het stadsbestuur het investe
ringsplan niet dan zal het bestaande
voorzieningenpeil in Haarlem worden
aangetast. Deze bittere boodschap wordt
overgebracht in de ontwerp-begroting
voor 1980 die het Haarlemse college van
B. en W. gisteren presenteerde.
B H
1
ren t.m.
IIIIRIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItlIlllllllllllllllllllllllllllllllllll
loses aa
--
■fr Wethouder Wim Mensink van financiën.
JP
MARIA SCHLICHTING
Stadsbestuur wil 40 miljoen
schrappen uit investeringsplan
indien de verwachtingen uitkomen kan voor de
jaren na 1979 bijna 5 miljoen aan de bestaande
reserve van circa 17 miljoen worden toegevoegd.
De rentebaten van die reserves zullen worden
benut. Het college van B. en W. houdt vast aan een
bestaande traditie om de reserves op te potten.
2. Gehoopt wordt op een verdere daling van het
inflatie-tempo. Lukt dat dan kunnen de stijging-
spercentages in het investeringsplan, die hoog zijn
ie Groen
■pend 9-1
ïidsevaai
i-l 2.00 uu
s schatte
van 14.09
ie)
eft depoii
De ontwerp-begroting voor 1980, die gis
teren is gepresenteerd, biedt weinig ver
rassingen. Al maanden geleden lekte uit
dat Haarlem financieel gezien een sombe
re toekomst wachtte, zodat het uiteindelij
ke plaatje relatief gezien nog meevalt.
Veel nieuw beleid zit er voor 1980 niet in
de pijpleiding, maar voor vitale beleids
beslissingen heeft de vindingrijke wet
houder van financiën, drs. W. Mensink,
toch nog behoorlijk wat ruimte kunnen
scheppen.
Frans Nypels
Daarnaast zijn er guldens beschikbaar
200.000 voor de opvang van tijde
lijk daklozen, en is er 25.000 voor de
vervanging van zieke vakleerkrachten.
Voor achterstallig onderhoud van de
panden van de Stichting Tijdelijke Huis
vesting is nog eens 32.000 op de ont
werp-begroting gezet. Bij de achttien
prioriteiten van de lange wensenlijst be
horen ook gelden voor het fonds van de
Toegepaste Monumentale Kunst, een po
tje waaruit kunstwerken voor nieuwe
gebouwen worden betaald. Eveneens is
er geld voor de aankoop van recent werk
van kunstenaars.
Naast de vervulling van deze wensen,
denkt het college nog enkele zaken te
kunnen realiseren. Het gaat daarbij om
het verhogen van zowel de subsidie van
de Stichting Welzijn als die van de Stich
ting Andere Werkvormen, Terwijl ook
de tweede beroepskracht voor De Drie
Punten financieel mogelijk is. Tenslotte
krijgt ook het Noordhollands Philhar-
monisch Orkest een verhoging yan de
subsidie.
Die laatste zaken, die niet bij de eerste
achttien van de prioriteitenlijst horen,
krijgen een plaatsje op de lijst van on
vermijdelijke uitgaven, omdat B. en W.
vinden dat de gemeente er nu eenmaal
aan vastzit hetzij door een raadsbes
luit, hetzij anderszins.
Wie de lijst met uit te voeren nieuwe
wensen bekijkt, zal op het eerste gezicht
denken dat de gemeente er dus tóch niet
zo slecht voorstaat als steeds is gedacht.
Dat lijkt inderdaad zo, maar, omdat ook
de gemeente het geld maar één keer kan
uitgeven dient op andere plekken in de
Een tweede oorzaak van de sombere financiële
situatie is het oplopende tekort bij het Haarlemse
onderwijs. Al jaren klaagt het stadsbestuur over te
lage uitkeringen van het Rijk die zouden niet zijn
toegesneden op de werkelijke behoeften er zijn
nu ook nare gevolgen door de daling van het aantal
kinderen dat onderwijs volgt. Het stadsbestuur
spreekt in de Nota van Aanbieding de hoop uit dat
de regering „op langere termijn” toch met maatre
gelen komt om de verliezen op dit front „te com
penseren”. Gemeentelijk beleid ter beperking van
de tekorten kan evenwel niet uitblijven. Het stads
bestuur overweegt de hergroeperingsmaatregelen
zo snel mogelijk te effectueren.
In de Nota van Aanbieding, een politieke verant
woording bij de begroting, haalt het stadsbestuur
fel uit naar de bezuinigingspolitiek van het kabinet-
Van Agt. Gesteld wordt dat de korting op de
uitkeringen uit het gemeentefonds afgedwongen
via Bestek ’81 „onaanvaardbaar” is „alleen reeds
op grond van het feit dat terzake geen afweging
heeft plaatsgevonden van noden en belangen van
de burgers”. Bestek ’81 kost Haarlem jaarlijks 1.2
miljoen.
begroting te worden gesneden. Het gaat
daarbij om een fikse financiële operatie.
Wat gaat de gemeente namelijk doen?
Er worden investeringen uitgesteld die
volgens het investeringsplan in 1980
begonnen moeten worden.
beïnvloeden factoren gewijzigd. Toch trekt het
stadsbestuur na deze trieste vaststelling niet de
conclusie om de gevolgen van die Haagse beleids
beslissingen te ontlopen door de zwarte piet van
tafel te vegen. Het Haarlemse college wil een eigen
beleid blijven voeren. In de Nota van Aanbieding
wordt de mogelijkheid van een artikel-12-gemeente
een gemeente die te grote schulden heeft ge
maakt en daarom onder curatele komt te staan van
de minister van Binnenlandse Zaken) verworpen.
De hoofdlijnen van de begroting voor 1980 zijn:
1. Een verdere verbetering van de reservepositie
Het college van B. en W. heeft in de begroting
voor 1980 bovendien een voorschot verwerkt op de
3. Geen extra-verhoging van de onroerend-goed-
belasting. Omdat Haarlemmers de afgelopen twee
jaar meer hebben betaald dan de bedoeling was, de
prijsstijging viel lageruit dan was geraamd, krijgen
zij het teveel betaalde terug. Niet in baar geld, een
chèque van de gemeente dus, maar door bijstelling
van het tarief voor 1980. Dit laat onverlet de verho
ging van de onroerend-goedbelasting die het gevolg
is van de verplichte herwaardering van onroerend
goed. Die komt er voor ’80 wèl.
4. De verwachting dat de algemene uitkering uit
het gemeentefonds toch hoger uit zal vallen dan uit
de meest recente prognoses van het ministerie
blijkt. Deze veronderstelling is gebaseerd op het
feit dat het altijd meeviel. Tevens rekent het stads
bestuur er blijkens de Nota van Aanbieding serieus
op dat de economische groei weer aan zal trekken
„daarvan wordt ook in Bestek ’81 uitgegaan”.
5. Tenslotte rekent het college op handhaving
van de groei van de bijdrage aan de algemene
dienst van de produktiebedrijven op 5 percent per
jaar. De winst dus die gemeentelijke nutsbedrijven
maken bij hun leveranties aan de Haarlemse con
sument.
ingezet, worden bijgesteld. Het stadsbestuur noemt
deze pijler van het begrotingsbeleid er overigens
een waaraan grote risico's verbonden zijn
grote financiële veer moet laten door de
daling van het leerlingental. De scholen,
de schooladviesdienst en dergelijke blij
ven evenveel kosten, terwijl het aantal
leerlingen daalt. En op basis van het
aantal leerlingen geeft het Rijk de ge
meente geld voor onderwijs.
datum zijn: de vernieuwing van de Grote
Markt, de reconstructie van de Schalk-
wijkerstraat, de Zomervaart, de Boer-
haavelaan, de Rijksstraatweg, de Von-
delweg en de Turfmarkt. Verder worden
de derde fase van de bebouwing van de
Egelantier, het wijkcentrum Boerhaave-
wijk, het wijkcentrum Molenwijk, en de
familie volkstuinen genoemd. Over die
doorschuifplannen gaat het college in
september praten met de gemeenteraad.
n ma. t/i
el. 31909
i. en 13.45
9059).
11-14 uw
Door bovengenoemde oorzaken, aldus het stads
bestuur in de politieke verantwoording bij de ont
werpbegroting, is het financiële toekomstbeeld van
onze gemeente in korte tijd ingrijpend en in ongun
stige zin door niet door gemeenteljk beleid te
Nu is een gemeente een heel wat groter
en ingewikkelder bedrijf dan een ge
woon huishouden. Het gaat bij de ge
meente dan ook niet om het uitstellen
van de koop van één tweedehandsauto,
maar om talloze investeringen. Die staan
in een nieuw ontwerp-investeringsplan.
Daarin valt precies te lezen wanneer de
gemeente een investering wil gaan doen.
Want pas in het jaar dat je het geld
uitgeeft, begin je met rente en aflossing
te betalen. Die afbetaalingsmanoeuvre
van de gemeente heet met een deftig
woord budgettaire last, dat is de last die
op de jaarlijkse begroting budget)
drukt.
De belangrijkste investeringen die de
gemeente wil doorschuiven naar later
ian, Hille-
u.
-men hé
GSbrtt
n zo»
ader scl»
bben pn
ieve vo(
arming
ille in h
oende,
jn er vo
al invesl
nen werï
afgeron
e gevolg!
IS dati
ütratiea
oepasbai
Een voorbeeld uit het leven van alle
dag ter verduidelijking: De familie Bud
get, bestaande uit vader, moeder en drie
kinderen denkt al jarenlang aan de aan
schaf van een tweedehandsauto. Er is
eigenlijk al afgesproken dat het er nu
maar eens van komen moet. Tot een van
de kinderen razend enthousiast thuis
komt met het verhaal dat hij graag een
kleurentelevisie wil hebben. Hij heeft bij
een schoolvriendje gezien dat dat werke
lijk prachtig is en zo’n ding kun je huren.
De familie bespreekt de mogelijkheden
en aanvankelijk ziet het ernaar uit dat
de kleurentelevisie wordt gehuurd, en de
auto er ook nog wel af kan.
Tot vader op een dag met de medede
ling aankomt dat het moeilijk zal luk
ken, zijn inkomsten stijgen niet zoveel
als hij had verwacht. Jan, die zo graag
de kleurentelevisie wil, voelt de bui al
hangen. Hij gaat met zijn broer en zusje
om de tafel zitten en gedrieën maken ze
vader nog eens duidelijk dat ze zó graag
de kleurentelevisie willen. Vader piekert
er eens over en besluit dat de tweede
handsauto maar een jaartje moet wach
ten. Beide kan niet, want ook de familie
Budget kan het geld maar één keer uit-
ite Water
ingseweg
Waterwie
lende ten
or in het
geven en er moet dus gekozen worden
tussen het afbetalen van de auto of het
huren van de televisie.
In ambtenaren jargon uitgedrukt, stelt
vader dus de investering in de tweede
hands auto uit, ten gunste van de huur
van de kleurentelevisie, de nieuwe wens
dus, of zoals dat in stadhuistaal heet:
prioriteit.
De gemeente Haarlem zal, althans zo
stellen de stadsbestuurders voor, straks
geld zien te vinden voor prioriteiten door
investeringen nog wat uit te stellen. De
lijst met investeringen die B. en W. van
Haarlem uit willen stellen is niet onaan
zienlijk. Het gaat daarbij om grote pro
jecten als de reconstructie van de
Schalkwijkerstraat. Maar, net zoals de
kinderen van de familie Budget toch
liever de kleurentelevisie hebben, geven
de Haarlemse burgers wellicht voorrang
aan de nieuwe zaken.
Zo althans, denkt het college van B. en
W. Dat het een kwestie van kiezen of
delen is, is duidelijk. Want zonder bezui
niging in het investeringsplan zou er van
nieuwe zaken weinig sprake zijn, omdat
de gemeente minder nieuwe guldens
krijgt dan voorheen was gedacht. Dat
komt door Bestek ’81. De groei van het
Gemeentefonds een pot waaruit de
gemeenten geld krijgen wordt kleiner,
terwijl de gemeente nog eens een hele
Het sombere beeld dat in de voorjaarsnota reeds
was geschetst, is niet veranderd. Via verschuivin
gen zagen de financiële deskundigen van de ge
meente nog wel kans het beschikbare geldvolume
voor nieuwe uitgaven van 3.7 miljoen naar 5.8
miljoen op te krikken, maar dat uzarenstukje was
niet voldoende om talloze nieuwe wensen, die in
gemeenteljke commissies als noodzakelijk waren
gekwalificeerd, in politiek beleid te vertalen.
bezuinigingsplannen die de afgelopen weken door
de diverse fracties bij de.Kreatieve Prikkel Com
missie zijn ingeleverd. Die bezuinigingen op be
staande uitgaven moeten in 1980 het ronde bedrag
van 300.000 opleveren. In welke sectoren de klap
pen via deze extra-snoeioperatie vallen, is nog
steeds duister. De plannen zijn geheim. Het
stadsbestuur beschouwt genoemde en reeds benut
te ƒ300.000 een „doelcijfer”. Aan een schatting
voor volgende jaren heeft het college zich evenwel
niet gewaagd. Wel rekent het college op verdere
bezuinigingen op bestaand beleid.
Dat is mede noodzakelijk doordat uit redelijk
goede cijfers valt op te maken dat Haarlem in 1988
nog maar 140.000 inwoners telt. In de Nota van
Aanbieding wordt die daling „verontrustend” ge
noemd. „Een dergelijke ontwikkeling, waarbij dus
een hele stadswijk is verdwenen, heeft niet alleen
financiële gevolgen, maar zal onvermijdelijk moe
ten leiden tot bepaalde blijvende aanpassingen van
het bestaande voorzieningenniveau.”
Het stadsbestuur doelt hierbij dus niet alleen op
verminderde inkomensstromen van het Rijk
sommige uitkeringen zijn gebaseerd op het inwo
nertal maar het geeft te kennen dat inkrimping
van het dienstverlenende apparaat het ambtena
rencorps noodzakelijk is om grotere financiële
tekorten te ontlopen. In de Nota van Aanbieding
heet het omfloerst dat „een dergelijke ontwikkeling
dient te worden voorkomen door een tijdige bijstu
ring óp met name de omvang van het bestaande
voorzieningenpakket van de gemeente”.
Hoe klein die eigen beleidsmarge ook is
en die marge is inmiddels tot nul gere
duceerd indien het Haarlemse stadsbe
stuur de toekomstige ombuigingen in het
eigen beleid niet haalt zij geeft een
gevoel van grote eigenwaarde. Een eigen
waarde die op de bevolking toch indruk
moet maken: zo van, met z’n allen de
schouders eronder en we redden het wel.
Het werkt inspirerend dat een stadsbe
stuur zoveel trots uitstraalt bij het uitstip
pelen van een vluchtweg in een route vol
valkuilen met gemakkelijk ogende brug
getjes.
Daarbij gaat het om een jaarlijkse
bijdrage van ruim 5 miljoen in het
Fonds Stadsvernieuwing, een soort po
tje, om geld voor incidentele wijkvoor-
zieningen, geld voor de uitvoering van
kleine wijkprojecten die door de buurt
worden opgezet, en voor de restauratie
van particuliere monumenten, die een
huisvestingsbestemming hebben.
In de ogen van de stadsbestuurders is
er ook geld voor de uitvoering van delen
van het verkeerscirculatieplan, voor
nieuwbouw van woningen, voor de aan
schaf van enkele apparaten voor de ge
meente.
1
Ruimte maken op een begroting terwijl
de tegenvallers uitzicht bieden op een
dreigend bankroet, getuigt niet alleen van
creativiteit. Daar is ook moed voor nodig
veel moed zelfs. In deze begroting
schuwt het Haarlems stadsbestuur niet de
bevolking er op te wijzen dat het pijnlijke
beslissingen moet nemen om de tering
naar de nering te zetten. Leuke plannen
die voor 1980 en volgende jaren op het
gemeentelijke programma staan zullen
moeten worden geschrapt. Slecht nieuws
voor een politicus die de hete adem van
een om meer vragende achterban in de
nek voelt. Maar daar blijft het niet bij.
Voor 1980 zal ook gekapt dienen te wor
den in bestaand beleid. Maar liefst
ƒ300.000 moet die operatie opleveren.
De gemeentelijke rekenmeesters den
ken, door het doorschuiven van de inves
teringen, 1 miljoen aan rente- en aflos-
singsguldens te kunnen vinden. Net als
vader Budget eigenlijk, al gaat het bij
hem om minder geld.
tel. 02507
Geopend
andvoort
ijks 10.30,
i„ vrij, en
emaplein,
dagelijks
ing Surf,
ing Zand-
spost Piet
atie: Klip
roort, tel
Hoewel in de begroting nog talloze onze
kerheden zijn ingebouwd, er ook soms
risico’s genomen worden met inschattin
gen van sommige inkomensstromen, zal
de Haarlemse burger geen belastingver
hoging worden voorgeschoteld. Het colle
ge van B en W heeft evenmin voor de
gemakkelijke oplossing gekozen om mil
joenen uit de Haarlemse spaarpot te halen
ter dekking van geslagen Bestekgaten.
Het Haarlemse stadsbestuur speelt op sa
fe. Als alles een beetje meeloopt dan zal
zelfs een kleine ƒ5 miljoen aan de be
staande reserves in de spaarpot worden
toegevoegd. Met de rente over die belegde
guldens wordt vervolgens nieuw beleid
aste wix» gerealiseerd.
die ond«
thuis in d»
ijke lenig
te krijt®
Hiermee is de kern van het moedige
beleid geraakt. Haarlems stadsbestuur
iistkantom voelt er niets voor om de basis voor eigen
beleidsbeslissingen te versmallen via on-
jp donder- verantwoordelijke intering op reserves
toshop aar ^oe verleidelijk het inzetten van reserves
buit: acb op zichzelf ook is. Want als de spaarpot
igeruit ver- leeg is, dreigt door één toevallige tegenval
ler een financieel debacle dat alleen door
-* een minister van Binnenlandse Zaken kan
worden opgelost.
aarne t»
Tot eint
rondvaar
laf 11 tut
houtlaani
(Onoiv
ma. 18-0)
en zond.
1 Brava 1,
ir, di. tm.
uur.
terdamse-
10-01.00 u„
zo. 10.00
idaal, tel.
9-12 u. ei
d. na 13 u
en.
aan, Sant
2 u. en 15
(ingang
i vloedliji
en zon. 5
Hoewel het bekijken van de prioritei
tenlijst best een beeld geeft over het
nieuwe beleid, is dat niet de enige graad
meter voor de gemeentelijke activitei
ten. Net zo min als bij de familie Budget
maar een keer per jaar wordt gepraat,
doet de gemeente dat. In de loop van het
jaar kan de familie Budget best hebben
beslist dat er per week vier flessen cola
worden gedronken, niet meer en niet
minder. Die cola moet ook betaald wor
den en als het gezin eens de financiële
balans opmaakt, nemen die versnape
ringen daar een vaste plaats op in.
Op dezelfde manier neemt de gemeen
teraad door het jaar heen allerlei beslis
singen, over kleine zaken, maar ook over
beleidszaken. De financiële gevolgen
vind je dan weer terug in de begroting,
en wel op de lijst van onvermijdelijke
uitgaven. Net zoals bij de familie Budget
de guldens voor de cola onvermijdelijk
zijn, omdat het gezin daar democratisch
toe heeft besloten, kent de gemeente een
lijst met onvermijdelijke uitgaven. Het
zijn zaken waar geen discussie meer
over nodig is, want het besluit is al
gevallen. De lijst met onvermijdelijke
uitgaven is vreselijk lang en over het
algemeen weinig spektakulair, wat niet
afdoet aan het feit dat het gaat om de
uitvoering van honderden besluiten en
besluitjes van de gemeenteraad.
Maar de gemeentelijke raadscommis
sies hebben ook nog wekenlang gespro
ken over tientallen andere wensen voor
nieuw beleid. Sommige commissies kon
den er zo wel zestig of zeventig uit hun
mouw schudden. Van al die nieuwe wen
sen worden er al met al erg weinig
gerealiseerd. Geen geld, dat spreekt
voor zich.
Maar uiteindelijk geeft de lijst met wel
uit te voeren nieuw beleid ook een beeld
van de politieke keuze die is gemaakt.
Daarom nog eens een greep uit de vele
prioriteiten waar tijdens commissiever
gaderingen in min of meer hevige mate
op gewezen is, en die niet in vervulling
gaan.
Er is geen geld voor een Turkse op
bouwwerker in de Frans Halsbuurt, het
bureau woonruimtezaken krijgt geen
vijfde medewerker, geld voor een weg-
loophuis is er niet, terwijl de politiek
omstreden adviseur basisonderwijs er
ook in 1980 niet zal komen. Er is in 1980
evenmin geld beschikbaar voor een ver
goeding voor het woon-werkverkeer van
Haarlemse ambtenaren die elders
wonen.
