,Ze wilden me zelfs in de gevangenis stoppen
Meer plezier door
acupressuur
r
mm
r)
J
What’s in a name?
if»
Verrukkelijk
Ander leven
„Wisseltruc”
Brief
door Bouke Nielsen
IIIB
r
r
-
I
--
w
-
combine-vorming. „Ik ben bezig aan een autobiogra
fie en daarin zal ik uitgebreid op dit thema ingaan. Nu
laat ik er nog niets over los”, zegt hij vastbesloten.
Iser Koeperman maakte vier maanden geleden zijn rentree in de damwereld,
nadat hij ruim twee jaar niet actief was geweest aan het wedstrijdfront. De
tweekamp die hij toen in Abcoude speelde tegen de getalenteerde Groninger
Jannes van der Wal, luidde een nieuwe periode in zijn carrière in. Koeperman
heeft alweer heel wat plannen voor de nabije toekomst. „De laatste twee jaar heb
ik helemaal geen kans gekregen wedstrijden te spelen. Het is nu eerst m’n
bedoeling me zo goed mogelijk te prepareren op toernooien en dergelijke.
Daarnaast ben ik bezig twee boeken te schrijven. Het eerste wordt een
autobiografie. Hoogst interessant materiaal wordt erin verwerkt. En het tweede
boek moet een standaardwerk voor iedere dammer worden. Hierin zullen vier- tot
vijfduizend diagrammen worden behandeld. Een zeer omvangrijk werk. Zoiets is
nog nooit eerder op de markt verschenen’’.
V.V.’.'.V
9
Dus niets over dit bijzonder interessante thema,
maar er blijven nog genoeg onderwerpen over
zoals zijn moeizame emigratie vanuit Rusland - die
hij niet onbesproken laat. Hij gaat in een vrijwel
onafgebroken woordenstroom in op vragen. Het is
moeilijk om hem te volgen, want niet alleen spreekt hij
gebroken Duits, dat bij vlagen doorspekt is met
Engelse woorden, ook springt hij steeds van de hak
op de tak. Dit beseft hij terdege, want regelmatig
vraagt hij: „Was war die Frage?”
Personalia: ir Iser Koeperman, 56 jaar, statenloos,
woonachtig in Boston (Verenigde Staten), geboren in
Rusland en zesmaal wereldkampioen dammen. Het
zijn gegevens die verder weinig zeggen over zijn
karakter. Iedere damliefhebber kan echter bij het
horen van de naam Koeperman ongetwijfeld enkele
smakelijke verhalen en anekdotes opdiepen, want
kleurloos is deze man geenszins. Zijn persoon was in
het verleden meerdere malen in opspraak, ook in
Rusland, en beschuldigingen over combine-vorming
in zijn richting waren niet van de lucht. Toch is de
voormalige Sovjet-burger de beminnelijkheid zelve,
die graag vertelt over zijn escapades. Alleen over een
zaak hult hij zich in een diep stilzwijgen en wel over de
I
9
Iser Koeperman
ierij
doet boekje
open
Directie
al dan
esteding
s-
gelijk-
ihtsposi-
voor-
ibeve-
Electro
»erij
aan- en
in huur-
gehjk-
TOM OKKER
BETTY STOWE
htsposi-
Herman
Mii^
•x-X-'-’d
genieur-
rond-en
ord-Hol-
<an wor-
van ver-
lukten.
i ten be
ansport-
gen
g en er-
uto per
goed
len
onlijke
veran-
is een
1st de
niek is
voor
ig en er-
•uto per
gemeur-
rond- en
ord-Hol-
geplaatst
Eenmaal in de Verenigde Staten kreeg
Koeperman al gauw de eerste grote te
leurstelling te slikken. Hij had het recht
om deel te mogen nemen aan de laatstge
houden wereldkampioenschappen in het
Italiaanse Arco, maar de toegang werd
hem ontzegd door hoofdscheidsrechter
Raymond Piccart. „Ik was op verzoek van
Wiebe Visser, die toen nog secretaris van
de werelddambond was, naar Italië afge
reisd, maar Piccart wilde me niet toelaten.
Die man was vlak daarvoor twee maan-
geluid uitgelaten, en ik heb een ver
rukkelijke middag gehad. Tom Okker,
die blonde jongen met die lange haren
en die witte band om zijn hoofd, sloeg
zijn Scandinavische tegenstander alle
kanten op. 6-2 werd het in de eerste
set, dus dan hoef ik u niets te vertel
len. Elke ace sloeg Tom terug, en niet
zomaar, en ook niet zo’n beetje, maar
den in Tiflis geweest en zal toen wel aan
de Russische autoriteiten hebben beloofd
dat hij me zou weren. Iedereen veroor
deelde deze daad, maar toch mocht ik niet
meedoen. Dit was een heel grote teleur
stelling voor me. In het leven ben ik altijd
optimist geweest, maar dat is daarna be
hoorlijk afgenomen. Ik ben nu eerder een
pessimist”.
Koeperman geeft het gesprek dan in
eens een heel andere wending. Hij begint
te praten over de tweekamp voor de we
reldtitel die hij ooit tegen zijn gezworen
kameraad Andris Andreiko speelde. Bij
het noemen van die naam wordt hij even
stil en vertelt met bewogen gelaat over de
moord op Andreiko, die om het leven
werd gebracht door iemand die tientallen
malen zijn hoofd bewerkte met een strijk
bout.
„Andreiko was een schitterende spe
ler”, aldus Koeperman, van wie wordt
beweerd dat hij samen met Andreiko me
nigmaal een combine opzette om elkaar
bij toerbeurt te bevoordelen. De vermoor
de Rus was niet alleen op dit punt een
merkwaardige verschijning. Hij was ook
éen van de heel weinige topdammers die
graag psychologische trucs uithalen tij
dens een wedstrijd om de tegenstander te
intimideren.
de kop-
nummer
De relatie van Koeperman met de Russi
sche topdammers is nog steeds goed, vol
gens hem. „Behalve met Gantwarg en
Tsjegolev”, voegt hij er ogenblikkelijk
aan toe. „Vroeger was er al een grote
concurrentie tussen Andreiko en mij aan
de ene kant en Tsjegolev en Gantwarg aan
de andere. Er was echter één groot ver
schil tussen beide partijen. Zij schreven
namelijk over ons allerlei vervelende brie
ven aan het sportcomité. Daarom werd
Andreiko ook eens voor een jaar ge
schorst en werd zijn maandsalaris van 250
naar 150 roebel teruggebracht. We sloten
bijvoorbeeld eens onderlinge leningen af
om een auto te kopen. Hiervoor werd een
bewijscoupon uitgeschreven aan elkaar.
Gantwarg meldde dit echter bij het sport
comité. Ik heb hem toen nog wel zijn geld
terugbetaald. Ook begon Gantwarg eens
te zeuren over Andreiko, die op een bui
tenlands toernooi zou hebben gedronken.
Ik was volgens hem in gebreke gebleven
door dit niet te melden aan het sportcomi
té. Ik moest me vervolgens verantwoor
den. Ik heb toen gezegd, dat ik toch moei
lijk iets kon melden als ik niets gezien
had! Maar verder zijn er goede relaties”.
partij werd
klaard”.
<unt u
023-
an wij
n een
)d van
ur van
m, met
Ie van
Ik heb mijn toestel aangezet, het
ke solli-
it blad
>r Land-
3005
nummer
„Batoerinski (de denksportchef, tevens
de delegatieleider van Karpov tijdens de
„Harm Wiersma heeft die trucs van An
dreiko ook aan den lijve ondervonden.
Dat was in een wedstrijd tussen Rotter
dam en Nederland in Rotterdam. Wiers
ma ontdekte dat hij een zet minder had
genoteerd dan Andreiko en nam vervol
gens de notatie van Andreiko over. Deze
had echter opzettelijk een zet te veel geno
teerd. Toen Wiersma zijn vijftigste zet
deed, meende hij dat deze binnen de toe-
gestane tijdslimiet van twee uur was ge
daan. Andreiko stapte echter naar de
scheidsrechter, waarna bleek dat Wiers
ma tot slechts 49 zetten was gekomen. De
Koeperman: „Dat kon hij als geen an
der. Ik kan me van hem nog een partij
tegen Leclair, een jonge Amerikaan, her
inneren. Al gauw na de opening wist Le
clair een schijf van Andreiko af te dwin
gen en normaal betekent dit al een neder
laag. Andreiko wachtte echter meer dan
een uur voordat hij die schijf weggaf en
ging vervolgens in een vreselijk hoog tem
po verder. Leclair werd er zenuwachtig
van en speelde remise. Ik had er toen op
gerekend dat Andreiko zou winnen, waar
door ik nog eens een weddenschap van 20
gulden verloor”.
jke solh-
lit blad
or Land-
s 3005,
nummer
Okker won met 6-2, 6-1, 6-3, ik was
blij dat ik geen Zweed was, want dan
hoefje toch een weeklang niet meer bij
de bakker langs te komen voor je half
je wit. „Zo, meneer Ingeström, alweer
een beetje over de klap heen? Dat was
een hele slag hè, maar het zat hem ook
niet erg mee met zijn stopvolley, dat
moet gezegd. Hahahal”. De vernede
ring! Ik heb de volgende dag ook ex
pres geen kranten over Wimbledon ge
lezen, ik wou het zoet van Toms
overwinning niet laten bederven door
de beterweters ter plekke, die mis
schien veel van tennis afweten, maar
niets van acupressuur, laat staan van
vaderlandsliefde.
i
>°o*»*®*
0 0 0 0 0 0 0
Wist u dat je met acupressuur veel
narigheid kunt voorkomen? Acupres
suur is acupunctuur zonder naalden.
Met de vingers worden bepaalde plaat
sen op het lichaam door druk of wrij
ving behandeld, waardoor allerlei on
gemakken worden weggenomen of
pijntjes verminderen in pijn. Het fijne
weet ik er natuurlijk ook niet van,
maar ik ken iemand die het toepast, en
omdat ik wel zag aankomen dat het
weer het oude liedje zou zijn met Tom
Okker en Studio Sport, heb ik mij op
dinsdagmiddag klokslag twaalf uur
laten acupressuren. Met het oude lied
je bedoel ik natuurlijk dat we uit de
kranten vernamen dat de hoog be
jaarde Tom Okker, outsider eerste
klasse, op het snelle gras van Wimble
don (wist u bijvoorbeeld dat het gras
van Wimbledon vandaag de dag snel
ler is dan Fanny Blankers-Koen op de
200 meter in 1948, en ook sneller dan
Sylvaer Maes toen die voor de oorlog
de Tour de France won de ene mag
nifieke winstpartij na de andere afle
verde, met lobs en half-volleys zoals je
ze in de beste driesterrenrestaurants
in Parijs niet voorgeschoteld krijgt.
nog de president van het sportcomité op
bezoek kreeg. Ik moest voor hem wel een
banket organiseren en dat kostte me 2000
roebel. Dan kunt u wel uitrekenen hoeveel
ik aan een wereldkampioenschap ver
diende”.
Een lange monoloog van Koeperman is
begonnen. „Weet u, ik wilde prof zijn, ik
wilde verdienen met dammen. Net zoals
ieder ander die een beroep heeft, wilde ik
ook een salaris. In Rusland wordt name
lijk alles heel goed voor je geregeld, maar
je krijgt slechts een soort studietoelage
waarvan je moet leven. De enige extra
verdiensten waren de boeken die ik
schreef en de prijzen die ik op toernooien
verdiende. Daarom wilde ik graag tegen
Wiersma in Nederland spelen, want de
eerste prijs was ongeveer 100.000 gulden.
Plannen om te vluchten had ik niet Dan
had ik namelijk nooit mijn dochters weer
gezien en die zijn me veel te dierbaar;
dierbaarder dan 100.000 gulden”.
Het contract voor de revanchematch
was inmiddels al opgemaakt. Dit veroor
zaakte binnen de Russische dambond gro
te onrust. Demarski, een bestuurder die
alles voor me geregeld had, werd wegge
werkt nadat ook de leden van de dam
bond zich na een stemming voor honderd
procent achter me hadden geschaard.
Iedereen was er voor om die wedstrijd te
spelen. Intussen was er een speciale com
missie in het leven geroepen, die een on
derzoek naar mijn handelingen instelde.
Er moest klaarblijkelijk iets tegen me
worden gevonden. Die commissie is vier
maanden aan het werk geweest. Allerlei
mensen uit mijn omgeving werden onder
vraagd, zodat ik al spoedig wist wat er
gaande was. Inmiddels was er ook een
verzoek vanuit het Westen gekomen om
Rusland te verlaten. Die uitnodiging heeft
drie maanden gecirculeerd op allerlei in
stanties, voordat hij mij bereikte”.
„Toen het onderzoek was afgesloten
de revanchematch was door middel van
een vals telegram en buiten mijn medewe
ten al afgezegd moest ik bij de politie
komen. Er werd me onder meer gevraagd
waarom er boeken van mij in het Westen
werden uitgegeven. Nou, dat lag heel sim
pel, want de contracten daarvoor waren
met medeweten van enkele Russische
autoriteiten ondertekend. Vervolgens het
de politie mij een brief zien van de onder
minister van sport, Ivonjin. Ik moest, vol
gens hem, de gevangenis in. Hij had een
onderzoek gelast naar de volgende pun
ten: A. mijn publikaties in het Westen; B.
mijn verdiensten en C. het opzettelijk ver
liezen van partijen tijdens het wereldkam
pioenschap. Mijn antwoord op het eerste
geval was, dat er in het Westen altijd
Russische autoriteiten bij waren geweest,
die me controleerden. Het tweede punt
was duidelijk, want ik verdiende iets ex
tra door mijn boeken. En wat de derde
beschuldiging betreft, er zijn nooit andere
varianten voor die verloren partijen ge
vonden”.
tweekamp om de wereldtitel schaken te
gen Kortsnoj - B.N.) trachtte me vervol
gens in Rusland vast te houden, maar ik
wilde weg. Ik heb allerlei papieren inge
vuld om te mogen emigreren. Mijn huis
moest ik weggeven, daarnaast moest ik
ook nog allerlei reparaties aan dat huis
betalen. Het duurde allemaal erg lang
voordat mijn aanvragen werden beant
woord. Ik ben er bijna anderhalf jaar mee
bezig geweest. Maar nu ben ik dan op een
correcte manier uit Rusland weggekomen
en heb mijn familie bij me in de Verenigde
Staten. Het is wel een heel ander leven
daar. In Rusland heb ik tamelijk goed
geleefd, want ik had er een auto met
chauffeur en een dienstmeisje. Nu moet ik
alles zelf doen”.
met topspin en voetslak tegelijk, zodat
de bal met een snelheid van 200 km per
uur over Borgs hoofd heen gelobd
werd, en niet vlak voor de base-line
stuitte, maar pal achter de Zweed om
laag dook, zodat hij, hoewel halverwe
ge de achterlijn en het net staand, de
bal onder tegen zijn bibs aankreeg als
deze weer opstuitte. Zoveel effect zat
Iets dergelijks overkwam
Kuiphof bij zijn verslag van de kwart
finale op Wimbledon tussen, ja tussen
Ik las in de NRC dat Theo Koomen
in de eerste etappe Lucien van Impe
voortdurend op kop zag, berg op, berg
af, de hele etappe lang. Als vierde
kwam de Belg boven op de eerste berg,
alleen bij de finish bleek hij opeens
verdwenen te zijn. De schrijver, P. C.
van der Eerden, onthult ons hoe het
kwam dat Theo Koomen urenlang Van
Impe vooraan zag rijden. Van Impe
heeft nummer 41, en Baronchelli, die
in werkelijkheid steeds in
groen meemarcheerde, had
141.
Hij legde zoveel scherpte in zijn
spel, dat zijn tegenstanders met gebo
gen hoofd en witbestoven van al het
kalk dat voortdurend door Toms bal
len van de lijnen opdwarrelde, de
fkleedkamers weer moesten opzoeken,
waar ze pijn in hun nek kregen van het
alsmaar hoofdschudden over zoveel
raffinement, zoveel finesse, zoveel es
sentie in het spel van de Flying Dutch
man. Studio Sport lag int issen als een
kat op de loer, wachtend op het mo
ment waarop Tommetje zich ondanks
alles zou stuklopen op ’s werelds beste
tennisser aller tijden, Björn Borg, om
die afgang, die ontgoochelende ransel
partij, rechtstreeks, en van de eerste
tot en met de laatste slag, op ons
televisiescherm te brengen: 6-2, 6-1, 6-
3.
Ik kan me niet herinneren Tom Ok
ker via de televisie ooit op Wimbledon
te hebben zien winnen, terwijl de cij
fers ongetwijfeld zullen uitwijzen, dat
hij daar veel vaker gewonnen heeft
dan verloren. Om mijzelf de
ontgoocheling van alweer een glad
verloren partij voor Okker te bespa
ren, heb ik dus tevoren acupressuur op
me laten toepassen. Terwijl de soepele
vingers van de bevriende huisarts die
deze geheimzinnige heelkunde beoe
fent boven mijn oren rondom mijn
hoofd ruk uitoefenden, zei hij: „De
jongen met de witte band om zijn
hoofd is Tom Okker, ’s werelds beste
Nederlandse tenniser aller tijden in
clusief Hans van Swol. Tom Okker,
Tom Okker, die jongen met die lange
haren, en die andere, die na elke miss
lag de bespanning van zijn racket be
studeert zoals een handlijnkundige de
hand van een cliënt aan een nauwkeu
rig onderzoek onderwerpt, die jongen
met die even open, verbaasde mond als
de bal weer eens achter in plaats van
voor de lijn neerkwam, dat is de Blon
de Viking, de belastingplichtige uit
Monaco, de drievoudige Wimbledon-
kampioen Björn Borg.
0 0 a
O 9
0 c a
•••■■■a
1 a
STOPPER
y
wie en wie eigenlijk? Hij had het maar
steeds over Chris Evert en Yvonne
Goolagong, terwijl de scoreborden
toch duidelijk vermeldden dat hij
naar de partij tussen mrs. Lloyd en
mrs. Cawley zat te kijken. Ja maar, ja
maar. Ik weet het, Chris Evert heet
nu mevrouw Lloyd, en miss Goolagong
is nu mrs. Cawley, maar dat betekent
nog niet dat ik het er mee eens ben.
Aan haar bijzonder lange carrière heb
ben we het te danken dat we niet beter
meer weten of Billy Jean King heeft
ALTIJD al zo geheten, maar oude rot
ten weten dat zij begonnen is als Billy
Jean Moffitt, van de Moffit Show. De
gretigheid waarmee de tennissterren
hun wereldwijd bekende naam veran
deren zodra zij getrouwd zijn, vind ik
een beetje verdacht. Schrijfsters bij
voorbeeld, zie je dat niet zo gauw
doen. Stel je voor dat zij iedere keer
van naam veranderen zodra zij weer
hertrouwden! Al jaren koester ik de
naam Betty Stöve, stel nu even dat zij
met Tom Okker zou trouwen, dan zou
den we verder moeten leven met Betty
Okker. De mannen veranderen toch
ook hun naam niet zodra zij trouwen:
Tom Stöve? Straks trouwt Martina
Navratilova met Stan Smith, en dan
worden we er nooit meer aan herin
nerd dat Martina Smith uit Tsjechos-
lowakije ontvlucht is. Alleen Fanny
Koen had een zo magere naam en een
zo grote recordlijst, dat het verheu
gend en passend was dat zij, net als
mensen van adel, een tweede naam aan
de hare kreeg toegevoegd: Fanny
Blankers-Koen. Zonder streepje, dat
staat het deftigst.
er in. Zoveel power! Zoveel wind
kracht!
„Vermoedelijk heeft Agapipov, de dele-
gatieleider op het wereldkampioenschap
in 1976, een brief gestuurd naar het Russi-
sche sportcomité”, legt Koeperman uit.
„Hij was bang dat ik in Nederland zou
1 blijven na die herkamp. Kortsjnoj, een
goede vriend van mij, had vlak daarvoor
2 precies hetzelfde gedaan. Zoiets was ik
echter helemaal niet van plan. Ik had er
wel belang bij om die herkamp in Neder-
land te spelen, maar niet om te vluchten.
Het is namelijk zo dat ik zesmaal wereld-
2 kampioen ben geweest. Daarom moesten
de revanchewedstrijden voor de wereldti-
tel steeds in Rusland worden gespeeld. En
daar krijgt de winnaar niet erg veel geld”.
0000000!
00000000
0 0 0 0 0 0 0!
0 0 0 f
•0000000
0 0- 0 0 0 0
•0000000
0 0 0 0 0 01
••000000
0 0 0 1
0 0 0 0 0
0 00-0-
••000000
0 0 0 0
0 0000000
.•0000000
••••0000
0 0
9°t
•0000000
'•9999994
„Voor mijn eerste wereldkampioen-
- schap, dat was in 1958”, aldus Koeper
man, „kreeg ik 700 roebel. Daar ging de
belasting nog eens van af, zodat ik 500
roebel overhield. Van dit bedrag kun je
net drie kostuums kopen, meer niet. Toen
ik in 1975 wereldkampioen werd, ontving
ik 1500 roebel. De belasting incasseerde
daarvan 300 roebel, terwijl ik daarna ook
De handelsgeest van de elektrotech
nisch ingenieur Koeperman doemt even
op in bovenstaande woorden. Hij is niet
vies van geld en maakt daar ook aller
minst een geheim van. Ook voor inter
views pleegt hij een vergoeding te vragen.
Maar vreemd genoeg repte hij daarover
bij het maken van deze afspraak met geen
woord. Tijdens het gesprek kwamen even
eens geen onverwachte eisen.
De vraag dringt zich uiteraard op wat er
precies met Koeperman is gebeurd na het
wereldkampioenschap in 1976, dat in Am
sterdam werd gespeeld en waar de voor
malige Rus op vreemde wijze zijn wereld
titel verspeelde aan Harm Wiersma. Koe
perman speelde ver beneden zijn normale
niveau en er werd beweerd, dat hij in dat
toernooi opzettelijk van Wiersma verloor.
Wiersma heeft naderhand altijd hardnek
kig het bestaan van een overeenkomst
met Koeperman ontkend en dit is ook wel
aannemelijk, omdat Koeperman zelf de
meeste baat bij een nederlaag had. Als ex-
wereldkampioen kreeg hij namelijk het
recht Wiersma uit te dagen voor een re
vanche, die dan in Nederland moest wor
den gespeeld. In Nederland zijn de prij
zengelden nu eenmaal aanzienlijk hoger
dan in Rusland.
Spel technisch viel de opzettelijke neder
laag van Koeperman gedeeltelijk aan te
tonen, want als auteur van een kleine
veertig damboeken spotte hij in de partij
tegen Wiersma met diverse door hem uit
voerig beschreven regels.
Na dit wereldkampioenschap, dat Koe
perman met een zevende plaats afsloot,
deed hij nog mee aan de Russische titel
strijd, waar hij een gedeelde vijftiende
positie bereikte. Nadien werd er niets
meer van hem vernomen tot hij ruim een
L half jaar geleden mocht emigreren naar
de Verenigde Staten.
i
verloren ver-
voor hem
X-...
