Jute behandelt
neo-f ascisme
overleden
N
DEWARE HALFZWARE.
2.20©
Britse schrijver
J. G. Farrell
streekgenoten
exposeren
F
Les Frères Jacques: voorbeelden van
uitstervende generatie kunstenaars
K
fa
Uit Elkaar is een beschrijving van
de chaos die ik achter de rug heb
f
Herman van Veen regisseur en hoofdrolspeler in echtscheidingsdrama
I
I
I
I
I
Peking Opera blijft
een dag langer
I
I
V -
I
I
I
I
Sluitend corset van wetmatigheden houdt voorstelling levendig
Ir i
door Pieter van Lierop
I
DINSDAG
14 AUGUSTUS
B.
t’ i
I
AMSTERDAM. Kort geleden
werd Herman van Veen be
kroond voor zijn kinder-elpee Al
fred Judocus Kwak. Nog voor
eind augustus een op die plaat
gebaseerd kinderboek op de
markt komt, nog voor dezelfde
Alfred Judocus Kwak in het na
jaar op het Amerikaanse publiek
wordt losgelaten, nog voor een
nieuwe tv-serie voor de jeugd op
de buis komt, nog voor het Gents
toneelgezelschap Arens een door
hem geschreven nieuw stuk in
première gaat brengen, nog voor
hij aan een gigantische Europese
theatertournee begint, nog voor
hij (begin ’80) de Londense Queen
Elisabeth Hall zal bespelen en
nog voor hij (begin ’81) op de
planken zal staan van Carnegie
Hall in New York, brengt volgen
de week Herman van Veen de
eerste door hem zelf geregisseer
de speelfilm in première.
f
7
p
b
IV
KUNST
'■fL
Herman van Veen en Monique van de Ven.
A Hoofdrolspelers in Uit Elkaar,
Maar het moet de kosten behoorlijk
(ADVERTENTIE)
A Les Frères Jacques in actie.
'k
JOHN OOMKES
Proef
hoe PITTIG
De Haarlemse keramist Wim Borst
neemt deel aan een expositie die tot en
met 5 september is te zien in Galerie De
Witte Voet, Kerkstraat 149 in Amsterdam.
Naast de keramiek van Borst wordt er
werk tentoongesteld van Liesbeth Luk-
kaart, Lilo Schrammel en Maaike Thysen.
Men kan er op dinsdag tot en met zaterdag
van 12-17 uur terecht.
Galerij Asselijn in de Lange Leidse-
dwarsstraat 131 in Amsterdam toont tot
31 augustus werk van Kees Bierman uit
Haarlem, naast bijdragen van Oey Tjeng
„Uit elkaar” zal die heten. Hij schreef er
zelf het scenario voor en speelt tevens de
hoofdrol. Monique van de Ven is zijn
voornaamste tegenspeelster in dit schei-
dingsdrama. En verder zien we Marlous
Fluitsma, Guido de Moor, Marjon Brands-
ma, Lou Landré en Joop Doderer.
Hij begint aardig te kalen, maar de
ziedende energie lijkt voorlopig nog meer
toe dan af te nemen bij deze Herman van
Sit en Henri Plaat. Geopend op dinsdag
tot en met zaterdag van 12-17 uur. De
expositie wordt donderdagavond 30 au
gustus van 20-22 uur afgesloten.
„Het is niet bij me opgekomen om het
anders te doen. Ik heb het gewoon ge
maakt, zoals ik anders een theatershow
maak. Ik ga meer films doen in de toe
komst, maar dan waarschijnlijk wel al-
Zwaanswijk) in samenwerking met het
Frans Halsmuseum, is ook de inrichting
van de etalage van de Vishal op de Grote
Markt. Pieter Zwaanswijk zal de etalage
inrichten met een environment waarin de
neo-fascistische tendenzen „die men niet
alleen in Duitsland tegenkomt” tot uit
drukking zullen komen. Ook de gebruike
lijke advertentie die aan Haarlems Dag-
deelde. En nou heb ik besloten de stap
maar te maken: zowel de nieuwe kinder
serie, als de film „Uit elkaar”, heb ik zelf
geregisseerd. En ik moet zeggen: het be
valt uitstekend. Ik hoop dat het resul
teert”.
Daarom ben je nu ook meteen zelf de
hoofdrol gaan spelen? Een debuut als
regisseur is meestal q.1 moeilijk genoeg.
Behalve dit drietal, dat uit Haarlem af
komstig is, exposeren voorts Siebe Hans
ma, Floor van Keulen en Egidius Knoop
in het Kunsthuis. Tot en met 9 september,
op dinsdag tot en met zondag van 12-17
uur geopend.
blad wordt aangeboden en de begeleiden
de affiche zullen hierop inhaken.
Aanleiding voor Jute om de neo-fascisti-
sche opleving in het hedendaagse Duits
land voor hun project uit te kiezen was het
besluit dat de gezamenlijke fracties van
CDU en CSU in juli in de Duitse Bonds
dag namen om Franz Josef Strauss als
hun kandidaat naar voren te schuiven
voor de verkiezing van de nieuwe Bonds
kanselier in 1980.
Het Juteproject houdt zich bezig met de
confrontatie van kunst en actualiteit in
een eigentijdse vormgeving waarbij ge
bruik wordt gemaakt van uiteenlopende
beeldende middelen.
leen regisseren of alleen spelen. Maar het
leek me nu de enige mogelijkheid om
überhaupt iets met film te kunnen doen”.
Maar dat zou niet correct zijn geweest,
omdat Marlous er niet de juiste uitstraling
voor heeft. Monique speelt de vanzelfspre
kende vrouw, met wie je trouwt na je
studie. Het meisje dat je hebt leren ken
nen op de hockeyclub, met wie je je eerste
geld verdient en je de praktijk bent begon
nen. Om het allemaal even in dat milieu te
typeren. Dat is mijn gevoel erbijMoni
que is anders dan Een vrouw als Eva. Jij
noemt die film niet per toeval. Jij wilt toch
weten wat ik daarvan vind. Nou, ik vind
Een vrouw als Eva in orde, vanwege de
thematiek die erin wordt behandeld. Hij
lijkt me ook integer en „als film” neem ik
hem dan op de koop toe. Ik ben ontzettend
blij dat hij zoveel succes heeft gehad. Als
ik Een vrouw als Eva vergelijk met Sol
daat van Oranje, dan weet ik wel welke
van de twee o.k. is”.
het er wel over gehad om de- rol door
Marlous (zijn eigen vrouw) te laten spelen.
Les Frères Jacques zou je haast het
Franse équivalent voor Snip en Snap kun
nen noemen. Het gaat hier om kleinkunst-
artiesten die het hart van een groot pu
bliek hebben gestolen met verrukkelijke,
geenszins platvloerse typetjes. In een han
dige, immer werkzame combinatie van
chanson, cabaret en pantomime behoort
dit kwartet tot een uitstervende generatie
van kunstenaars. Elk gebaar is niet alleen
èfmaar ook compleet in die zin dat je aan
de visuele vertaling van de gezongen of
gesproken teksten niets meer zelf hoeft
toe te voegen. In deze tijd van film, video
en tv bedient de beeldtaal zich van Hitsen
der handelingen.
En toch en toch verziekt die dogmati
sche reglementering nooit de teneur van
een optreden van Les Frères Jacques.
„Kijk, geluid is 50 percent van de film.
Voor mijn gevoel helemaal, ik ben toch
muzikant, hè? Uit elkaar is de eerste niet-
Engelstalige film met dolby-stereo. Dat
hebben we dan ook maar later gehoord.
Het is om het geluid in het beeld zo exact
mogelijk geplaatst te krijgen. Een trein
die inderdaad van rechts naar links rijdt.
Dat er diepte is gecreëerd. Dat het geluid
„stil” is, ruisarm. De man die het dolby-
geluid bij Moonraker heeft gedaan en die
ooit een Oscar heeft gekregen voor zijn
geluid in Ryans Daughter: Gordon Mac-
Callum, die heeft ons begeleid. Een fan
tastische man”.
Amusement in een redelijk hoog tempo en
van een grote speelsheid met hier en
daar een speels satirisch trekje of een
stukje romantiek is het resultaat. Veel
eer lijkt het daarbij zo dat het viertal
steun heeft aan het op het oog zo strak
aangesnoerde corset van voorschriften.
Het aangename van de status quo van
deze vergrijzende attractie is tenslotte dat
je toch elke keer weer andere bijzonder
heden opvallen. Ditmaal word ik bijvoor
beeld geïmponeerd door 300 Millions, een
lied dat wat buiten het gebruikelijke pro
cédé van hun milde voyeurisme valt. Het
verhaalt in overdrachtelijke zin van de
strijd om het „naakte bestaan” van sper
matozoïden en culmineert in de eeuwige
waarheid van e’est la vie.
Waarom heb je gekozen voor dolby-
geluid? Maar weinig bioscopen zijn met
dat geluidssysteem geoutilleerd, terwijl
het jullie opnamen nogal moet hebben
gecompliceerd.
Ziet het er naar uit alsof enkel door de
wetmatigheden van hun optreden de in
middels op leeftijd gekomen „athlètes
complets de la chanson” hun bewegingen
juist kwiek en effectief genoeg kunnen
houden om boven de inhoud van de chan
sons te kunnen staan.
Hoe simpel en toch hoe vernuftig kan
amusement van goede kwaliteit toch zijn!
Behalve Monique heb je eigenlijk
alleen maar toneelacteurs gecast.
Je zei al dat je meer filmplannen hebt.
De smaak te pakken gekregen?
DUBLIN (AP). De Britse roman
schrijver J. G. Farrell is dinsdag overle
den na een val van de rotsen in Zuid-West
Ierland.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. De Opera van Peking
krijgt een extra voorstelling in het Rai-
Congrescentrum. De kaartverkoop voor
deze extra avond op 21 augustus, begint
komende donderdag van 10-15 uur.
Het Nederlands Theater Bureau en de
Vriendschapsvereniging Nederland Chi
na hebben geprobeerd de toemee van de
Chinezen met een week te verlengen om
dat alle voorstellingen al tevoren waren
uitverkocht. De enige mogelijkheid was
echter deze ene extra opvoering.
4R
o
Q
Kijken en genieten van dit Franse kwar
tet is een stukje theatergeschiedenis ga
deslaan, waarvan de specifieke waarde
onbetwistbaar is geworden. Om die reden
kun je Les Frères Jacques onmogelijk
verwijten dat er zich in de repertoirekeus
zo weinig vernieuwing voordoet: ze zijn
immers zélf historie geworden. Als je va
ker naar hun voorstellingen bent geweest,
vallen naar verloop van tijd de wetmatig
heden ervan tot in details op. Maillots,
hoeden, maar ook pruiken, handschoe
nen, wandelstokken, ecetera, etcetera; al
les ligt vast.
,;Kijk, we hebben in de veertien jaar dat
ik bezig ben, een gigantische ervaring
opgebouwd met televisie en documentai
res. Tijdens je eerste tv-ervaring ben je
eigenlijk alleen bezig met jezelf: zo goed
mogelijk voor de dag willen komen. Maar
na verloop van tijd groeit je interesse voor
de techniek die erachter zit, in zowel beeld
als geluid. Ik heb met ontzettend veel
regisseurs samengewerkt. We zijn eens
documentaires gaan maken. Kinderseries
voor de televisie, waar ik de regiefunctie
Zo ook de volgorde van het programma,
de plaats van pianist (en componist van
een behoorlijk aantal chansons) Hubert
Degex. Altijd ook weer begint de avond
met het geluid alsof er aan de deur wordt
geklopt en vervolgens klinken dan de eer
ste maten van Père Jacques. En al gerui
me tijd gaat men van start met Meli Melo
(de persiflage op de mannenzangvereni
ging) en wordt er afgesloten met het rea
listisch uitgebeelde jam-avontuur in La
Confiture. En als je er op gaat letten merk
je hoe beperkt de melodieuze uitstapjes
van de begeleidende pianist zijn en op
welke momenten er even steevast naar het
publiek wordt gebuigd om nóg meer ap
plaus los te trekken.
Er hebben zich ook dit keer natuurlijk
meer van dergelijke charmante momen
ten voorgedaan. Laat ik La Ceinture (over
de ongemakken van een veiligheidsgor
del) en La Branche daarbij nog even met
name noemen en aanstippen dat het
kwartet in vocaal opzicht nog altijd zijn
mannetje staat.
AMSTERDAM. In oktober 1977 zou
den Les Frères Jacques voor de laatste
maal Nederlandse theaters aandoen. Een
afscheidstoemee, 'waarbij André en Geor
ges Bellec, Paul Tourenne en Franqois
Soubeyran, dus voor het laatst de idioot
uit zouden hangen, getrouw aan de bete
kenis van de artiestennaam die zij toen al
34 jaar droegen. Maar zie! Maandagavond
werd er opgetreden in de Amsterdamse
Stadsschouwburg en hoewel het pro
gramma inmiddels niet in het minst is
aangepast, was het resultaat zo onder
houdend dat het woord aftakeling nog
lang niet van toepassing op hen zal zijn.
In het Fundatie Kunsthuis, Lijnbaans-
gracht 54' in Amsterdam gaat komende
zaterdag een expositie open waaraan
wordt deelgenomen door Fons Brasser
met „samenvoegsels”, Robert de Vries
met recent werk en Frieda Molleman met
werk dat ze de titel „Textiel?” meegeeft.
hebben opgejaagd ook. Hoe heb je die
anderhalf miljoen bij elkaar gekregen en
waarom hebben jullie het Produktiefonds
voor de Nederlandse Film niet willen
aanspreken
„Het was niet simpel en het zal nog een
hele kluif worden om het terug te verdie
nen, aangezien „Uit elkaar” een film is
waar ik me moeilijk van kan voorstellen
dat hij een groot publiek zal trekken. Dat
is ook nooit de bedoeling geweest. Harle
kijn Holland heeft veel gefinancierd en
de distributeur heeft marginaal meebe
taald. Maar we hebben natuurlijk als fir
ma een zekere kredietwaardigheid, om
dat we ons op een breed terrein manifes
teren en met vooral een niet geringe in
breng op de grammofoonplatenwereld.
En zo hebben we op zes punten de onder
neming weten te dekken Nee, een wis
sel op Harlekijns voortbestaan is er niet
mee getrokken. Het is erg veel geld na
tuurlijk, maar ik heb een bepaalde inter
nationale bekendheid die via televisie
ook verkoopbaar is. Deze film kan na zijn
roulement tv-exploitatie krijgen. En daar
zijn tamelijk grote zekerheden te creëren.
Maar garanties zijn er nog niet. We zijn er
ook niet tevoren mee gaan leuren. In
Nederland niet en in België en Duitsland
evenmin. Het hangt nog allemaal van het
resultaat af. Laat u eerst maar eens zien,
meneer”.
Afaar voor het regisseren van films is
een aantal specifieke vaardigheden ver-
eist, die je je dan toch eerst eigen moest
maken.
„Nee. Ik heb haar destijds gevraagd
voor mijn toneelstuk Jukebox. Dat was
een prettig gesprek, maar ze wilde geen
theater doen, zei ze. Toen ik later over een
film ging nadenken, heb ik al die tijd in
mijn achterhoofd gehouden wat er in die
vijf, zes jaar met haar gebeurd is. De
vrouw die ze speelt, daar is weinig op aan
te merken. Tamelijk neutraal, maar wel
o.k. Ik vind dat Monique van de Ven zo’n
soort typisch Nederlandse vrouw heel
vanzelfsprekend belichaamt. We hebben
Farrell die 44 jaar werd, woonde de
afgelopen 10 jaar in Londen en keerde in
maart naar Ierland terug.
Engelands meest vooraanstaande fictie-
schrijver kreeg prijzen voor de volgende
werken, Troubles, The Siege of Krishna-
pur en The Singapore Grip.
„Ja. Het gaat om tamelijk incidentele
rollen in ronde blokken. Ze verschijnen,
met een kop en een staart, en verdwijnen
weer. Als voorbeelden van ontmoetingen
zoals die dan in de film aan mij
verschijnen. Ik heb uitsluitend acteurs
genomen die zoiets ook stevig kunnen
neerzetten. Guido de Moor, als een journa
list zoals volgens mij het gros van de
journalisten is. Journalisten die het niet
gaat om inhoud, maar om bladvulling.
Guido als Feydeau-expert: een boulevard-
toneelspecialist als boulevardjournalist.
Zoals je ze in Duitsland meer tegenkomt
dan in Nederland.
„Lou Landré speelt een burgerman die
vindt dat alles maar moet kunnen, behal
ve voor zijn vrouw. Marjon Brandsma,
een hele grote actrice, heeft maar een hele
kleine rol. En Marlous en Monique dus. En
iemand voor wie ik een heel grote bewon
dering heb: Swiebertje! Joop Doderer ja,
in helemaal niet een humoristische rol.
Een erg verdrietige man. Hij heeft een
monoloog van vijf minuten. Van „laat ze
doodvallen joh”. Hij heeft het opgegeven,
de pijp aan Maarten gegeven. Iemand
waar ik zelf heel dicht bij heb gestaan”.
„Ja. Het was werken als een beest. De
opnamen bleken ongelooflijk uitputtend.
De montage daarna was een feest, een
soort toveren. Ik heb de smaak zeker te
pakken gekregen. Ik ben al bezig met de
voorbereidingen voor een film die „1968”
zal heten en die zich zal afspelen op drie
plaatsen in Europa: Berlijn, Amsterdam
en Parijs, waar ik op een bepaalde manier
jong ben geweest. Een film die laat zien
wat in die dagen ook de crisis was die
ingreep in je particuliere leven. Tussen
man en vrouw. En ik zeg niet dat het me
lukt, maar ik had graag gezien dat John
Lennon er de muziek voor zou maken.
Maar hoe gecompliceerd het is om zo’n
John Lennon überhaupt te spreken te
krijgen! Ik moet er een half jaar lang
iemand voor vrij maken om dat te probe
ren. Het is dan ook niet echt belangrijk of
Lennon het zal doen of niet, maar ik ben
vreselijk nieuwsgierig naar zijn argument
om het bijv, niet te doen. Die film wil ik
dan in 1981 maken. En ik weet ook al wat
ik in 1983 ga maken. Dat wordt een musi
calfilm, de film waarvan ik altijd gedacht
had dat het mijn eerste film zou worden.
Ik had met een komische film willen be
ginnen, waarin ik uitgebreid zing. Maar
om een of andere reden heb ik dat voor
me uitgeschoven. Ik moest eerst nog er
gens doorheen”.
HAARLEM. Over het „rechtse ge
vaar” in West-Duitsland gaat de negende
aflevering van het Juteproject. In ver
band hiermee gaat op 22 augustus in de
Toneelschuur in Haarlem een theater
voorstelling die een monoloog bevat van
de Engelse schrijver Allan Drury met de
titel „Ikzelf”. Aan de voorstelling gaat
het gebruikelijke animatiefilmpje vooraf
dat deze keer „Tanzen nach dem Pfeife
van Franz Jozef Strauss” heet.
Onderdeel van het Juteproject, een
maandelijks initiatief van vier Haarlemse
kunstenaars (Gerrit van Dijk, Wigbolt
Kruyver, Luc van de Lagemaat en Pieter
Heb je een
scheppen
„Uit elkaar” kan alleen maar een film
zijn. Het was niet denkbaar als theater of
als liedjes, of iets anders. Omdat het „uit
elkaar” niet alleen slaat op een man en
vrouw die uit elkaar gaan. Maar voor mij
persoonlijk slaat het meer nog op de
„split” in jezelf. De. schizofrenie die je
overvalt na een scheiding. Ik heb dus het
alibi van het huwelijk: man, vrouw, kind.
Maar de essentie van de film is het gesple-
ten-zijn. En dat laten zien, dat kan dus
eigenlijk alleen maar op film. Omdat je
met twee „ikken” te maken krijgt. Het
gegeven was er het eerstBij mij gaat
het altijd zo: ik zie wat en dan tast ik die
ervaring niet meer aan. Als je net als ik,
acht, negen jaar getobd hebt met de van
zelfsprekende acceptatie dat na een schei
ding kinderen bij de moeder blijven er
niet eens bij stil gestaan hebbend dat ze
ook wel eens bij hun vader zouden kun
nen blijven op dat moment realiseerde
ik me dat het niet ging om een probleem
van mij en mijn vrouw, maar van mij met
mezelf. En als ik het over mij en mezelf
heb, dan is dat een gegeven waar je alleen
via film uit kunt komenInderdaad
dus, Uit elkaar is autobiografisch gefun
deerd.
Ik vroeg me af wat er nu het eerst
was: de wens nu eens een film te gaan
maken waar een onderwerp voor bedacht
moest worden, of jouw bezig-zijn met het
echtscheidingsthema, waar een adequate
kunstvorm voor gevonden diende te
worden
En dat je Monique van de Ven hebt
gekozen, heeft dat iets te maken met haar
eerdere optreden in Een vrouw als Eva,
waarin het óók om een scheiding ging?
soort tegenbeeld willen
a I Veen. Hij hield zich al bezig met muziek,
Q1 kleinkunst, toneel, poëzie en televisie. Dus
„film” moest er vroeg of laat ook wel een
keer van komen.
C’ „Film is iets wat me altijd ontzettend
heeft gefascineerd, maar het leek zo onbe-
A reikbaar. Mede doordat het financieel
S nogal wat betekent”.
r 11
b
Ja
