exposities
Pluche en
klatergoud terug in theater
gewenst.
Goede sfeer Haagse
Beat Nach op plaat
Staatsprijs
vertalers
H
Film over
Gefundeerde exposities in Velsen en Scheybeeck
Carmiggelt
Gedicht brengt
4,5 ton op
Theo Desmet:
Persoonlijk welkom voor filmbezoeker
Museum (liefst al
Cabaret Chez Nous
in Scheveningen
Opbrengst dubbelelpee naar jongerencentrum
Amsterdamse school
Motivatie
Schrijfster Olivia
Manning overleden
Vollediger
13
VRIJDAG 25 JULI
19 8 0
KUNST
12
E
SI
-^1
I
M -J
Ontwikkeling keramiek
aantrekkelijk belicht
023-
Archiefopname van de afwerkerij van de Kennemer Potterij aan het begin van deze eeuw
Vazen uit de Potterie Kennemerland uit Velsen. na 1920.
•Cr
90080
afweten, omdat
Theater Desmet: na grondige verbouwing heropend.
n
n
970
)0
103a,
023-
PARIJS (UPI). Onbekenden hebben
woensdag uit het Jacquemart André Mu
seum in Parijs kunstvoorwerpen met een
geschatte waarde van tien miljoen franc,
bijna vijf miljoen gulden, ontvreemd. On
der de kunstvoorwerpen bevinden zich
ivoorsnijwerk en tabaksdozen. De politie
heeft foto’s van de 38 stukken in binnen-
en buitenland verspreid.
LONDEN (DPA). De Engelse roman
schrijfster Olivia Manning is woensdag op
bijna 70-jarige leeftijd op het eiland Wight
overleden.
Zij werd vooral bekend door haar trilo
gie over de strijd op de Balkan tijdens de
tweede wereldoorlog.
In het Kruithuis in Den Bosch is tot 7
september de tentoonstelling Het autono
me tekenen ingericht. Er is werk te zien
van kunstenaars die volgens de samen
steller van de expositie, het Kunstcentrum
Brabant in Tilburg, als gemeenschappe
lijk kenmerk hebben dat zij tekenen om te
tekenen. Zij beschouwen tekenen als een
autonome activiteit. Voor dit thema is
gekozen, omdat in Noord-Brabant de au
tonome benaderingswijze van het tekenen
slechts sporadisch aan bod komt. Van 19
september tot 12 oktober is de tentoonstel
ling te zien in het Jan Cunencentrum in
Oss.
De marmeren hal van het stadhuis van
Velsen is op zich niet zo geschikt voor
omstandige exposities, maar de zee van
licht die hier binnenvalt, garandeert een
optimale, natuurlijke belichting van de
voorwerpen in ongeveer twintig vitrines.
De gemeentelijke voorlichter Jan Dooijes
beijvert zich deze entreehal tot het „appa
raat” aantrekkelijk te maken voor een
bezoek.
Daartoe is nu dan deze keur aan Neder
landse kunstnijverheid, versierd aarde
werk dus, uitgestald. Het is een overzicht
in vogelvlucht van keramiek, die in de
afgelopen jaren door de kunsthistoricus
Evert van Straaten van de Dienst Ver
spreide Rijkskollekties in Den Haag bij
een gebracht werd.
Het resultaat liegt er niet om, maar zijn
onderzoek is nog lang niet afgesloten. De
Vrienden van de Nederlandse keramiek
zijn hiermee wel zeer aktief en nauwkeu
rig in de dokumentatie van deze produk-
ten. Onder andere zijn speurzin en werk
lust, uitgedrukt in de publikatie van het
boekje met dezelfde titel: Dubbelgebak-
ken, zullen er zeker toe bijdragen dat de
speciaalzaken nog attenter worden in de
aan- en verkoop van deze handel.
Bij Kunsthandel Ivo Bouwman in Den
Haag hangt van 13 september tot 13 okto
ber werk van Isaac Israëls te kijk. De
collectie bestaat uit eerder door de kuns
thandel aangekocht en voor deze tentoon
stelling gereserveerd werk, terwijl enkele
musea en particulieren werken in brui
kleen hebben gegeven.
Is er al in het overzicht van „Dubbelge-
bakken” aangetoond hoe de Velsense va
zen de invloed van De Stijl ondergingen,
de collectie van de Kennemer Oudheidka
mer, opgesteld door de heer Berkhout,
geeft er nog beter inzicht in. Immers deze
Utrechtse-Velsense tak van het aarde-
werkbedrijf kan hier natuurlijk volledi
ger geëxposeerd zijn. De geschiedenis van
de verschillende aftakkingen uit Utrecht
wordt overzichtelijk verteld in een rijk
geïllustreerd bulletin, daarnaast is een
iets duurdere boekuitgave verkrijgbaar,
weer verzorgd door de Vereniging van
Vrienden van Keramiek.
Deze expositie zet met objecten uiteen
(Expositie Dubbelgebakken in Stadhuis
Velsen nog tot en met 1 augustus. Dage
lijks tot 16 uur. Expositie De Vier Pad
destoelen en hun sporen, collectie Kenne
mer Oudheidkamer in Huize Scheybeeck
te Beverwijk, nog tot en met 10 augustus.
Dagelijks 10 tot 17 uur).
maal niet over nieuwe films uit andere
landen”.
plaats aan 300 mensen in plaats van 500.
Cine D heeft ruimte voor 90 bezoekers en
in de drie zaaltjes die eind november in de
vroegere toneelruimten in gebruik wor
den genomen, is plaats voor nog eens 300
filmbezoekers. Theo Desmet wil boven
dien een theater-bistro openen om het
avondje-uit compleet te maken. Hij zegt:
„Ik zie beroepshalve zoveel films en zo
veel theaters, dat ik precies weet wat
plezierig is en waar de fouten liggen. Dat
noteer ik en dat probeer ik zelf toe te
passen”.
Desmet is vernieuwd door Logos-art
van Dik Schillemans, een groep die onder
meer de decors voor de film Spetters en
voor diverse Ster-spotjes heeft gemaakt.
Het zijn typische perfectionisten, met zo
veel hart voor de theaterwereld dat ze dag
en nacht hebben gewerkt om Desmet op
tijd klaar te krijgen. Met behulp van ar
chieffoto’s is weer veel terug te vinden
van de art-deco-stijl en de Amsterdamse
School, die zo typerend was voor het klei
ne schouwburgje. Het is een stijl die aan
sluit bij de nostalgie van dit moment en
die de bezoekers volgens Theo Desmet
een knus en huiselijk gevoel geeft.
De Desmet-familie komt oorspronkelijk
uit België. Rond de eeuwwisseling reden
drie broers met hun gezinnen per huifkar
naar Nederland, waar ze met draaiorgels
en reizende bioscoopjes de kost verdien
den. Jean Desmet heeft in 1906 Parisien,
de eerste Nederlandse bioscoop aan de
Amsterdamse Nieuwendijk, geopend. De
familie Desmet heeft bovendien de aanzet
gegeven tot de oprichting van de Neder
landse Bioscoopbond en het Nederlands
Filmmuseum.
De laatste Desmet, Theo, die in Neder
land de produktie van de musicals Hair en
Oh, Calcutta heeft gebracht, heeft lang
geaarzeld voor hij de toneelruimte van de
vroegere schouwburg opofferde voor de
film. Desmet: „Vrije produkties kunnen
door één man eigenlijk niet worden gefi
nancierd. Maar als ik ooit rijk word, zou ik
niets liever doen. Levend theater, ach, dat
is toch het mooiste dat er bestaat”.
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. Onder de titel Haagse
Beat Nach werd een maand geleden een
opvallende muziek-manifestatie gehou
den in de Haagse Houtrusthallen. Een
groot aantal beatgroepen uit de jaren '60
was door het organiserend comité, zoveel
mogelijk in de oorspronkelijke bezetting,
opgeduikeld En terecht, want er gebeur
de in die tijd in Den Haag zoveel op
popgebied, dat dat best eens herdacht
mocht worden.
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. De Raad voor de kunst
heeft minister Gardeniers (CRM) geadvi
seerd een staatsprijs voor vertalers in te
stellen. In het advies wijst de raad erop
dat er in ons land - in tegenstelling tot de
situatie in het buitenland - slechts één
prijs voor vertalers, de Martinus Nijhoff-
prijs, bestaat. Vertalers kunnen, hoewel
zij deelnemen in het Fonds voor de lette
ren op voet van gelijkwaardigheid met
schrijvers, dichters en essayisten, tot nu
toe niet in aanmerking komen voor een
staatsprijs.
De raad is van mening dat de tak van de
kunst waarvoor een staatsprijs wordt uit
gereikt, een positieve uitwerking heeft op
de beroepspraktijk van de winnaar.
De Raad voor de Kunst vraagt de minis-.
ter prioriteit te verlenen aan het instellen
van de staatsprijs voor vertalers en tekent
daarbij aan dat zo’n prijs snel te realise
ren valt en weinig geld kost.
een beetje aan-
onder de naam
Ie
e
oven-
en
slcen-
■uime
aider
vaard
k Inl.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM „Een ouderwetse,
persoonlijke sfeer. Pluche en klatergoud,
daar houden de mensen van. Dat vind ik
zelf ook leuk, en het past in de Plantage-
buurt”. Dat zegt de 36-jarige Theo Des
met, eigenaar van de gelijknamige bio
scoop in de Amsterdamse Plantage Mid-
denlaan, die deze week na een verbou
wing van een half jaar met champagne is
heropend. Met mahoniehout, donkerrode
vloerbedekking en vijf prachtige kroon
luchters in deco-stijl, afkomstig uit een
warenhuis dat tegelijk met de Hallen van
Parijs werd afgebroken, is het vervallen
theater in oude stijl teruggebracht.
af
3f
/■-gas
ig m
en, 4
r met
)0,-
lukte door te veel idealisme, te veel ama
teurisme. Er was gebrek aan degelijke
technische kennis, aan zakelijk inzicht,
men had geen macht over de distributie
mogelijkheden, men had een al te ab
stract idee van publiek, de gebruikte me
thoden waren te kostbaar en te arbeids
intensief, de produkten waren te duur. Er
werd daardoor slechts een rijke, artistiek
geavanceerde bovenlaag bereikt”, enzo
voort.
Toch verdween sindsdien ten dele de uit
was van overdreven negentiende-eeuwse
sierlust van de oppervlakten van de va
zen, kannen en kommen. De geometrische
richting en na 1917 de invloed van de
schilderijen van de Stijl deden hun in
vloed gelden in de produkten van ESKAF
uit Steenwijk door Hildo Krop en Cornells
van der Sluys, bij de fabriek Zuid-Holland
in Gouda door L.J. Muller of in de eetser
viezen bij dezelfde fira door C. de Lorm.
Van 1925 tot in de jaren dertig werden de
bolle vaasvorm en al zijn varianten zeer
populair, zo ook bij de Kennemer Potterij
in Velsen
AMSTERDAM(ANP). De Amster
damse beeldende kunstenaar Daniel Sin-
gelberg heeft een 25 minuten durende
film gemaakt over en met Simon Carmig
gelt. De rolprent, die een beetje gek
heet, bevat een lang gesprek met de
schrijver.
Het werkstuk is gemaakt in opdracht,
van het Amsterdams Fonds voor de Kunst
en heeft enkele duizenden guldens gekost.
Op 14 september gaat de film in première'
in het Amsterdams Stedelijk Museum.
LONDEN (DPA). Een gedicht van de
hand van de Engelse dichter Lord Alfred
Tennyson heeft op een veiling bij Sothe-
by in Londen 100.000 pond (ongeveer
450.000) opgebracht. Tennyson die leef
de van 1809-1892, was de hofdichter van
koningin Victoria. Hij geldt als een van
belangrijkste poëten uit de Victoriaanse
tijd.
Het geveilde werk was het 649 strofen
omvattende gedicht In Memoriam waar
aan Tennyson 17 jaar heeft gewerkt. Met
een reeks andere Tennyson-geschriften
werd het gedicht gekocht door het naar
Tennyson genoemde instituut in Lincoln,
dat de betrokken manuscripten tot dusver
van de erfgenamen in bruikleen had. Bij
de aankoop kreeg het instituut steun van
de kant van de overheid en van particu
lieren.
Van 1 augustus tot 14 september wordt
in het gemeentemuseum van Helmond
een overzichtstentoonstelling gehouden
van werk van Marinus Dillen. Deze schil
der werd 90 jaar geleden in Mierlo-Hout
geboren, maar vertrok in 1930 naar Duits
land. Zijn negentigste verjaardag in au
gustus vormt de aanleiding tot de organi
satie van de expositie.
Een eeuw geleden werd dit gebouw fees
telijk geopend als Hortus-theater. Na ver
schillende verbouwingen kreeg het de
naam Frascati-schouwburg en Rika Hop-
per-theater. Het heeft nog korte tijd Bea-
trix-theater geheten, en in de oorlogsjaren
probeerde men het onder de naam „thea
ter van den lach Don Carolane”, maar de
bezetters vertrouwden geen enkel gezel
schap en er is niet meer gespeeld.
De Plantage is een eeuw geleden hèt
culturele uitgaanscentrum van Amster
dam geweest. Hier vond men niet alleen
de Hortus, de dierentuin Artis en het Pa
norama, maar ook talloze theaters. Met
een paardentram reed men er van de Dam
naar toe. De Hollandsche Opera speelde
in de Park-schouwburg. In de Plantage-
schouwburg had het Bouber-gezelschap
succes met De Jantjes. Later bouwde Ber-
lage op deze plaats het hoofdgebouw van
de Algemene Nederlandsche Diamantbe
werkers Bond.
De Artis-schouwburg, die later omgeto
verd werd in Hollandsche Schouwburg,
was beroemd om de realistische Heijer-
mans-stukken. In de Tweede Wereld
oorlog hebben de Duitsers dit gebouw
gebruikt als verzamelplaats van joodse
Nederlanders en het is nu een herden
kingsplaats geworden. Het Rika Hopper
theater is in 1946 in handen gekomen van
de familie Desmet, die het heeft ingericht
als bioscoop maar er ook voorstellingen
van het Amsterdams Volkstoneel moge
lijk maakte.
ft
•rach-
incl.
ellige
bad-
Vrije
De zeldzaam duidelijke schrijver De
Kruyf prees zelfs in 1876 het namaken van
griekse vazen als bewijs dat de pottenbak
ker dan „ook oorspronkelijke zaken kan
vervaardigen”. Er moest dus veel veran
deren in de Nederlandse aardewerkfabri-
katie, maar dat vond pas plaats na 1904,
nadat eerst nog eens de fabriek Amstel-
hoek in 1903 over de kop gegaan was. De
stichting van het Binnenhuis door de ar
chitect Berlage en de ontwerper Jacques
van den Bosch, ook van De Woning door
Jan Eissenloeffel, bevorderden de ontwik
keling. Van Straaten meende echter: „Het
werkplaatsidee van de produktie mus-
DEN HAAG (ANP). Het cabaret
Chez Nous uit Berlijn geeft 1, 2 en 3
augustus voorstellingen in het Scheve-
ningse Circustheater.
Aan deze travestie-show doen artiesten
mee uit onder meer Frankrijk, Brazilië,
Spanje en Duitsland. Hoewel er groten
deels „live” wordt gezongen, bevat de
show ook een onderdeel play-back, met
imitaties van sterren zoals Marlene Die
trich en Marika Rökk.
hoe het gieten van de vaasvorm in zijn
werk gaat en laat de instrumenten zien,
die daarbij gebruikt worden. Fotopanelen
met teksten verduidelijken weer de ate-
liersituatie en zeggen ons voldoende over
de opkomst en de ondergang van de ver
schillende bedrijfjes. Een belangrijke af
splitsing van de Vier Paddestoelen is die
Van Muyen maakte in 1923 naar Loosdui-
nen. Daar richtte hij De Duinvoet op,
waarvoor hij de niet onbelangrijke vorm
gever Cor Alons (1892-1967) aantrok voor
de artistieke ontwerpen.
Uit de verzameling van diens dochter
eveneens interieurontwerpster in Den
Haag, hangen er een aantal fraaie ont
werptekeningen van september 1923.
Zelfs de prijzen worden soms door Alons
daarop vermeld en zijn geaquarelleerde
kleuren, geel-blauw bijvoorbeeld, zijn een
demonstratie van helderheid, die scherp
afsteekt tegen de toen nog steeds produ
ceerde bonte vazen. Meest opvallend zijn
tenslotte nog de twee vitrines met de kan
nen, potten en vazen door de van oor-
psrong Duitse ontwerper Gellings.
De man vind je niet in de lijst achterin
de publikatie door E. van Straaten, maar
zijn werk wijkt af van de gewone produk
tie van de Kennemer Potterij. Beide aan
trekkelijke exposities zullen zonder twij
fel het effect hebben (gehad) dat steeds
meer mensen komen aandragen met iets
uit hun bezit, waarvan ze dankzij de expo
sitie de waarde zijn gaan schatten.
JAN ZUMBRINK
In de Nederlandse sierkeramiek neemt
zeker de Haagse „topper” Rozenburg, spe
ciaal de vazen van Colenbrander uit 1894-
1898, tot op heden een eerste plaats in. De
tekst van Van Straaten bevestigt die repu
tatie, maar het aardige van zijn verslag is
dat hij een veel bredere, sociale context
beschrijft van de negentiende-eeuwse
produktie op dit gebied, de wantoestan
den aanstipt in de meest suksesvolle fa
briek van Petrus Regout in Maastricht en
nog veel meer historisch-economische ge
gevens aandraagt over het hoe-en-wat van
de tak van industrie.
Het aanzienlijke verschil in opvattingen
over keramiek als produkt van handwerk
of als resultaat van een fabrieksmatig
gietproces komt op meerdere plaatsen, in
tekst én in getoond exemplaar, aan de
orde. De vitrines volgen enige didactische
lijnen, bijvoorbeeld over vormuitdruk-
king, die onpersoonlijk gesjabloneerd of
persoonlijk benadrukt wordt. De echte,
enige pottenbakker W.C. Brouwer (1877-
1933) is een nog naklinkend voorbeeld van
de tweede lijn. Ook het verschijnsel plagi
aat of nabootsen van populaire vaasvor-
men wordt aangetoond met een echte Ro-
zenburgvaas en daarnaast twee onechte
vazen.
et vrij
Het is echter niet bij een eenmalige
muziek-manifestatie gebleven. Op de on
langs geperste Beat-Nach-dubbelelpee
staan nummers van: Q’65, Shocking Blue,
Golden Haigs, Livin’ Blues, Sandy Coast,
Willy and his Giants, The Kick, Incrowd,
Scarlets, Shoes, Pee White and the Magic
Strangers, Peter and the Blizzards en Hu
and Daddy’s Act.
Helaas waren er tijdens de Beat Nach
ook enkele grote afwezigen, met name:
The Golden Earrings en The Motions. De
eerste groep stelde, een levende (lees: nog
bestaande) band te zijn en weigerde tus
sen ex-collega’s te gaan staan, waarvan
slechts Livin’ Blues ook nog „leeft”. Als
vervanging werd op basis van The Haigs
In 1968 kwam er, na een verbouwing,
een tweede filmzaaltje bij, Cine D. Vanaf
dat moment ontwikkelde Desmet zich tot
een buurtbioscoop met een geheel eigen
karakter. Overdag waren er gewone
speelfilms en in de nachtvoorstellingen
trokken horror-programma’s en porno
films een eigen publiek. In die filosofie zal
het hernieuwde Desmet-theater voort
gaan. Familieprogramma’s en arthouse
films, zoals de nieuwe-stijl-Italianen, en
griezelen of zachte porno zien in de nacht.
Desmet, die ook eigenaar is van het
bioscoop-theater Du Midi, heeft een eigen
film-exploitatiemaatschappij. Hij zegt:
„Het valt voor een kleine zelfstandige bio
scoopeigenaar niet mee. De grote con
cerns hebben een soort monopoliepositie
en proberen de voorraad films vast te
houden. Maar ik heb mijn eigen inkoop en
verder zit ik veel op de vrije markt. Nie
mand realiseert zich dat er in Amerika
jaarlijks 40.000 a 50.000 films worden ge
produceerd, en dan heb ik het nog hcle-
waar de huidige Earring-zanger deel
van heeft uitgemaakt een groep samen
gesteld. Peter de Ronde en Frans Kras
senburg, Golden-Earring-gitarist en -zanr
ger van voor 1967, zorgden ervoor dat de
Haagse supergroep toch
wezig was. Ze speelden
Golden Haigs.
De Motions lieten het
zanger Rudy Bennett een solo-carrière
overweegt en het imago van „zanger van
een bejaarde groep” kan hij daarbij niet
gebruiken.
Bij sommige andere groepen is het ook
niet helemaal gelukt om de enige echte
originele bezetting bij elkaar te krijgen.
Zo kon Hu (and the Hilltops) slechts met
medewerking van Daddy’s Act een volle
dige groep op de planken krijgen. De
meeste groepen echter waren precies zo
als ze er vijftien jaar geleden uitzagen.
Om een muzikale prestatie was het op
de Beat-Nach natuurlijk niet begonnen.
Dat was ook niet mogelijk geweest, want
vele muzikanten hadden al jaren geen
instrument meer gezien en hebben in de
weken voor de Beat Nach hals over kop
weer hun oude nummers gerepeteerd.
Waar het wel om ging, was de sfeer. En
die is er geweest ook, want in dat opzicht
was de manifestatie een enorm succes.
Dertigers, die herinneringen hebben
aan deze groepen uit de jaren zestig, halen
met de Beat Nach-dubbelelpee ook een
klein stukje van die sfeer in huis. Helaas
zijn de reacties van het publiek op de
platen niet altijd even goed geregistreerd,
maar met alle kleine missers en de vele
hoorbaar ontroerde Haagse muzikanten,
kan deze plaat voor velen een dierbaar
aandenken zijn.
Alleen The Kick maakt het met het
nummer Baby Please don’t go zo bont, dat
men zich wel moet afvragen of deze heren
ooit wel hebben kunnen spelen.
Hoogtepunten van de plaat zijn: Venus
(Shocking Blue), That Day en Daddy buy
me a Girl (Golden Haigs), The life I Live
(al is dat laatste nummer van Q’65 te kort
uitgevoerd om een ouderwetse climax mo
gelijk te maken) en Na-na-na (The Shoes).
De opbrengsten van de Beat Nach en
van de dubbelelpee gaan naar een goed
doel: de Stichting Open Jongerencentra in
de Haagse Schilderswijk, wat aanschaf,
fen helemaal aantrekkelijk maakt.
De sleutel zit volgens Theo Desmet hoe
dan ook in de persoonlijke benadering.
Hij zegt: „De mammoet exploitanten heb
ben geen idee wat voor publiek er in hun
bioscoop komt. Hun personeel is absoluut
niet gemotiveerd. Ik vind dat je wel in
overleg met je publiek de films moet kie
zen. Het is goed als je een vast publiek
kunt kweken. Dat is de kracht van een
klein theater. Er zijn toch mensen die het
leuk vinden om herkend te worden; die
het aardig vinden om bij de ingang te
horen: dag meneer, Jansen, ik dacht wel
dat u zou komen, uw kaartjes liggen al
klaar”.
De verbouwing van de vroegere
schouwburg zal in totaal twee miljoen
gulden kosten. De grote zaal biedt nu
VELSEN. Meer dan een jaar kruist
de collectie van het rijk, aangevuld met
bruiklenen uit het Stedelijk, Amsterdam
en het museum in Gouda, nu door Neder
land onder de titel: Dubbelgebakken -
aardewerknijverheid 1876-1940. Het
woordgebruik „dubbelgebakken” slaat
op het bakproces voor keramiek, dat
meestal tweemaal de oven in gaat en de
term „aardewerknijverheid” is een meer
precieze aanduiding van de objecten,
waarom het hier gaat. Het zijn van klei,
kaioline of porselein gevormde sier- en
gebruiksvoorwerpen van meest Neder
lands fabrikaat.
Jf>1
