5
ZAT
ZAT
ZAT
DAGS
DAGS
DAGS
VOEGSEL
VOEGSEL
VOEGSEL
4 OKTOBER 1980
Haarlems Dagblad
>en.
?r-
,k.
.n.
17
i.M.
in-
skt
en
i U
'oor
uiteen. Er is een Deltaplan nodig om de Nederlandse
economie te redden, is zijn opvatting.
I.
3.
bij
es
E.
ie-
jr-
w-
let
Van drie kanten
Slecht beleid
Paniekbeslissingen
3-
ird
en
rd,
en
he
ze
an
.k.
De poorten van de nucleaire hel.
door Hein Dik
„We zitten economisch in een verschrikkelijk
diepe put. Je kunt er met je rug naar toe gaan
staan, net doen of die put er niet is, maar één
verkeerd stapje en je lazert er zelf in. Het wordt
elke dag erger. Het wordt elke dag rampzaliger.
Wij zien in onze bedrijfstak geen dag voorbij
gaan of er zijn aankondigingen van
reorganisaties, bedrijfssluitingen, ontslagen.
Vorige week hadden we de papierindustrie. Het
gaat dan meteen over 700,800
arbeidsplaatsen. Wat dreigt in de staalindustrie
weten we niet. Maar arbeidstijdverkorting voor
2800 mensen bij Hoogovens duidt ook niet op
iets vrolijks. En dat heeft dan weer
uitstralingseffecten op de
toeleveringsbedrijven.”
Plan nodig
Het aantal werklozen in Nederland neemt dagelijks toe.
Dit jaar loopt het op naar 300.000. Deze crisis heeft
binnen de vakbeweging een discussie op gang gebracht
of je koopkracht kunt ruilen tegen werk. Arie
Groenevelt, leider van de Industriebond FNV, sprak zich
uit voor matiging als daar arbeidsplaatsen tegenover
zouden staan. Voorzitters van andere bonden hebben
zich gekeerd tegen het inleveren van koopkracht.
Groenevelt (53 jaar) van oorsprong instrumentmaker
zet in onderstaand vraaggesprek zijn beweegredenen <0*5*
Bil
ER
e
WIN-
Ik ben geen doemdenker’
3t-
glas,
Arie Groenevelt
Hoe moet dat betaald worden?
„Wie betaalt op het ogenblik de werklozen? Met de
O)
irote
een
Nieuwe investeringen leiden vaak tot verlies van
werk, omdat het geld wordt gestoken in
arbeidsbesparende technologie.
Maar de totale hoeveelheid werk loopt toch
terug?
„Nee. Ik denk dat ze van drie kanten moeten
komen. De overheid moet de plannen maken en
daarvoor financieringsbronnen openstellen. Echt
op de toekomst gerichte investeringen. De
werkgevers moeten bereid zijn hun schouders
eronder te zetten. Als er een plan is met perspectief,
moet de vakbeweging aan haar mensen duidelijk
maken dat het geld kost wat we met elkaar zullen
moeten opbrengen, in de vorm van weet ik veel
belastingverhogingen, premieverhogingen.”
U denkt dat mensen dan wel bereid zijn tot zo’n
matiging?
U vindt dat de garanties van de overheid
moeten komen?
„Een goed omschreven Deltaplan. Echt boter bij de
vis, net als indertijd. Toen werd precies gezegd
wanneer de eerste-steenlegging in het Haringvliet
zou plaatshebben. En dan gebeurde het ook.
Het kabinet dat we nu hebben, praat wel over
plannen, maar het heeft tot nu toe niets op tafel
gelegd. Het heeft tot nu toe nergens een poot verzet
om zelf activiteiten te ontwikkelen waar het
particulier initiatief het nalaat. Wij zeggen al jaren:
Als Van Veen en zijn mensen geen industrie willen
bouwen in Noordoost-Groningen, waaron^doet de
overheid het dan zelf niet?
Een voorbeeld. Er zou in Nederland best ruimte zijn
voor een fabriek voor rollend materieel. We moeten
dat nu kopen in het buitenland en brengen zo
jaarlijks honderden miljoenen over de grens. Als
het particulier initiatief het niet doet, moet de
overheid toch zelf zo’n fabriek in Noordoost-
Groningen zetten. Alles met elkaar kunnen er zo’n
4000, 5000 mensen een leuke boterham aan
verdienen.”
De Industriebond zegt bereid te zijn tot
matiging. Hoe stelt u zich de garanties voor
arbeidsplaatsen voor?
miljarden. Geld waar niets tegenover staat. Je
dwingt mensen alleen hun hand op te houden. Het
verlies wordt al voor een groot deel gecompenseerd
doordat je minder uitkeringen hebt te doen. Veel
problemen kunnen worden opgelost zonder datje
aan extra-financieringsbronnen hoeft te denken.
Bovendien, de kost gaat voor de baat uit. In de
kapitalistische wereld toch geen onbekend
gegeven. Misschien kost het nu wat extra om
mensen aan het werk te zetten, maar de
maatschappelijke verliezen zouden erdoor
teruglopen. Zo krijg je morgen terug, watje er
vandaag in hebt gestopt”.
Elk jaar zijn er wilde stakingsacties met
materiële eisen. Dat wijst ook niet op een
bereidheid tot matigen.
Het probleem is dat het doorwerkt bij andere
bedrijven.
Wilde acties zijn toch niet alleen een kwestie
van koppelbazen?
Wijzen de onderwijsacties niet in de richting
dat mensen niet tot matiging bereid zijn voor meer
arbeidsplaatsen?
Pais heeft aantallen genoemd van werkloze
onderwijzers die door matiging aan de slag
zouden kunnen komen.
Ja, zouden kunnen. Zouden. Maar heeft hij erbij
gezegd dat-ie ze aan de slag zal zetten. Albeda zegt
ook al jaren dat hij een beleid wil voeren waardoor
de werkloosheid zal verminderen. Maar we hebben
al die tijd de werkloosheid alleen maar zien stijgen.
Het kabinet zou de werkloosheid terugbrengen tot
150.000. Nu zitten we tegen de 300.000. Wie gelooft
zulke verhalen nog? Vertrouwen in dit kabinet zou
misplaatst zijn.”
„U moet kijken naar de oorsprong van die wilde
acties. Bij De Schelde werkte tien percent van de
hele beroepsbevolking via koppelbazen. Mensen
die honderden guldens meer per maand verdienden
dan de vaste werknemers. Op een gegeven moment
loopt dat de mensen de schoenen over. Als het via
onderhandelen niet lukt, heden ze het op een andere
manier binnen”.
„Niet mijn probleem hoor. Het is het probleem van
de ondernemers die het zelf hebben geschapen. Ik
ben ook niet bereid er verantwoordelijkheid voor te
dragen. Ja, ik ben gek! Wij hebben die koppelbazen
toch niet binnengehaald?
„Ik durf de stelling aan dat de meeste wilde acties
ontstaan door een slecht beleid van de
ondernemers zelf. Hoe dan ook! Door gerommel,
Blijft het probleem dat het een nationaal effect
kan hebben.
„Zeker, zeker. Daar waarschuwen we al jaren voor.
We zeggen al jaren tegen de ondernemers: Je moet
niet zo’n stom beleid voeren. Maar als het uit de
klauwen loopt, moeten ze niet bij mij komen met de
verantwoordelijkheid”.
De Industriebond wil toeslagen voor vuil,
zwaar en onaangenaam werk. Wordt matiging zo
niet ondergraven. Bijna iedereen valt in die
categorie.
„Dat vind ik onzin. Mijn werk is niet vuil, niet
onaangenaam en niet zwaar. Ik denk datje in de
industrie heel goed verschillen kunt aangeven
tussen mensen die wel vuil, warm, stoffig en
ongezond werk verrichten en mensen die dat niet
doen. Neem de mensen die bij Hoogovens in de
walserijen en gieterijen staan. Zeer onaangenaam.
En vergelijk dat nou eens met de omstandigheden
van mensen die in het Shell-laboratorium werken.
Voor welke groepen vindt u dat de koopkracht
behouden moet blijven?
Uw standpunt over matiging wordt niet
gedeeld door andere FNV-bonden. Die willen
behoud van koopkracht.
De groep waar hetiom gaat, is zó aan te wijzen. Ik
zie niet dat extra-toeslagen voor deze mensen tot
een loongolf zullen leiden”.
Dat moetje tegen de mensen duren zeggen. Als je
zo’n Deltaplan gaat uitvoeren, moeten mensen een
stapje terug doen om op den duur samen de winst te
boeken door behoud van koopkracht. Dat soort
verhalen moetje durven houden”.
„Ja, maar daarmee is de discussie toch niet
beëindigd. De beslissing wordt pas in december
genomen. Het gesprek is pas begonnen. Schelling
en Dutman kunnen nu wel pleiten voor behoud van
koopkracht, maar ik wil ze over een jaar best de
vraag stellen: En, makker, heb je het ook
gerealiseerd? Bij wat nu over ons heen komt,
moeten we zelf de hand aan het stuur houden.
Anders wordt het door anderen gepakt en gaat het
een kant uit waarbij de verliezen bij de werknemers
De kinderboekenweek (die veer
tien dagen duurt) Is begonnen.
Traditiegetrouw brengen wij spe
ciale Informatie over de kinder
boeken. Het draalt allemaal om de
vraag: willen de kinderen fantasie
of werkelijkheid In hun verhalen
terug vinden? Natuurlijk geven we
ook een kort overzicht van de be
kroonde jeugdboeken.
Uiterst fel: „Ja, met deze overheid wel, want het is
de meest waanzinnige overheid die we de laatste
jaren hebben gehad. Als dat het enige is wat ze
weten te bedenken, dan zeg ik: Donder, alsjeblieft
op, overheid! Want, een loonstop, dat is zo’n gebrek
aan fantasie.
Alleen.je kunt toch niet uit de voeten met het
stelletje dat nu aan de regering is. Een minister
president die zegt dat de positie van
minimumloners wel meevalt. Terwijl zijn
onkostennota misschien twee keer zo hoog is. Waar
moeten de mensen dan in Godsnaam nog hoop en
vertrouwen in hebben?”
„Ik schuif niets door. Ik heb nogal wat kritiek over
me heen gekregen de afgelopen maanden. Wij als
bond hebben onze nek uitgestoken. Een
merkwaardige manier van zwarte Pieten als je zelf
helemaal met pek wordt besmeurd.
Wij zijn bereid met onze mensen over een Deltaplan
te praten. Ook over de offers die nodig zijn.
„Nee, hoor. We zitten niet aan de grond. We zitten
met een verkeerd financieringsplaatje. We
besteden geld aan dingen die niet zo besteed
hadden moeten worden. Aardgasbaten gaan voor
een deel naar multinationale ondernemingen toe
die dat geld elders gebruiken. Dat had zo niet
opgebouwd mogen worden. We hebben het aardgas
veel te goedkoop verkocht. Meneer Luns die zo
nodig goede sier moest maken in het buitenland,
dat voor hem achteraf veel te groot bleek te zijn. We
geven veel te hoge bedragen uit aan mensen die
zichzelf een uitzonderingspositie hebben weten te
verschaffen. De inkomens voor velen in de
universitaire wereld bijvoorbeeld. Dat heeft toch
niets meer met rechtvaardigheid te maken. In de
politiek, in het bedrijfsleven, krijgen de mensen
inkomens die ver buiten de realiteit staan. Het is
veel meer een kwestie van hoe we het met elkaar
verdelen dan structureel tekort komen.”
U schuift de zwarte Piet helemaal door naar de
overheid?
Hét probleem blijft de financiering van zo’n
Deltaplan. Economisch zitten we volledig aan de
grond.
Een loonstop is een kunstmatig middel om lonen te
dempen, zonder dat je er ook maar iets tegenover
stelt. Wat ik me kan voorstellen, is dat je een
financieringsplan nodig hebt voor zo’n Deltaplan
waar wij voorstander van zijn. Datje als staat
leningen gaat uitschrijven, datje wat doet aan het
zwarte-geldcircuit, dat je de inkomstenbelasting
voor sommige categorieën gaat opschroeven en
voor andere misschien niet. Zo’n
financieringsplaatje moet er zijn. Met een loonstop
bereik je alleen maar dat je jezelf de middelen
onthoudt om datgene te financieren watje als
overheid zou moeten financieren”.
Het ontbreekt ze volstrekt aan beleid. Ze nemen
elke keer paniekbeslissingen. We moeten daar
binnen de kortste keren van verschoond zijn. Door
instelling van een loonstop heb je nog geen middel
om het geld naar je toe te halen en het op een goede
manier te besteden.
Het merendeel van de bonden in de FNV wil
niet matigen. Wordt zo niet rechtstreeks op een
loonstop afgekoerst?
Ik denk dat we erg op onze tellen moeten passen. Je
kunt wel nee zeggen tegen het inleveren van
koopkracht en als je dat lang genoeg doet, geloof je
dat je het ook nog hebt gered. Maar als het kabinet
zijn plannen doorzet, wórdt er ingeleverd. Ik wil
graag dat de vakbond meepraat over hoe er
ingeleverd moet worden. Dat we met elkaar weten
waar de centen aan worden besteed die we samen
op tafel hebben gelegd. Ik ben geen doemdenker,
maar dat er centen op tafel gelegd gaan worden, is
een realiteit. Want Nederland gaat in het grote
geheel van internationale economische
ontwikkelingen een periode tegemoet waarin
werkloosheid tot de werkelijkheid behoort. Nou,
dat heb je te financieren.”
Langzamerhand komen we in een situatie dat elk
gezin in Nederland wel iets met werkloosheid heeft
te maken. Ik denk datje heel lang met elkaar kunt
discussiëren, ook binnen de vakbond, tot de
mensen tegen je zeggen: Hé, wanneer stop je dat
gesprek nou eens, wanneer ga je aan je werk?
beloningsbeleid. Die acties ontstaan niet zomaar.
Mensen lopen niet zomaar te hoop’..
inen
het
adk.
>.ka-
flat
IOUT
ndan-
elder,
lat uit
adka-
dou-
i aan-
FEDE
9 m2
jonk.,
stage:
zorg
koop
Verontwaardigd: „Ik zou ook niet willen inleveren
als ik niet zeker wist dat het geld werd gebruikt
voor een onderwijzer in een andere school.
Onderwijzers constateren alleen maar
kwaliteitsvermindering. In de oude wijken van
Utrecht, Rotterdam, Amsterdam moeten ze les
geven aan buitenlanders die zonder enige
basisopleiding op school komen. Daar heerst een
enorm gebrek aan arbeidskrachten. Verzoeken om
uitbreiding worden eenvoudig terzijde gelegd. De
klassen zijn al veel te groot. Maar als er één leerling
te weinig is, gaat er rücksichtslos een onderwijzer
uit.”
8e
aar-
ten,
aan
gb.,
„Ja, natuurlijk. Mensen zijn toch niet achterlijk. Ze
zeggen toch geen nee tegen dingen waar hun eigen
toekomst van afhangt. Het grote probleem voor de
mensen is dat ze een overheid hebben waar ze geen
geloof aan hechten. De boodschap van Van Agt en
OPREI II Tl HA AR l.l MSCHE COURANT
■N
nd
of
en
<a-
;.k.
an de
jssen-
c.v.-
c btw
Het neo-faclsme In Europa wordt steeds
agressiever. De bomaanslag In München Is
er een bewijs van (foto). Chiel Evers be
spreekt het neo-nazlsme In Erbij.
Arie Groenevelt, vakbondsbestuurder in crisistijd.
De voorzitter van de Industriebond FNV heeft
heldere, intelligente ogen. Een stem die geoefend is
in het toespreken van zalen. Boosheid,
verontwaardiging en droefheid wisselen elkaar af.
Soms daalt zelfs even een vuist op tafel, alsof hü
een ledenvergadering moet overtuigen. Maar net
als een ervaren acteur verliest hij geen moment zijn
beheersing.
Groenevelt is in het nieuws, omdat hij handhaving
en uitbreiding van de werkgelegenheid centraal
stelt en daarvoor koopkracht zou willen inleveren.
Er zouden dan waterdichte garanties moeten
komen dat zo’n matiging leidt tot meer
arbeidsplaatsen. Deze week bleek dat Groenevelt
een minderheidsstandpunt inneemt binnen de
FNV. Op een congres in Den Bosch spraken de
meeste vakbondsbestuurders zich uit voor
koopkrachthandhaving zonder meer.
Groenevelt: „Ons standpunt is op veel mensen
overgekomen als een ommezwaai. Dat is niet zo. We
zijn zeker al een jaar of zes bezig te waarschuwen
dat het helemaal fout gaat met de industriële
werkgelegenheid. En de industriële
werkgelegenheid is de kurk waar we met z’n allen
op drijven. Als die wegvalt, verdwijnen we onder
water.
We zakken steeds dieper in het moeras als we nu
niets doen. Werkgeversvoorzitter Van Veen vindt
de industriële werkgelegenheid alleen maar van
belang voor de rentabiliteit van de ondernemingen.
Ons gaat het om de vraag: Hebben de mensen
straks nog werk? Hebben we nog geld voor
collectieve voorzieningen? Zijn we in staat onszelf
een beetje boven water te houden?”
Jk geloof niet datje door matiging automatisch
nieuwe arbeidsplaatsen schept. Wat we willen is
een plan. Ik heb het vergeleken met het Deltaplan.
Mensen die niet geloven in plannen maken, moeten
eens kijken wat er toen is gebeurd. Zeeland was
door die afschuwelijke ramp in ’53 ten dode
opgeschreven. Dat is ongedaan gemaakt door de
Deltawerken. Nu hebben we een Deltaplan voor de
werkloosheid nodig. Dan kun je Noordoost-
Groningen redden, dan kun je Limburg redden,
dan kun je de kop van Noord-Holland redden.
Ja, in economisch opzicht is de ramp in Zeeland
goed te vergelijken met wat zich nu voltrekt. Alleen
vallen er door de werkloosheid geen doden.
Hoewel.Ik hoor soms verhalen over mensen die
het helemaal niet meer zien zitten en dan heel
noodlottige dingen doen.”
Momenteel wordt in het
Limburgse Valkenburg
de Wereld-Bridge-
olymplade gehouden. Er
wordt daar dus heel wat
afgekaart. In het Casino.
Henk Sprenkeler ging
kijken en luisteren. Een
ober vond het maar
„vreemd volk”. Vanwe
ge de diepe concentra
tie wellicht.
'G
„Als je het heb* over handhaving van koopkracht,
moet je het ook hebben over de koopkracht van de
mensen die hem al kwijt zijn. We hebben een
miljoen mensen die zijn uitgeschakeld en daardoor,
na kortere of langere tijd, 20 of 25 percent van hun
inkomen moeten missen. Als je daar werk voor
moet creëren, zou dat wel eens ten koste kunnen
gaan van de koopkracht van mensen die nu nog 100
percent hebben. Daar moetje niet omheen draaien.
Opgewonden stem: „Dat wordt elke keer maar
gezegd door onheilsprofeten, door doemdenkers.
Maar alle technische ontwikkelingen van de
afgelopen 150 jaar hebben toch niet bij voortduring
arbeidsplaatsen doen verdwijnen?”
U vindt het realistisch te streven naar volledige
werkgelegenheid?
„Je moet de beschikbare hoeveelheid werk met
elkaar verdelen. Niet voor niets hebben we drie jaar
geleden al gepleit voor invoering van de 35-urige
werkweek. We moeten een discussie aangaan met
als vraag of het eerlijk is dat de één 40 uur per week
werkt en de ander op de keien loopt. Is het dan niet
veel eerlijker iedereen 35 uur te laten werken?
Groenevelt: „Dat weet ik nog zo net niet. Kijk eens
naar de chips. Als de Nederlandse industrie een
beetje bij de tijd was geweest, had daar best een
leuke werkgelegenheid in gezeten. Je toeleggen op
produkten waarin chips zijn verwerkt. Maar het
Nederlandse bedrijfsleven mist op dit punt vrijwel
de boot en laat het over aan de Duitsers, de
Fransen, de Engelsen en Amerikanen. Pas als die
de markt veroverd hebben, komt er misschien een
Nederlandse ondernemer tot de conclusie dat hij
misschien een graantje zou kunnen meepikken. We
laten op dit punt verschrikkelijk veel zitten.
Het is natuurlijk niet waar dat er alleen maar
arbeidsplaatsen verloren gaan door de technologie.
Er is zeer hoogwaardige arbeid aan verbonden. Het
is niet zo dat de computer alleen maar
werkgelegenheid wegvaagt. Er zijn mensen nodig
om ze te bouwen, te voeden, te programmeren, te
onderhouden. Het is niet alleen maar verlies”.
