Winst Westduitse coalitie voorspeld
Stagnatie dreigt
bij voorbespreking
top over Europa
Onzekerheid na afloop congres
Britse Labourpartij
niet uit conflicten
Meer aandacht kerk
Zweden zoekt
nodig voor
n
EG-posttarief
nog niet rond
nog steeds
naar duikboot
in Noorwegen
Arrestaties na
aanslag Turkije
vrouwen”
MORGEN VERKIEZINGEN BONDSDAG
Franse VAD
allesbehalve
collectief
NOG STEEDS GEEN AGENDA
pak
Nieuwe ministers
>en
Zwitsers leveren
Wagner uit
Dissidenten in
Kardinaal Danneels op synode:
\D
Tsjecho-Slowakije
harder aangepakt
Nieuw staatshoofd
Argentinië bekend
Volgende maand
arabische top
Winst voor links
ke|. Portugal verwacht
ie”
liet
rs
IE:
jr
99
1980
ZATERDAG 4 OKTOBER
BINNEN- EN BUITENLAND
X^edj (Van onze redactie buitenland)
MADRID. De voorbereidingen voor de derde Europese
veiligheidsconferentie staan opnieuw voor een crisis en een
Amerikaanse functionaris verklaarde gisteren dat het overleg
in Madrid tot stilstand is gekomen.
derland-
nd)
Bisschop Edward Gaines van Ha
milton (Nieuw-Zeeland) zei dat dok
ters en juristen voortdurend steun
nodig hebben om de strijd tegen libe
ralisering van abortus provocatus
voort te zetten. De bisschoppenconfe
rentie van Nieuw-Zeeland steunt het
voorstel om in 1981 een „mondiale
pro life conferentie” te organiseren.
and)
\veede-
ehoren-
is erop
voorzit-
nerlid.
gsverga-
e Frane-
Aantjes
elijk zou
loen als
over dit
skenninj
vele be
inningen
even. Dit
e buiten-
werkge
rakbewe
sontwerp
e bezwa-
ZAD-ver-
(Van onze redactie buitenland)
VATICAANSTAD. „De rooms
katholieke kerk moet meer aandacht
besteden aan vrouwen. Het geruis
loos heengaan van jonge vrouwen en
jonge moeders uit de kerk zou de
gevaarlijkste aderlating menwonen
den en op de moeilijkheden van niet-
katholieken die na echtscheiding wil
len trouwen met katholieken. Verder
vroeg hij aandacht voor de moeilijk
heden van katholieken die volgens de
leer van de kerk tot aan de dood een
mislukt huwelijk moeten verdragen.
De scherpe reactie van het westen op de
houding van de Sovjet-Unie vormde giste
ren een scherp contrast met de optimisti
sche sfeer van twee dagen terug. Toen
spraken alle partijen over „bemoedigen
de” verklaringen van de Amerikaanse de
legatieleider Max Kampelman en diens
Russische tegenspeler Juri Dubinin. Men
hoopte toen dat het verbeterde klimaat de
neutrale en niet-gebonden deelnemers de
kans zou geven met compromisvoorstel
len voor de agenda te komen. Een Wester
se afgevaardigde zei gisteren echter dat er
nu geen enkele speelruimte meer lijkt te
zijn en hij zag dan ook niet hoe de neutrale
deelnemers in deze sfeer iets positiefs
kunnen doen.
Dit plan, dat de steun kreeg van de meeste
deelnemers uit het Oostblok, werd door
de Westerse delegaties verworpen omdat
het duidelijk de bedoeling zou hebben de
mogelijkheid van discussie over de men
senrechten en de Russische interventie in
Afghanistan op de conferentie in novem
ber „te torpederen”.
Na bijna vier weken onenigheid over
een agenda voor de conferentie, die op 11
november in Madrid moet beginnen, zeg
gen sommige Westerse deelnemers zich af
te vragen of de Sovjet-Unie de bijeen
komst over ontspanning tussen Oost en
West wil laten mislukken.
(celibatair levende) bisschoppen. On
derwerpen waarover op de alterna
tieve synode gepraat gaat worden
zijn: man-vrouw-patronen, nieuwe vi
sies op sexualiteit, homofilie en de
„patriarchale houding van de RK-
kerk”.
DEN HAAG (ANP). Er zit nog steeds
weinig schot in de eenmaking van postta-
rieven binnen de negen landen van de
Europese Gemeenschap, zo blijkt uit een
mededeling van de Europese Commissie.
Het binnenlandse tarief voor brieven tot
twintig gram en briefkaarten, die viervijf
de van de totale postzendingen uitmaken,
geldt alleen binnen de zes oorspronkelijke
EG-landen. In Denemarken wordt echter
sinds 1 juli het binnenlands tarief toege
past voor brieven onder de twintig gram
en briefkaarten naar alle andere EG-lan-
den.
De overige EG-landen, behalve West-
Duitsland dat het al heeft gedaan en Enge
land dat er niet voor voelt omdat het te
veel zou kosten, zijn nu bezig het binnen
lands tarief tegenover Denemarken in te
voeren
Vrolijkheid in Blackpool waar de Labourpartij zingend het congres afsloot. Rechts en links
vatten elkander bij de handen, maar van eensgezindheid was geen sprake.
De circa 60.000 stemlokalen zijn morgen van acht uur
’s ochtends tot acht uur ’s avonds open. Waarschijnlijk
zal reeds een uur na de sluiting van de stemlokalen de
winnaar bekend zijn, Helmut Schmidt of Franz Josef
Strauss. De twee Westduitse televisienetten zijn name
lijk van plan om al na een uur met computervoorspel-
lingen te komen omtrent de einduitslag. Tot dusver zijn
deze voorspellingen altijd betrouwbaar gebleken. De
officiële einduitslag wordt niet voor middernacht ver
wacht.
in het land die zich zorgen maken over
hun baan zullen zich afvragen wat wij
hier de hele week eigenlijk hebben ge
daan”. De voorzitster van het congres,
Lena Jeger, zei na afloop dat de partij
zichzelf schade heeft berokkend en dat zij
haar image als een mogelijk alternatief
voor de conservatieve regering in gevaar
heeft gebracht. „Mensen die voor de tele
visiecamera onaardig tegen elkaar zijn
brengen heel veel schade toe”, zei zij.
'ee kies-
st gezet
oorkeur-
nnen te-
waaruit
trekken,
hij zich
Wereld-
de nazi-
Neder-
(Van onze redactie buitenland)
BLACKPOOL. De Britse La
bourpartij heeft gisteren haar 79ste
congres afgesloten in een sfeer van
bittere tegenstellingen tussen de lin
ker en de rechtervleugel en onzeker
heid over de manier waarop de opvol
ger van de huidige leider van de par
tij, James Callaghan, gekozen zal
worden.
OSLO (AP). Premier Odvar Nordli
heeft gisteren de voorzitter van de com
missie voor industrie van het parlement,
'de 51-jarige Arvid Johanson, benoemd tot
•ftiinister van Aardolie en Energie.
Voorts is Oddvar Berrefjord, gouver
neur van het gewest Telemark, benoemd
tot minister van Justitie als opvolger van
.Andreas Cappelen. Harriet Andreassen,
procent), de FDP 9,2 procent (7,9 procent) en de CDU/
CSU 44.5 procent (48.6 procent).
Aan de verkiezingen morgen kunnen 42,8 miljoen
Westduitsers deelnemen. Onder hen bevinden zich 23,2
miljoen vrouwen, 19,6 miljoen mannen en 3,6 miljoen
jongeren die deze keer voor het eerst mogen stemmen
voor de Bondsdag. In totaal nemen 15 politieke partijen
aan de verkiezingen deel, waarvan vermoedelijk alleen
de SPD, de FDP en de CDU/CSU boven de kiesdrem
pel van vijf procent uit zullen komen.
WENEN (UPI/AP). De gebeurtenissen
in Polen en de ophanden zijnde vervolg
conferentie over Europese veiligheid en
samenwerking in Madrid schijnen de po
gingen van het gezag in Tsjecho-Slowa
kije te doen toenemen om de strijders
voor mensenrechten in dat land het zwij
gen op te leggen. Emigrantenkringen in
Tsjecho-Slowakije hebben dat gisteren
meegedeeld.
De meest recente waarschuwing niet
met Westerse journalisten te spreken was
aan het adres van Jiri Hajek. In de korte
liberalisatieperiode van 1968 was hij mi
nister van Buitenlandse Zaken. Ook was
hij enige tijd de woordvoerder van de
beweging voor mensenrechten Charta ’77.
Het vroegere parlementslid Rudolf Bat-
tek is al vanaf zijn arrestatie half juni het
zwijgen opgelegd. Hij werd opgepakt op
beschuldiging van het aanvallen van een
politieman. Sinds zijn arrestatie is hij
slechts een keer in gelegenheid geweest
met zijn advocaat te spreken, aldus de
emigrantenkringen. Onlangs werd deze
advocaat meegedeeld, dat Battek moge
lijk een psychiatrisch onderzoek zal moe
ten ondergaan. Hij zou het zeer slecht
maken.
Afgelopen maand arresteerde de Tsje-
choslowaakse politie bij twee verschillen
de optredens ongeveer 50 activisten voor
mensenrechten.
nd)
regering
lent mei
gensaan-
Verbond
n (VNO)
gediende
BUENOS AIRES (AFP/AP). Gene
raal Roberto Viola, voormalig opperbe
velhebber van het leger, zal in maart vol
gend jaar generaal Videla opvolgen als
president van Argentinië. Dit is gisteren
officieel meegedeeld.
De benoeming van Viola tot opvolger
van Videla had maandag moeten plaats
vinden maar binnen de junta was naar het
leek onenigheid ontstaan over de be
voegdheden van de nieuwe president en
de verdeling van de ministersposten in het
nieuwe kabinet. Met name de marine zou
zich tegen de benoeming van Viola heb
ben verzet.
aardbaal
iscaal af-
jze VAD
ingsrege
e bedoe
ar in een
Ten hoogste een jaar na de sluiting
van het boekjaar moeten werknemers
en werkgever in de bedrijven overeen
stemming hebben bereikt over de
vorm van winstdeling. Dat kan via
aandelen in de onderneming, obliga
ties of schuldbekentenissen of via een
storting op buiten het bedrijf geblok
keerde rekeningen, zoals via inter-ex-
pansion.
Komt zo’n overeenkomst niet op tijd tot
stand, dan krijgen beide partijen straf.
Voor de werkgever gaat de belasting
vrije investeringsregeling met de helft
omlaag. De tijd, dat werknemers niet
aan hun participatiegelden kunnen
komen wordt dan verlengd van vijf tot
acht jaar.
ens een
ap in op-
p rakelijk
ane ver-
?hap die
vennoot-
verplich-
die deze
n aange-
id ien zj]
reten dat
blijven.
(Van onze redactie buitenland)
BONN. Een gisteren gepubliceerd opinieonder
zoek voorspelt, evenals alle eerdere peilingen, een
overwinning van de huidige regeringscoalitie van soci-
aal-democraten (SPD) en liberalen (FDP) bij de West
duitse parlementsverkiezingen die morgen gehouden
worden.
Volgens deze laatste peiling haalt de SPD 43,5 pro
cent van de stemmen (bij de vorige verkiezingen 42,6
Het congres is door al het gekrakeel
maar nauweliljks toegekomen aan een
veroordeling van de voornaamste tegen
standers van Labour de conservatieve re
gering van premier Margaret Thatcher en
de groeiende werkloosheid. Een vak
bondsleider merkte bitter op: „De mensen
Een woordvoerder van de Amerikaanse
delegatie verklaarde dat de Sovjet-Unie
agendavoorstellen was blijven herhalen,
die twee weken geleden als „totaal onaan
vaardbaar” waren verworpen door de
meerderheid van de 35 landen die aan de
voorbereidende besprekingen deelnamen.
STOCKHOLM (AP). Zweden heeft
het aantal marine-eenheden in de jacht op
de geheimzinnige onderzeeboot gisteren
opnieuw opgevoerd. De onderzeeër heeft
inmiddels meer dan 20 waarschuwings-
bommen getrotseerd en ligt nu al twee
weken in Zweedse territoriale wateren
dichtbij vitale militaire installaties.
„De jacht zal doorgaan tot we er zeker
van zijn, dat de indringer niet langer in
onze wateren is”, zei marinewoordvoer-
der Baltzer. De onderzeeër, waarschijn
lijk van Russische of Poolse herkomst, is
sinds afgelopen zondag niet meer op de
monitor verschenen. Daarop werden 20
dieptebommen gegooid om het mysterieu
ze schip te dwingen de Zweedse wateren
te verlaten.
De marinewoordvoerder kon niet zeg
gen waar de onderzeeër zich de laatste
dagen ophoudt. „Maar we kunnen niet
uitsluiten, dat de boot met afgezette moto
ren op de bodem van de zee ligt om
opsporing te voorkomen. Het zoeken zal
in ieder geval nog enkele dagen door
gaan”, zei hij.
Een woordvoerder van het Zweedse mi
nisterie van Defensie heeft gisteren ge
zegd de berichten in de pers dat er zich
tenminste twee Russische onderzeeboten
in Zweedse wateren bevonden, niet te
kunnen bevestigen.
Over de datum van uitlevering is
geen uitspraak gedaan.
Bij huiszoekingen in verband met
vergrijpen in het kader van het recht
se extremisme zijn op verscheidene
plaatsen in de Westduitse deelstaat
Slees wij k-Holstein wapens en natio-
naal-socialistisch propagandamateri
aal gevonden.
Een woordvoerster van het ministe
rie van Justitie van de deelstaat ver
klaarde dat de huiszoekingen niet in
verband stonden met de bomaanslag
op het oktoberfeest in München
waarbij zeker 13 mensen om het le
ven kwamen.
nd „on-
k ambi-
It op te
Westerse gedelegeerden zeiden gisteren
dat de voorbereidingen weer in een stadi
um van „terug naar af’ zijn beland nadat
de Russische delegatie duidelijk had ge
maakt dat zij bleef vasthouden aan een
Tsjechoslowaaks agendavoorstel, dat aan
het begin van het overleg was ingediend.
AMMAN (AP). De eerstvolgende en
elfde arabische topconferentie zal in Am
man worden gehouden en beginnen op 25
november, aldus is van officiële zijde gis
teren vernomen.
Aan de vergadering zal een bijeenkomst
voorafgaan van de ministers van Buiten
landse Zaken der landen.
Op de topconferentie zullen gemeen
schappelijke politieke en economische
strategieën worden besproken alsook een
„allesomvattende arabische strategie je
gens Israel”. Deze bijeenkomst zal ook
worden bijgewoond door een afvaardi
ging van de Palestijnse bevrijdingsbewe
ging PLO.
Inmiddels is gistermiddag in een
hotel in Rome een alternatieve syno
de over het katholieke gezin begon
nen. Enkele tientallen katholieke
mannen en vrouwen uit 19 landen
willen tot en met 10 oktober over
huwelijk en gezin praten vanuit een
andere belevingswereld dan die der
i dat de
collectie
er teveel
rs en te
ve fonds
LAUSANNE (DPA/AP). De
Westduitser Rolf Clemens Wagner,
die op 26 september in het Zwitserse
Winterthur is veroordeeld tot levens
lange gevangenisstraf, wegens ban
kroof, moord en andere delicten, zal
worden uitgeleverd aan West-Duits-
land.
Dit is gisteren besloten door het
gerechtshof in Lausanne, het hoogste
rechterlijke college in Zwitserland.
(Van onze redactie buitenland)
LISSABON. Morgen worden in Por
tugal verkiezingen gehouden, waarbij
wordt verwacht dat de verenigde socialis
tische partijen hun verlies bij de verkie
zingen van vorig jaar, waarbij zij eender
de van hun zetels verloren, enigszins zul
len goedmaken.
De socialisten zijn nu met 74 zetels in het
250 leden tellende parlement vertegen
woordigd. De regeringspartij Democrati
sche Alliantie heeft 128 zetels. Naar ver
wacht zal deze partij een klein verlies
lijden, terwijl de communistische partij
die 44 zetels telt mogelijk een kleine winst
te wachten staat.
ex-premier Nihat Erim van Turkije. Twee
van hen zouden Nihat Erim op 19 juli
hebben doodgeschoten op het strand bij
een vakantieoord in het gebied van Istan-
boel. Twee bendeleden zjjn nog steeds op
vrije voeten, zo wordt gezegd.
(Van onze redactie buitenland)
PARIJS. Als er in Nederland binnen
afzitenbare tijd dan toch een vermo-
gensaanwasdeling (VAD) tot stand
komt ruim dertig jaar nadat de
discussies daarover begonnen dan
is ons land het tweede land in Westeu-
ropa waar een VAD gaat functione
ren. Tot nu toe kent alleen Frankrijk
een VAD-regeling.
Voorstellen die in West-Duitsland en
Zweden zijn gedaan, gaan uit van de
winst van een onderneming en niet de
overwinst. In Denemarken is een rela
tie gelegd met de betaalde loonsom, in
Engeland met het geplaatste kapitaal
van een onderneming. Geen van deze
systemen die grotendeels ook niet als
vermogensaanwasdeling kunnen wor
den aangemerkt, zijn wettelijk inge
voerd.
In Frankrijk bestaat een vorm van ver
mogensaanwasdeling intéresse-
ment sinds 1967. Van de zijde van de
vakbonden bestaat evenwel veel kri
tiek op wat wordt genoemd „deze ver
plichte vorm van sparen, die uiteinde
lijk dient om het kapitalistische sy
steem in stand te houden”.
De wet van 1967 werd gepresenteerd als
een belangrijke stap op weg naar ar-
beiders-medezeggenschap. Niettemin
stond er in de toelichting duidelijk bij,
dat „de verantwoordelijkheid van de
directie hiermee op geen enkele wijze
wordt aangetast”. Een van de belang
rijkste vakbonden in Frankrijk, de
socialistische CFDT, tekende onmid
dellijk aan zich bepaald niet te zullen
inspannen om „intéressement-
overeenkomsten” af te dwingen. Voor
bedrijven met meer dan honderd
werknemers werd zo’n overeenkomst
verplicht, de andere waren en zijn vrij
er een af te sluiten.
Belangrijkste bezwaar van de CFDT is,
dat de deelnemingsgelden onder be
heer blijven van de ondernemer, die ze
kan gebruiken voor investeringen. De
werknemers hebben gedurende vijf
tot acht jaar geen recht op deze gel
den, noch hebben zij enige stem in de
wijze van besteding of plaatsing er
van. Niets, aldus de CFDT, garandeert
dat de gelden gebruikt worden tot
verhoging van het algemeen welzijn.
Het lijkt erop, aldus de vakbond, dat de
werknemers door middel van deze re
geling een geldelijke schadevergoe
ding krijgen bijvoorbeeld via aan
delen in het bedrijf om maar buiten
de deur van de directiekamer te blij
ven. De werkelijke problemen om
trent arbeiders-medezeggenschap
worden ermee omzeild. Erger nog: het
is een manoeuvre om werknemers
„medeplichtig te maken aan het kapi
talistische systeem”. Met hun aande
len waar ze gedurende bepaalde tijd
toch niets mee kunnen doen moeten
ze op den duur gaan geloven, dat hun
belangen dezelfde zijn als die van hun
werkgevers, aldus de vakbond.
Een ander nadelig gevolg van de winst-
delingsregeling in Frankrijk is Vol
gens de bonden, dat het de ongelijk
heid tussen werknemers vergroot.
ANKARA (UPI). De Turkse radio
-meldt dat er acht leden zijn gearresteerd
van een bende die ervan verdacht wordt
Kortom: van een collectieve VAD is in
Frankrijk geen sprakè. Door middel
van mede door hen opgerichte gecon
troleerde beheersmaatschappijen pro
beren de vakbonden daar iets aan te
doen. Voor een deel is dat gelukt: de
maatschappij „inter-expansion”
waarvan een meerderheid in de raad
van beheer bestaat uit werknemers
vertegenwoordigers heeft inmid
dels onder haar hoede de participatie
gelden van meer dan duizend onder
nemingen, 400.000 werknemers: lang
niet alle bedrijven die aan een VAD-
regeling zijn gebonden. Een werkge
ver, die zelf de controle wil houden
over de participatiegelden in zijn be
drijf, heeft daar het volste recht toe.
De Franse VAD-regeling, gekoppeld aan
een investeringsregeling, biedt werk
gevers meer voordelen dan in Neder
land. Een belastingvrije investerings-
voorziening is in de loop der jaren
verlaagd van een hele tot de helft van
het bedrag van de participatiereserve.
Bij een winstbelasting van vijftig pro
cent houdt dat nog steeds in dat de
overheid driekwart van de lasten van
de winstdelingsregeling bekostigt.
Ook hoeven ondernemingen geen soci
ale premies te betalen over de partici
patiereserve. Werknemers zijn, voor
wat hun deel in de winstdeling betreft,
vrijgesteld van belasting en sociale
premies. Dat geldt evenzeer over de
opbrengst van die bedragen, op voor
waarde dat ze opnieuw worden
belegd.
Voor bedrijven met meer dan honderd
werknemers in Frankrijk is een ver
mogensaanwasdeling verplicht; ande
re mogen zo’n overeenkomst sluiten.
De strijd tussen links en rechts om de
macht in de partij was de afgelopen dagen
steeds feller geworden en toen het congres
eindigde hielden verscheidene prominen
te leden van de rechtervleugel zich afzij
dig, terwijl de afgevaardigden hand in
hand stonden en de traditionele socialisti
sche strijdliederen zongen.
De gematigden hadden alle reden om
ontevreden te zijn. Het congres heeft op
tal van punten de roep van de linkervleu
gel gevolgd zoals uittreding uit de EG; de
eenzijdige afschaffing van kernwapens;
het verbieden van het stationeren van
Amerikaanse en andere atoomraketten op
Brits grondgebied en de afschaffing van
particuliere scholen.
Het congres besloot het huidige systeem
voor de verkiezing van de leider van de
partij af te schaffen, maar het slaagde er
niet in het eens te worden over een nieuwe
methode. Ten einde raad besloot men toen
maar in januari nogmaals bijeen te ko
men om te proberen deze kwestie op te
lossen.
De huidige partijleider, James Cal
laghan, van wie verwacht werd dat hij in
november zijn functie zou neerleggen, zal
waarschijnlijk aanblijven tot de zaak van
de verkiezing van zijn opvolger geregeld
is.
Volgens het oude systeem werd de par
tijleider gekozen door de Labourfractie in
het Lagerhuis. Gewoonlijk behoort de
meerderheid daarvan tot de gematigde
vleugel van de partij.
De aanhangers van de linkervleugel wil
den aan deze situatie een einde maken en
zij stelden voor een kiescollege te vormen,
waarin de vakbonden veertig percent yan
de zetels hebben, de plaatselijke partijaf-
delingen dertig percent en de fractie der
tig percent. Het plan werd, met een krap
pe meerderheid, door het congres aange
nomen, maar men kwam in een impasse
toen er geen overeenstemming kon wor
den bereikt over de manier waarop de
nieuwe kiesmethode moet worden uitge
voerd. Het besloot toen maar de zaak te
verschuiven naar een speciale bijeen
komst in januari.
eft giste
rer wets-
ran mis-
irbeteren
sbruiken
er te be
ek en de secretaris van de vakbondsfereratie LO
worden
sinds 1977, werd minister voor Gemeente
lijke en Arbeidszaken. Zij is de opvolgster
van Inger Louise Valle.
eent zal I j.;.
i de be-
om be-
besloten
spreken
n zij in
issement
ehoorlijk
joekhou-
It zonder betrokken te zijn geweest bij de moord op
nbehoor-
