Sy
Steun voor Dwaze Moeders
M
11
A
(het \x/€€r]
E
Kans op sterfte door
kanker een op vier
„De Klokkenberg is
problemen te boven”
11
BEWINDSLIEDEN MAKEN VEEL REACTIES LOS
99
Lekkende vaten
in haven R’dam
Bi
Staatssecretaris Veder-Smit:
Ac
wc
tej
Minister antwoord Tweede Kamer
K;
Russen willen
snel tot zaken
komen over gas
ECN: ook volgend
jaar kernafval in
oceaan dumpen
„Staatssecretaris
saboteert 5
mei-besluit”
IT
(II IS I
u
Ï12
fl
Zware weduwe
Pouch
i§ h
Shagdraaiers
BINNEN- EN BUITENLAND
VF
2
VRIJDAG
OKTOBER
1980
1 7
k AW. - 1
(Van onze redactie binnenland)
DEN HAAG. Bij leger en politie in
ons land is geen plaats voor mensen met
gewetensbezwaren tegen bepaalde bij
zondere taken of tegen kernwapens. De
verantwoordelijke bewindslieden hebben
zich hierover gisteren duidelijk uitge
laten.
(Var
V/
bisst
chris
„een
lijk”
rege.
ency
Paus
g C
i?
s
trijFcl
1
f
door Nico Scheepmaker
voor gewetensbezwaarden
WEERRAPPORTEN
en
Staatssecretaris Wallis de Vries.
7
15
13
nw
13
(Van onze redactie binnenland)
nno
18
28
I
Defensie-minister De Geus deed dat in een brief aan
alle legeronderdelen, waarin hij er geen twijfel over liet
bestaan dat beroepsmilitairen die kernwapentaken wei
geren, ontslag boven het hoofd hangt.
In de Tweede Kamer zeiden de ministers De Ruiter
(Justitie) en Wiegel (Binnenlandse Zaken) gisteren bij de
behandeling van de politiebegroting niets te voelen voor
een formele regeling van erkenning in enige vorm van
gewetensbezwaren bij politiemensen tegen speciale ta
ken, zoals in de Mobiele Eenheid. De Ruiter verklaarde,
dat zo’n regel zal leiden tot twee soorten politiemensen en
dus tot spanningen in de korpsen. Hij sprak over het
risico van „morele zelfverheffing" door gewetensbe
zwaarden boven de anderen.
In zijn lange brief aan de krijgsmacht schreef minister
De Geus gisteren, dat het democratische uitgestippelde
defensiebeleid „loyaal moet worden uitgevoerd”, ook als
daarin kernwapens een plaats hebben. Dienstplichtigen
die daar bezwaar tegen hebben, kunnen een beroep doen
op de wet gewetensbewaren. Beroepsmilitairen met ge
wetensbezwaren moeten volgens de bewindsman ontslag
nemen.
zw
w .st.
w.st.
19
22
9
1
10
8
8
11
8
0
0
voerd, tien procent meer dan vorig jaar.
Daarnaast laten nog ongeveer 860 patiën
ten zich via luchtbruggen opereren in
Houston (VS) of Genève, zo heeft het
bureau van de Ziekenfondsraad bere
kend. Op de wachtlijst voor een hartope
ratie staan ongeveer duizend patiënten,
van wie achttien voor De Klokkenberg.
Het streefgetal van zesduizend hartope
raties per jaar is nog steeds een haalbare
kaart, zo heeft mevrouw Veder begrepen
van de Begeleidingscommissie Hartchi-
rurgie Nederland. Zij deelde de Kamer
commissie gisteren mee, dat een gunstig
advies aan de Kamer voor een hartchirur-
gisch centrum in Zwolle, het ziekenhuis
De Weezenlanden, nog dit jaar is te ver
wachten.
Mevrouw Muller-van Ast (PvdA) vroeg,
evenals haar CDA-coIlega mevrouw Cor
nelissen, een organisatiebureau in te scha
kelen om De Klokkenberg door te laten
lichten. Mevrouw Veder zei daar weinig
voor te voelen, omdat de commissie van
toezicht, onder leiding van prof. dr. J.
Greep, bereid is nog zes maanden aan te
blijven. De staatssecretaris zegde toe, dat
zij op korte termijn aan de Gezondheids
raad een rapport zal vragen over de struc
turele kanten van de hartchirurgie in ons
land. De raad zal het ondanks de ingewik
keldheid van de materie snel moeten op
stellen, vindt mevrouw Veder.
De Russen willen in totaal ongeveer
40 miljard kubieke meter aardgas per
jaar aan Westeuropese landen leveren
en voeren nu in die landen, met inbe-
Kapitein Stelling uit Alphen aan den Rijn sprak van
een „bedroevende brief’. Hij wees erop dat een aanzien
lijk aantal militairen met gewetensbezwaren worstelt.
„Ik beschouw de brief als een doelbewuste poging om de
Wie geen ontslag neemt, moet alle opdrachten uitvoe
ren, ook als die met kernwapens in verband staan. De
Geus noemt dat „een principieel uitgangspunt waaraan
niet kan worden getornd.” Algemene inzetbaarheid van
de militair is van groot belang voor de krijgsmacht.
„Met twee soorten personeel, namelijk met mensen op
wie wel en op wie niet onder alle omstandigheden kan
worden gerekend, kan de krijgsmacht haar opdracht niet
vervullen”, zo motiveerde de minister zijn brief gister
avond voor de NOS-televisie. „Beperking van de inzet
baarheid leidt tot verminderde geschiktheid van de mili
tair. Dit kan uitlopen op beperkingen in de carrièregang
of op ontslag.”
In een reactie zei luchtmachtkapitein Stelling, bekende
geworden door zijn weigering mee te werken aan het
gebruik van kernwapens, er niet over te piekeren ontslag
te nemen.
grip van Nederland, oriënterende be
sprekingen. Het gaat om niet meer dan
een uitwisseling van gegevens; de feite
lijke onderhandelingen moeten nog be
ginnen. Dat zal niet lang op zich laten
wachten, want de bedoeling van de
Russen is om als de partijen tot elkaar
kunnen komen, reeds binnen enkele
maanden leveringscontracten voor het
aardgas af te sluiten, aldus Economi
sche Zaken.
De verkennende besprekingen in Ne
derland, die woensdag zijn begonnen,
duren tot vanavond laat. De Russische
missie staat onder leiding van de on
derminister van Buitenlandse Handel,
Nicolai Ossipov.
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG. Het Energieonderzoek
Centrum Nederland (EGN) wil ook vol
gend jaar radioactief besmet materiaal in
de Atlantische Oceaan storten. Op korte
termijn zal de stichting bij de betrokken
ministeries een vergunningaanvraag in
dienen. Dit antwoordt minister Ginjaar
(Volksgezondheid en Milieuhygiëne) op
vragen die in de Tweede Kamer zijn ge
steld over de memori van toelichting bij
de begroting voor volgend jaar.
Zoals bekend is de afgelopen zomer veel
actie gevoerd om de dumping in zee te
voorkomen. Blokkades in Petten, waar
het EGN het materiaal had verzameld, en
in Velsen trachtten transport van de te
storten vaten te voorkomen. Ook is enige
tijd het vertrek van het dumpschip opge
houden. Ginjaar brengt op korte termijn
verslag uit over de gebeurtenissen van dit
jaar. Bovendien stuurt hij een nota over
de nieuwe dumping naar het parlement.
Historisch moment gisteren! Voor het
eerst van mijn leven heb ik een pakje shag
gekocht. Twee pakjes zelfs! Een van Van
Nelle, in de volksmond bekend als „de
weduwe”, en een van Douwe Egberts, de
naam die Egbert Douwes lang geleden
aan zijn firma gaf (voor hetzelfde geld
hadden we nu dus boodschappen moeten
doen bij Hein Alberts).
En vloeitjes, zult u vragen, heb je die er
ook bij gekocht? Nee, zelfs geen Rizla, wat
weer de afkorting is van Riz la Croix,
rijstpapier het Kruis, maar dat wist u
natuurlijk al. Ik heb die twee pakjes zwa
re shag namelijk niet gekocht om ze te
roken, maar om ze te vergelijken.
De eerste overeenkomst is, dat ze allebei
50 gram tabak bevatten, en het eerste
verschil is, dat Van Nelle f2,70 kost en
Douwe Egberts f2,80. Dit prijsverschil
wijt ik aan het feit dat Douwe Egberts een
„Koninklijke Tabaksfabriek, Joure-Fries-
land” is, en Van Nelle alleen maar „De
Erven De Wed. J. van Nelle”, wat ondanks
alles toch minder deftig klinkt dan „Ko
ninklijke”.
Nu heb ik mij laten vertellen dat de
shagroker in de sigarenwinkel naar „een
zware Van Nelle” of „Een zware weduwe”
vraagt, en nooit naar „De Rijzende Hoop”
of „The Rising Hope”, hoewel dat in wer
kelijkheid toch het handelsmerk oftewel
trade mark is. Het handelsmerk van Dou
we Egerts is „Kentuck”, wat gezien de
mededeling daaronder: „Zware Kentucky
Shag” vermoedelijk geïnspireerd is op
Kentucky.
Sy
hun
state
1. bew.
regen
mist
regen
regenbui
nnw
ozo
nno
ozo
wnw
zzw
nnw
w st.
nnw
ozo
zzw
zzw
z
w
nw
w
zzo
10
11
10
11
11
4
18
8
9
9
9
9
0
0
0
2
3
U
0
0
0
NE'
dens
over
van c
verkil
One
voorn
zijn
juist
de mi
Eurof
(CEVI
we or
ten, v
van e
genot
Sovje
DA
der l
gaan
plant
Dit h
teren
Ka
met
hun
teruf
als F
Hier
hoedsi
verbot
Maria
perscc
deeld.
naai J
sche t
een vc
van d
van h
maats<
maanc
Hieraa
alle de
Ook
rooms
zzo
zo
zo
15
14
19
WA!
veer 7
den h
die te
contae
ten ui
en on
schap
van h
Pripst
gemae
Th
stap
lande
geze;
zw. bew.
regen
zw. bew.
zo
nno
zo
6
13
12
13
15
1
10
21
19
-.1
6
„D(
van 1
gen i
raker
in de
van d
gelek
mité
sischi
red.)
kernc
16
11
13
13
13
14
9
25
22
12
11
15
11
9
19
12
9
17
24
22
6
15
22
23
25
0
10
3
3
7
9
5
0
0
0
20
7
6
0.1
5
0 1
3
„The Rising Hope" van Van Nelle is,
zoals het pakje vermeldt, in „langer vers”
polyethyleenverpakking verpakt. Heb je
het sluitende plakbandje via het rode lipje
van het pakje losgetrokken en het klepje
omhooggehaald, dan blijkt de shag van de
weduwe open in het zakje te zitten. Doe je
hetzelfde bij Kentuck, dan blijkt de bo
venrand van het zakje nog dicht te zitten.
Op de binnenkant van de flap staat: „Me
dedeling: Deze Kentuck zware shag is
verpakt in een nieuw type pouch. Voor
een gegarandeerde versheid is de tabak
extra verzegeld. De pouch kunt u gewoon
openen door de voorkant van de achter
kant los te trekken en daarmee de verze
geling te verbreken”.
discussie hierover uit de krijgsmacht te bannen”, aldus
Stelling. Hij was teleurgesteld, dat de minister in zijn
brief volledig voorbij gaat aan de ethische, strategische
en juridische bezwaren die tegen het gebruik van kern
wapens kunnen worden aangevoerd.
De Federatie van Algemeen Christelijke Organisaties
van Militairen (FACOM) heeft zich „geschokt” getoond
over de brief van De Geus en diens stellingname in de
kernwapenproblematiek binnen de krijgsmacht.
De FACOM vindt dat de minister simplificeert en wijst
zijn benadering af. Bovendien maakt de FACOM zich in
zijn brief boos over het feit, dat de minister zijn zienswij
ze rechtstreeks aan de krijgsmachtonderdelen bekend
heeft gemaakt zonder in overleg te treden met de verte
genwoordigers van de militaire vakorganisatie.
In politiek Den Haag is de brief van minister De Geus
met gemengde gevoelens ontvangen. Woordvoerders van
de VVD- en CDA-fracties in de Tweede Kamer reageer
den gisteren positief. WD-woordvoerder Blaauw sprak
van een „realistische brief’, terwijl Couprie (CDA) beves
tigde dat de minister met zijn standpunt op de CDA-lijn
zit.
Defensiespecialist Stemerdink van de PvdA liet zich
zeer kritisch uit. „Elke militair heeft op elk moment het
recht, vaak zelfs de plicht, om bevelen te weigeren”, zei
hij. Volgens Stemerdink is de minister er zich onvoldoen
de van bewust, dat een groot aantal beroepsmilitairen
bezwaren heeft tegen het gebruik van kernwapens.
Een woordvoerder van de PPR noemde de brief van De
Geus in tegenspraak met het streven naar vermaatschap
pelijking van de krijgsmacht. „Op deze manier isoleer je
het leger juist van de bevolking.”
Niet mogelijk is het om precieze oorza
ken voor kanker aan te geven. Wel is
bekend, dat erfelijke factoren meespelen
(vooral bij leukemie) en dat sommige be
roepen hoge sterftecijfers door kanker
met zich meebrengen (asbestwerkers bij
voorbeeld). De meeste oorzaken moeten
echter volgens statistieken, die Ginjaar
aanhaalt, worden gezocht in blootstelling
aan kankerverwekkende stoffen als ge
volg van leefwijze en voeding; 63 procent
van de gevallen bij vrouwen en 30 procent
bij mannen zou hiervan het gevolg zijn.
Mannen die roken en alcohol drinken zou
den als. gevolg van deze combinatie in
dertig procent van de gevallen kanker
krijgen. Bij vrouwen is dit tien procent.
Als gevolg van natuurlijke straling in
ons land zouden per jaar ongeveer 100
mensen aan kanker overlijden. Medische
stralingsdoses veroorzaken 40 a 70 kan-
kerdoden per jaar. Radio-activiteit in ge
bruiksartikelen (straling van tv-toestellen
en lichtgevende verf in horloges) 1 tot 4
gevallen per jaar. Lozing van isotopen
door laboratoria en kerncentrales veroor
zaken, volgens minister Ginjaar, minder
dan één sterfgeval per jaar door kanker.
Ginjaar zegt er wel bij, dat deze cijfers
schattingen zijn, omdat dergelijke „ontra
ceerbare sterften niet in de statistieken
terug zijn te vinden”.
2
3
5
regen
geh bew.
zw. bew.
geh. bew.
geh bew.
regen
1. bew.
zw. bew
onweer
zw. bew.
regen
zw. bew
zw, bew
DEN HAAG. De Sovjet-Unie wil
spoedig weten, of en zo ja in welke
hoeveelheden zij aardgas kan afzetten
in West-Europa. Dat zegt het ministerie
van Economische Zaken naar aanlei
ding van het bezoek van een Russische
„aardgasmissie" aan ons land.
eeh ziekenhuis opgenomen (cijfers over
1975/1976).
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde niet ontvangen.
Eindhoven
Den Helder'
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Z.-Limburg
Aberdeen
Athene
Barcelona
Berlijn
Bordeaux
Brussel
Frankfort
Geneve niet ontvangen.
Helsinki
Innsbruck
Klagenfurt
Kopenhagen
Lissabon
Locarno niet ontvangen.
Londen
Luxemburg niet ontvangen.
Madrid
Malaga
Mallorca
München
N ice
Oslo
Parijs
Rome v
Split
Stockholm
Wenen
Casablanca
Istanboel
Las Palmas
Beiroet niet ontvangen
TelAviv I. bew.
Tunis h. bew.
0
17 270
DEN HAAG. De kans voor een Nederlander om te sterven aan kanker is
op het ogenblik één op vier. Bij mannen is dat voor bijna veertig procent van
de gevallen kanker aan de ademhalingsorganen. Een dergelijke kanker heeft
het risico van een op tien.
Een roker (20 a 40 sigaretten per dag)
heeft een vijftienmaal grotere kans om
aan kanker aan de ademhalingsorganen
te overlijden dan een niet-roker.
Dit blijkt uit antwoorden van minister
Ginjaar (Volksgezondheid en Milieu) op
vragen vanuit de Tweede Kamer. Een van
de hoofdonderwerpen in de vragen was
de relatie tussen roken, straling (al dan
niet natuurlijke) en kanker.
Weer in binnen-
buitenland
14
14
15
zo
zo
o
De minister schrijft in zijn brief voorts, dat over
kernbewapening vrijuit mag worden gesproken door
militairen. Bij het benutten van hun recht op vrije
meningsuiting moeten ze volgens hem echter uitgaan van
„loyaliteit jegens de organisatie en de mensen die daarin
werken.” De Geus dringt daarom aan op grote terughou
dendheid bij het uiten van kritiek op het kernwapenbe-
leid.
Nederlandse vrouwen gistermiddag op het Haagse Binnenhof in de weer voor de zogeheten Dwaze Moeders in Argentinië.
Deze vrouwen houden elke week een keer een stille tocht op een plein in Buenos Aires, als aanklacht tegen het verdwijnen van
hun mannen en/of zonen.
(Van onze redactie binnenland)
ROTTERDAM. Tien havenwerkers
zijn gistermiddag in de Rotterdamse
Waalhaven bedwelmd geraakt door uitge
lekt peridine. Deze stof was vrijgekomen
uit twee vaten, die door een heftruck
waren lekgestoten. De peridine, een stof
die Ademhalingsmoeilijkheden veroor
zaakt, werd met chloor geneutraliseerd;
bij de havenwerkers volstond een behan
deling door GGD-artsen.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG. De problemen in en rond De Klokkenberg te Breda zijn in
zoverre opgelost, dat het hartoperatieprogramma geleidelijk aan weer kan
worden uitgebreid.
Dit schrijft staatssecretaris mevrouw
Veder-Smit aan de vaste Kamercommis
sie voor volksgezondheid. Zij hoopt dat
uit de sollicitanten twee goede jonge hart
chirurgen kunnen worden gekozen, die
het werk ovememen, dat nu door hart-
teams uit Utrecht en Rotterdam in het
medisch centrum De Klokkenberg wordt
gedaan.
Mevrouw Veder verwacht, dat voor de
hartchirurgie, na alle ruzies rond dr. Van
der Schaar, in Breda een nieuwe periode
kan aanbreken. Zij betreurt het, dat de
start van de hartchirurgie in De Klokken
berg gepaard ging met conflicten en moei
lijkheden.
Momenteel worden vier open-hartope-
raties verricht in De Klokkenberg per
week. In een „harmonieuze samenwer
king” moeten dat er in beginsel zes wor
den. In Nederland worden dit jaar naar
verwachting 4.480 hartoperaties uitge-
De brief die aan deze vier instanties is
gezonden, getuigt bovendien van een be
vooroordeelde vraagstelling, waaruit
blijkt dat Wallis de Vries weinig heil ziet in
het instellen van een jaarlijkse nationale
feestdag, vindt de stichting. Zij meent dat
de overheid het als een vanzelfsprekende
en eervolle plicht dient te beschouwen om
deze dag een waardevolle en actuele in
houd te geven.
(Van onze redactie binnenland)
AMSTERDAM. De Anne Frankstich
ting is boos op staatssecretaris Wallis de
Vries van CRM. Volgens de stichting pro
beert de staatssecretaris een besluit van
de Tweede Kamer te saboteren om van de
vijfde mei weer een jaarlijks terugkeren
de nationale feestdag te maken.
„Hoewel de Kamer op 13 mei in overgro
te meerderheid een motie van die strek
king heeft aangenomen, heeft de regering
nog steeds geen uitvoering gegeven aan
deze motie”, aldus de Anne Frankstich
ting in een verklaring.
De stichting verwijt de overheid en met
name Wallis de Vries, een „onwelwillende
en passieve houding”, Zij wijst erop, dat
de staatssecretaris slechts aan vier instan
ties over deze kwestie advies heeft ge
vraagd, terwijl het merendeel van de ver
zetsorganisaties in Nederland is gepas
seerd.
Vooruitzichten voor zondag, opgesteld
door het KNMI:
Nu en dan buien. Middagtemperaturen
omstreeks 12 graden. Weersvooruitzich
ten in cijfers gemiddeld over Nederland:
Aantal uren zon; 1 tot 5. Minimumtemp.:
omstreeks 8 graden. Maximum-temp.:
omstreeks 12 graden. Kans op een droge
periode van minstens 12 uur: 70 procent.
Kans op een geheel droog etmaal: 40
procent.
In totaal overlijden elk jaar gemiddeld
bijna 17.000 mannen en bijna .12.000 vrou
wen in ons land aan kanker. Jaarlijks
worden voor de eerste maal met een
kwaadaardige aandoening ongeveer
20.000 mannen en bijna 21.000 vrouwen in
ÉE
Ei
11
11
11
nw
ZATERDAG 18 OKTOBER
Zon- en maanstanden
Zon op 07.07 uur, onder 17.37 uur
Maan op 15.23 uur, onder uur
Waterstanden IJmuiden
Hoogwater 09.58 uur en 22.31 uur
Laagwater 04.55 uur en 17.38 uur
Pouch!! Weer een nieuw woord aan mijn
talenschat toegevoegd! Mijn woorden
boek blijkt het gelukkig te kunnen wisse
len: „(tabaks)zak, (patroon)-tas; krop;
wangzak (van aap); buidel (van buidel
dier); wal (onder de-ogen); (bot.) zaaddoos;
beurs”. Ik ben geneigd voor wangzak te
kiezen. Maar tabaksbuideltje komt er toch
ook dicht bij. Een dergelijke mededeling
over haar pouch verstrekt de weduwe
niet, maar op haar pakje staat wel iets
anders: „WARNING. As we experienced
that other tobaccodealers have initiated
our stamp, (Trademark).which is printed
on the other side of this bag, with an
equality which cannot be observed at the
first look, we kindly request to be attenti
ve to the following:” (en dan volgen firma
naam, handelsmerk en adres).
Als shagdraaiers geacht worden deze
tekst moeiteloos te begrijpen, dan hoef ik
het zeker niet voor krantelezers te verta
len, maar ik wijs er toch even op dat een
pouch bij Van Nelle kennelijk een bag
heet. Een van die andere tabaksfabrikan
ten die het handelsmerk van de Weduwe
hebben overgenomen op een wijze die op
het eerste gezicht niet te onderkennen is,
zou nu Douwe Egberts geweest zijn met
dat nieuwe merk „Kentuck”. Tijdens een
kort geding voerde de advocaat van Van
Nelle aan dat er minstens negen punten
van overeenstemming waren. Vooral het
kleurgebruik: helder oranje opschrift op
donkerblauwe achtergrond, zou verwar
ring kunnen wekken bij het publiek.
En inderdaad kun je moeilijk volhou
den dat Douwe Egberts zijn uiterste best
heeft gedaan zijn nieuwe merk zo weinig
mogelijk op dat van de Weduwe te doen
lijken, om verwarring te voorkomen. In
het midden staat, in oranje met geen afge
biesde letters „Kentuck”, net als „Van
Nelle” (in iets kleinere letters). Daarboven
staat in een boogje, met bijna onleesbare
zwarte letters op blauw „The Black An
chor” bij Kentuck, en „The Rising Hope'
bij Van Nelle. In witte lettertjes vermeldt
Kentuck nog „class A Tobacco” en „excel
lent”, terwijl Van Nelle zich, ook in wjite
lettertjes, beperkt tot „Special Quality”
Onder Kentuck staat, in witte letters op
zwarte achtergrond, en in een boogje:
„Zware Kentucky Shag”, en onder Van
Nelle staat, rechttoe rechtaan, maar ook
in kleine, witte letters op een zwarte balk
„zware shag”.
De tegenpleiter betoogde dat Van Nelle
geen monopolie op kleuren kon laten gel
den, en dat de achtergrondkleur van shag
nu eenmaal traditioneel blauw is. Ver
moedelijk zal hij tegenover de negen pun
ten van overeenkomst ook wel negen pun
ten van verschil hebben kunnen aanwij
zen. Maar als u mij nu, als niet-roker,
vraagt wie het meeste gelijk heeft, dan
moet ik toch zeggen dat Douwe Egberts
op zijn minst de verdenking op zich laadt
het ontwerp van Van Nelle met zoveel
mogelijk verschilletjes toch zo dicht mo-
gehjk te hebben willen benaderen.
„Bij leger en politie geen plaats
regen
1. bew.
onbew.
h. bew.
zw. bew.
regen
sneeuw
geh. bew.
zw bew.
geh. bew.
zw. bew.
h. bew.
Zurich niet ontvangen,
zw. bew.
1. bew.
zwbew
