Vier ministers van post ontheven
a
1
Treinramp: 43 doden
Europese boeren
Fruitautomaat
verboden in
eisen verhoging
prijzen met 15%
Weizman richt
eigen partij op
Geheime cijfers uitgelekt
Brandbommen
bij discussie
over abortus
Noorwegen
Ondanks reactie publieke opinie
NAVO onderzoekt
Euro-parlement
tegen doodstraf
chemische wapens
„Noordzee door
vervuiling in
ernstig gevaar
Werkloosheid in
EG drie procent
gestegen
Bondsrepubliek
geeft meeste
geld aan defensie
procent, Nederland
Verkiezingskoorts
om Portugese
presidentszetel
n”
ZATERDAG 22 NOVEMBER
1980
i
I
BINNEN- EN BUITENLAND
,99
functie benoemd is sinds 1945.
(Van onze redactie buitenland)
WARSCHAU De Poolse
regering heeft een belangrijke
rooms-katholieke leek be
noemd tot één van de acht
vice-premiers van de rege
ringsploeg. Jerzy Ozdovski, lid
van het Poolse parlement en
vroeger lid van de progressie
ve rooms-katholieke beweging
ZNAK, is het eerste niet-com-
munistische partijlid, dat in
een dergelijke hoge regerings-
w -
(Van onze redactie buitenland)
1,8 procent,
1,3
hing al
ddirec-
advies
achtte
irocent
Het
t direc-
dat de
kleven
■erkeer
erover
tuidige
st erop
produ-
slissin-
rberei-
■ntstuk
dragen
etaald.
len te-
s Van
geant-
Camer-
De Ka-
ónister
iecent-
lag om
:st van
beide
zonder
istge-
m de
Hij krijgt de verantwoordelijkheid voor
familiebeleid en sociale zaken. Vier minis
ters van de Poolse regering zijn sinds
gisteren van hun post ontheven. Drie van
hen zijn tegelijkertijd vervangen.
Er worden in het openbaar steeds meer
aanvallen gedaan op het regime van de
vroegere eerste secretaris van de Poolse
communistische, partij Edward Gierek. In
het Poolse parlement verklaarde generaal
Mieczyslaw Moczar, een zeer machtige
figuur, die tijdens het Gierek-regime in
het verdomhoekje is geraakt maar nu aan
een snelle opleving van zijn tijdelijk afge
broken carrière bezig is, dat hij van me
ning is dat de Poolse economie opzettelijk
uit zijn voegen is gehaald. Moczar, die
voorzitter is van de Poolse Rekenkamer,
heeft ook aangekondigd dat de jacht
wordt geopend op alle mensen die onder
het Gierek-regime illegale zomerhuisjes
in feite villa’s hebben gebouwd.
’Solidariteit’ krijgt nu ook een uur per
week radiozendtijd. Er doen geruchten de
ronde dat er een nieuwe stakingsplan
d)
d NW
als een
soortige
i werk-
worden
i, maar
nodig.
jekblad
e vrou-
le feite-
iboten-
en be-
invoe-
n kost
nte op
gntelij-
;n van
(Van onze redactie buitenland)
OSLO. Fruitautomaten, die wel
beschouwd worden als de roulette van
de gewone man, zijn voortaan in Noor
wegen verboden. Het ministerie van
Justitie in Oslo heeft gisteren een des
betreffend besluit genomen.
Als motivering voor het buiten de
wet stellen van de „eenarmige bandiet”
gaf het departement, dat de spelers de
voorschriften aan hun laars lappen. Zo
is volgens de oorspronkelijkk beper
kende bepalingen bij de muntauto-
maat het spelen door jeugdigen ver
boden.
in der
en als
>ol. De
binatie
>eft dit
opvol-
geen
ge zijn,
Katen-
e daar-
t, moe-
ise be-
mr. J.
iande-
n een
;rnaat,
Tijwel
Raad
m.
n wet-
üddag
wijzen
I Men-
rede-
sndge-
geba-
erdam
k van
i voor
neente
*n be-
Ezer Weizman.
sche wapens in Europa een sterke reactie van de publieke opinie zullen
oproepen.
Niettemin hebben de parlementariërs
de raad van het Atlantisch bondgenoot
schap vanwege de uitbreiding van het
arsenaal van defensieve en offensieve
chemische wapens door de Sovjet-Unie, in
een besluit gevraagd de rol van chemische
>r Wim
dat het
van de
i in de
w is en
BRUSSEL. De Organisatie van Boe
renbonden in de Europese Gemeenschap,
de Copa, heeft voor het komende jaar een
verhoging van de interventieprijzen van
landbouwprodukten met 15,3 procent
geëist in verband met de stijging van de
kosten en de daling van de agrarische
inkomens met ongeveer tien procent in
1980. De voorzitter van de Copa, Constan
tin Heereman, heeft dit gisteren in Brussel
meegedeeld.
loosheid nam in deze periode in beide
landen met tien procent toe. West-Duits-
land deed het met een stijging van acht
procent niet veel beter. De Belgische be
volking is naar verhouding het zwaarst
getroffen met 425.700 werklozen. 10,5 pro
cent van de beroepsbevolking. Wat aantal
betreft staat Groot-Brittannië bovenaan
met 2,06 miljoen werklozen in oktober.
(Van onze redactie buitenland)
STRAATSBURG. Het Europees par
lement heeft zich gisteren uitgesproken
voor afschaffing van de doodstraf in lan
den van de Europese Gemeenschap. Er
waren 81 afgevaardigden voor en 31 tegen
het voorstel. Tien leden onthielden zich
van stemming.
De uitslag werd met donderend applaus
begroet.
inder- I
’estrui-
'ument
aldus
an nog
assing.
i jaren
leer bij
ie, mr.
opzicht
Want Soares Carneiro, de voorman van
de alliantie van sociaal-democraten en
christen-democraten, is voor de mees
te Potugezen een vrijwel onbekende.
Sinds de Anjerrevolutie is hij immers
totaal van het politieke toneel verdwe
nen. Nog heel even werd zijn naam
vermeld: hij werd gearresteerd na de
mislukte staatsgreep van Spinola op
11 maart 1975, doch werd twee maan
den later weer vrijgelaten.
Eanes werd op 27 juni 1976 met 64,1
procent van de stemmen tot president
gekozen, dank zij de steun van socia
listen, sociaal-democraten en christen
democraten. Hij wordt beschouwd als
de strateeg van de militaire interventie
op 25 november 1975, waardoor een
einde werd gemaakt aan de revolutio
naire golf die Portugal na de Anjerre
volutie overspoelde.
De Warschause politie heeft in de nacht
van donderdag op vrijdag een inval ge
daan in het bureau van de Warschause
afdeling van de nieuwe vakbeweging ’So
lidariteit’. De politie heeft alleen de eerste
verdieping van ’Solidariteit’ twee uur lang
doorzocht en niet de tweede verdieping,
waar de nieuwe vakbondsleden worden
geregistreerd. De politie heeft een aantal
documenten in beslag genomen, waaron
der een brief van de officier van justitie,
die betrekking heeft op de wijze waarop
de nieuwe machthebbers denken controle
te krijgen over ondergrondse bewegingen
en met name over de activiteiten van de
burgerrechtsbeweging KOR.
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. De Bondsrepubliek
West-Duitsland heeft van de Europe
se NAVO-landen per hoofd van de
bevolking in 1980 het meest aan de
fensie uitgegeven, 371 dollar, aldus
een' vertrouwelijk NAVO-document
dat in NAVO-kringen in Brussel de
ronde doet.
Daarop volgt Frankrijk, dat zich in 1966
uit de militaire NAVO-integratie terug
trok, met 356, Noorwegen met 337, België
329, Nederland met 324 dollar. Minder dan
300 dolaar per inwoner gaven uit het Ver-'
enigd Koninkrijk (279), Denemarken (258),
Luxemburg (122). De Verenigde Staten
hebben volgens dit document verreweg
het grootste bedrag per inwoner bijgedra
gen met 521 dollar.
Het gemiddelde van de Europeanen be
draagt 275 dollar, van de Noordamerika-
nen 487 dollar en voor,de NAVO als geheel
376 dollar. De verhogingen van de defen
siebegrotingen, uitgedrukt in dollar van
1978, waren als volgt: Bondsrepubliek
Eanes geniet onder de bevolking een vrij
grote populariteit. Nochtans wordt hij
van alle kanten op de korrel genomen.
Rechts noemt hem de kandidaat van
links, omdat zijn kandidatuur door de
socialisten en indirect ook door de
communisten wordt gesteund. Door
een aanzienlijk deel van links wordt
hij beschouwd als een rechtse figuur,
maar wel de enige die in staat blijkt te
zijn om de uiterst conservatieve kandi
daat van de Democratische Alliantie
te verslaan.
verhoging van 3 procent van hun defen
siebegroting halen, namelijk de VS, Enge
land en Noorwegen. De NAVO-landen wa
ren op de NAVO-top in Washington in
1978 overeengekomen die jaarlijkse ver
hoging tot 1986 te zullen doorvoeren.
De Nederlandse minister van Defensie,
P. de Geus, had dit jaar september gezegd
dat die overeengekomen drie procent
door Nederland niet zal worden gehaald
en dat evenmin alle, eveneens binnen de
NAVO afgesproken, verbeteringen van de
defensie onder het „long term defence
programme” (LTDP) zullen worden uitge
voerd. Voor het volgende jaar zal Neder
land de vereiste drie procent reële groei
„niet waar kunnen maken”, aldus de mi
nister.
Hij zei de nadelen zoveel mogelijk te
zullen beperken en te nemen dat de ko
mende vijf jaar een verantwoord defen
siebeleid kan worden gevoerd. Ook voor
wat het LTDP-programma betreft zal Ne
derland „al het mogelijke doen om te
voorkomen dat het een blok aan het been
van de andere NAVO-partners wordt.”
BRUSSEL. Het NAVO-parlement is gisteren in Brussel tot de slotsom
gekomen, dat plannen voor het stationeren van nieuwe Amerikaanse chemi-
Soares Carneiro beargumenteert zijn
kandidatuur vanuit de noodzaak aan
stabiliteit, die enkel kan worden be
reikt als er eensgezindheid bestaat tus
sen president, regering en parlement.
Vanaf het begin heeft hij zich voor
stander getoond van een referendum
als in het parlement geen tweederde
meerderheid kan worden bereikt om
de grondwet te wijzigen.
klaar ligt. Deze keer van de spoorwegar
beiders en daarover zijn de leiders van
’Solidariteit’ het niet eens omdat een
spoorwegstaking door de Russen zou kun
nen worden opgevat als een bedreiging
voor de veiligheid van het Warschau-pact.
Eanes heeft zich immers steeds voor
stander getoond van toenadering tus
sen de twee grootste partijen van het
land. In de praktijk bleek echter dat
de sociaal-democraten eerder met de
christen-dempcraten een alliantie
zochten. De socialistische partij is ach
teraf op haar stappen teruggekeerd.
Vooral Mario Soares deed op dat mo
ment zijn uiterste best om het anti-
Eanes-klimaat binnen de partij milder
te stemmen, hoe tegenstrijding dit nu
ook moge lijken.
(Van onze redactie buitenland)
HAMBURG. Het ecologisch systeem
van de kustwateren van de Noordzee is
door toedoen van de mens in aanzienlijke
mate in gevaar gebracht. Wanneer nog
meer schadelijke stoffen worden toege
voegd, schijnt ook de rest van het Noord
zeegebied in ecologisch opzicht te worden
bedreigd.
Dit staat in een Noordzee-rapport van
een groep Westduitse deskundigen, dat
gisteren op een forum in Hamburg werd
behandeld.
Volgens prof. Bick, die voorzitter is van
de groep specialisten, heeft de Noordzee
vooral te lijden van moeilijk afbreekbare
stoffen en zware metalen. Daarnaast
wordt het ecologisch systeem ook belast
door gemakkelijk afbreekbare afvalstof
fen waaraan de afbraak veel zuurstof
vereist. 1
In het bijzonder is in het gebied van de
Duitse Bocht een verslechtering van de
situatie geconstateerd. Daarnaast is in de
Waddenzee een verhoging van de concen
tratie zware metalen vastgesteld, vooral
wat de hoeveelheid cadmium betreft. De
deskundigen bevelen dan ook aan de lo
zing van moeilijk afbreekbare stoffen en
zware metalen te verbieden. Ook zou men
bij een verder industrieel gebruik van het
kustgebied zeer zorgvuldig te werk moe
ten gaan.
Tevens spreken de specialisten zich uit
tegen een dijkaanleg voor landwinning,
omdat naar hun mening de Waddenzee in
ecologisch opzicht van zo grote betekenis
is dat daar economische belangen voor
moeten wijken.
Ook het lid van de Europese Commissie
(dagelijks bestuur der EG) voor Land
bouw, Finn Olav Gundelach, vindt dat er
voor het landbouwjaar 1981-1982 zo spoe
dig mogelijk een beslissing moet komen.
De ministers van Landbouw hebben al te
verstaan gegeven, dat ditmaal een aan
zienlijke prijsverhoging uit de bus moet
komen. De onderhandelingen over de
nieuwe prijzen kunnen overigens pas be
ginnen als de nieuwe Europese Commis
sie haar voorstellen heeft ingediend.
Eanes is voorstander van het privé-initi-
atief en schadeloosstellingen voor de
nationalisaties. Deze maatregelen
worden echter door de huidige econo
mische paragraaf van de grondwet
beperkt. Hij wil bijgevolg een grond
wetswijziging, doch met twee-derde
meerderheid in het parlement zoals
wettelijk wordt voorzien. Op buiten
lands vlak verdedigt hij de toetreding
van Portugal tot de EG en de deelna
me aan de NAVO.
(Van onze redactie buitenland)
Portugal maakt zich op voor de pre
sidentsverkiezingen op 7 decem
ber. Zaterdag gaat de, ongetwij
feld zeer felle, campagne officieel
van start en de zeven kandidaten
hebben hun propaganda-appa-
raat op scherp gesteld.
Hoe nauw de militairen na de omverwer
ping van de fascistische dictatuur in
1974 nog zijn verbonden met het poli
tieke leven in Portugal, blijkt uit het
feit dat slechts twee van de zeven
kandidaten burgers zijn. De presi
dentszetel lijkt uiteindelijk betwist te
worden tussen de twee kandidaten die
door de grootste politieke partijen van
het land worden gesteund: Soares
Carneiro, kandidaat van de huidige
parlementaire meerderheid, en presi
dent Ramalho Eanes, die wordt ge
steund door de socialistische partij
ondanks de bezwaren van partijleider
Mario Soares.
De enige die niet vervangen is, is de
minister voor volksgezondheid Marian
Slivinski. De minister voor bouwnijver
heid Edvard Barszcz is vervangen door
Jerzy Brzostak. De minister voor arbeid
en sociale zaken, Maria Milczarek is ver
vangen door Jerzy Ozdovski en de minis
ter zonder portefeuille Maciej Wierovrski
is vervangen door Stanislav Ciosek, die
nu verantwoordelijk is voor de betrekkin
gen met de vakbonden.
document wijst erop dat de nationale de-
fensie-uitgaven per hoofd in het begro
tingsjaar 1979-1980 zijn verminderd, ter
wijl de bruto nationale inkomsten lichte
lijk waren gestegen. Slechts drie NAVO-
landen zullen het doel van een jaarlijkse
Hij zei dat de daling van de inkomens,
die in 1978 7,5 procent bedroeg, vrijwel
uitsluitend te wijten is aan de stijging van
de kosten die niet in de verkoopprijzen
van landbouwprodukten kon worden
doorberekend. De Copa verlangt volgens
Heereman dat de ministers van Land
bouw vóór 1 april 1981 een beslissing
nemen. De onderhandelingen beginnen al
in het begin van het jaar. In vorige jaren
duurde het geharrewar vaak tot ver in de
zomer.
Het vroegere hoofd van de Poolse veilig
heidsdienst dreigde in het parlement met
represailles tegen iedereen die het in zijn
hoofd haalt „eerlijke communisten, hun
vrienden of hun bondgenoten” te kriti
seren.
De besprekingen die de Poolse vice-
premier, Mieczyslav Jagielski, in Parijs
voert over financiële hulp van Frankrijk
aan zijn land verlopen niet zo vlot als was
verwacht. Na een gesprek van een uur
tussen Jagielski en president Valery Gi-
scard d’Estaing deelde een franse rege
ringswoordvoerder mee dat de onderhan
delingen de komende dagen verder gaan.
Gisteren werd in regeringskringen in Pa
rijs de verwachting uitgesproken dat
Frankrijk vlot pp tyet Poolse verzoek zou
ingaan.
Jagielski, die ook voorzitter is van de
Pools-Franse economische commissie,
toonde zich na afloop van het gesprek
„zeer tevreden”, maar wilde verder niets
kwjjt, evenmin als de woordvoerder van
de Franse regering. Polen heeft naar ver
luidt schulden van vier miljard frank aan
Frankrijk, waarvan de komende twee
jaar twee miljard moet worden afgelost.
Polen heeft dan ook om een nieuwe aflos-
singsregeling gevraagd.
Die geslaagde operatie maakte hem niet
alleen opperbevelhebber van de strijd
krachten, maar leverde hem bij de
presidentsverkiezingen ook de aan
hang. op van socialisten, sociaal-demo
craten en christen-democraten. De
president verloor echter de steun van
deze partijen een voor een. Vooral zijn
eigenmachtige vorming van drie ach
tereenvolgende regeringen in 1978 en
1979 werd hem door de politieke par
tijen erg kwalijk genomen. Deze rege
ringen waren het gevolg van de mis
lukte pogingen om een centrum-rege-
ring samen te stellen, bestaande uit
socialisten en sociaal-democraten.
Soares Carneiro wordt hier veel meer
verbonden met het Portugese kolonia
le verleden dan met de Anjerrevolutie.
Zijn militaire carrière bracht hij gro
tendeels in Angola door, waar hij niet
alleen zeer rigide optrad tegen de on-
afhankelijksbeweging MPLA, maar
ook probeerde het op een akkoordje te
gooien met de ook door Zuid-Afrika
gesteunde concurrerende beweging
Unita. In juni 1974 keerde Soares Car
neiro naar Portugal terug, waar hij
zich beperkte tot militaire taken. In
september 1974 werd hij tot kolonel
gepromoveerd en in februari 1980 tot
generaal.
(Van onze redactie buitenland)
JERUZALEM De Israëlische oud-
minister van defensie Ezer Weizman heeft
gisteravond voor de televisie in Israel aan
gekondigd dat hij een eigen partij gaat
oprichten.
Volgens het voorstel van Weizman moet
oud-minister van buitenlandse zaken
Mosje Dajan de leider worden van deze
partij en de toekomstige premier, terwijl,
hij ook oud-premier Rabin heeft uitgeno
digd zich bij zijn partij aan te sluiten.
Weizman wil dat zijn partij een alternatief
wordt voor zowel de Likoed als de Arbei
derspartij, die nu in de oppositie is.
Inhoudelijk sprak Weizman zich niet
tegen de vestiging van een Palestijnse
staat uit. Hij zei voor een Palestijnse iden
titeit te zijn, en sprak de verwachting uit
dat de status van de bezette gebieden als
gevolg van de Camp David-akkoorden en
de Palestijnse autonomie zeker zal veran
deren. In eerste instantie pleitte Weizman
voor volledige autonomie, behalve in mili
taire zaken en zaken van buitenlandse
politiek. Volgens Weizman moeten na drie
jaar autonomie de zaken verder worden
bekeken, waarbij alle opties open zijn.
wapens in de strategie van de organisatie
te onderzoeken.
De terughoudende opstelling van de
NAVO-parlementariërs wordt door
woordvoerders verklaard uit het feit, dat
het om een nieuw vraagstuk voor het
westelijke bondgenootschap gaat. Chemi
sche oorlogvoering is in de raad tot dus
verre nauwelijks aan de orde gekomen.
Nu de Sovjet-Unie evenwel op dit ge
bied snelle vooruitgang heeft geboekt en
zowel defensieve als offensieve wapens
heeft ingevoerd, is de vraag acuut gewor
den hoe de alliantie moet reageren, aldus
het NAVO-parlement. De militairen wij
zen erop, dat de Russische soldaat in
tegenstelling tot die in het Westen, geen
zware beschermingsmiddelen hoeft te
dragen, daar de NAVO-landen in Europa
niet over chemische aanvalswapens be
schikken.
De westelijke troepen moeten echter
beschermende apparaten en pakken dra
gen, wat een verlies van hun inzetbaar
heid en beweeglijkheid betekent, dat op 30
a 40 procent wordt geraamd.
Aanleiding tot de discussie in de giste
ren geëindigde tweedaagse bijeenkomst
van de parlementariërs in Brussel was het
besluit van het Amerikaanse Congres 3V2
miljoen dollar uit te trekken voor de pro-
duktie van nieuwe chemische wapens.
Anderen zien in hem niet meer dan een
marionet, onderworpen aan de al
machtige eerste minister, Soares Car
neiro, overigens geen familie van hem.
Zijn tegenstanders zien in Soares Car
neiro de verpersoonlijking van het Po-
tugees fascisme en kolonialisme. In
elk geval is hij een zeer omstreden
maar ambitieus en dynamiek persoon.
1
MADRID (AP) Een viertal rechtse jon
geren heeft gisteren in een collegezaal van
de universiteit van Madrid waar een dis
cussie over abortus plaatsvond, enige ben
zinebommen naar binnen geworpen. Vier
studenten onder wie drie meisjes, liepen
daarbij lichte brandwonden op.
Ooggetuigen zeiden dat de aanvallers
onder de kreet „lang leve Christus ko-
ning” de zaal binnenstormden, waar zich
ongeveer 200 studenten en docenten be-
i vonden. Nadat ze de brandbommen had
den gegooid wisten ze te ontkomen, voor
dat de politie arriveerde.
Binnenkort wordt bij het Spaanse par
lement een abortus-wetsontwerp inge
diend, waartegen door rechtse groeperin
gen hevig wordt geprotesteerd.
(Van onze redactie buitenland)
LUXEMBURG. Het aantal werklozen
in de EG is in oktober met drie procent
toegenomen tot een record van 7,4 mil
joen. Dat komt overeen met 6,7 procent
van de beroepsbevolking. In september
waren er 7,1 miljoen mensen zonder werk,
ofwel 6,5 procent van de beroepsbevol
king.
Vooral Denemarken en Luxemburg
hebben het in oktober wat betreft de
werkgelegenheid slecht gedaan: de werk- i
Het dodental bij het ernstige treinongeval gistermorgen in het zuiden van Italië is tot 43 gestegen. Bij het ongeluk kwamen twee sneltreinen
met elkaar in botsing. Eerder was een van deze treinen ontspoord als gevolg van een botsing met enkele goederenwagons.
Niet-partijlid in
Poolse regering
Noorwegen 2,1 procent, Canada 1,1
procent, VS 2,7 procent en Engeland
3,7 procent.
Voor de NAVO als geheel was de defen-
sieverhoging per hoofd 1,9 procent. Het
I
