Emigratierecht
Episcopaat steunt autoriteiten
voor Rus geëist
Protest tegen naaktfoto’s
Pretoria leent
f
Israel jaarlijks
280 miljoen
Carter wil gif
laten opruimen
Tankslag gemeld
in Khoezestan
Olieprijzen volgende
week 2 dollar hoger”
Geen formeel besluit OPEC verwacht
olie-exploratie
Plotseling uitstel
proces Paramaribo
EG wil verbod op
walvisprodukten
Sportcommissie
Bonn wil boycot
voetbal Uruguay
Weduwe Mao uit
rechtszaal gezet
Ook hongerstaking
UDA-leden Ulster
Oliemagnaat koopt
werk van Da Vinei
Hulp Wereldbank
voor Indiase
<WMLW
„Verdedig Polen,
verdedig jezelf”
2
ZATERDAG 13 DECEMBER
1980
BINNEN- EN BUITENLAND
(Van onze redactie buitenland)
WARSCHAU. De Poolse
bisschoppen hebben gister
middag gezamenlijk opgeroe
pen geen verdere acties meer
te ondernemen welke zijn ge
richt tegen de Sovjet-Unie.
I
(Van onze redactie buitenland)
Bisschoppen Polen
roepen op tot rust
Monetaire
(Van onze redactie buitenland)
BONN. De sportcommissie van het
Westduitse parlement heeft in een brief
aan de voetbalbond in de Bondsrepubliek
gevraagd het besluit tot deelneming aan
het mini-wereldkampioenschap van 30 de
cember tot 10 januari in Uruguay alsnog
te herzien.
De Polen moeten zich nu inspannen het
op gang gekomen proces van vernieuwing
te versterken en ze moeten de voorwaar
den scheppen het tussen de leiding en de
bevolking gesloten maatschappelijk ver
drag te verwezenlijken, aldus de bisschop
pen in hun verklaring. Komende zondag
moet van de bisschoppen een dag van
gebed voor de eenheid van de natie wor
den, omdat volgende week de bloedige
voedselrellen van tien jaar geleden wor
den herdacht.
Hoeveel de prijs onder die van de we
reldmarkt zal liggen is nog niet uitge
maakt. Gedacht is aan een prijsverminde
ring liggend tussen tien en vijftien pro
cent. In de loop van volgende week zal
daarover worden overlegd met de be
heerscomités die de EG erop nahoudt
voor verschillende landbouwsectoren.
De EG-commissie wil Polen 50.000 ton
suiker, 30.000 ton boter, 35.000 ton var
kensvlees, 15.000 ton rundvlees, 40.000 ton
koolzaadolie, 600 ton olijfolie, 100.000 ton
rogge, 100.000 ton gerst, 25.000 ton rijst en
3000 ton volle melkpoeder leveren. Polen
kan dit voedsel kopen tegen een prijs die
onder de wereldmarktprijs ligt. De kosten
die dit voor de Gemeenschap zal meebren
gen liggen tussen de 82 en 110 miljoen
gulden, aldus heeft een woordvoerder van
de EG-commissie meegedeeld.
De Europese Commissie heeft gister
middag bekendgemaakt dat men groot
scheepse voedselhulp wil bieden aan Po
len. Op korte termijn zouden de eerste
ladingen naar dit land kunnen worden
vervoerd.
Paus Johannes Paulus II ontvangt lei
der Walesa van de Poolse onafhankelijke
vakbond Solidariteit op 16 januari in het
Vaticaan. Dit heeft het Italiaanse persbu
reau Ansa gisteren bekendgemaakt.
De Hongaarse vakbondsleider Sandor
lik, zei na de vergadering, dat deze oproep
vooral was bedoeld voor de mensenrech
tenbeweging KOR.
De 36 bladzijden omvattende verhande
ling was, voor zover bekend, het laatste
handschrift van Da Vinei, dat zich nog in
particuliere handen bevond. Het kostbare
stuk was sinds 1717 eigendom van de
familie Leicester. Erfgenamen van de in
1976 overleden vijfde graaf van dit huis
lieten het manuscript veilen om de succes
sierechten te kunnen betalen. De 82-jarige
dr. Hammer is president-commissaris van
Occidental Oil en een bekend verzame
laar.
/reta
in te
;ende
ken-
rken-
i nog
dstip
igse
de
leze
ar-
het
zerd
ver-
Zij kunnen zich, aldus hun schrijven, niet
verenigen met de eenzijdige beslissingen
die door de president van dit college, mr.
O. Abendanon, worden genomen.
De twee militaire leden van het bijzon
der gerechtshof, lt.kolonel E. C. Haakmat
b.d. en kapitein J. Bansia, hebben in een
brief aan president Chin A Sen te kennen
gegeven hun functie te willen neerleggen.
De nieuwe prijs van ruwe olie zal vol
gens een rapport volgend jaar 34,36 dollar
per vat bedragen, dat is ongeveer tien
percent meer dan dit jaar, maar wanneer
men de inflatie in aanmerking neemt, zou
er in feit sprake zijn van een lichte daling
van de prijs. De gemiddelde prijs zal ver
volgens stijgen tot 37,5 dollar per vat in
1982, een stijging die ongeveer overeen
komt met de geldontwaardig. De wereldo-
lieproduktie zal de komende twee tot drie
jaar ongeveer even groot zijn als de vraag,
zo zegt het rapport.
Reden hiervoor zouden volgens het Su
rinaamse persbureau SNA „bijzondere
omstandigheden” zijn. Karamat Ali wordt
beschuldigd van corruptie tijdens zijn
ambtsperiode in de regering-Arron.
naar
jciaal
we'.
ijke
laar
i te
het
rder
het
Ibe-
s in
g te
ver-
oor-
ngs-
:ent
'VD
uit
pan
lene
aen,
vdA
nin-
de
van
sen.
Ibe-
i de
OS-
aan-
tge-
het
t de
looi
aire
laar
STOCKHOLM (AP/DPA). Negen No
belprijswinnaars hebben de Russische au
toriteiten een telegram gestuurd, waarin
zij erop aandringen dat de wiskundige
Victor Bernovsky de Sovjet-Unie mag
verlaten.
t de
van
atie
?ent
gaat
ook
ge-
ont-
srij-
van
iota
>p 8
erkt
heb-
i we-
wel-
n sa-
ot de
ienen
leden
gelijk
ens-
i in
aen,
van
icht
zant
in-
tot
na
/eer
kan
acht
t te
ider
ond
e
Cor-
nin-
;uze
i.
ang
dan
ge-
ing.
'SP,
•zet-
n
een
loot
ijen
Iers
laar
ren.
1981
irin-
len)
vier
mgt
4,5
inet
sitie
aest
den
een
1200
iko-
niet
ien,
ver-
iren
laar
De geleerde en zijn echtgenote was on
langs toestemming geweigerd naar het
westen te vertrekken. Het telegram was
ondertekend door winnaars van de prij
zen van dit jaar, te weten de Amerikanen
James Cronin, Val Fitch, Paul Berg, Wal
ter Gibert, Baruf Benacerraf en George
Snell, alsmede de Brit Frederic Sanger en
de Fransman Jean Dausset.
LONDEN (Reuter). De hongerstaking
in de streng bewaakte Maze-gevangenis in
Belfast heeft zich uitgebreid. Zes gevan
gen leden van de para-militaire protes
tantse organisatie „Ulster Defence Associ
ation” (UDA) weigeren sinds gistermor
gen, voedsel tot zich te nemen.
Met hun daad willen ze kracht bijzetten
aan de eis, in een andere gevangenis te
worden geplaatst. In Maze zitten ook ver
scheidene leden van de voorlopige vleugel
van het Ierse Republikeinse Leger (IRA)
gevangen. Al anderhalve maand nemen
zeven IRA-leden in Maze geen voeding tot
zich. Zij eisen erkenning als politieke ge
vangenen.
De gevangen UDA-leden, wier actie
steun krijgt van 170 geestverwanten bui
ten de gevangenis, weigeren sinds giste
ren hun cellen te verlaten.
PARAMARIBO (ANP). De president
van het bijzondere gerechtshof in Para
maribo, mr. O. Abendanon, heeft gisteren
bij de aanvang van de tweede zitting van
het proces tegen de ex-minister van Open
bare Werken en Verkeer mr. Achmed Ka
ramat Ali de verdere behandeling van de
zaak voor onbepaalde tijd uitgesteld.
LONDEN (UPI). De Leicester-Codex,
een handschrift van Leonardo da Vinei
(1452-1519) over de aard van water, is
gisteren bij een veiling bij Christie’s in
Londen voor 2,2 miljoen pond (ongeveer
ƒ11 mln) in handen gekomen van de Ame
rikaanse zakenman Armand Hammer.
Initiatiefnemer voor deze brief is de
voorzitter Van de sportcommissie bij de
sociaal-democratische SPD, Heinemann,
die Westduitse deelneming in Uruguay om
politieke redenen ongewenst acht. „Wie,
zoals de Duitse voetbalbond, vanwege Af
ghanistan tegen een Westduitse deelne
ming aan de Olympische Spelen in Mos
kou heeft gestemd, kan nu niet zijn geloof
waardigheid op het spel zetten en het
voetbalelftal naar Uruguay sturen”, aldus
de SPD’er. Heinemann richtte ook aan
andere partijen de oproep een even conse
quente houding aan te nemen.
In het bijzonder leverde Orszulik kritiek
op de uitspraak van Jacek Kuron, de
leider van KOR, waarin deze zegt dat de
arbeidersklasse niet zou proberen de
macht onmiddellijk te grijpen uit angst
voor een Russische invasie, „maar uitein
delijk wel”. „Deze verklaring irriteerde
het hele Oostblok”, aldus Orszulik.
Stephen H. Miller, correspondent van
het persbureau Associated Press voor
Oost-Europa, is gisteren gelast Polen te
verlaten. Een uitleg voor de maatregel
werd door het Poolse ministerie van Bui
tenlandse Zaken niet gegeven, maar een
woordvoerder heeft Miller twee dagen ge
leden verteld dat er klachten waren over
een niet nader genoemd artikel dat door
hem zou zijn geschreven.
In dit communiqué werd voorts gemeld
dat in Khoezestan, waar de strijd om de
belegerde oliestad Abadan voortduurt,
31 Iraanse militairen werden gedood.
Irak zei in de afgelopen 24 uur rond
Abadan zeven man te hebben verloren,
maar volgens Iraanse communiqués
werden in de olieprovincie en het weste
lijke hoogland in totaal 192 Iraakse sol
daten gedood, terwijl slechts vier Iraan
se militairen zouden zijn gesneuveld.
De president deelde verder mee dat de
raadslieden van de verdachte, mr. E.
Hoost en mr. K. Baboeram, zich hebben
teruggetrokken. De redenen hiervoor zijn
onbekend. Hij zei echter dat hij niet daar
om het proces had uitgesteld.
Vrouwen Tegen Geweld (Women Against Violence) is de naam van een groep van ruim
dertig vrouwen (van wie enkele op de voorgrond) die gisteren een inval deden in het
redactielokaal van het Britse populaire dagblad Sun. Het gold een protest tegen de
naaktfoto's die dit blad elke dag publiceert op pagina 3, waarvan in de etalage enkele
voorbeelden te zien zijn. Die foto's worden door de vrouwen niet alleen als vernederend
ervaren, maar zouden ook oproepen tot gewelddaden als verkrachting. De vrouwen eisten
van de Sun-redactie dat een protestbrief in de krant zou worden gepubliceerd, maar dit is
tot dusver nog niet gebeurd. Overigens gebruikt niet alleen Sun, maar ook tal van andere
Engelse kranten overvloedig naaktfoto 's om de verkoop te stimuleren en bij te blijven in de
concurrentiestrijd.
(Van onze redactie buitenland)
NICOSIA. „De leden van de Organisatie van Olie-exporterende Landen
(OPEC) zullen tijdens hun bijeenkomst op Bali van volgende week waar
schijnlijk geen formeel besluit over de olieprijs nemen”.
De katholieke bisschoppen deden hun
'jproep na afloop van een gezamenlijke
vergadering van het episcopaat. Men
sprak zich uit voor steun aan de autoritei
ten op een wijze zoals men dat sinds vijf
maanden geleden de crisis in Polen uit
brak, nog niet heeft gedaan. Met name de
dissidenten zijn opgeroepen zich rustig te
houden. Een woordvoerder, pater Orszu-
BRUSSEL (ANP). In de EG-milieu-
raad in Brussel is gisteren een flinke stap
gezet in de richting van bescherming van
walvissen door de lidstaten van de EG.
Er is een verordening aangenomen die
de handel in produkten, afkomstig van
walvissen verbiedt. Op wereldvlak bete
kent dit nog niet veel, zeker niet als Japan
en de Sovjet-Unie doorgaan met het jacht-
maken op dit grootste zoogdier op aarde,
dat met uitsterven wordt bedreigd. Maar
minister Ginjaar van Volksgezondheid en
Milieuhygiëne, vindt het EG-besluit toch
belangrijk. „In internationale organen
kan de Gemeenschap nu tenminste een
vuist maken”, zo zei hij in Brussel.
De winnaar van de Nobelprijs voor lite
ratuur, de Pools-Amerikaanse dichter
Czeslaw Milosz, werd niet verzocht om het
telegram te ondertekenen, omdat hij in
Zweden, bij de ontvangst van de prijs,
evenmin politieke verklaringen wilde af
leggen.
JERUZALEM (Reuter). De krediet
verlening van Zuid-Afrika aan Israel is
gegroeid tot 140 miljoen dollar (ruim 280
miljoen gulden) per jaar. De Israëlische
minister van Financiën Horowitz, heeft
dit gisteren meegedeeld op een persconfe
rentie in Jeruzalem na besprekingen met
zijn Zuidafrikaanse ambtgenoot Hor-
wood, die een bezoek van vier dagen aan
Israel heeft gebracht.
De Zuidafrikaanse investeringen in Is
rael bedragen ongeveer vijftig miljoen
dollar per jaar. Israel verkoopt de komen
de drie jaar aan Zuid-Afrika staatsobliga
ties voor ongeveer 22 miljoen dollar per
jaar, aldus Horowitz. Hij ontkende met
klem dat de Israëlische regering zou heb
ben geprobeerd het bezoek van de
Zuidafrikaanse minister te bagatelliseren
om het Israëlische imago in het buiten
land niet te schaden. „Wij geloven niet in
een politiek van verheimelijking”, zei hij.
Horwood verklaarde van zijn kant: „Er
valt niets te verbergen en de Israëlische
regering heeft niets gedaan om de beteke
nis van mijn bezoek aan Israel te kleine
ren”. Deskundigen uit de twee landen
hebben gestudeerd op de mogelijkheden
voor de export van Zuidafrikaanse kolen
naar Israel en hebben gesproken over
vergunningen voor Israëlische treilers die
in Zuidafrikaanse wateren willen vissen
PEKING (Reuter). De weduwe van
Mao Tsetoeng, Jiang Qing, is gisteren
tijdens het proces tegen haar uit de
rechtszaal verwijderd, omdat ze in dis
cussie was gegaan met een getuige.
De rechter gaf Jiang Qing opdracht
de zaal te verlaten nadat ze tegenwer
pingen had gemaakt tegen de woorden
van Liao Mosha, een journalist en
schrijver, die tijdens de Culturele Re
volutie is vervolgd. Bij haar afvoering
applaudisseerde het publiek voor de
rechter.
BEIROET (AP). Iran en Irak heb
ben gisteren tankslagen geleverd in de
zuidwestelijke Iraanse olieprovincie
Khoezestan, terwijl straalgevechtsvlieg-
tuigen aanvallen uitvoerden op olie-in-
staliaties aan beide zijden van het bijna
500 kilometer lange front tussen de twee
landen. Dit blijkt uit oorlogscommuni-
qués, die in Teheran en Bagdad werden
uitgegeven.
Voorts werd bekend gemaakt dat de
gevechten tussen luchtlandingstroepen
van beide landen aan de voet van het
Zagaros Gebergte voor de derde achter
eenvolgende week in volle hevigheid
voortduurden. Volgens een Iraaks com
muniqué werden bij gevechten in dit
gebied 23 Iraanse parachutisten gedood.
Gaspar heeft gisteren verklaard te gelo
ven dat Polen in staat is zijn arbeids- en
politieke problemen op te lossen en ten
densen die ingaan tegen het communisti
sche systeem te bestrijden. Hij zei dit op
de opening van het 24ste congres van de
Hongaarse vakbonden. De recente ge
beurtenissen in Polen noemde hij „betreu-
renswaardig”.
„Alle Europese democraten en socialis
ten, christenen en atheïsten, of ze nu
de verschrikkingen van de Tweede
Wereldoorlog hebben meegemaakt of
pas daarna zijn geboren, al die men
sen moeten nu hun solidariteit tot uit
drukking brengen met de onafhanke
lijke Poolse vakbeweging. Polen ver
dedigen is het verdedigen van onszelf,
het verdedigen*van Europa, ,het ver
dedigen van de hele wereld tegen het
gevaar van een allesvernietigend oor
logsgeweld.”
Die bewogen oproep deed de vooraan
staande Tsjechische dissident en jour
nalist Jiri Lederer gisteren in Amster
dam. Enkele maanden geleden werd
hij, na het verlaten van de gevangenis,
gedwongen te emigreren. Momenteel
woont hij in West-Duitsland.
En zo groot mogelijke druk van het
Westen op de Sovjet-Unie acht Lede
rer het enige middel om de machtheb
bers in Moskou af te houden van een
militaire interventie in Polen. Naar
zijn mening moeten allen die het goed
met Polen menen nu hun stem verhef
fen „zodat het tot in het Kremlin is te
horen”.
De Russische partijleiders weten mo
menteel dat het Westen niet zonder
meer genoegen zal nemen met een
inval in Polen, ze zijn nu gedwongen
een kosten-baten-analyse te maken
van de voor- en nadelen van een derge
lijke onderneming en daarbij zullen ze
vooral rekening houden met de nega
tieve economische gevolgen die een
interventie met zich mee kan brengen,
aldus Lederer. Hij ziet daarin een be
langrijk verschil met de situatie van
1968, toen de Russische tanks een ein
de maakten aan de Praagse Lente.
Destijds wist de Sovjet-Unie al voor de
interventie begon dat het Westen
slechts met woorden zou reageren.
Uiteraard zijn er veel meer verschillen
tussen Tsjecho-Slowakije en Polen.
De Polen hebben een rijke verzetstra-
ditie, aldus Lederer. Aan het einde van
de 18de eeuw hield Polen op als zelf
standige staat te bestaan, maar het
nationalisme hield stand en de bevol
king heeft voor de huidige onafhanke
lijkheid gevochten. Daarentegen was
het ontstaan van de republiek Tsje-
cho-Slowakijke voornamelijk het ge
volg van diplomatieke activiteiten en
van gebeurtenissen in de wereldpoli
tiek, terwijl het ontstaan van de repu
bliek bovendien werd bevorderd door
kleinschalige activiteiten van groepjes
intellectuelen. De Tsjechen en Slowa-
ken hebben voor hun onafhankelijk
heid van Oostenrijk-Hongarije nooit
werkelijk gevochten.
Ook onder de huidige omstandigheden
is in Tsjecho-Slowakije slechts weinig
te verwachten, ondanks hetgeen vlak
over de Poolse grens gebeurt, zo
meent Lederer. Wel stelt hij vast dat
sedert eind augustus, toen het ak
koord van Gdansk tussen Solidariteit
en de Poolse regering werd gesloten,
de repressie in Tsjecho-Slowakije te
gen dissidenten, onder meer van Char
ta ’77, is toegenomen. Zo werd deze
week een van de voornaamste leden
van die beweging, Anna Sabatova, in
Praag gearresteerd, samen met zes
andere dissidenten die behoren tot het
Comité ter verdediging van ten on
rechte vervolgde personen (VONS).
Alleen Anna Sabatova mocht later
naar huis terugkeren.
Jiri Lederer heeft weinig op met wester
se media die in hun berichtgeving over
Polen eenzijdig het accent leggen op
het gevaar van militair ingrijpen door
troepen van het Warschau-pact. Hij
stelt dat het juist belangrijk is dat de
westerse media gedegen informatie
geven over Polen omdat dergelijke
gegevens via omwegen ook weer in
Oost-Europa terecht komen.
Bij dat laatste sloot zich gisteren de
Tsjechoslowaakse historicus Hans
Renner aan, die momenteel in Gronin
gen woont en daar aan de universiteit
is verbonden. Renner merkte op dat
de laatste jaren in westerse kranten
betrekkelijk weinig meer wordt gepu
bliceerd over de situatie in zijn vader
land. Hij vindt dat wel verklaarbaar
omdat het voor media niet buitenge
woon aantrekkelijk is om niets anders
dan arrestaties en vrijlatingen van dis
sidenten te melden. „Dat gaat erg snel
vervelen”, aldus Renner. Anderzijds
betreurt hij die geringe publiciteit
vooral omdat in Nederland, maar daar
niet alleen, nog altijd wordt gedacht
dat Charta ’77 een groepje is van
voornamelijk Praagse intellectue
len. Volgens Renner is dat echter niet
zo en ook Lederer, zelf ondertekenaar
van Charta, benadrukt dat de laatste
tijd steeds meer (jonge) arbeiders zich
bij de groep aansluiten. Bovendien is
de aanhang niet tot Praag beperkt,
maar afkomstig uit alle delen van
Tsjecho-Slowakije. Charta is volgens
Lederer des te belangrijker omdat
dergelijke groepen in de Tsjechoslo
waakse geschiedenis steeds de spreek
buis te zijn van de gevoelens van het
volk, juist „als de politici het lieten
afweten op knooppunten van de ge
schiedenis”.
Wel zullen zij de prijzen volgende
maand met twee dollar (iets meer dan vier
gulden) per vat (159 liter) verhogen. Dit*-
vertelt het gezaghebbende tijdschrift
Middle East Economie Survey, dat ver
schijnt in Nicosia op Cyprus.
Ook een gisteren in Londen gepubli
ceerd rapport van het onafhankelijke
Britse instituut Consultans Economie Mo
dels verwacht dat de bijeenkomst op Ball
geen besluiten zal opleveren. Saoedi-Ara-
bië zal er opnieuw niet in slagen het prijs
beleid van de OPEC te dicteren en daar
door zal de huidige onzekerheid voortdu
ren. Volgens het rapport zullen de olieprij
zen de komende twee jaar waarschijnlijk
vrij stabiel zijn doordat vraag en aanbod
beter op elkaar zijn afgestemd dan voor
heen, stelt het rapport.
WASHINGTON (AFP). De Ameri
kaanse president Carter heeft een wets
ontwerp ondertekend waarbij 1,6 miljard
dollar (circa ƒ3,25 miljard) beschikbaar
wordt gesteld voor het opruimen van oude
opslagplaatsen van giftige stoffen.
Van dit bedrag moet de chemische indu
strie via een speciale heffing 1,3 miljard
dollar bijdragen, terwijl de rest uit de
algemene middelen komt. Het program
heeft een looptijd van vijf jaar.
Naar aanleiding van talrijke schanda
len in verband met de vondst van voor de
volksgezondheid gevaarlijke opslagplaat
sen van chemisch afval had het Congres
nog juist voor het einde van zijn zittings
periode het desbetreffende wetsvoorstel
aanvaard.
LONDEN (DPA/ANP). De Wereld
bank heeft laten weten dat zij 400 miljoen
dollar (880 miljoen gulden) zal lenen aan
India voor de ontwikkeling van de olie
winning op het plat van Bombay. Het is de
grootste lening die de Wereldbank ooit
heeft verstrekt.
De lening onderstreept het belang dat
zowel de Wereldbank als de Indiase rege
ring hecht aan een vermindering van In
dia’s afhankelijkheid van buitenlandse
energieleveranciers.
Het Internationale Monetaire Fonds
heeft Bangla-Desj een krediet toegezegd
van een miljard dollar (2,2 miljard gul
den). Het krediet dient ter financiering
van het economische herstructurerings
plan van het land. Bangladesj heeft de
laatste vijf jaar een opmerkelijke econo
mische opleving gekend. Door de ver
slechtering van de conjunctuur zijn er
echter opnieuw problemen ontstaan.
Voedsel en olie zijn duurder geworden,
zaken die Bangladesj in grote hoeveelhe
den moet invoeren.
Dit werd gisteren door het Surinaams
Nieuwsagentschap (SNA) bekendge
maakt.
i
