De winstgevende handel in illusies
I
u
I
i
Ff
ZAT g^DAGS Bi jVOEGSEL
Zweeds® .wcrpstet
1
11
BRx i
tv
4
-s-
A^- d
O
5*1
IA
F1
ml
Hartendwaas door
I
F"
■I
Een bedrieger bedriegen is geen bedrog.
Ulpian Fulwell
'nee
Jr 1
door Th. J. Koeckhoven
door Kees Tops
ft
De valse bruid
Satanische listen
De leeuw van Juda
I,
Als je sommige advertenties en annonces, zekere vormen van
brievenbusvervuiling en de sectie ontroerende reportages in de roddel-bladen
mag geloven, zijn de wonderen de wereld nog niet uit. Magische
gezondheidspreparaten en miraculeuze geneesmiddelen tegen de
afschuwelijkste ziekten en kwalen worden op gezette tijden door mensen zoals u
en ik uitgevonden, vervolgens door witgejaste mannen met een vaag vertoon van
geleerdheid aangeprezen, en tenslotte te gelde gemaakt. Vooral die laatste fase
in de wordingsgeschiedenis van het wondermiddel is niet onbelangrijk. Immers,
voor niets gaat de zon op en er gebeurt waarlijk niet elke dag een wonder!
Listige aartsvaders zijn nog niet slecht. Als Abraham, Isaac en Jacob
hun medemensen min of meer bedriegen, is dit meer een instelling
die van slimheid en wijsheid getuigt dan van boosheid. De duivelse
slang in de Hof van Eden was slecht, maar de aartsvaders waren
goocheme jongens, voorbeelden van wijze lieden die hun gedrag in
de eerste plaats bepaalden vanuit een concrete situatie. Dat is
bijbelse wijsheid bij uitstek, al dragen de aartsvaderlijke handelingen
de uiterlijke kenmerken van list en bedrog.
f
f
I
»«.r van deoenber
I AjjG 1
t a
Listige aarstvaders
zijn nog niet slecht
A
f
1
Mozes wordt gevonden langs de oever van de Nijl
ing
zzel
d
Sipke van der Land
■V
4
Her»
wladselacb
Een echte Haarlemse koster.
h
Ik beperk me tot de aartsvaders. Zo
missen wij het spannende verhaal
van de schone Judith die
Holofemes in haar tent lokt en hem
een kopje kleiner maakt. Zo komen
we ook niet toe aan Jezus’ lessen
aan zijn leerlingen die listig mogen
zijn als slangen en argeloos als
duiven tegelijk. Maar we krijgen
wel het aardige verhaal van
Abraham tijdens een reis naar
Egypte. Zijn vrouw Sara was heel
knap en om geen last te krijgen met
de farao vertelt Abraham dat Sara
zijn zuster is. Om wille van Sara
behandelde de farao ook Abraham
goed en schonk hem schapen,
runderen en ezels, slaven en
slavinnen, ezelinnen en kamelen.
Uit vrees voor een andere farao die
Letten we ook op de streek die
Jacobs schoonvader Laban hem
leverde. Jacobs oog was gevallen op
de mooie en welgevormde Rachel,
maar Laban leidde in de
huwelijksnacht een minder knappe,
maar zwaar gesluierde Lea Jacobs
tent binnen. Jacob ging met Lea
naar bed en zat toen aan haar vast.
En hij had nota bene zeven jaar
gewerkt om haar zuster Rachel te
krijgen. Pas na wederom zeven jaar
werd Rachel zijn bruid. Laban
verontschuldigde zijn bedrog met
een beroep op het gewoonterecht in
Mesopotamië. Daar mocht de
jongste niet worden uitgehuwelijkt
voor de oudste.
De broeders van de fraai geklede
dromer Josef verkochten hem uit
jaloezie aan Midjanieten op
doorreis naar Egypte. Daar kwam
hij terecht bij Potifar, wiens vrouw
verliefd werd op Josef en hem
trachtte te verleiden. Toen Josef
eenmaal was verkocht,
verscheurden de broers zijn
veelkleurige rok en drenkten die in
bloed om vader Jacob te laten
geloven dat zijn lievelingszoon was
aangevallen en verscheurd door
een wild dier. Eenmaal
onderkoning van Egypte geworden
heeft Josef vriendelijk wraak
genomen op zijn broers door
allerlei kostbaarheden te
verstoppen in de zakken graan die
de hongerende Hebreeën
meesleepten naar het huis van
vader Jacob in Kanaan. Zo kon hij
hun onbaatzuchtige liefde voor
Benjamin op de proef stellen. De
broers doorstonden de proef en zij
vielen wenend in elkanders armen.
middel. Het bestuurslid prof. dr. A. Cats,
hoogleraar reumatologie te Leiden, dook
in de wetenschappelijke literatuur en
kwam tot de conclusie dat er geen enkele
geneeskrachtige werking van het extract
verwacht mocht worden.
Bengr
Spreek,
Zwitserse berglucht in uw huis. Welnu, die
kunt u krijgen. Voor het luttele bedrag
van 395 gulden ontvangt u van een
Amsterdamse firma het „Marah Vitalion
lonenapparaat” franco thuis. Met dit
eenvoudige toestel, dat overal plaatsbaar
is, wordt u minder snel moe, heeft u een
beter humeur, verbeteren uw prestaties
sterk en slaapt u goed - aldus de
advertentie.
Intussen herinner ik mij een
indrukwekkend gebed dat rooms
katholieke priesters nog maar
twintig jaar geleden baden
wil bedrogen zijn, dan wordt ze
maar bedrogen ook.
onmiddellijk na het einde van de
mis. Heilige aartsengel Michael, zo
baden zij, wees onze bescherming
tegen de boosheid en de listen van
de duivel. Hij smeekte vervolgens
de aartsengel: drijf Satan en de
andere boze geesten die tot verderf
van de zielen over de wereld
rondgaan door de goddelijke
kracht naar de hel terug. Jammer
genoeg zijn wij sindsdien met open
ogen om de tuin geleid door de
grootste list van de Satan sinds zijn
optreden in de Hof van Eden. Satan
alias de duivel heeft de gelovigen zo
ver weten te krijgen dat zij niet
meer geloven in zijn bestaan. Geen
vijand is machtiger en geen vijand
moet meer worden geducht dan een
tegenstander die zich heeft
vermomd als Niets.
De echte bedriegers worden niet
gevonden onder de aartsvaders en
Jahweh, hun Heer. De kinderen der
Hebreeën zien na veertig jaar
zwerven in de woestijn dat de
Belofte wordt vervuld. Voor hen is
het land van belofte, het land dat
overvloeit van melk en honing. De
zonen van de listige Satan verkopen
hun kinderen stenen voor brood en
het spoor loopt uiteindelijk dood in
de woestijn.
bs
n
r
Voor het voortbestaan van de stam
van Juda moet alles wijken. Want
uit Juda zouden zowel koning
David als de Messias geboren
worden. Juda had wel zonen, Onan
bijvoorbeeld, maar geen
kleinkinderen. Schoondochter
Tamar offerde zich op en ging zeer
verleidelijk uitgedost naar het pad
dat Juda wel moest kruisen. Juda
herkende haar niet en ging met
haar naar bed. Tamar werd
zwanger en uit haar list zou later de
leeuw van Juda oprijzen.
We springen wat kriskras door de
bijbel en komen aan in het land van
Egypte waar de nakomelingen van
Jacob of Israel zich sterk hebben
vermenigvuldigd en zo een
bedreiging gaan vormen voor de
autochtone Egyptische bevolking.
De Hebreeën werden steeds
strenger onderdrukt en Mozes nam
het op zich hen uit het slavenhuis
van Egypte te bevrijden. Tot
tienmaal toe gaf de farao
toestemming tot het vertrek van
zijn gastarbeiders en even zovele
malen krabbelde hij terug. De
Egyptische economie kon eigenlijk
niet zonder hen. Tien plagen waren
er nodig om de Hebreeën bevrijd en
op
t
in
b.
n
t
le
ie
n
ï-
;n
ie
e-
er
r
1-
e-
e-
i-
m
b-
!I1
le
is
i J
|Onsk»nmer*
i Onderwerp
le
je
i-
d
ir
n
jj
i-
it
Bt
»r
;d
eg.
ten
e
ide
int
of
n
le
r,
n
Bt
i-
LS
n
:s
h
n
s-
;s
•s
n
ït
n
t-
;n
t
is.
We
,.i nvt
rtu’.l
Dat men hier te maken had met het
zoveelste fopmiddel, leek hem zeer
waarschijnlijk, temeer daar de importeur
desgevraagd geen enkele informatie over
de waarde van het produkt kon geven.
„De vraag is waarom hij het dan
importeert”, schreef de vereniging aan de
Consumentenbond. De bond kon zich
daar wel een antwoord bij voorstellen
Ook u snakt natuurlijk naar gezonde
bang is voor te veel Hebreeuwse
inwoners in zijn land verborg een
joodse moeder Mozes in een rieten
mandje in de Nijl. Haar zoon zou
niet gedood worden zoals al die
andere Hebreeuwse jongetjes.
God zelf gebruikt een list om
Abraham op de proef te stellen. Hij
vraagt hem zijn zoon Isaac te
offeren. Op het laatste moment gaat
het offer niet door. Toen Abraham
zijn hand uitstak naar het mes om
daarmee zijn zoon de keel af te
snijden, riep de engel van Jahweh
hem toe dat niet te doen. Raak de
jongen met geen vinger aan. Ik weet
nu dat je God vreest.
"Nieuw
»S werkelijk
kiekte.
’V z-
voorwaarde aan de ellende van anderen
willen verdienen!
„Maj vraagt geen geld, maar verwacht wel
dat u zo vriendelijk zult zijn om na
ontvangst van haar zending de gemaakte
kosten te vergoeden”, heette het
cryptisch. „Een bepaald niet onredelijk of
onbescheiden verlangen”, hielp het
sympathieke weekblad de verwonderde
lezer over de brug.
Met de bescheidenheid van mevrouw
Ekegren bleek het achteraf nogal los te
lopen. Voor een potje zalf (100 gram)
bracht de zo charitatief ingestelde
stoffenontwerpster dertig gulden in
rekening; voor een fles shampoo (250 ml.)
eveneens dertig gulden.
Omdat tot groot verdriet van de
geïnteresseerde deskundigen noch op de
verpakking, noch in de
gebruiksaanwijzing de samenstelling van
de medicamenten werd vermeld, besloot
de Nederlandse Bond van Psoriasis-
Patiëntenverenigingen tot een
laboratoriumonderzoek. De uitkomst:
geen van de middelen bevatte stoffen „die
op enigerlei wijze genezing van psoriasis
zouden kunnen bevorderen”. In het land
van herkomst was men daar intussen öok
achter. De Zweedse autoriteiten maakten
een eind aan de lucratieve bijverdienste
van Maj Ekegren.
„In de Golf van Hauraki, diep uitgesneden
in de kop van het Nieuwzeelandse
Noordereiland, is het water kristalhelder.
Diepblauw gekleurd als de zon hoog aan
de kim staat en grijsgroen als een
Wonderen te koop
geploogi.r
I» v.rvoiK op „iJn
tegen peoriasig
autoriteiten
aiJn genomen
van^yQornoemde
wel de woestijn in te krijgen.
Dit waren dan enige listige en
bedriegelijke voorvallen uit de tijd
van Abraham, Isaac, Jacob, Josef
en hun nakomelingen. Als men hst
en bedrog zoekt in de bijbel, dan
vindt men wat men zoekt. De
eerlijkheid gebiedt deze verhalen
wel te plaatsen in het historisch
perspectief van het volk van Israel.
Gelukkig biedt de bijbel meer
vindplaatsen van liefde, vrede,
trouw en gerechtigheid, maar daar
gaat het nu niet om.
Het zou goed zijn in dit kader
onthullende verhalen op te hangen
over hst en bedrog, gepleegd door
leiders van allerlei kwasi-
godsdienstige sekten en
groeperingen. Maar daar ben ik
eigenlijk al voortdurend mee bezig.
Met de psalmist weten wij dat alle
mensen leugenachtig zijn en dat hst
en bedrog nergens wehger tieren
dan op de bodem van
afgodendienst en helaas ook van de
godsdienst. Daar ben ik dus gauw
mee klaar en ik laat het verder over
aan Frits Bom van de VARA en
Sipke van der Land van de NCRV
om alle praktijken van goeroes en
sekteleiders uit oost en west te
ontmaskeren. Overigens: de wereld
Maar dit is nog niet alles. De
gebruiksaanwijzing stelt de gebruiker
voorts „zeer goede resultaten bij asthma,
bronchitis, migraine, hooikoorts, embolie,
ademhahngsstoornissen en verminderd
seksueel prestatievermogen” in het
vooruitzicht. Het zijn alwéér Amerikaanse
onderzoekingen die hebben uitgewezen
Neem het verbazingwekkende zalfje van
Maj Ekegren. „Zweedse
textielontwerpster geneest psoriasis”,
jubelde het gossip-periodiek Story op 6
oktober 1978. „In een vlaag van wanhoop
begon Maj Ekegren aan een experiment.
Enkele weken later behoorde de
huidziekte die haar dertig jaar lang had
geplaagd tot het verleden”.
Het experiment van de wanhopige
Zweedse bleek te zijn gebaseerd op de
volgende redenering: stel dat de tientallen
zalfjes en smeerseltjes die ik tevergeefs
heb geprobeerd elk één ingrediënt
bevatten dat wèl helpt, zou ik dan het
reddende middel vinden als ik de hele
santekraam door elkaar mik?
Natuurlijk niet, zou ieder weldenkend
kiens zeggen, want dóór was de
pharmaceutische industrie zélf nog wel
achter gekomen. Zo niet Maj. Die mengde
en klutste weldra dat het een aard had. En
zie: na enkele weken kwam het eerste
stukje gave huid tussen de schilfers te
voorschijn. Het uiteindelijke resultaat:
wèg psoriasis. Was dat niet wonderbaar?
Ja, dat was wonderbaar. En daarom
brouwde Maj meteen maar een
geneeskrachtige shampoo voor lijders
aan psoriasis van de hoofdhuid.
Vanzelfsprekend was ze graag bereid
haar zalf en shampoo te sturen aan
iedereen die erom vroeg, zo berichtte
Story. Sterker nog: Ze zou onder geen
wolkendek de hemel bekleedt”.
Met dit stukje lyrisch reisgidsenproza
begon het babbel-magazine Privé twee
jaar geleden een uitgebreid artikel over de
opzienbarende vondst van een natuurlijk
geneesmiddel tegen reuma. In genoemde
diepuitgesneden golf bleek de zeldzame
Groenlipmossel te vertoeven - de perna
canaliculus, zoals het blad met veel
gevoel voor wetenschappelijke
documentatie verduidelijkte.
Amerikaanse wetenschappers, op zoek
naar een natuurlijk geneesmiddel tegen
kanker, waren de „specifieke
geneeskracht” van „dit prachtig getinte
dier” voor gewrichtsaandoeningen al acht
jaar tevoren bij toeval op het spoor
gekomen, maar als gevolg van een
langdurige touwtrekkerij tussen de
Amerikaanse en de Nieuwzeelandse
regering om de rechten, kon er pas veel
later tot massaproduktie worden
overgegaan.
Maar nu was het dan zover, berichtte
Privé verheugd. Het extract van de
groenlipmossel, die inmiddels in een
„zeeboerderij” c.q.
„gezondheidskwekerij” welbeschermd
het moment afwachtte waarop hij de
internationale volksgezondheid met rijn
leven kon dienen, zou binnenkort ook in
Nederland verkrijgbaar zijn. En
inderdaad, niet lang daarna werd Seatone
op de markt gebracht, vergezeld van een
indrukwekkende lijst enzymen,
animozuren en mineralen, die in het vlees
van het groenlippige weekdier waren
aangetroffen.
„Studies in Amerika en Engeland”, zo
orakelde de importeur, „hebben
aangetoond dat met Seatone een nieuwe
weg is ingeslagen ter behandeling van
gewrichtspijnen door een completere
voeding”. Die aanbeveling klonk prachtig,
maar stelde inhoudelijk niets voor. Het
inslaan van een nieuwe weg biedt immers
geen enkele garantie voor een gunstig
resultaat
De Nederlandse Vereniging tot
Reumatiekbestrijding was dan ook verre
van blij met het uitbundig aangeprezen
dat het apparaat deze heilzame werking
heeft - zónder schadelijke bijwerkingen.
En opnieuw duidt onderzoek dat dichter
bij huis wordt verricht, op het
tegenovergestelde. Het Belgische
consumentenblad Test Aankoop maakt
melding van een zorgvuldige studie van
de wetenschappelijke literatuur, die
aantoont dat de gunstige resultaten van
een ioniseringstoestel volstrekt
onbewezen zijn.
Het is weliswaar bekend dat lucht meer
negatieve ionen bevat bij gunstige
atmosferische omstandigheden en meer
positieve bij ongunstige, maar daarmee is
geenszins gezegd dat die negatieve ionen
de oorzaak zijn van het gevoel van wel
zijn dat men in zuivere lucht kan hebben.
En mócht dat al zo zijn, dan zegt dat nog
niets over kunstmatige ionisering, welke
trouwens slechts mogelijk is in een
laboratorium en niet in een gewone
woning.
Daarmee zou de kous al af zijn, ware het
niet dat er een uitgesproken gevaarlijke
kant aan de plaatsing van het bewuste
apparaat zit. Bij de produktie van
negatieve ionen kunnen namelijk het
gevaarlijke stikstofoxyde en het nog
gevaarlijker ozon ontstaan. Ozon
veroorzaakt bij zwakke concentratie een
prikkeling in neus en keel, maar bij
sterkere concentratie zware ziekten die
zelfs een dodelijke afloop kunnen hebben.
Aldus de Belgische
consumentenorganisatie.
Kortom, voor gezonde Zwitserse
berglucht kan men toch maar beter naar
Zwitserland blijven reizen.
Maj’s wonderzalf, de groenlipmossel en
het ioniseringsapparaat - het zijn slechts
drie voorbeelden die licht werpen op de
werkwijze van de firma List Bedrog - in
Wonderen. Er zijn er veel meer, want de
firma is zeer bedrijvig op pseudo-medisch
gebied, waar de wanhoop vaak groot is en
de bereidheid „het eens te proberen” dus
eveneens.
Men herkent de handel in illusies in de
regel aan de niet met name genoemde
wetenschappelijke onderzoekingen, aan
de aanbevelingen door schimmige
doktoren of professoren, aan het gebruik
van termen die op het Wonder wijzen, aan
foto’s van mannen in witte jassen en aan
de opvallend hoge prijs die het wonder
moet opbrengen. Vooral aan dat laatste,
want gesteld dat de wonderen de wereld
nog niet uit waren, waarom zouden ze dan
niet gratis geschieden, zoals het een
behoorlijk wonder betaamt?
W
va" ''""i
Doktor
«tem- en
’•,a» >rei
''„.d
A nd t eas
°ornfssen
-W* Jr’ F i
deel ik u nee „at
ontv.„g.n „aaw„ de„ ”„h J
on> een eirwi 9chreve’
-- Ik 'w°11 j
wAAHOM WOHÜT Dtzt
MOSSEL GtKWLfcSJ’
•‘W.
-
8Ès7
„ATtóSkA’ONE’
fa,1! '18-25' Wld3
f ‘Wn psonaala
I «S'51 Ai
f
