SCHEIDENDE TOPMAN VNU MR. BLOEMBERGEN:
domineerde
Petroleum
beursjaar
Koninklijke
China: tekort
Twentse textiel:
op begroting
1600 banen weg
verminderen
in jaar tijd
I
s i
door Cor Boos
dingier wenst u een prettige jaarwisseling toe
en veel goede zaken in het nieuwe jaar
19
18' WOENSDAG 3 1
DECEMBER
1980
ECONOMIE
r
(aan uw kantoorefficiency hoeft ’t niet te liggen...)
vanaf maandag 5 januari
staan wij weer geheel voor
u klaar.
dingier kantoorcentrum
koude horn 1-3, beverwijk
a
HAARLEM. De lift voert
naar de achtste etage van de
VNU-kantoorflat in Schalkwijk,
waar de raad van bestuur van dit
uitgeversconcern is gehuisvest.
Topman mr. Evert Bloembergen
(62), voorzitter van dit gezelschap,
bracht er vandaag zijn laatste
werkdag door. Hij wordt opge
volgd door drs. P. Emondts (57).
Zijn modem ingerichte kantoor
biedt een riant uitzicht over de
polders, Meerwijk en op het nu
feestelijk versierde winkelcen
trum. Achter het bureau staat de
Spectrum encyclopedie, ernaast
een KLM-koffertje met lectuur en
van vloer tot plafond een kolom
vol boeken en familiefoto’s. Een
zithoek en vazen met chrysanten
geven de kamer van Bloember
gen een huiselijke sfeer.
?en).
DE INSPRAAK HEEFT
Mr. E. Bloembergen.
(ADVERTENTIE)
n.
van
zr.
kantoorcentrum
iten
Zul
te
den
Bij de Brabant Pers zijn problemen,
gaan er kranten verdwijnen?
Met De Tijd is het beter afgelopen, u
kwam indertijd bij VNU om dit blad te
redden, het werd een weekblad. Zou er
gezien de groei van de EO en de belang
stelling voor Hervormd Nederland geen
markt voor een katholiek dagblad zijn?
„Toen werd de redactieformule niet te
goeder trouw uitgevoerd”.
burg bijvoorbeeld. Daar is gewoon een
andere interesse en dit vereist een speci
fieke regionalisatie. De redactie dient dit
zelf in te zien”.
Ook op de verhuizing uit Haarlem van
de VNU-top naar Amsterdam?
er spelenderwijs mee in aanraking. Overi
gens, de transportkosten van drukwerk
gaan wel een steeds grotere rol spelen en
het is ook veel veiliger om thuis op je
scherm te lezen dan om over straat te
gaan naar een kiosk. Dit laatste argument
speelt vooral in de V.S. een rol. Maar toch,
ons Job-datasysteem met beeldschermen
is de meest bekeken informatiebron.”
U hebt zo uw eigen ideeën over in
spraak en democratie met name op de
universiteiten? Hoe zit dat bij VNU?
(vrijdag 2 januari zijn wij de gehele
dag gesloten.)
„Gunstig, maar er moet wel veel meer
overleg komen tussen grafici en journa
listen, want de technische ontwikkelin-
geval de financiële steun overdragen
aan de overheid.
schommelingen voor. De index voor de
dertig vooraanstaande industriële aan
delen begon dit jaar op 824, liep op tot
903 in februari, zakte daarna tot 759 in
april, wat tevens het dieptepunt van het
jaar werd, en herstelde zich toen gaan
deweg tot opnieuw ruim 900 medio juli
■en de top van ruim 1000 in de tweede
helft van november.
Zoals bloot in de Nieuwe Remt inder
tijd?
„Zeker, we hebben wel een principebe
sluit genomen om de top in Amsterdam te
concentreren, maar ik denk dat we nu met
de teruglopende conjunctuur extra voor
zichtig moeten zijn. Er zal een heel interes
sante discussie komen over de afweging
van operationeel werken en het bedrijfs
resultaat.”
,4a de bestuursstructuur op universitei
ten is verkeerd en volstrekt onweten
schappelijk. Het is ergerlijk dat al die
tijdrovende maatschappelijke discussies
op kosten van de gemeenschap gebeuren.
Als ze dat zo graag willen, moeten ze
beginnen met die kosten zelf te dragen. In
ondernemingen is veel menselijk verdriet
door de knelpunten op plaatsen waar
mensen met elkaar werken. Ik heb genoeg
ng is
it het
aanbod van bezorgers zal toenemen, wan
neer de sociale uitkeringen minder wor
den. Tenzij zij ook sociale zekerheid wil
len hebben, dan krijg je weer een heel
andere situatie.”
ENSCHEDE (ANP). Het aantal
arbeidsplaatsen in de Twentse textiel
is tussen medio 1979 en juli 1980 met
1619 gedaald tot 8.179. Begin 1979
werkten nog tienduizend Twentena
ren in de textiel Dit blijkt uit een
overzicht van het Economisch Tech
nologisch Instituut Overijssel (ETIO).
t
In de naaste toekomst verwacht het
ETIO een nog verdere terugloop van
de werkgelegenheid in de textiel. Zo
als bekend staan er bij Spinnerij Ne
derland vijfhonderd arbeidsplaatsen
op de tocht, terwijl Nijverdal-Ten Ca
te en Schuttersveld hun problemen
ook nog niet volledig hebben opge
lost.
gen zullen tot overcapaciteit leiden. Om
scholing wordt heel belangrijk in deze
sector en daar moeten mensen meer voor
openstaan. Het grote voordeel is dat de
grafische bedrijfstak 100 percent is geor
ganiseerd en dat geeft een hele andere
verhouding met de vakbonden. In de hui
dige economische situatie geeft dit grote
voordelen. Ongeorganiseerde anarchisti
sche bewegingen die vaak graag van on
genoegen misbruik maken, hebben in de
ze bedrijfstak geen invloed. En de toe
komst voor VNU? Die ziet er ook positief
uit.”
'S?
„Niet direct, want als er zoveel netten
zijn, waarop moet je dan je reclamebood
schap uitzenden? Het zal echter wel een
negatieve invloed hebben, al is het ook een
modeverschijnsel om weer eens iets an
ders te kiezen. Overigens, het advertentie
aanbod bij de tijdschriften is niet slecht
Het vervelende van advertenties is echter
dat het aanbod onvoorspelbaar blijft,
maar een geweldige invloed heeft op het
bedrijfsresultaat.
Ook voor de renteontwikkeling was
1980 een teleurstellend jaar. De lichte
daling tijdens de zomermaanden kon
niet worden voortgezet, toen er zich in de
Verenigde Staten een nieuwe wilde stij
ging voordeed. Het huidige gemiddelde
obligatierendement van 10,75 a 11 pro
cent verhoudt zich ongunstig tegen de
9,5 procent van begin januari. De obliga-
tiemarkt is per saldo dan ook teruggelo
pen. De eerste staatslening, waarop in
1980 begin maart moest worden gestart
tegen 99,8 procent, noteert nu circa 94
procent.
MIJ JONG GEHOUDEN”
vir^ dat de
tuunijk in-
Het klinkt niet bemoedigend, hoe ziet u
de toekomst voor de grafische industrie
en speciaal de VNU?
U heeft eens gezegd dat redacties
slecht geleid worden. Moeten journalis
ten ook zakelijke problemen in het oog
houden waarmee een bedrijf kan worste
len? Gaat worstelen?
punten van het jaar aansloegen, bereikte
de index eind november de hoogste jaar-
stand van 89 tegen 67 als laagste eind
maart. De eerlijkheid gebiedt overigens
te vermelden dat ook Unilever een goed
beursjaar achter de rug heeft. Want dit
aandeel kon in 1980 oplopen van 100
gulden tot circa 130 gulden. Maar dit
doet niets af aan de opmerkelijke positie
die Koninklijke Petroleum dit jaar heeft
ingenomen.
De grootste klappen liep de deelindex
van de handel in 1980 op. Deze liet een
steek vallen van 101 begin januari tot
circa 74 in december. Vele handelszaken
kwamen voor zware rentekosten te
«taan, die overigens ook menig indu
strieel bedrijf het leven zuur hebben
gemaakt. Sommige kwamen er zelfs
door in het rood of raakten volledig aan
de grond. Dat was met name het geval in
de bouw. Maar ook in andere bedrijf
stakken kwamen in dit jaar vele ernstige
financiële moeilijkheden aan het licht.
Er vond een grote uittocht plaats van
werknemers en de werkgelegenheid
kreeg een geduchte knauw. De banken
kwamen voor schier onoplosbare pro
blemen te staan en moesten in menig
Zoals met het maandblad Kijk, dat nu
een groot succes is?
„Bijvoorbeeld, dat is kabbelend begon
nen. Een herhaling van het experiment
Nieuwsnet? Nee, dat is niet meer moge
lijk. Het was een riskante onderneming,
maar je wil toch eens wat proberen. De
markt is nu verzadigd, de koopkracht
wordt minder en de behoefte neemt af.
Overigens blijft ook een groot deel van de
boekenproduktie onverkocht, maar dat is
niet zo spectaculair, daar hoor je nooit iets
van.”
„Journalisten mogen absoluut niet com
mercieel meedenken, maar ze moeten wel
de feiten onder ogen zien en hun geweten
laten spreken. Ook redacteuren moeten
de realiteit zien en niet hun hoofd daar
voor wegdraaien. Voor een bedrijf als
VNU is continuïteit het belangrijkste en
daarbij willen we ook nog wat winst ma
ken. Je kunt niet alles ondergeschikt ma
ken aan journalistiek. Men staat altijd zo
afwijzend tegenover winst, maar ook de
vakbonden hebben de contributie van de
leden hard nodig. Mijn uitgangspunt is
altijd geweest dat je journalisten niet in
hun werk moet hinderen. Als voorzitter
van de raad van bestuur kan ik niet ingrij
pen en dat moet je ook niet willen. Toch
kune je in deze functie nooit van te voren
volledig afstand doen van de mogelijk
heid, aangezien zich situaties kunnen
voordoen die dit nodig maken”.
Andere dominerende factoren voor
het beurswezen in 1980 waren de scherp
fluctuerende rentestand en de opkomst
van de recessie. Eerst in de Verenigde
Staten, daarna in West-Europa en met
name in ons land. Voor Wall Street
kwam daar nog de psychologische fac
tor bij van de kans op een verkiezingso
verwinning van de Republikeinen, die
steeds meer positieve beursinvloed
kreeg naarmate de tijd verstreek.
Behalve het feit dat Wall Street traditi
oneel altijd al meer voor een Republi
keins bewind geporteerd is, kwam hier
bij nog de vurige wens voor een principi
eel ander economisch beleid dan het
vierjarige democratische beheer. Vooral
de hoge inflatie van meer dan 10 procent
werd de regering-Carter zwaar aangew-
ellende gezien. Iedere kwakzalver in de
sociale sector mag zich er mee bemoeien.
Er is sprake van structureel geweld, ook
het ambtelijk apparaat lijdt daaraan. Er
wordt heel wat leed geleden onder de
mom van rechtszekerheid. Bijvoorbeeld
door niet goed functionerende chefs die
niet weg te branden zijn.
De inspraak heeft mij jong gehouden,
maar het moet wel goed gestructureerd
worden en wat tijdsbesteding betreft bin
nen de perken gehouden worden. En wat
men wil dient wel uitgevoerd te kunnen
worden. Een uniforme wettelijke in-
spraakregeling vind ik in strijd, met de
mondigheid van de mens. Je moet in elk
bedrijf een eigen inspraakstructuur ma
ken als bescherming voor het personeel.
Je kunt overigens beter de directies gaan
beschermen (een grap hoor!) als de vak
bonden in opstand komen. Want met de
lonen is het toch afgelopen”.
reven. Desalniettemin heeft de aanloop
tot het nieuwe bewind niet kunnen ver
hinderen dat de bankrente in Amerika
sedert de presidentsverkiezingen in no
vember jl. niet alleen de recordstand van
20 procent van april dit jaar weer innam,
maar daar zelfs nog bovenuit steeg. Al
leen de wetenschap dat in januari 1981
de nieuwe regering de teugels zal
ovememen en de speculatieve hoop dat
dan inflatie en rente zullen teruglopen,
kon Wall Street van een nóg grotere val
dan de bijna 100 punten van deze decem
bermaand redden.
De teleurstelling en desillusie werden
verdrongen. Maar het is wel duidelijk
waar de nieuwe Amerikaanse regering
voor het binnenland zijn prioriteiten
moet stellen om de grote effectenbeurs
van New York tot een positieve bewe
ging in 1981 te stimuleren.
De dominerende positie die aandelen
Koninklijke Petroleum in de Amster
damse beursontwikkeling van dit jaar
heeft ingenomen, bleef niet alleen be
perkt tot de eigen koersstijging en de
totale beursomzet, maar strekte zich ook
uit tot de koersgemiddelden. Want alles
bleek moeilijk te organiseren. Helaas
moet een nieuwblad snel en krachtig op
de markt gebracht worden en dat heeft
mijn antipathie. De redactie zou meer
vrijheid moeten hebben om zo’n tijd
schrift voorzichtig te ontwikkelen, de
mensen er aan te laten wennen.”
„Nou, ik kwam daar niet alleen voor,
dat probleem lag er toevallig, er was veel
verdeeldheid in huis. Als protestant kon ik
dat afstandelijk beoordelen; maar ik leef
de echt mee, het boeide mij. Ik lees De
Tijd nog steeds, maar ik vind dat toch te
veel gepolariseerd wordt. Met die formule
maak je niet waar dat je een brug vormt
tussen verschillende groeperingen. Men
stelt zich te autoritair op; men meent de
waarheid te weten, maar de waarheid
loopt heus niet weg. Er is behoefte aan
zo’n krant, zij kan een maatschappelijke
functie vervullen. Een landelijk dagblad
uitgeven is echter moeilijk; het adverten
tieaanbod loopt terug en de bezoi
een bron van ergernis. Al denk ik
U maakte een periode van economische
groei mee, de omzet en winsten namen
enorm toe, er kwam meer personeel en
veel geld werd in apparatuur gestoken.
Ik denk aan de elektronica waarmee via
een satelliet drukvormen van Amerika
naar VNU worden overgeseind. Hoe ziet
de toekomst voor uw opvolger er uit?
Op 1 april 1972 kwam hij in deze fimctie,
met ervaringen in de chemie van huis uit
en bijna tien jaar projectontwikkeling in
de aannemerij, naar Haarlem om orde op
zaken te stellen binnen het concern. De
Verenigde Nederlandse Uitgeversbedrij
ven B.V. heeft nu meer dan 8700 mensen
in dienst in binnen- en buitenland. De
omzet is 1,2 miljard per jaar en de netto
winst vijfenveertig miljoen. Bloembergen
beschouwt het niet uitsluitend als zijn
verdienste dat het bij VNU zo goed ging.
De tijden waren gewoon gunstig, waar
door veel mogelijk was.
Vormt de toename van reclame op tele
visie dan een bedreiging voor de exploi
tatie van gedrukte media? Voor VNU?
,Jk heb het bij VNU altijd reusachtig
gezellig gevonden. En bij welk bedrijf heb
je zoveel contact met jongeren? En is het
niet plezierig om de produkten te kunnen
beoordelen? Wel wat anders dan in een
chemische fabriek. Mijn vrouw had ook
altijd veel belangstelling voor wat binnen
de VNU gebeurde.” Bloembergen zal nu
meer aandacht kunnen schenken aan het
Koningin Wilhelminafonds, waarvan hij
voorzitter is en verder is hij commissaris
van wat zaken „waar wat te beleven is”.
Hij gaat weer boeken schrijven en is nog
voorzitter van de Stichting Maatschappij
en Onderneming.
HONGKONG (AP). Op een centrale
werkconferentie in Peking die 25 decem
ber eindigde, is voorgesteld het tekort op
de Chinese begroting van 1981 te vermin
deren, aldus meldde gisteren de Hong-
kongse krant Wen Wei Po.
In september heeft de regering te Pe
king bekendgemaakt dat er in 1979 een
tekort op de begroting was geweest van 17
miljard joean (11,3 miljard dollar), en dit
jaar een tekort van ongeveer 8 miljard
joean (5,3 miljard dollar). Voor volgend
jaar werd toen een tekort van 5 miljard
Zoals het opzetten van Nieuwsnet! Het
is een fiasco geworden, u bleef er lang in
geloven. Mikte VNU niet op lezers die al
veel bladen hebben, waaronder bijvoor
beeld het weekblad Time dat uw onderne
ming zelf drukt en distribueert? Zou zo’n
miljoenenverslindend avontuur bij VNU
nog mogelijk zijn?
„De mislukking van Nieuwsnet was een
enorme teleurstelling voor mij. Misschien
heeft u gelijk, de interesse was er wel,
maar zelf had ik ook geen tijd om er nog
iets bij te lezen. Het zou voor Nederlan
ders in het buitenland wat zijn, maar dit
„Dat is niet de bedoeling. Ik i
centrale redactie zoveel bestui
zicht moet hebben, dat kranten gemaakt
word?n die op de lezers zijn afgestemd. In
Eindhoven met een TH en Philips kun je
nu eenmaal veel meer over satallieten.
televisie en dergelijke kwijt dan in Til-
„Niet slecht denk ik, al is de groei er uit.
Ik meen wel dat nog meer mensen bij ^ie
onderneming kunnen gaan werken. Voor
al parttimers. Er is grote eenzaamheid en
jongeren gaan eerder zelfstandig wonen.
Meer mensen zullen daarom uitkijken
naar een baantje. Ja, de atlantic edition
van Time die wij drukken is soms actueler
dan de uitgave in Amerika, dank zij de
satellietcommunicatie. Maar verder, de
ontwikkelingen gaan allemaal niet zo snel.
Zou u de gezelligheid van een krant willen
missen in ruil voor een beeldscherm met
tekst? De nieuwe media zijn wel sterk
generatie-gebonden; de jongeren komen
bij elkaar genomen is 1980 voor onze
beurs een bar slecht jaar geweest Vele
aandelen doorbraken, vooral in de afge
lopen herfet, het ene laagterecord na het
andere. Hierdoor werden niet alleen
dieptepunten voor het afgelopen jaar
geregistreerd, maar zelfs voor vele jaren
en, nog erger, voor het gehele beursbes-
taan van menig goed beleggingsfonds.
Toch kwam dit niet tot uitdrukking in
het algemeen gemiddelde, dat 55 aande
len van de Amsterdamse beurs omvat.
De laagste stand van 74, eind maart
ingenomen, bleef dat voor het gehele
jaar 1980. Zelfs de zware klappen die
handel en industrie in de maanden no-
vember-december opliepen, veroorzaak
ten geen verdere daling (tot circa 84) op
deze index. Nêg opmerkelijker was zelfs
dat het algemeen gemiddelde juist in de
zwarte maand november z’n hoogste
stand van 89 bereikte. En dit allemaal
door het enorme overwicht dat Konin
klijke Petroleum op de index heeft.
Dit blijkt ook duidelijk uit de deelin
dex van de vijf internationals. Want on
danks het feit dat Akzo, Hoogovens en
Philips in november-december diepte-
Er zit dus toch wel toekomst in, waar
om dan het kabeltelevisienet verkocht
aan de gemeente Haarlem?
„Van die verkoop heb ik nog steeds
spijt. Onze partner trok zich toentertijd
terug en er kwamen gemeenteraden die
meer overheid-minded waren. Toch is het
jammer dat we het kabelnet uit VNU
Kwyt zyn.
jaar werd toen een tekort van 5 miljard
joean (3,3 miljard dollar) verwacht.
De tekorten, aldus de krant, waren het
gevolg van „te ambitieuze plannen tot
modernisering”. De resultaten van de
werkconferentie zullen ter goedkeuring
worden voorgelegd aan de in februan te
houden voltallige vergadering van het Na
tionale Volkscongres.
Deze ontwikkeling heeft ook de koer
sen van de bankaandelen scherp aange
tast De deelindex hiervan liep dit jaar
terug tot 235, nadat er in augustus mid
dels een fors herstel nog een top van 283
was bereikt Nog harder kwamen de
klappen aan bij de aandelen in de hypo
theekbanken, die zwaar moesten inleve
ren door de in elkaar gezakte woning
markt. Maar alle records sloegen de
koersdalingen van Volker-Stevin, van 67
gulden op 20 gulden, van KBB van 65
gulden op 35 gulden, van Audet van 144
gulden op 73 gulden, van NBM Bouw
van 27 gulden op 11 gulden en van Hun
ter Douglas van 24 op 10 gulden.
(Van onze beursmedewerker)
AMSTERDAM. Het jaar 1980
was voor de Amsterdamse Effecten
beurs het jaar van Koninklijke Pe
troleum. Het fonds rees spectacu
lair van 130 gulden ex-dividend tot
232 gulden als top en kwam daarbij
vrijwel op de hoogste jaarstand ooit
bereikt. Bovendien domineerde het
aandeel de handel op grootscheepse
wijze. Effectief, d.w.z. op basis van
de beurswaarde, stond bijvoorbeeld
in de novembermaand de helft van
de totale aandelenomzet ter beurze
op naam van de olies, zoals het
fonds op de Amsterdamse beurs-
vloer meestal wordt aangeduid. Met
recht werd het hiermede het hoofd
fonds van de beurs.
Deze opmerkelijke rijzing hield ver
band met het gunstige olieklimaat in
Wall Street. Daar bleven de oliewaar-
den, te zamen met aandelen in de tech
nologie, vooraan lopen in de beurshaus
se, die zich vooral in de tweede helft van
het jaar heeft voorgedaan. In tegenstel
ling tot andere verkiezingsjaren waarin
Wall Street’s koersbewegingen door
gaans tot kleine koersschommelingen
beperkt bleven, deden zich in 1980 op de
Newyorkse effectenbeurs enorme
-
o*
O
O
b
0
o
O
O
o
o
