VELSEN
No. 66
Zaterdag IT Juni 1922
7e Jaargang
Verschijnt TV oeiis<fjïg& Zaterdags
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE
BLADEN. EERSTE BLAD.
DRINGEND VERZOEK
om bij verhuizing het ouAe en
het nieuwe adres, NIET aan
den looier, doch aan ons bu
reau WILLEMSPLEIN 11, og te
geven. De Administratie.
VOORUITBETALING
Kleine Advertenties
Familieberichten kosten bij
slechts 15 Cent per regel.
VAN DEN WACHTTOREN.
OFFICIEEL.
HET CONSULTATIEBUREAU
zal geopend zijn Woensdagmiddag van
23 uur, Willemsbnekweg 42, Velser
oord.
NATUURWANDELINGEN.
Abonnementsprijs: f 1.— per 3 maanden, franco per post f 1.35
Abonnementen worden aangenomen aan het Bureau en bij de
Agenten. Tot plaatsen van advertentiën van Buiten de gemeente
VELSEN in dit blad is uitsluitend gerechtigd het Advertentie-
bureau P.F.C. ROELSE, IJMU1DEN.
Advertentiën uiterlijk in te zenden
WOENSDAG tot 9 uur v.m. en VRIJDAGS tot 4 uur n.m.
Uitgave van de N. V. UITGEVERS Mij. „IJMUIDEN"
ADRES VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE
N. V. DRUKKERIJ SINJEWEL
Willemsplein 11 Telefoon 153 IJmuiden
Ingezoide mededeelingen 40 ets. per regel Advertenties van 1 t en m. 5 regels
f 1. iedere regel meer 20 ets. Compact gezette advertenties van 1 t en ra. 5
regels f 1.95, iedere regel meer 25 ets. Kleine advertenties en familieberichten
zoomede vereenigings advertenties uit de gemeente, uitsluitend bij vooruitbeta
ling, van 1 tot en met 5 regels f0.75, iedere regel meer 15 ets Bij niet com ante
betaling worden de gewone I-rijzen berekend Advertenties cadres bu-eau - an
dit bad' 10 ets. extra; vu< r tezorging van op advertenties i> gekt nun brieven
wordt iO ets. in rekening gebracht Bovenstaande regelprijzen worden met
5 ets. verhoogd voor advertenties van buiten- de gemeente Veisen
en
wordt de vergunning geacht niet te zijn
verleend.
Wenscht de verlofganger uitstel van het
onderzoek tot in November of December,
dan kan hij daartoe het verzoek doen aan
den Districtscommandant. Zoo de aanvraag
om zoodanig uitstel niet door tusschen-
komst van de gemeentesecretarie wordt
ingediend, moet zij gefrankeerd aan den
Districtscommandant worden toegezonden.
Velsen, 10 Juni 1922.
De Burgemeester voornoemd,
RljKENS
ZEEMILITIE.
Herhalingsoefeningen in 1922.
De Burgemeester van Velsen maakt
bekend, dat de in het verlofgangersregister
dezer gemeente ingeschreven zeemilicien-
verlofgangers, hieronder vermeld, bij dezen,
krachtens art. 80 der Militiewet (Staatsblad
1912, no. 21), worden opgeroepen om in
1922, ieder op den achter zijn naam aan
gegeven dag, in werkelijken dienst te komen
tot het volbrengen van hun herhalings
oefeningen.
Groeneveld P., Jongens C., Krispijn J. D.,
Versluis H.Lichting 1919; Gemeente
Velsen; 15 September 1922 Marinekazerne
Amsterdam.
Velsen, 12 Juni 1922.
De Burgemeester voornoemd,
RIJKENS.
DIENSTPLICHT.
Onderzoek van Verlofgangers.
De Burgemeester van Velsen maakt
bekend, dat het onderzoek van de in het
verlofgangersregister dezer gemeente inge
schreven verlofgangers der militie te land
zal worden gehouden te Velseroord in de
Turnzaal van schooi H, ingang Wijk aan
Zeeërweg op Vrijdag 7 Juli 1922 des voor
middags 9—11 uur.
Aan het onderzoek behoeven alleen deel
te nemen de verlofgangers der lichtingen
1916 en 1920, van de lichting 1920 alleen
voor zooveel betreft de verlofgangers,
behoorende tot de bereden artillerie en tot
de Maart- en April-ploeg der cavalerie.
Aan het onderzoek behoeft voorts niet
te worden deelgenomen door hen, die hun
eerste oefening nog niet hebben volbracht,
en voorts niet door de verlofgangers, die:
a. in het loopende jaar, vóór den dag,
hierboven als dag van onderzoek aange
geven, in werkelijken dienst zijn geweest
uit anderen hoofde dan voor straf;
b. bestemd zijn in het loopende jaar
voor herhalingsoefeningen in werkelijken
dienst te komen
c. elders wonen dan in Nederland,
België, Hannover, Westfalen, Oldenburg
of de Rijnprovincie
d. zich buitenslands bevinden tot uit
oefening van de buitenlandsche zeevaart
(hieronder niet begrepen de zeevisscherij
buitenslands)
e. toestemming hebben verkregen het
onderzoek in de maand November of De
cember van het loopende jaar te ondergaan.
Ingeval ziekte of gebreken de deelneming
aan het onderzoek mochten verhinderen,
dient daarvan zoodra mogelijk ter gemeente
secretarie te worden overgelegd een gele
galiseerde geneeskundige verklaring, welke
op ongezegeld papier kan worden gesteld.
Aan den verlofganger kan op zijn daartoe
aan den Districtscommandant te richten en
met redenen omkleed verzoek worden
vergund het onderzoek in een andere
gemeente binnen het District of in een
gemeente in een ander District te ondergaan.
Het verzoekschrift moet tijdig en gefran
keerd worden toegezonden. Maakt een ver
lofganger, aan wien de vergunning is
verleend om het onderzoek in een ander
District te ondergaan, daarvan geen gebruik
op den tijd, door of vanwege den com
mandant van dit District bepaald, dan
De prijsschommeling.
IToe weinig we weten van de econo
mische wetten en krachten, blijkt wel
uit de prijsbeweging na den oorlog.
Wie had vermoed, dat de prijzen na
den oorlog in plaats van te dalen, aan
vankelijk zeer scherp zouden stijgen?
Na het topcijfer in Maart '20, de duur
ste maand van de laatste jaren, is de
daling begonnen, in de laatste helft
van '20 vrij snel 'en daarna langzaam
en geleidelijk. Maar dat we nu ook
weer in betrekkelijk korten tijd de vre
desprijzen zouden terugkrijgen, lijkt
er nog niet op. Eerder krijgen zij gelijk,
die voorspelden, dat wij dien terugkeer
niet zullen beleven.
Met de al duidelijk wordende verar
ming en de verminderde koopkracht
en vraag zou de daling sneller gaan,
zoo luidde ook weer een voorspelling.
Maar van andere zijde is veeleer een
stijging opnieuw voorzien. Door d-e rna
iaise zou het aanbod van allerlei pro
ducten verminderen en de verminde
ring van aanbod de verminderde vraag
gaan overtreffen en daardoor de prijs
beweging weer omhoog gaan.
De prijsschommeling der laatste
maanden schijnt deze voorspelling wel
to bevestigen. Wij mogen bij de be
schouwing der cijfers echter niet ver
geten, dat bij het naderen van den
nieuwen oogst en het gebruiken van de
laatste voorraden van den vorige er al
tijd een prijsstijging geconstateerd kan
worden.
De Index, die den gemiddelden prijs
der levensmiddelen voor 1901 -05 stelt
op 100, geeft voor Dec. '21 het cijfer 198,
voor Jan. '22 194, voor Febr. 193, voor
Maart 195, voor April 194 en voor Mei
198. Deze verhooging is voornamelijk
een gevolg van prijsstijging der voe
dingsmiddelen en der weefstoffen.
De Index, een lijst van prijzen
wordt voor iiMere maand in een En
gelsch tijdschrift „Econömist" gepubli
ceerd. Het zijn de prijzen van den
groothandel. Ze zijn dus eerder te gun-
tig dan te ongunstig. Prijsdaling
wordt toch eerst in den groothandel
openbaar.
Het Indexcijfer, dat de levenskosten
aanduidt, staat thans 70 hooger dan
bij het uitbreken van den oorlog. Alle
uitgaven voor een gezin zijn echter met
een nog hooger percentage gestegen
Men denke alleen maar aan belastin
gen, huishuur en dergelijken.
Gelet op de prijsstijging in de laatste
maand, zijn de loonsverlagingen, die
tegenwoordig in bijna alle vakken aan
de orde van den dag zijn, des te pijnlij
ker en het is te begrijpen, dat ze heftig
verz.et uitlokken.
De machinalisatie.
Het is een leelijk woord voor het ver
schijnsel, dat handenarbeid vervangen
wordt door de kracht der machine. Die
verandering is in een eeuw tijds zeei
groot geweest en in de laatste vijf en
twintig jaar is ze door de invoering van
allerlei motoren ook in kleinbedrijf
sterk toegenomen. Smeden, timmerlui,
bakkers, wagenmakers ook in kleine
dorpjes gebruiken tegenwoordig de
kracht der electriciteit, die hun veel
zwaar werk uit de handen neemt. De
arbeider beschouwt daardoor de ma
chine als een vijand en concurrent, die
hem almeer verdringt. Invoering van
Het onderzoek is kosteloos en ge
schiedt door Dr. Anema uit Haarlem,
Voorzitter van het Consultatiebureau
aldaar.
machines heeft dan ook vaak verzet
uitgelokt. Men trachtte ze door staking
te weren, zooals met de graanelevators
in de Rotterdamsche haven gebeurde of
sloeg ze kapot, zooals wei met een bag
germachine in de veenderijen is ge
schied.
In het tijdschrift „Nederiandsehe
Fabrikaat" toont de heer G. de Clercq
echter aan, dat de machine volstrekt
niet de vijand der arbeiders is, hun
veeleer werk verschaft dan werk ont
rooft. Hij noemt het onwaar, dat de
machinalisatie de werkeloosheid in de
hand zou werken. Veeleer is het tegen
deel het geval. Een fabriek, die honderd
man werk geeft, voert machines in, die
vijftig man overbodig maken. De helft
wordt dan ontslagen en de fabriek be
houdt dezelfde capaciteit, hetzelfde
vermogen, om zekere hoeveelheid voort
te brengen. In werkelijkheid gaat liet
anders. Door de invoering van machi
nes daalt de kostprijs en neemt het con
currentievermogen toe en moet de ca
paciteit al spoedig .uitgebreid worden.
Daarmee wordt aanstelling van
nieuwe arbeiders noodig. Zonder de
machines zou het bedrijf ten slotte on
dergaan, omdat het niet meer in staat
zou zijn te concurreeren en dus alle ar
beiders ontslagen worden. Invoering
van machines geeft, zoo al niet dadelijk
toch op den duur, meer werk. Wanneer
men thans nog even duur werkte als
een halve eeuw geleden, zouden ver-
chillende bedrijven nog maar een klei
nen omvang hebben. Daarom moet de
machinalisatie door de werkgevers be
vorderd en de werknemers toegejuicht
worden.
Dat is een gansch andere beschou
wing dan de gebruikelijke. De machine
is niet een vloek voor den arbeider, ze
ontneemt niet maar brengt nieuwe
werkgelegenheid. Waarschijnlijk is de
beschouwing van den heer de Clercq
wat te optimistisch. In den eersten tijd
der invoering ontneemt de machine
aan meerdere arbeiders wel werk en
brood. Maar het is zeker juist, dat ze
goedkooper werkt, den prijs doet da
len, de vraag toenemen en daardoor
nieuwe werkrachten noodig maakt.
IN EN OM DE VISSCHERSHAVEN
TE IJMUIDEN.
IV.
Indien aan den toestand in de Vis-
schershaven niets gedaan wordt, dan
wordt eene bespreking daarover al
licht eentonig. En die toestand wordt
inmiddels hoe langer hoe meer onhouti
baar!
In de laatse weken zijn er nog wel
enkele Ilollandsche trawlers ter vis-
scherij uitgevaren; toch ligt het mee-
rendeel der Hollandsche IJmuider-
vloot thans stil.
Voor de IJmuider-vloot zal het nu
wel heeten: „Het seizoen is afgeloo
pen". Laten wij echter met nadruk er
op wijzen, dat trawlvisscherij nooit
seizoen-visscherij was.
Ook aanschouwen wij in de haven
niet een demonstratief stilliggen.
De aangevangen vacantie voor de
1 Jmuider-trawler-bemanning is geen
vrijwillige, doch wordt een ware ramp.
De nevenbedrijven en de neringdocn
den in IJmuiden worden er ook ten
zeerste door getroffen.
Vreemde, buitenlandsche vischaan
voer domineert thans in de Rijksvis-
schershaven!
De hadhotels gaan dezer dagen open,
echter niet voor het Hollandsche zee
banket!
Wel is de verlaging der vrachttarie
ven op de spoorwegen door Nederland
dezer dagen in werking getreden. En
zoo hierin van regeeriugswege aan ge
werkt mocht heeten, dan zou men onze
Regeering daarvoor een dankbetuiging
niet mogen onthouden. Eere, wien eere
toekomt! Want vrachtverlaging voor
vischvervoer heeft z'n beteekenis voor
de Hollandsche IJmuider-visscherij.
Edoch, welk eene ironie, juist nu
buitenlandsche vreemde vischaanvoer
te IJmuiden het rijk alleen heeft, zoo
ongeveer!
Een Hollandsch spreekwoord zegt:
Wie zee houdt, wint de reisl
Heiaas 't is ditmaal niet de Hollan
der!
Er klinkt voor onze IJmuider-vloot
an regeeringswege dan ook geen aan
moedigend:
IJmuiden cloeck, hou zee!!!
Zullen wij te IJmuiden ook niet ge
dwongen worden onze schepen voor een
appel en een ei af te staan aan de met
alles in de hand gewerkte buitenlan
ders? Want, wel ingelicht, onderhan
delt men tegenwoordig diplomatiek
over, doch zonder ons met het buiten
land!
Misschien zullen ze van het buiten
land uit onze schepen ook nog wel wil
len charteren.
Dan zullen de Hollandsche beman
ningen al of niet ondersteund uit
de werkeloosheidskassen waarvan de
bodem zichtbaar wordt het nog moe
ten aanzien, dat onze schepen met
vreemden, buitenlanders worden be
mand!
En wanneer die buitenlanders over
enigen tijd, als de ÏJmuider visscherij
dood en begraven ligt, eens believen
weg te blijven, nu eens niet langs di-
plomatieken weg op verzoek, doch door
plotseling zicli wijzigende toestanden
en uitsluitend geleid dGor hun eigen
belang, zitten wij dan te IJmuiden
niet met een Rijksvisschershaven-be-
drijf, dat geen reden van bestaan meer
heeft?
Of zal er dan van regeeringswege tot
die buitenlanders nog het diplomatiek
verzoek gericht moeten worden op
IJmuiden te blijven varen onder aan
bieding van verdere facileiten, welke
men den landgenoot onthield?
Zullen dan b.v. de retributie-gelden
worden verlaagd in stede van ver
hoogd?
Bij het verleenen van steun van re
geeringswege aan de Hollandsche
I Jmuider-visscherij, zoolang ze nog
©eft, is -het plotseling wegblijven van
buitenlandsche trawlers geen gevaar,
hoogstens een reden om steunverlee-
ning overbodig te maken.
Beter vandaag dan morgen zou er
van regeeringswege gesteund en zou
den er afweer-maatregelen getroffen
moeten worden, zóó, dat althans in de
ze zomermaanden het iJmuider-Vis
scherijbedrijf met eigen vloot voor een
goed deel aan den gang kon blijven.
Al bleef de buitenlander dan uit
eigen beweging eens niet weg, dan zou
hij in zekeren zin gedwongen zijn gel
delijk bij te dragen om ons het vissche
rijbedrijf ook te kunnen doen volhou
den.
Afweren behoeft geen absoluut yer
bieden te zijn. Van de kant van het
Rijksvisschershaven-bedrijf zou men
heel gauw en gemakkelijk tot de we
tenschap kunnen komen, waar het
eigenbelang van den vreemdeling op
houdt, om IJmuiden met een noodlottig
bezoek te vereeren. En men zou van
die kant dan naar omstandigheden ac
tief kunnen handelen.
Jan Salie behoort volgens Potgieter
op een hofje!
(Jan, Jannetje en hun jongste kind)
Op het Binnenhof behoort hij echter
zeer zeker niet te zetelen en feite
lijk moest er in IJmuiden *ror Jan
Salie ook geen plaats zijn!
Indien afweermaatregeleu, tagen
vreemde overheersching, van regee
ringswege uitblijven, dienen dan
I Jmuidenaren, die daartoe in do gele-
genhed zijn, niet zelf de hand aan den
ploeg te slaan?
Wie zal ten slotte iets doen??
Janmaat moet zee houden!
X.
V.
Spaarnberg het Noothof.
De Duinbeken.
De Pinksterdagen zijn voorbij met hun
drukte, reizen en trekken van men-
schen; ook de bosschen en dreven van
Kennemerland in 't algemeen en van
Santpoort en Bloemendaal in 't bizon
der waren getuigen van een druk be
zoek, hoewel slechts een klein gedeelte
der menigte aan het stille bosch de
voorkeur gaf boven de publieke wegen.
Eerst de nacht maakte een einde aan
het getoeter der claxons van auto's en
motorfietsen en de schellen der gewone
rijwielen, die het gekweel der vogels
voor een tijd overstemden. Onze tocht
begint thans aan het station Santpoort
lat in vergelijking met andere soms
belangrijker plaatsen wegens zijn bouw
en ligging keurig is ingericht. Op het
perron staande zien wij reeds links en
rechts het groene bosch en vriendelijke
landhuizen aan den kant van da Jan
Gijsenvaart, zoo heet hier het I tuurt-
schap. Wij steken de spoorlijn ov er en
gaan een wijle noordwaarts o n het
aan beide zijden van den weg g degen
vorstelijk „Spaarnberg" te bewonderen
Spaarnberg is een buitenplaats dia dag-
teekent uit het begin der 19e eeuw.
Omstreeks het jaar 1880 werd h< t hee
renhuis dat aan de lage zijde ten tosten
van den stationsweg ligt, in den tegen-
woordigen staat gebracht. Behalve
prachtig hoog geboomte, roode en wit
te kastanjes, bruine en gewone beuken,
bezit het een groote hertenkamp, en
ooral prachtig waterwerk. Lij de
Zwitschersche Chalet begint ret Is een
groote vijver, die eigenlijk een duin
beek is en ontstaat door het water dat
uit de duinen vergaderd wordt.
Het aantal beken dié in de duinen
ontspringen is groot, doch de waterlei
dingen zijn oorzaak dat ze veel spoedi
ger droog zijn dan vroeger hel geval
was. In ouden tijd bevonden or zich
aan den voet der duinen, juist op de
mooiste natuurplekken bleekewjen en
wasscherijen die zich van het heldere
water der duinbek'en bediend; n. Dat
duurde zoo voort tot het begin der 19e
eeuw toen men tot de conclusie kwam
om de bleekerijen te vervangt n door
lusthoven en buitenplaatsen. Met de
buitenplaats „Spaarnberg" w as dit
ook het geval, die werd aangelegd op
en bij het terrein van «en voovmalige
bleekerij. Grillig zijn de talrijke duinbe
ken in hun loop, eerst smoorde in oude
tijden hun water in'het aan den voet
der duinen gelegen veenmoeras. nader
hand wist men het water der beken af
te leiden in vaarten die op hun beurt
zich in de groote wateren ontlastten.
Ontelbare plaatsen leenden hun naam
aan de beken uit het duin ontsprongen,
b.v. „Velserbeek", „Beeckesteyn",
„Beekvlied", „Scheijbeek", „Beek en
Duin", „de Beek", maar ook naar de
vroegere bleekerijen, zooals: „Bleeken-
hove", „Bleek en Berg" enz. De buiten
plaats „Spaarnberg" onder S uup >ort
vormt met de belendende bosschen van
heè Neethof en het schoon gelegen
„Boschbeek" en „Zorgvrij", een heerlijk
complex van bosschage en woeste na
tuur. Eigenlijk sluit het zich ook ver
der, geheel aan bij de Bloemendaalscho
dreven, die langs den duinkant voorbij
het Kasteel van Brederode beginnen.
Ook hier overal rijke afwisseling van
