„De Wiskottens'
RAADSO VERZICHT.
„Een half millioen subsidie"
Als iemand door het ijs zakt en hem
wordt de reddende hand toegestoken,
dan zal hij niet vragen of die hand
Roomsch, Protestansch, Luthersch of
Oud-Roomsch is.
Doch als de edelmoedige redder voor
zijn daad een groote belooning of de
hand van een rijke dochter eischt en
den geredde bij nader onderzoek is
gebleken, dat onder het ijs, waar hij
doorheen zakte het water ter nauwer-
nood diep genoeg was om het hakke-
bandje van zijn schaats onder te dom
pelen, dan verschijnt de edelmoedige
redding in een ander daglicht en is
de menschlievende daad blijkbaar
meer om de zilveidingen of terwille
van de smeer geweest, dan een spon
tane uiting van menschlievendheid.
In dit licht is de stichting van een
Roomsch-Katholiek ziekenhuis in de
ze gemeente door een aantal raads
leden bezien en we gelooven inderdaad
niet zonder reden. De hardnekkige po
gingen van Roomsche zijde om hier
een ziekenhuis te stichten onder zoo
danige voorwaarden, dat van een
ander confessioneel of gemeentelijk
ziekenhuis feitelijk en financieel geen
sprake meer kan zijn, bevestigd die
opinie van een aantal raadsleden.
De redeneering, dat een half ei beter
is dan een ledige dop, houdt niet altijd
steek en zeker niet als men voor dat
halve ei den prijs moet betalen van
een geheele kip.
Deze ziekenhuisstichting heeft reeds
zooveel stof doen opwaaien ondanks
nog slechts het brieschje was opge
stoken als voorbode van den naderen
den geweldigen storm, dat wij, als ver
slaggever van een neutraal blad voor
zichtig moeten zijn om ons niet door
persoonlijke gevoelens bij de beoor-
deelng van deze materie te doen beïn
vloeden. Doch tot enkele opmerkingen
onzerzijds heeft deze zaak toch wel
reden gegeven al mogen we voor de
meeningen in den raad van onze
volksvertegenwoordigers verwijzen
naar het opzettelijk zeer uitvoerig ge
schreven raadsverslag.
De eerste indruk, die de behandeling
van deze zeer ernstige zaak op het
publiek heeft gemaakt is deze: dat
deze aangelegenheid op echt Room
sche wijze is behandeld, d.w.z. zóó
lang stil in het geheim gewerkt, tot
men hen aan wie de beslissing was,
voor een fait accompli kon stellen en
dus de gelegenheid is onthouden daar
over het volle licht te laten schijnen,
ook van andere dan direct belangheb
bende zijde.
Bovendien is de indruk gevestigd,
dat de tegenwoordige raad niet is de
weerspiegeling van de gedachte die in
onze gemeente het meest op den voor
grond treedt.
De Voorzitter zeide: „de gelegenheid
biedt zich aan" en de vox populi zegt:
„de gelegenheid maakt denof
wat wij wat meer parlementair willen
zeggen: „men heeft de gelegenheid aan
gegrepen om uit het heete ijzer een
stuk werk te smeden, waarvoor men
het niet had verhit."
Met andere woorden, de raad heeft
van een toevallige en wellicht niet
spoedig wederkeerende constellatie
handig gebruik gemaakt iets vast te
leggen, wat onder andere omstandig
heden allicht niet, althans niet zoo
weinig voorbereid, tot stand gekomen
zou zijn.
We zijn allerminst tegen een Maria-
stichting in deze gemeente, als er geen
andere kan komen. De vraag moge
echter gesteld worden of de behoefte
aan zoodanige stichting op dit mo
ment zoo dringend naar voren is ge-
Komen, dat „op deze wijze" een zoo in
grijpend besluit moest worden geno
men.
De Mariastichting te Haarlem heeft
bij zeer velen in onze gemeente een
goeden naam. Dit moge vertrouwen
geven, dat ook de stichting hier aan
hen die haai* behoeven, bevrediging
zal geven. Doch de noodwendigheid
wordt over het algemeen niet zóó ge
voeld, dat men als het ware het over-
groote deel der inwoners een stichting
opdringt, die men liever niet zag ko
men.
Toch gingen bij vele raadsleden de
bezwaren niet in die richting, doch wa
ren deze meer gebaseerd op de overwe
ging, dat de omstandigheden waaron
der en de wijze waarop de raad van
zijn toevallige rechtsche meerderheid
gebruik ging maken om uit religieuse
en partijoverwegingen de gemeente
aan banden te leggen. Vijftig jaar sub
sidie en formeel in geen 10 jaar, doch
feitelijk in geen 50 jaar meer gelegen
heid een andere stichting te bouwen
lijken ons ook zeer bezwarende bepa
lingen. Ook dat voor zoo'n belangrijke,
financiëele zaak niet het oordeel van
de financiëele commissie is gevraagd,
noch dat rekening is gehouden met de
in tegenovergestelde richting gaande
meening van de ziekenhuiscommissie,
waren terecht klemmende argumenten
voor deze doordrijverij. Vijftig jaar
lang een subsidie van f 10.000 waarvan
wellicht in de eerste plaats zieken
fondsen de voordeelen zullen genieten,
zal dunkt ons in deze tijden van alge-
meene malaise in gemeentefinanciën
dunkt ons nog wel tot eenige beden
king te kunnen aanleiding geven bij
Gedeputeerde Staten of deze uitgave
dringend noodig is en geen uitstel kan
lijden.
Men mag het betreuren, dat van
rechtsche zijde niet de minste notitie is
genomen van de klemmende betoogen
der heeren Roelse, Sluiters en Schil
ling, al schemerde tusschen de woor
den van den laatste dikwijls een per
soonlijke antipathie tegen de in deze
gemeente toenemende invloed der
Roomsch Katholieken op het open
bare en intieme leven der gemeentena
ren.
Triomfantelijk waren van het begin
tot het einde der zitting de gezichten
van de Roomsch Katholieke raads
fractie, omdat zij van deze voor de ge
meente Phyrrus overwinning verze
kerd waren. Doch opvallend, ja zelfs
eenigszins stuitend was het, dat niet
een der R.-K. raadsleden het de moeite
waard achtte er nog een woord aan te
besteden en de heer Vermeulen de
Antirevolutionair hadden aangezocht
en bereid gevonden voor Rome op den
bres te springen, wat hij met een vuur
deed, zooals geen katholiek raadslid het
had kunnen of durven doen.
't Was begrijpelijk, dat men van
linksch deze zaak niet onbesproken
wou laten, doch hooger, hautainer had
den we het gevonden, als de geheele
linksche raadsfractie evenals de
R.K. fractie gedaan heeft, de zaak dood
gezwegen had en vóór de stemming en
bloc de raadszaal had verlaten. De tri-
umf zou dan zeker voor goed een bitte
ren nasmaak gelaten hebben.
Dat de Voorzitter, die ongetwijfeld
uit eerlijke overtuiging dit plan heeft
bevorderd, niet heeft willen zwichten
voor den drang tot meer openbare be
sprekingen door tijdelijke aanhouding,
zal menigeen in de gemeente bevreem
den, evenals de houdng van den heer
Tusenius.
Maar de zichtbare angst, dat uitstel
tot tijdelijk afstel zou kunnen leiden
heeft tot deze onsympathieke wijze van
behandeling geleid. De gelegenheid is
benut en goed.
We hebben onderscheiden vooraan
staanden uit de burgerij over deze zaak
gesproken en allen waren het met
ons eens dat geen vooroordeel of voor
ingenomenheid tegen de Haarlemsche
Mariastichting de meening beïnvloed
de, doch uitsluitend de overrompelen
de manier van handelen.
Voor het werkloozendebat verwijzen
we naar het verslag.
De Overzichter.
Mej. C. Wijnberg alhier is geslaagd} Willi X X UI
ÏÏÜ5L. hew,P.ip,0!T'a A'^en0g"f^ 5ys,teemj Stel niet uit lid te worden ▼an he
Witte Kruis tot dit noodig Is. Ziekfc
PLAATSELIJK NIEUWS.
IJMUIDEN.
Errata.
Verduistering, in ons vorig nummer staat
een berichtje betreffende verduistering door
zekere V., een Duitscher, bedrijfsleider bij
den sluisbouw, dit moet zijn een hoofd
machinist bij een onderaannemer van de
sluisbouw.
StoizeWery, alsmede voor het Certificaat
voor Machineschrijven volgens Wery's
Tienvingersysteem (Blindschrijven).
Concert „Kunstkring".
't Is reeds geruimen tijd geleden, dat wij
een concert van de Kamermuziekvereeniging
„Kunstkring" bijwoonden en zoo lang
zamerhand was men er aan gewend geraakt
de kunstkring te hooren uit de donkere
diepte in Thalia bij haar welwillende mede
werking ter gelegenheid van tooneelwed-
strijden, waar ze helaas maar al te dikwijls
moet dienen om het reuzengesnater in de
zaal te accompagneeren. Dan word; er het
hardst geapplaudiseert door hen, die er het
minst naar geluisterd hebben.
Het warm applaus na de diverse orkest
nummers op het concert van Dinsdagavond
in het gebouw voor Christelijke Belangen
was een spontane uiting van waardeering
na aandachtig luisteren, wel een bewijs dat
de „Kunstkring" gewaardeerd wordt door
hen, die uitsluitend om het vocale en in
strumentale gegeven komen. Daarom is dit
concert in zooveel opzichten te prijzen,
omdat zoowei de „Kunstkring" zelve, als
de welwillende medewerkende solisten veel
lof hebben ingeoogst
Een belangrijk deel daarvan is ten deel
gevallen aan Mej. J. Bacilet, sopraan te
Amsterdam, die onder haar schuilnaam
„Nachtegaal" op het program vermeld stond
en inderdaad soms met haar wonder mooie
coloratuur en zuivere klanken aan den
grauwen zanger deed denken, zij werd
artistiek begeleid door Mej. de Leeuw,
eveneens uit Amsterdam en beide kunste
naressen hadden een welverdiende bloemen
hulde in ontvangst te nemen.
De heeren J. Muntendam en P. Visser,
beiden medewerkers in de Kunstkring ver
gasten ons op een goed en zuiver gespeeld
Duo Symphonique waarbij we de eerste
viool wel wat krachtiger hadden gewild.
komt onverwachts, het noodlldmut
schap kost u dan f 4.—,
Voor f 1,50 Contributie per jaar dm
3 cent per week is men lid en heeft dai
recht op kostelooze hulp van een de.
wijkzusters en tevens gebruik van vei
pleegmateriaal.
Opgave van lidmaatschap gellevi
men te richten aan den Administrates
den heer J. F. de Liefde, Lagerstraat 1;
te Velieroord.
IJmuidens A Capellekoor.
Bovengenoemde vereeniging herdenkt
eerstdaags haar 5-jarig bestaan en zal ter
gelegenheid hiervan een feestconcert
organiseeren.
Misschien was zijn plaatsing links achter de
B,j Kon. besluit ,s aan den hchlwachter pian0 nid a| fe ^tig
De heer Vlessing, directeur van de kunst
verbonden aan de kring, leide met vaste hand zijn orkest,
waarin ook het koper zeer gunstig uitkwam
De stoomdrifter Java IJ.M. 340 van de jeen goedgeslaagd concert, dat zeer veel
Oceaan Visscherij Mij. is gistermorgen bin-h-1»""-»»11'""
eeremedaille in brons,
Orde van Oranja-Nassau, verleend.
J'
nengekomen met een mijn aan boord, welke
in de netten was opgehaald. Door Marine
personeel uit Leiden is de mijn van boord
gehaald en gedemonteerd.
Aangifte werd gedaan dat ten nadeele
van K. K., opvarende van den stoomtrawler
Derika XII IJmuiden 125 een zak met
goederen enz. is ontvreemd. De politie
doet onderzoek.
Tot bestuurslid van Patrimonium is
gekozen de heer C. van der Steen. Her
kozen werd de heer H. J. Fidder. De ver
gadering herkoos vervolgens als voorzitter
den heer J. Feitsma.
Leger des Heils.
De Zelfverlochenings-Aanvrage van het
Leger des Heils wordt, volgens een ons ge
zonden bericht, gehouden van 8-22 Maart a s.
De opbrengst van deze Aanvrage komt hiej; binnenkort zullen openen,
het werk in Nederland en het Zendingswerk
gelijkelijk ten goede. Het eigenaardige bij
deze poging is dat de Heilsoldaten een
deel van 't geen zijzelf geven bijeenbrengen,
door zich tijdens de Z.V.-Week een en
ander te ontzeggen, en het aldus bespaarde
te geven voor het werk. Op die wijze wordt
binnen Legerkr ngen een niet onaanzienlijk
aandeel in het Z.V.-fonds bijgedragen.
Kunstavond S. D. A. P.
De vorige winter had de afd. derS. D. A. P
alhier eenige avonden georganiseerd waa
de heer J. Sternheim uit Amsterdam ovt
Multatuli declameerde.
Dit jaar zijn, eigenlijk als een vervol)
daarvan, een 2 tal avonden met denzelfder
declamator gewijd aan „De opstandelingen'
van Henriëtte Roland Holat en „Allerzielen'
van Heyermans.
De zaal van Flora was vrij goed beze
toen de voorzitter, de heer P. Schaar
Dinsdag het eerste samenzijn opende doch
alvorens den heer Sternheim het woord t<
geven, wees op de actie inzake de subsidii
voor een R. K. Ziekenhuis en de aanwezige!
opwekte daaraan deel te nemen. In d<
pauze zou een lijst rondgaan om adhaesii
te betuigen.
Daarna begon de heer Sternheim metei
op te wijzen dat elke levensbeschouwing
een ideëele achtergrond moet hebben. Dil
bewijst de katholiek als hij de kunstwerken
der middeleeuwen een getuigenis der cul
tuurkracht van het katholicisme noemt. Zoc
moet ook het socialisme een cultuur-bren
gende kracht bezitten,
i Dat ze die kracht heeft bewijzen letter
kundigen als Multatuli, Roland Holst, Gorter,
van Kollem, Adama van Scheltema en
Heyermans die in of onmiddellijk bij de
socialistische gelederen staan of stonden.
Mevrouw Roland Holst, de uit burgerlijk
milieu tot de arbeiders neergekomen dich
teres, wonderlijk begaafde vrouw, getuigd
er van dat het socialistische ideaal haar
kunst bezielt, dat zij het doodende ziet der
leuzel'art pour l'art.
In „De Opstandelingen" beschrijft zij de
mislukte revolutie in 1905 van het Russi
sche volk. Deze revolutie was vooral daar-
VELSEROORD. om merkwaardig omdat het de eerste zuiver
proletarische revolutie ter wereld was.
arvergadermg. j De dichteres heeft dit gegeven verwerkt
De afdeeling van de Ned. Vereen, tot in een drama van 3 bedrijven, een tooneel-
afschaffing van Alc. Dranken hield Vrijdag spel dat volgens den spreker die er zelve
'avond haar Jaarvergadering voor leden en in opgetreden is, omstreeks 1912 opgevoerd
lezers van de Blauwe Vaan in de zaal werd met groot succes om het er uit
„Flora". Na een openingswoord van denblinkende sentiment, doch als technisch
voorzitter, den heer G. Blaas, gavstn de speelbaar stuk niet juist geslaagd kan heeten.
dames Reymus en Nanning van SantpoortMet verschillende citaten uit een boek van
eenige muzieknummers voor viool en piano,den tegenwoordig bekenden sovjet-leider
die veel applaus oogsten. iTroizky, dat deze destijds over die dagen
De heer IJ. J. Reitsma hield een causeriein Rusland geschreven heeft bewees de
over den drankstrijd, waarin hij wees op de declamator hoe zuiver deze Nederlandsche
nieuwe acties voor de leden, als de strijd voor vrouw die gebeurtenissen in haar kunstwerk
Plaatselijke Keuze en de actie voor beperkte heeft geteekend. Uit het stuk zelve decla-
kroegsluiting, die de Drankweer-comité's meerde hij uit alle bedrijven eenige passages
die, en door hun inhoud, en door de wijze
De heer Leo Peelen van Beverwijk wist waarop het weergegeven werd, den hoor-
met zijn voordrachten de aanwezigeti aan- ders bracht de sfeer van het revolutionaire
genaam bezig te houden. Tenslotte sprak verzet dat in 1905 tevergeefs en in 1917
de voorzitter nog een woord, waarin hij geslaagd, getracht heeft het absolutisme
vooral de arbeiders opriep om mede te van den Russischen tsaar te breken,
strijden. Het was een avond van genieten die
Voor de kinderen was er nog een aardige zeer zeker al de aanwezigen er toe zal
verrassing, waarbij velen een prijsje ver- brengen den 2en avond van deze serie ook
wierven. bij te wonen.
belangstelling heeft getrokken en terecht
Op het programma was verzuimd het
uur van aanvang te vermelden.
door
RUDOLF HERZOG.
HOOFDSTUK II.
„De menschen moeten zich in den
schaftijd kunnen ontspannen. De oefe
ningen zouden jullie extra kunnen
houden. Alles op z'n tijd."
„Zeg dat moeder toch."
„Ik zal wel oppassen. Wel? Heeft de
post goed nieuws gebracht?"
„De bestellingen met vlugge leve
ring hoopen zich op. Als we ons maar
niet te vroeg verbonden hebben."
„Ach, onzin. Wij leveren wat maar
verlangd wordt." Hij zat over de brie
ven gebogen en las bladzijde na blad
zijde.
„Goed Uitstekend Wat? De
prijzen drukken"? Onzin. Ah zoo, bij
zulk een post Dat loont gauw mo
gelijk. Verdomd!" Hij sloeg met de
vuist op een brief.
August Wiskotten hief zijn glad ge
schoren gelaat op en wierp een snellen
blik op de deur, die het pariculiere
kantoor van het groote kantoor scheid
de.
„Gustav!"
„Hè? Wat is er dan? Koralen zingt
men in de kerk, maar niet in den han
del. Wat zeg je toch wel van die
spoorwegdirectie? Weigert kortaf te
verkoopen! Wil ons uithongeren! Wil
ons den nek omdraaien! Oho! Dat
willen we zien!"
„Heb ik je niet gewaarschuwd, Gus-
stav? Eerst het achterland hebben,
eerst bouwen, dan de nieuwe machine
en dan de nieuwe verbindingen met
het buitenland?"
„Loop naar de maan met je praatjes.
Verbeeld je, dat we die prachtige be
stellingen onzen neus voorbij hadden
laten gaan! Jij bent toch ook koopman,
sluwer dan Mozes en de Profeten.
„Mijn koopmansinstinct heeft met
den bijbel niets te maken."
„Nee, dat kan zelfs je vijand je niet
ten laste leggen. Laat nu dus eens den
koopman spreken."
„We moeten er een mouw aan pas
sen. We moeten iets vinden, waarmee
we de spoorwegdirectie ergeren, totdat
ze een toontje lager gaat zingen."
„Ergeren!" Gustav Wiskotten was
opgestaan. En toen lachte hij zijn luid-
sten lach. „August, die zonde heb jij
op je geweten. Ik ben Adam, de ver
leide. Laat mij nu mijn gang maar
verder gaan."
„Als je zoo redeneert, is alle handel
en wandel zonde. Zaken zijn zaken.
Die hebben hun eigen moraal."
„Bravo! Dat van gisteren schijnt je
geen kwaad gedaan te hebben. Waar
zijn Wilhelm, Fritz en Paul toch?"
„Wilhelm is voor de staalkaarten
in de boekbinderij. Paul zit op het
kantoor en Fritz is op zijn laboratori
um in de ververij. Alles in orde."
Gustav Wiskotten schoof zijn hoed
achterover en verliet peinzend het ver
trek. Nadenkend stak hij het fabrieks-
plein over, liep de ververij om en stond
aan de Wupper, die het terrein van
achteren afsloot. Ziedend schoot de
stoom uit de afvoerbuizen der ververij
in het donkere water en veranderde
het in dik, vettig schuim. Bruisend
stroomden de roode, blauwe en zwar
te stroomen uit de ververij in den
vloed, die sinds bij ten gebruike der-
industrie van bet Wupperdal gesteld
was, geen enkel zuiver dvoppeltje meer
met zich voerde. Aan den anderen
kant der Wupper, op ver zich uitstrek
kende weiden, oefenden de Banner
bleekers bun bedrijf uit; aan dezen
kant, naast de veiverij der Wiskot
tens, gebruikte de spoorweg den lager
gelegen grond om massa's asch neer-
te werpen.
Lang stond Gustav Wiskotten aan
den vochtigen oever co keek de rivier-
op. Zonder het groote, braak liggende
stuk land naast de ververij, was de
uitbreiding der fabriek tot staan ge
bracht. Wie had dat kunnen voorzien?
Zeer bescheiden waren de oudelui hier j
vijf-en-twintig jaar geleden begonnen
en hadden hun bedrijf zeer langzaam,
naar gelang van de jaarlijksclie vei--
diensten, uitgebreid. Toen Gustav Wis
kotten, nauwelijks mondig geworden,
Emilie Scharwacher trouwde, had hij
doorgedreven, dat haar geld in het be
drijf gestoken en er meer grond aange
kocht werd. Hij zag nog den verschrik
ten blik van zijn braven vader voor i
zich.
„Jong, jong," had de oude hoofd- j
schuddend gezegd, „dat bouw je van
je leven niet vol. Als het zoo ver is, zijn I
onze botten reeds lang vergaan."
En heden?
Een hoogmoedige, woeste trots maak
te zich van r! en peinzenden man mees
ter en zetelde zich op zijn voorhoofd.
Zoo ver was het gekomen 1 Dat was
zijn werk! Hindernissen bestonden er
voor hem niet! „Waarvoor ben ik dan
anders op de wereld?"
Nog eenmaal nam zijn blik het aan
grenzende stuk land op. De blik van
den eigenaar. Toen stiet hij de deur
naar de ververij open.
Eene seconde lang kon hij in den
dichten, witten damp, die het vertrek
vochtig warm tot in de uiterste hoe
ken vervulde, niets onderscheiden.
Toen werd hij werklieden gewaar, die
in hun zwarte wanten van brandne
telwol bij de kuipen en tobben bezig
waren, waarin de kleurbaden pruttel
den en de stoompijpen zulk een lielsch
lawaai veroorzaakten, dat het geluid
der verfstokken, die het garen over de
randen der kuipen sloegen, nauwelijks
te vernemen was. „Hei Is Kölsch
daar?"
„Niet gezien!" „Mijn broer Fritz?"
„Boven!" En het lawaai ging voort.
Gustav Wiskotten steeg boven de
dampende watermassa's naar omhoog.
Een onhandig gevoerde verfstok trof
hem in de zijde. „Hopla," zeide de ar
beider. „Ezelskop," beantwoordde
Gustav de verontschuldiging. Daarme
de was de zaak afgehandeld.
Boven, in het kleine laboratorium,
trof hij Fritz. Met hoog opgeborstelden
knevel zat hij over een bord gebogen
en beet op een haring, dien hij met de
vingers stuk trok. Voor hem stond een
half leeg gedronken bierglas. „Zeg 's
even, je vergist je zeker, je bent hier
niet in het bivak."
„Laat mij begaan. Katterigheid
vraagt -daar niet naar."
„Maar ik wel. Na een feestdag kun
nen we hier geen katterigheid gebrui
ken."
„Dat is te dwaas om op te antwoor
den."
„Je gedrag is alles behalve zooals
het hoort, m'n jongen!"
Fritz Wiskotten sprong op. „Wat
mankeert jou? Ik ben hier even goed
baas als jij."
„Zoo! Toon dat dan in de eerste
plaats aan de arbeiders. Als die met
een doezelkop op de fabriek komen,
jagen we hen naar huis. Zich haring
laten halen's Morgens om negen uur
De ververs zullen je uitgelachen heb
ben."
„Dat kan mij geen steek schelen." j
„Maar mij wel. Hij, die baas wil zijn,
moet in het oog zijner werklieden geen
t enkele fout hebben. En al barst je
hoofd van katterigheid, dan mag je
het nog niet toonen. Jij moet overal de
sterkere zijn. Dat is een eerste ver-
eischte."
Fritz Wiskotten dronk woedend zijn
bier op.
„Heb je Kölsch niet gezien, Fritz?"
„Nee. Wat is er met hem?"
Wordt vervolgd.
