HET NIEUWE AVONDBLAD
Mensch en machine in
verbond met de natuur.
'19e JAARGANG No. 240
WOENSDAG 15 AUG. 1934
IJMUIDER COURANT
ABONNEMENTEN: per week 10 ets., per maand
40 cents plus 2j4 cents incasso, per kwartaal 1.20
plus 5 cents incasso, losse nummers 3 cents.
Kantoor: Kennemerlaan 42 - IJmuiden - Telef. 521
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courantuitgaven en Algemeene Drukkerij N.V.
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
ADVERTENTIEN: 1—5 regels f 0.75. Elke regel meer
15 ct. Bij abonnement belangrijke korting. Adverten
ties van Vraag en Aanbod 1-3 regels 25 ct., elke regel
meer 10 ct. Ingezonden mededeelingen dubbele prijs.
ALLE ADVERTENTIëN, OPGEGEVEN VOOR DIT BLAD WORDEN KOSTELOOS OPGENOMEN IN DE NEVEN-EDITIE HET NIEUWE AVONDBLAD DE KENNEMER COURANT.
Alle abonnés van dit blad zijn. zoodra zij 14 dagen als zoodanig in de registers
gijn ingeschreven en verder op voorwaarden, die van tijd tot tijd gepuDliceera
en ten kantore van dit blad gratis verkrijgbaar zijn. kosteloos verzekerd tegen
de gevolgen van ongevallen voor de navolgende bedragen:
2000.— bij algeheele invaliditeit; 600.— bij overlijden; 400.— bij verlies van
een hand, voet of oog; 250.— bij verlies van een duim; 150.— bij verlies van
een wijsvinger; 100.— bij breuk van boven- en/of onderarm; f 100.— bij break
van boven- en/of onderbeen; 50.— bij verlies van een anderen vinger. Tenge
volge van spoor-, tram- of autobusongeval; 5000.— bij overlijden van man en
vrouw belden; 3000.— bij overlijden van den man alleen; 2000.— bij over
lijden van de vrouw alleen. Opvarenden van visschers-, marine-vaartuigen
enz. 400.bij verdrinkingsdood door ongeval tijdens de vaart, tot een
maximum van 2000.—, indien hetzelfde ongeval den dood. van vijf of meer
abonnés mocht tengevolge hebben.
Alleen de abonné(e) zelf is verzekerd, behoudens het vermelde omtrent spoor-,
tram- of autobusongevallen. Polls is niet noodig. Uitkeeringen krachtens
deze verzekering worden gewaarborgd door de Nieuwe H.A.V.-Bank te
Schiedam.
IJMUIDEN
De invoer van vischmeel.
Vereenigde Staten thans aan de spits.
In het afgeloopen seizoen werd de Neder -
landsche vischmeelmarkt voor een groot deel
voorzien door de Vereenigde Staten. Uit ge
noemd land werd bijna even zooveel ingevoerd
als uit Noorwegen, Groot Brittannië en Cana
da tezamen, welke laatstgenoemde landen in
den regel de voornaamste leveranciers van ons
land zijn. In het eerste kwartaal 1934 werd uit
de Vereenigde Staten 42 pet. yan den totalen
invoer ingevoerd, tegen 7% in hetzelfde tijd
vak van 1933.
Deze wijziging in dë groepeering der landen
van invoer heeft verschillende oorzaken. Ter
wijl de vangst van pilchards in Canada en van
haring in Noorwegen achteruit ging, was de
vangst van sardien aan de Californische kust
abnormaal groot. Daardoor waren de Veree
nigde Staten in staat, aan Nederland het
vischmeel te leveren, dat ons land van zijn ge
wone leveranciers niet kon koopen.
Wat Groot-Brittannië betreft, valt op te
merken, dat in dit land het vischmeel als vee
voeder een grooter rol gaat spelen, zoodat de
Britsche fabrieken aan de binnenlanclsche
markt meer aandacht schenken dan aan de
buitenlandsche.
En ander feit is, dat ook Japan weer als
concurrent op de wereldmarkt optreedt.
Sedert 1931 had ons land geen vischmeel meer
van Japan betrokken, omdat de kwaliteit niet
bevredigend was; sindsdien is de kwaliteit
'echter verbeterd en vindt Japansch vischmeel
weer zijn weg naar ons land.
Hieronder volgt een statistiek van den invoer
van vischmeel in ons land gedurende het eer
ste kwartaal van 1933 en 1934:
1933 1934
tpn x 1000 gld. ton x 1000 gld.
Duitsehland 119 13
Gr. Brittannië 1360 148
Noorwegen
Zweden
Canada
U.S.A.
Japan
Andere landen
1952
220
1291
408
42
147
24
107
39
1031
1220
1191
3082
296
105
94
249
32
Totaal 5392 483 7316 614
Qp het oogenblik beschikt ons land over
groote voorraden, omdat tengevolge van afge
sloten contracten in Mei en Juni tal van la
dingen uit Califorhië verscheept werden. Vroe
ger was Californisch sardienmeel in ons land
weinig gezocht, veel minder dan pilchardmeel.
Over de laatste leveringen uit Californië zijn
de koopers échter zeer tevreden, waardoor de
U.S.A. zijn positie op de Nederlandsche visch
meelmarkt kon handhaven. De laatste Califor
nische noteeringen bedragen 52 doll, per ton
van 1015 K.G. c.i.f. Rotterdam. De Japanners
verkoopen tegen ongeveer f 9-10/- per ton van
1015 K.G. de Noren tegen ca f 90 per ton van
1000 K.G.
ZELFS OOK DAAR ZIJN ZE NIET
VEILIG.
Bij de politie is aangifte gedaan van dief
stal van een rijwielmerk dat met een lederen
étui was bevestigd aan een rijwiel, Het rijwiel
merk werd gestolen van een rijwiel dat met
den trein van Castricum naar IJmuiden werd
vervoerd.
EN OOK EEN FIETS.
Door W., wonende alhier is bij de politie
aangifte gedaan van diefstal van een rijwiel,
dat hij eenigen tijd voor zijn woning in de
Kanaalstraat onbeheerd had laten staan.
STEEDS MEER TRAWLERS.
Er komt elke week meer leven in de brou
werij. Schreven wij in ons blad van gisteren
nog „naar de zestig", over eenige dagen is
dit aantal reeds overschreden en gaan we
dus naar de zeventig.
Naar zee zijn gisteren vertrokken de Azi
muth IJ.M. 195 en de Bruinvisch IJ.M. 195. In
het dok zijn geplaatst de Jenny Elsa IJ.M. 88
en de Irene IJ.M. 89, a.s. Donderdag vertrekt
de Margaretha IJM, 94 en een dag later de
Isabel IJM. 14.
DE HARINGAANVOER IN VLAARDINGEN.
Door de Vlaardingsche haringschepen zijn
tot 10 Augustus j.l. aangevoerd 31560 kantjes
tegen 30564 kantjes in 1933.
Het ongeval bij de Velser pont.
Teraardebestelling der slachtoffers.
Naar wij vernemen, zal de teraardebestelling
van de beide slachtoffers van het ongeval bij
de Velser pont, de 25-jarige Anna Heyneman
en de 32-jarige Helena Henriëtte Siissle heden-
Woensdag-)middag half vier plaats vinden
op de Bijzondere Begraafplaats alhier.
HET ROODE KRUIS.
A.s. Donderdagavond zal een oefening wor
den gehouden van Het Roode Kruis. Samen
komst des avonds 8 uur bij school K.
De post bij den heer Kuiper aan den Wij -
kerstraatweg is verplaatst naar hotel de
Prins.
Ertsaanvoev,
Het Duitsche stoomschip Elise Schulte is
van Narvik aangekomen met een lading erts
voor de Hoogovens.
VLUGGE BELADING TE ARCHANGEL.
Uit Archangel wordt gemeld, dat het be
laden van de houtbooten nog steeds-zeer vlug-
plaats heeft. Zoo wel bij dag als bij nacht
gaat het laden met verschillende ploegen
door. Een in de vorige week vandaar naar
Zaandam vertrokken Nederl. stoomschip had
de volle lading balken in nog geen drie et
malen ingenomen.
NEDERLANDSCHE HARINGSCHEPEN MET
GROOTE VANGSTEN.
De Nederlandsche haringvloot, die thans
voornamelijk vischt langs de EngeLsehe kust
ten W. en Z.W. van Doggersbank, blijkt vol
gens de praairapporten van Hr. Ms. Nautilus
en Vulcanus goede vangsten te maken. Er
werden loggers gepraaid met 450, 500, 390,
430, 350, 420, 375 kantjes en wel op 10 en 11
Augustus j.l. Er kan dus een flinke aanvoer
van pekelharing' verwacht worden.
gemeene ledenvergadering voor, een twee
den urnentuin te doen aanleggen.
Daartoe heeft de N.V. Begraafplaats Wes-
terveld een stuk grond bewesten het crema
torium beschikbaar gesteld. In de toelichting-
op dit voorstel lezen wij:
,.De behoefte doet zich gevoelen aan uit
breiding van de ruimten voor bijzetting van
het stoffelijk overschot. In het columbarium
zijn nog slechts 345 open, 315 gesloten nissen
en 72 plaatsen voor vrije urnen ter beschik
king, zoodat het te verwachten is, dat in 1935
ook de urnentuin zoo goed als geheel in ge.
bruik genomen zal zijn.
VELSEN
SCHOOLVOEDING.
Vorige opgaaf f 671,03.
Sindsdien kwamen de volgende bedragen
binnen: per giro van F. B. f 5.
Ingeteekend op de lijst:
N. N. f 1, Z. f 10, P. K. f 2, N. N. f 1, C. O.
f 2, D. H. B. f 5, X. IJ. f 2,50, M. f 2; N. N.
f 1, J. P. f 2, W. van L., f 2, B. f 2.50, H. 2,50,
de W. f 1, J. D. H._ f 2,50, G. H. f 2.50, J. Z.
f 1„ N. N. f 0.50, J. C. D. f 5, J. K. f 0.50, N.
N. f 0.50, N. N. f 1.
Totaal f 726,03.
Wie heeft nog een pan of emmer in bruik
leen? S.v.p. opgeven Roggeveenstraat 27.
E. VIJLBRIEF, Gironummer 132768.
BURGERLIJKE STAND.
Geboorten: J. A. A. Smit—Boogaardt, d„
Rijksweg 474, Santpoort. H. A. KuypersPal-
lesen, z., Ger. Doustraat 12, IJmuiden. C. A.
SlootjesLipmann, d. Rooswijkerlaan 68, Vel-
sen N. M. VelMarkx, z., Burg. Weer.tstraat 27,
Velsen fJ. W. KoppelmanDe Caster, z., Lu-
meystraat 31, IJmuiden. J. A. G. Hamerpagt
Spanhake, z., Rooswijkerlaan 81, Velsen-N, P.
BruismaVerdikt, z., Achter Stationsweg 41,
IJmuiden. G. DilDekker, z., Wijk aan Zee
en Duin.
Overleden: Anna Heijneman, 25 jaar, onge
huwd, Amsterdam. Helena Henriëtte Siisslle,
32 jaar, ongehuwd, Amsterdam.
DRIEHUIS
UITBREIDING URNENTUIN.
In den in 1933 in gebruik genomen urnen
tuin nabij het crematorium is reeds thans
behoefte aan meerdere ruimte ontstaan. Het
hoofdbestuur der Vereeniging voor Faculta
tieve Lijkverbranding stelt thans aan de al-
FAILLISSEMENTEN.
Door de Arrondissements-Rechtibank te
Haarlem zijn op 14 Augustus de volgende
faillissementen uitgesproke:
1. H. v. d. Aar, koopman 'enaannemer wonen
de te Zandvoort, Kostverlorenstraat 66; curator
mr. J. A. P. C. ten Bokkel alhier;
2. N. J. Postma, matrassenmaker etc. te
Haarlem, Ged. Oude Gracht 72 r., curator mr.
H. J. Simons, alhier.
3. O. Hoogendijk, sleepbootkapitein, wonen
de te Zaandam, Kattegat 25; Curator mr. F.
van der Goot, alhier.
4. Nic. Huyg, expediteur, wonende te Be
verwijk, Groenelaan 45; curator Jhr. mr. L.
U. Rengers Hora Siecama alhier.
Rechter-comm. in deze faillissementen mr.
A. van Rijn van Alkemade.
5. Simon de Jong, slager, wonende te Koog
aan de Zaan Stationsstraat 52; curator mr.
S. Groen, alhier.'
Rechter-Commissaris in dit faillissement
mr. Th. F. Raedt.
Opgegeven worden wegens gebrek aan ac
tief de faillissementen van: 1. C. J. C. Hoo-
jendijk te Haarlem; curator Jhr. mr. W. A.
Baud, alhier.
2. W. J. B. van der Vosse, alhier; curatrice
mevr. C. L. VisSanders alhier.
3. D. van Waard, alhier; curatrice mevr. E.
A. J. Scheltema—Conradi alhier;
4. M. Geutskens, wonende te Haarlemmer
meer( curator Jhr. mr. L. U. Rengers Hora
Sicca-ma, alhier.
Wegens liet verbindend worden der eenige
uitdeeïingslijst is geëindigd het faillissement
van B. de Jong te IJmuiden, gem. Velsen, cu
rator mr. A. W. Hellema te IJmuiden.
De Noorsche reis der Koningin
Uitstapjes in de omgeving.
De Koningin is Maandag j.l. per boot van
Ulvik vertrokken naar de'Eidfjord. Van daar
heeft H.M. zich per auto begeven naar Hau-
gastoel, waarna zij per trein van Haugastoel
is doorgereisd door Geilo, om zich vervolgens
per auto naar Fagernes te begeven, waar de
Koningin heeft overnacht. Dinsdag is H.M.
per auto naar Lillehammer vertrokken.
Een aantal Nederlanders, dat met de Chr.
Huygens een fjordenreis maakte, heeft de
Koningin en de Prinses in Ulvik gezien. Terug
komende te Ulvik van een autotocht, zag men
de Prinses in den tuin van het Brakanes Hotel
wandelen. Onmiddellijk werd het Wilhelmus
ingezet, een attentie waarvoor de Prinses
vriendelijk wuivend dankte. Nauwelijks had de
laatste strofe van ons Volkslied weerklonken
of de Koningin verscheen met klein gevolg. Na
enkele oogenblikken begaf onze Landsvrouwe
zich naar de verzamelde passagiers en infor
meerde belangstellend of de reis naar genoe
gen was geweest en aan welke excursie de pas
sagiers hadden deelgenomen. Inmiddels wa
ren nog enkele barkassen aan den steiger ge
arriveerd onder commando van den lsten Of
ficier Steen. Deze, die eveneens 1ste Officier
was op de Tanimbar, het vrachtschip van de
Stoomvaartmaatschappij „Nederland" waar
mede H.M. de reis naar Ulvik had onderno
men, werd onmiddellijk door de Koningin her
kend en ook hij mocht het genoegen smaken
door de Koningin te worden aangesproken.
Een, langs draadloozen weg overgebrachte foto van de treinramp bij Avignon,
die 8 dooden en 55 gewonden eiscfotej
AGENDA
VOOR VELSEN EN IJMUIDEN
WOENSDAG 15 AUGUSTUS
Thalia-Bioscoop: „Goud", 8.15 uur.
Bioscoop de Pont: „Kleiner Mann, was
nun?" en „Zonnestraal", 8 uur*
DONDERDAG 16 AUGUSTUS
Thalia-Bioscoop: „Goud", 8.15 uur.
AGENDA TE HAARLEM
Heden:
WOENSDAG 15 AUGUSTUS
Schouwburg Jansweg: Revue ,,'t Is voor
mekaar." 8.15 uur.
Palace: Jack Payne in „Say it with Music'
Op het tooneel: Max Marcelli. 2.30, 7 en 9.15
uur.
Rembrandt Theater: „Mein Herz ruft nach
dir". Op het tooneel: Melachine, moderne
wonderen. 2.30, 7 en 9.15 uur.
Luxor Sound Theater: „Pechvogels". 2.31
doorloopende avondvoorstelling van 7 uur af.
DONDERDAG 16 AUGUSTUS
Groote Kerk: Orgelbespeling door den heer
George Robert. 34 uur.
Gem. Concertzaal: Volksconcert der H.O.V.
o. 1. v. Marinus Adam. Solisten Annie Hermes
(zang) en Eduard Biele (cello). 8.15 uur.
Bioscoopvoorstellingen 's middags en
avonds.
Over alle soorten
porselein. „Walmen
de Vlammen".
Het bezwaar van de meeste musea, hoe
rijk aan kunstschatten ze ook zijn, is wel,
dat alle leven er tot stilstand schijnt te zijn
gekomen. In dezen tijd met zijn versneld
tempo ver-dragen wij dat stabiele, steriele
misschien nog minder dan vroeger en daarom
schieten wij op onzen haastigen tocht door
het leven de musea vaak voorbij.
Dit bezwaar nu geldt zeker niet voor het
Museum van den Arbeid. De sprongen, die
de techniek maakt, worden getrouwelijk in
de lokaliteit aan de Rozengracht geregis
treerd, zij vereischen een onophoudelijke
aanvulling van het materiaal, want wat zou
het menschdom hebben aan de bestudeering
van de rol, die het ijzer, de klei, de electri-
citeit, spelen in onze samenleving, wanneer
het die niet tot den dag van vandaag kon
volgen?
Wanneer de gids bij het toornen van een
of ander procédé zou moeten zeggen: tegen
woordig gebeurt dat weer anders, maar hoe,
dat kunnen we u niet laten zien? Een doode
verzameling zou het Museum worden, en
iederen dag zou het meer van zijn bestaans
recht verliezen.
Neen, in het Museum van den Arbeid is
men nooit klaar. Gelukkig niet, zegt Heyen-
brock, die er zéker geen plezier in zou heb
ben, directeur te zijn van een museum, dat
hoogstens zorg voor het onderhoud zou yra-
gen, Niet alleen nooit klaar omdat de tech
niek altijd verder gaat, maar ook omdat de
aanwezigheid van een volgende stof, een
volgend product steeds logisch uit het voor
afgaande voortvloeit en men van den weg
naar de absolute volledigheid het eindpunt
wel nooit heelemaal bereiken zal. Wie Heyen-
brock kent begrijpt, dat dit verre van hem
te ontmoedigen, hem steeds weer prikkelt tot
nieuwe energie, tot verder gaan met zoeken,
omdat het vinden van verband tusschen de
dingen voor hem nu eenmaal is: „das Schön-
ste was es gibt auf der Welt".
Maar geen uitweidingen over mij alsje
blieft, zakelijk blijven, heeft Heyenbrock ge
commandeerd. En dus: van steenkool tot
benzine! En daarbij meteen maar weer mijn
uitgangspunt van vandaag. Want al is men
in het Museum nooit klaar, men zou er ver
der zijn, nog meer kunnen bereiken, als er
geld was. Zoo staat op het programma de
inrichting van een afdeeling „van steenkool
tot benzine", die nu gedeeltelijk bij de steen
kool en gedeeltelijk hij de petroleum is on
dergebracht, terwijl een derde zaal aan ver
schillende brandstoffen en aan kachels en
kooktoestellen, waarin kool en koolwater
stoffen gebrand worden, is gewijd. Deze ver
zameling zou aan overzichtelijkheid winnen,
wanneer al het materiaal in één afdeeling
was ondergebracht. Omdat van het een al
weer het ander komt, bevat de derde zaal
verder nog: hoe we in de techniek met de
gietcokes de met-alen uit hun erts-en weten
te smelt-en en te hergieten in g-ewenschte
vormen, hoe we vroeger verwarmden en hoe
we de warmte kunnen behouden (waarbij er
de nadruk op wordt gelegd, dat we niet warm
worden maar alleen warm blijven van de
wollen deken, die we 's winters op ons sta
pelen en van de warme kruik, die tegen geen
koude teenen iets zou kunnen doen).
Na een korte visite aan de steenkool, die
aan de petroleum als stookwijze voorafgaat,
maakte ik kennis met het vervolg-verhaal
Walmende Vlammen", zooals Heyenbrock
het noemde. Na een reeks petroleumlampen
die minder walmen naarmate ze moderner
van constructie zijn, zagen we hetzelfde bij
een serie kaarsen: de vetkaars walmde he
vig, de waskaars walmt minder en de stearine
en paraffinekaarsen walmen niet. Wat is dat
walmen nu? Rookvorming door onvolkomen
verbranding van koolstofdeeltjes. Dat ge
beurt ook bij heidebranden en de bokking-
rooker is het eenige voorbeeld van vrijwillige
rookvorming. Hoop, die in rook vervloog,
kennen we allemaal, hier is de rookvorming
wel zeer onvrijwillig!
Ik noemde daar de paraffine-kaars. Van
de paraffine, een der producten, die hij dis
tillatie van de ruwe petroleum overblijft
(vaseline-paraffine-olie, petroleumteer
pek zijn de andere, lezer, die zich vraag 6
van den vorigen keer nog herinnert) etaleert
het Museum verschillende toepassingen: het
mak-en van wassenbeelden, waterdichte ver
pakking, microscopische preparaten, zalfjes
uit de apotheek, en zoo leeren we haar twee
voornaamste eigenschappen kennen: vocht
afstooten en lucht afsluitend. Maar ook
over het petroleumpekasphalt en van
daar weer over ander aspalt over
de vluchtige benzine (pet-roleumaether) en
de dikke oliën, die in de techniek voor sme
ring worden gebruikt, is zoo veel te vertel
len. Heyenbrock is terecht trotsch op de vele
zelfgemaakte toepassingen, die hij hier kan
laten zien: hij legt uit wat emulsie-olie is en
consistent-vet, dat de grafiet-olie-smermg een
combinati-e is van droge en natte smering en
juist als het me te bar wordt en ik neiging-
krijg „em te smeren" de lezer vergeve mij
de onparlementaire uitdrukking wijst
Heyenbrock lachend op een fleseh Nujol en
zegt: „mensch en machine smeer je met olie"
We ziïn weer bij huis!
Maar het wordt tijd voor de klei. En du
ga ik de schematische voorstelling van het
petroleumbedrijf, afgestaan door de Shell nu
Van steenkool tot t>en>zine.
maar voorbij, echter niet- zonder waardeering
uit te spreken voor de vele technische be
drijven en fabrieken, die aan het museum
dikwijls heel kostbare cadeaux hebben ge-
daar, aldus de cuultureele beteeken-is van de
verzameling nog bélangrü-k verhoogend.
Om te kunnen zeggen, dat de klei in ons
leven een groote plaats inneemt, behoeven we
werkelijk geen Zeeuwsche boer te zijn of een
verzamelaar van Delftsch blauw! Want niet
alleen, dat we eten en drinken uit de klei, we
loopen er ook cp, we wonen er in, we slapen
er onder. Wanneer we een dak boven ons hoofd
hebben tenminste! Als U 't soms niet wist
klei is verslepen en verweerde berg en wordt
bij groote hitte opgebakken tot straatklinkers,
baksteen-en, dakpannen. De straatsteenen in
Holland zijp allemaal buitenlandsch grondge
bied; graniet uit Beieren en Scandinavië, ha-
zalt van den Rijn. lava-bazalt uit den Eifel,
porfyr uit Frankrijk en grès uit België.
Van de klei in de aardformaties geeft het
Museum eenvolmaakte aanschouwingsles.
,Een dure les", want 't heeft een massa geld
gekost. Maar Heybrock was niet tevreden
voor hij met een schat van materiaal kon la
ten zien, hoe men z-ich de vorming van klei-
soorten moet voorstellen. De klei, die in ons
land langs de rivieren bezinkt, wordt iederen
dag gevormd op deri langen weg van de bergen
naar zee. De berg, door zonnehitte en vorst
gespleten, zendt de steenbrokken naar omiaag,
ze glijden voort op de gletscherruggen en de
beekjes voeren ze, al botsend, verder naar be
n-eden. Ook het regenwater neemt op de hel
lingen veel van de kleinste steentjes mee, tot
ze de rivieren bereiken. Schurend langs den
rotsbodem en tegen elkaar worden ze zóó
klein, dat eerst grof, dan fijn grint ontstaat
en tenslotte fijn zand, Het verstopt vaak onze
rivieren en wanneer het eindelijk met het ri
vierwater de zee bereikt, werpt het bij storm
vloed de zandduinen weer omhoog. De rol-
steentjes van de bergen, die voor verwering
vatbaar waren, losten zich op tot kleiwater
en zetten zich langs de rivieren en soms tot
ver in zee af. Dat is de klei, die onze Betuwe en
de Zuid-Hollandsche eilanden maakt tot
vruchtbaren grond.
Ook hoe zoutlagen worden gevormd, hoe
druipsteenkalk en mergel ontstaan, hoe men
den ouderdom van de aardlagen kan vaststel
len met behulp ven gidsfossielen, dat de oude
vulkanische gesteenten zijn samengesteld uit
kristalmineralen kwarts, veldspaat, hoorn
blende en glimmer, laat ons h-et tweede zaaltje
van de klei-afdeeling zien, my beauty
noemt Heyenbrock het. dat een uitgezochte
collectie steenen bevat en voor belangstellen
den in geologie een dorado is. Bijzonder in
teressant b.v. is de uitgewerkte vergelijking
van Moeder Aarde met een reusachtigen hoog
oven, waarbij de overeenkomst wordt getoond
tusschen lava-bazalt en hoogovenslakken, tus
schen het gekorrelde puimsteenzand en de met
stoom gespoten korrelslakken, tusschen h-et
gesmolten bergglas (obsidaan) en het zwarte
glas uit onze flesschenfabrieken.
Maar ik ga -nog even terug naar het eerste
zaaltje, waar de verschillende soorten aarde
werk zijn bijeengebracht. Delft, Gc-uda vindt
men er, maar ook Italiaansch, Keulsch, En-
ge-lsch -en Indisch aardewerk. Men treft er
voorwerpen aan van de roodbakkende want
ijzerhoudende klei (vraag 81) en van de wit-
baklcende porseleinaarde of kaolin, welk ma
teriaal in minder zuiveren vorm veel werd ge
bruikt voor de witte pijpen, die nu langzamer
hand uit de mode zijn geraakt, zoodat mem ze
alleen nog een enkele maal, doorgerookt en
wel boven een schippersbaardje kan zien
hangen.
Natuurlijk zijn er velen onder U, die wel eens
een pottenbakkerij in werking- hebben gezien
en misschien hebt U bij die gelegenheid ook
wel zoo'n gezellig dikbuikig kannetje mee naar
huis kregen, zooals dat mij als kind een keer
is gebeurd. Ik herinner me nog zoo goed m'n
verbazing bij het kijken naar de draaiende
schijf, dat het zoo gauw ging en het geluksge
voel later, toen ik het kannetje in m'n handen
hield, omdat het zoo'héérlijk glad en rond
was! Die draaischijf nu vertelt ons het Mu
seum kenden de Grieken en Romein-en al
voor het maken van hun vaatwerk. De urnen
van Kelten en Germanen zijn de oudste vor
men van aardewerk; zij werden met de hand
geboetseerd. Stelt U er belang in te weten,
hoe de moderne giettechniek in haar werk
gaat en hoe men de kleurige glazuren op het
aardewerk aanbrengt naar het Museum!
Na al" dat werk, waarbij het aesthetische
een belangrijke rol speelt, glimt het gladde
wit van het electro-technisch porselein ons
koud tegemoet: zekeringen, schakelaars, iso
latoren, liggen hier bij elkaar en we leeren,
dat kaolin, kwarts en veldspaat de grondstof
fen zijn voor dit zakelijke porselein.
Aan het aluminium, gewonnen uit klei, is
een aparte afdeeling gewijd. We zien hier het
typische verschijnsel, dat -het eerst in de
huishouding veel werd toegepast hebt U op
een picnic het aluminium niet wel eens gepre
zen om zijn lichtheid? en pas later in 'de
techniek, waar het nu bij den bouw van vlieg
tuigen en luchtsdhepen een enorme rol speelt.
Ik wou U nog vertellen, dat het aluminium
in de fotografie bij het Blitzlicht wordt ge
bruikt om zijn snelle verbranding, maar nu U
voor het felle licht Uw oogen dichtknijpt, kunt
U niet verder lezen en dus maar weer tot
den volgenden keert L. N,
