lóaatd 't ió&fa
J. SPRUIJT
FIGUURZAGEN
HAARMANS KOLENHANDEL
Winterschotels.
Dieren onder elkaar.
C. ROODZANT
LETTERJACHT
DAMES-PULLOVERS
BABY-ARTIKELEN
T RICO TAG E S
A. KREUZEN Jr.
WEG IS KONING WINTERS GLORIE,
HAARMANS BRANDSTOF KRAAIT VICTORIE.
KOPPEN'S SCHOENBEDRIJF
Een morgen met nevel,
Spelt zon op den dag,
En tegen den avond.
Gordijnen van rag.
Wij kleeden ons dikker,
In bontjas en wol,
En lcoopen of beugen,
Ons het kolenhok vol
Zoo zeggen w" elkander,
Op straat en in laan,
Alsof dat kan troosten.:
De winter komt aan.
Droevig zuchtend, stille klagend,
Streelt de wind het laatste blad,
En de schaarsche zonnedagen,
Tint'len mat in damp en nat.
Nevel heeft het land omvangen,
Hult in spookkleed bosch en laan;
Donk're nachten spellen onheil,
Of de wereld wil vergaan.
Maar nog eenmaal breekt het zonlicht,
Vriendelijk door het grauwe zwerk,
En een! straal van d" oude vreugde
Kleurt dan stam van beuk en berk.
En dan zeggen bosch en. heide
Dat je vast vertrouwen mag:
Onder alle najaarsnaarheid
Schuilt een verre lentedag.
KERST ZWART.
Als Potgieter het niet gezegd heeft, was het
een ander, maar gezegd is het en door
een Nederlandsch letterkundige' dat
iemand die niet vatbaar is voor de genoegens
van culinairen aard, geen echt kunstenaar
kan zijn. Als dit zoo is, als de begaafdsten, de
het fijnst en diepst voelenden onder ons,
graag om het nu maar eens 'n klein beetje
cru te zeggen „lekker schransen", dan
behoeven gewone menschen als u en ik, ons
er heusch niet voor te schamen, dat wij wat
graag aanschuiven aan een welvoorzienen
disch, om ,,'m eens flink te raken". En ik
schaam mij er dan ook helemaal niet voor,
dat ik dezen keer, voor een artikeltje in dit
Winternummer zulk een weliswaar eenigszins
laag-bij-den-grondsch, maar toch hartig en
stevig onderwerp heb gekozen als winterscho
tels.
Ik zing dan den lof der traditioneele en
ècht-Holandsche wintermaaltijden.
Ik zing de snert, de zacht-groene snert (of
als u dat „fijner" vindt klinken: erwtensoep),
van den soeplepel in de borden glijdt en na
een kouden dag ons geheee wezenl verwarmt,
voedt en verkwikt! Bekende een jager mij
niet eens, dat hij na een goed geslaagde
en ook wel na een niet goed geslaagde
jacht, niet opzij ging voorvijf borden
snert? Als is deze prestatie mij, persoonlijk,
in letterlijken en figuurlijken zin, te mach
tig, waarom zouden wij den jager en zoo-
velen anderen hun plezier niet laten? Als zij
het klinkt alweer wat ctu het dan toch
>,óp kunnen"! Leve de snert, waarin, als zij
koud geworden is, den volgenden dag de
lepel staat, de snert met Geldersche rook
worst of met varkenskluifj.es of met het
vleesch dat de staart van den os (die ook een
koe mag -zijn) den mensch biedt!
En dan de blanke, rulle zuurkool, zóó uit
het vat, die er als gesneden witte kool in is
'gegaan en er wat ook het bekende spreek
woord moge zeggen „verzuurd" uitkomt.
Hoe lokkend in haar toch zoo blanke on
schuld staat deze winterlekkernij in de
koude dagen in de étalages der groente- en
comestibleshandelaren, naast de Frankforter
worstjes of de rose Geldersche worst, waar
mede zij eens vereenigd zal worden
Ik zing de fijn-blozende hutspot, die een
twee-eenheid vormt met het misschien wat
ruwe, maar ferme klapstuk en gepre
zen zij ook die pikante vleeschspijs, welke ge
perst wordt in een even stevig als rekbaar
hulsel van dierlijken oorsprong tot een rol
rond geheel, dat den zoo teekenenden naam
van „rolpens" draagt en, in schijven gesneden
in gebakken toestand ons gehemelte in de
koude winterdagen streelt.
Ik zing de schalks krullende boerenkool, die
óók al de Geldersche rookworst zoo graag mag
lijden en wier lot het is, wreedelijk tot „moes"
te worden gestampt ,vóór zij den mensch-
in-den-winter tot voedsel dient.
Ik zing, tenslotte, alle stamppotten
Ik ben eens over winterschotels gaan pra
ten met den leider van een bekend restau
rant in de hoofdstad en zooals een kunste
naar u in vertrouwelijke oogenblikken over
zijn werk spreekt en over drang naar het
schoone en het uitbeelden daarvan in toon
of klei, in woord of verf, zoo onderhield zich
deze bij uitstek deskundige op culinair gebied
met mij over de bereiding van zuurkool,
Inert en klaprib. Het was een lust, naar hem
te luisteren, terwijl hij met exquise gebaren
van de rechterhand, waarvan de toppen van
duim en middelvinger, losjes tegen elkander
werd gedrukt, voor mijn maar al te gragen
geest de beelden opriep van terrines dam
penden, geurige erwtensoep en schotels geraf
fineerd lekkere zuurkool.
Want het raffinement, waarvan deze
restaurateur in zijn uiteenzettingen blijk gaf,
was waarlijk buitengewoon. Ik wil trachten,
u er een denkbeeld van te geven. Lezer, u en
ik, wij hebben misschien wel honderden
malen zuurkool gegeten. Dat .was dan de
gewone huis-, tuin- en keukenzuurkool. Maar
wat zegt u hiervan: u gaat heen en neemt
(om in den stijl der' oude kookboeken te
blijven) de hoeveelheid zuurkool die u denkt
noodig te hebben, doet ze in een pan met
een stukje mager of vet spek en brengt het
geval aan den kook. U laat er een appel in
verkoken voor den smaak, voegt er wat peper
korrels en een paar vlierbessen bij en dan,
als toppunt van geraffineerdheid: een glas
witten wijn. Men kan ook de zuurkool „af
binden" (dat is een technische term) door er,
als zij bijna gaar is, een geraspten rauwen
aardappel bij te doen. Niet te vroeg, vooral
niet te vroeg, lezers, die dit eens probeeren
wil: anders wordt het aafdappelraspsel rood
en de kool, die u blank 'moet toeschitteren,
grauw van kleur. Is dit niet een hyper-luxu-
euse zuurkool? Ik geloof, dat ik het zout ver
geten heb, maar daar ben ik man voor;
kookte niet onze Nederlandsche bard, Koos
Speenhoff, eens kippensoep zonder water?
Laat mij hieraan toevoegen een korte, maar
geleerde, verhandeling over het Eisbein, ofte
wel de varkenspoot, die zoo vaak bij de zuur
kool wordt gegeten. De varkenspoot kan uit
culinarisch oogpunt gezien (de anatomie la
ten wij vandaag geheel buiten beschouwing)
in drie deelen worden verdeeld: het Dickbein,
van boven af, tot een eind boven de knie;
het Kniebein, van een eind boven tot een
eind onder de knie en wat er dan nog verder
volgt is 't Spitzbein. Als u genieten wilt van
zuurkool met Eisbeen, neem dan het Spitz
bein, want dit is het magerste en het lekker-
Thans een andere winterspijs: de erwten
soep. Ik zal hier niet het recept geven voor
de bereiding, want ik gevoel mij op dit ter
rein, zelfs na het gesprek met den deskundige
toch erg onwennig en onzeker, maar ik zal
een enkele, pikante bijzonderheid vermelden.
Ik zal verklappen, mevrouwtje, hoe u aan
erwtensoep cachet kunt geven, zoodat de
soep evenals goede wijn, „bouquet" krijgt. Dit
kan geschieden door aan de ingrediënten
voor de snert een stukje gerookt spek toe te
voegen. Simple comme bonjour, maar het
resultaat is verrassend!
En wist u, dat ook stamppot kunt maken
van versche aardappelen en bieten en huts-
po't van roodekool? Ik wist het niet en ik heb
het ijverig genoteerd.
Nu zou ik nog haarfijn kunnen vertellen
hoe klapstuk bereid wordt (mijn vriendelijke
deskundige heeft het mij in bijzonderheden
medegedeeld) en hoe het, na de bereiding
„gegarneerd" kan worden met vossebessen,
komkommer- of bietensalade, maar ik heb
al te lang op verboden terrein (dat 'van mijn
collega van „Femina") vertoefd en ik trek
mij dus bescheiden terug op eigen grond.
Dat de winterschotels, al dan niet geraffi
neerd-luxueus bereid, u in de komende maan
den wèl mogen smaken!
J. C. E.
Wanneer zij
vriendschappen sluiten
Hij, die de winterschotels klaar maakt.
Alle dierenliefhebbers zullen weten, dat de
dieren, wat hun karakter betreft, heel sterk
van elkaar kunnen verschillen, ook als het
dieren van hetzelfde ras of zelfs van dezelfde
ouders zijn. Er zijn vechtersbazen en goed-
geaarden onder hen, knappe en domme, aan
hankelijke en schuwe dieren enz. Deze ver
schillen worden niet alleen door het ras be
paald. Roofdieren zijn niet slechts lichamelijk
anders dan planteneters maar ook psychisch.
Ze moeten dag-in, dag-uit hun voer zelf zoe
ken en ervoor strijden, terwijl de planten
eters bijna overal hun voedsel kunnen vinden.
Daar zijn de roovers onder de dieren meestal
ook veel actiever dan de anderen. Zij heb
ben echte avonturiersallures, terwijl de plan
teneters meestal angstig zijn en vluchten,
wanneer een gevaar hun bedreigt.
Beslissend voor het gedrag der dieren zijn
echter vooral tal van eigenschappen, zooals
leeftijd en geslacht, gewoonten en neigingen
en de ontwikkeling der instincten. In het al
gemeen zijn jongere dieren vreedzamer dan
oudere. Mannetjesdieren zijn strijdvaardiger
dgn vrouwtjesdieren. Dat jzal iedereen kun
nen waarnemen, die bijvoorbeeld kippen
gadeslaat. Op hoenderhoven hebben heel
dikwijls gevechten tusschen hanen plaats.
Ganzeriken zijn veel boosaardiger dan gan
zen. Hetzelfde is ook bij de duiven het ge
val.
Het karakter der dieren openbaart zich aan
ons echter op de duidelijkste wijze, als we
eens zien, hoe de verschillende dieren onder
elkaar leven. Dierenvriendschap is in de
eerste plaats gefundeerd op biologische en
psychische eigenschappen, door erfelijkheid
verkregen. We kunnen niet veronderstellen,
dat het toeval is, dat dierenvriendschap
voornamelijk tusschen vreedzame planten
eters voorkomt, die in kudden samenleven,
terwijl ze bij de roofdieren, die steeds con
currenten zijn in den strijd om het bestaan,
zelden aanwezig is.
Maar we mogen aan de vriendschap van
dieren onder elkaar geen menschelijken maat
staf aanleggen. Stellig komt het ook voor, dat
dieren vrienden worden, omdat ze aan elkaar
gehecht zijn, maar dit gebeurt niet vaak,
zonder dat de mensch er op meer of minder
kunstmatige wijze voor zorgt. Huisdieren, die
gedwongen zijn, samen te leven, kunnen bij
voorbeeld heel goede vrienden worden, al zijn
ze in het begin vijanden geweest. Door voort
durend te moeten samen zijn, wennen ze
tenslotte aan elkaar. Meestal sluiten dieren
echter vriendschap, als ze zien, dat het nuttig
voor hen is. Deze laatstgenoemde s.oort
„vriendschap" komt natuurlijk ook bij men
schen heel vaak voor, terwijl menschen, die
vijanden zijn, meestal geen vrienden worden,
als ze voortdurend samen moeten zijn. In
tegendeel: de antipathie zal dan in het alge
meen nog grooter worden.
Maar bij dieren komt iets dergelijks zoo
vaak voor, dat wij dit niets bijzonders meer
vinden. Iedereen heeft stellig wel eens paar
den gezien, die jarenlang denzelfden wagen
trekken en elkaar vriendschappelijk krauwen.
Ook bij honden kan men iets dergelijks vaak
waarnemen. Eveneens tusschen dieren van
verschillende rassen komen dergelijke vriend
schapsbanden voor, bijvoorbeeld tusschen
honden en paarden; geiten en varkens; kip
pen en eenden; ganzen en konijnen enz.
Maar niet slechts huisdieren kunnen vrien
den worden. Ontdekkingsreizigers hebben van
vriendschap onder dieren in de wildernis ver
teld, die heel vaak om nuttige doeleinden
werd gesloten. Zoo kunnen bijvoorbeeld struis
vogel, gnoe's, wilde ezels, gif af f en en olifan
ten goed met elkaar opschieten. Op weiden
kan men soms zien, dat schapen en spreeu
wen vriendschappelijk met elkaar omgaan.
We zien ook nu en dan zelfs een spreeuw op
den rug van een schaap rijden. De spreeuw
bevrijdt dan het schaap van de lastige in
secten en vindt op deze manier zijn voedsel.
Maar er heerscht veel meer vijandschap
in het dierenrijk dan vriendschap; want
boven alles staat in het dierenrijk de zucht
tot zelfbehoud. Dit is de wil, den tegenstander
te dooden of tenminste onschadelijk te maken
om zelf veilig te kunnen leven. Hier staat
leven tegenover leven! In dezen strijd over
wint steeds de sterke. En deze strijd zal
voortbestaan, zoolang er dieren leven. Hier
heerscht een ijzeren natuurwet, waaraan van
alle wezens de ontwikkelde en beschaafde
mensch niet behoeft te gehoorzamen, omdat
hij naast het instinct ook nog het verstand
bezit.
M. H. J.
DAMES EN MEISJES LEERT ZELF
Uw kleeding knippen 'en naaien. Grondig onderricht voor huishoudelijk
gebruik en volledige opleiding voor Costumière, Coupeuse en Leerares.
MODE-VAKSCHOOL
VELSERDUINWEG 195 IJMUIDEN-OOST
Aangesloten bij de MODE-VAKSCHOOLVEREENIGING te 's-Gravenhage.
Goedgekeurd bij Kon. Besluit 12 Augustus 1902.
Spreekuur: dagelijks tusschen 2—9 uur. Dag-, avond-, club- en privélessen
G. VAN EENENNAAM, gedipl. Leerares.
Voetbehandeling en Verzorging
PIJNLOOS VERWIJDEREN van Likdoorns,
Eelt, Ingegroeide Nagels, enz.
BEHANDELING OOK AAN HUIS
Mevr. A. ROOTLIEB-v. d. LOF
Gediplomeerd Pedicure
VELE TEVREDENHEID BETUIGINGEN
Groeneweg 37 IJmuiden-Oost
5 .Minuten van het Station Velsen
Is Uw Radio-Toestel
niet selectief?
Laat het voorzien van IJzer-
kern-spoelen en het is gegaran
deerd storingvrij!
Radio bouw en ombouw
Cederstraat 40, IJm.-O.
ZAAGJES, merk „SKANDIA" en „EBERLE—BLITZ".
BOGEN in goedkope en betere uitvoering.
FIGUURZAAGVOORBEELDEN, ruime sortering in de nieuwste
ontwerpen.
TRIPLEXHOUT in Elzen, Berken en Eiken, in de dikten
2 3 4 5 en 6 m.M.
A. TABERNAL ZOON
HAGELINGERWEG 28 Telefoon 22522 SANTPOORT.
GEDURENDE DE 10-DAAGSCm.l.
WIJ ETALEEREN
NOUVEAUT é'S IN
Pracht sorteering vanaf 1,35
WOLLEN KAPHANDSCHOENEN
Hierin brengen wij iets aparts 0,89
STOFFEN VOOR BLOUSES
VOOR ROKKEN EN JAPONNEN
U Z I E HIERVOOR ONZE ETALAGE
Wollen Jongenspakjes. 1,45
Wollen Slobbroeken s 0,95
Wollen Slobpakken. 2,10
Wollen Baby-jurkjes 1,15
Overgooier met Slobbroek 2,15
VRAAGT U EENS ONS NIEUW ARTIKEL
WOLLEN INTERLOCK
KANAALSTRAAT 63—65
IJMUIDEN
Telef.
5571
IJMUIDERSTRAATW EG 10e - IJMUIDEN-O.
235611
Giro
per H.L.
Wales Anthraciet II en III 2.80
Wales (h. neusje v. d. zalm)... „2.50
Wales (baby anthraciet) „1.90
Belgise anthraciet I „2.
Belgise anthraciet II en III „2.20
Belgise baby anthraciet „1.80
Hollandse anthraciet I „1.80
Hollandse anthraciet II en III „2.
Hollandse baby anthraciet „1.70
Eierkolen, prima „1.40
Eierkolen, kriel 1.40
per H.l',
Cokes, parel ƒ0.90
Cokes, gas „0.90
Haarmans reclame anthr. pr... „2.10
Haarmans reel, anthr. vieren „1.50
Bruinkoolbriketten, 25 stuks.. „0.25
Houtskool met gratis zak
zeer gesch. om aan te maken „0.60
Houtskoolbriketten „0.08
Lange turf 100 stuks „1.80
Korte turf 100 stuks „1.40
T. A. V. Vuurmakers 20 stuks „0.20
Overweldigende sorteering bren
gen wij in Damesmolières, zwart,
bruin, lak en Hunting reeds vanaf
IJmuiden, Kanaalstraat 79 Helder, Spoorstraat
