In drie jagen naar Australië.
L 1-
Wij in den Haag.
EEN CEDENKTEEKEN
Een gedenkboek van den ,,Uiver"-tocht van K. D. Parmentier.
In de cabine van het Douglas verkeersvliegtuig, het „vliegend restaurant
Na het succes van de „Uiver" bij de lucht-
race LondenMelbourne bestond bij den
commandant K. D. Parmentier reeds dade
lijk het voornemen daarover een gedenk
boek te schrijven. Het was reeds ter perse
toen de verpletterende tijding van het nood
lottige ongeval bij een nieuwe vlucht van
het vliegtuig kwam. Dit deed den schrijver
aanvankelijk besluiten de uitgave van het
boek niet te laten doorgaan. Maar op aan
dringen van velen heeft hij tenslotte toch
gemeend het te moeten laten verschijnen, zij
het dan ook enkele maanden later dan eerst
de opzet was.
Binnen enkele dagen zal het boek thans
uitkomen. De uitgevers, de firma Scheltens
en Giltay te Amsterdam, stelden ons in
staat van te voren daarvan kennis te ne
men.
Parmentier in de cockpit van de Uiver.
Het is een fraai uitgevoerd boek. waarin
Parmentier op levendige wijze een beschrij
ving van deze historische vlucht geeft. De
lezer leeft eerst mee met de ingewikkelde
voorbereidingen. Daarna wordt de spanning
tijdens den tocht ten volle genoten, (vooral
tijdens den tegenslag te Albury) en hoewel
de lezer natuurlijk weet, dat de ..Uiver" goed
en wel zal aankomen, gunt hij zich pas weer
een rustpoos om aan een kopje thee of si
gaar te denken, als Parmentier verteld heeft
hoe hij zijn machine, toegewuifd door een
groote menigte, te Melbourne aan den grond
gezet heeft! Dan gaat hij wat rustiger ge
nieten van de huldigingen, die niet alleen te
Melbourne, maar ook op de vele landings
plaatsen tijdens den terugtocht naar Neder
land hebben plaats gehad en die haar hoog
tepunt vonden bij de spontane ontvangst op
Schiphol.
Het boek beslaat niet minder dan 320 pa
gina's, zoodat het te begrijpen is, dat de
schrijver gelegenheid had vele nog niet be
kende bijzonderheden te boekstaven. Onder
de honderd fraaie illustraties zijn ook vele
foto's die nog onbekend waren.
Wijlen Ir. J. A. Kalff. minister van Wa
terstaat, schreef een voorrede. Hij merkte
daarin op: „Het is jammer, dat het vliegtuig
waarmede deze belangrijke tocht gedaan i.i
niet in Nederland is gebouwd, omdat wij onze
nationale industrie zeer zeker in staat ach
ten een dergelijk toestel te vervaardigen,
mits voldoende tijd van voorbereiding aan
wezig is".
Voorts merkte Ir. Kalff nog op: „Wij mo
gen de Uivervlucht genist noemen: de proef
op de som van 4 jaar organisatie der Am
sterdam-Ba ta via lijn. Voor de luchtverbin-
ding tussehen Nederland en Nederlandsch-
Indië heeft deze vlucht dan ook een groote
beteekenis gehad. De Uiver vloog in 52 uur
van Mildenhall naar Batavia met post en
drie passagiers aan boord, die allen frisch
aankwamen, vele uren aan boord geslapen
hadden en op tijd hun maaltijden hadden
gehad. Wanneer de K.L.M. in de toekomst
naar Indië gaat vliegen in 5 a 6 etmalen in
plaats van in 2. zal zulk een vlucht een mis
tige reis zijn in matig tempo, die door ieder
een ondernomen kan worden.
Parmentier vertelt dat het meedoen van
een verkeersvliegtuig aan een internationale
snelheidsrace in zeker opzicht vergeleken zou
kunnen worden met het laten meeloopen
vgn een autobus in een wedstrijd van race
wagens. Nogal een ongelijke strijd! Dat de
„Uiver" toch als tweede aankwam heeft over
de geheele wereld verbazing gewekt, wat wel
een bewijs is, dat men in het buitenland nog
niet ten volle besefte waartoe het.moderne
luchtverkeer in staat is-
„Het zal" zoo schrijft Parmentier
„velen verwonderd hebben, waarom de K.
L. M. nu, juist met een in Amerika gebouwd
toestel aan de Melbourne-race heeft deelge
nomen, terwijl toch practisch de geheele
K.L.M.-vloot tot dusverre bestaan heeft uit
Fokker-vliegtuigen, die op menige groote
vlucht, en vooral in den geregelden dienst op
Indië, den roem van het Nederlandsche pro-
duet steeds hoog gehouden hebben".
Dan wordt er aan herinnerd, dat de Fok
ker F 36 eerst aan de handicap-race zou
hebben deelgenomen, maar het vliegtuig kon
niet bijtijds alle „kinderziekten" te boven
komen, zoodat het niet mogelijk- was het tij
dig af te leveren.
Daarop werd besloten alleen met de
Douglas-machine uit te komen.
„Teneinde zich een begrip te kunnen vor
men van de omstandigheden, die er toe ge
leid hebben, dat aan de K.L.M.-vloot een
Amerikaansch toestel werd toegevoegd, is het
noodig, dat wij eenigen tijd teruggaan.
Fokker bouwde tot dusver uitsluitend
vliegtuigen volgens de zoogenaamde ge
mengde constructie, dat wil zeggen, waar
van de vleugels van hout zijn vervaardigd
en de rompen en de overige deelen van ge-
laschte stalen buizen. Dit systeem heeft in
alle opzichten voldaan, het werd in vele lan
den nagevolgd en ook heden ten dage kan
het een vergelijking met andere systemen
nog zeer goed doorstaan. Maar in den loop
der jaren waren verschillende nieuwe rich
tingen in den vliegtuigbouw tot uiting ge
komen. De daarbij het meest op den voor
grond tredende methode was die. waarbij ge
bruik gemaakt werd van aluminium-legee-
ringen. Junkers, Dornier en andere coji.-
•structèurs gébruikten "dit materiaal reeds ge-
ruimen tijd en ook Fokker besefte reeds méér
dan 6 jaar geleden, dat het geheel metalen
systeem- voor bepaalde vliegtuigtypes een
groote toekomst had. Hij volgde dan ook
nauwkeurig de ontwikkeling van de verschil
lende methodes, die daarbij werden toege
past. Zelf kon hij zich daarop niet gaan
toeleggen, omdat in de eerste plaats nog
geen vaste lijnen in een bepaalde richting te
bekennen waren en vooral ook omdat met de
ontwikkeling van een geheel metalen con
structie groote kapitalen gemoeid zijn.
In het buitenland echter, vooral in Duitsch-
land, Frankrijk, Engeland en Italië, komt het
dikwijls voor, dat instructeurs, die nieuwe en
interessante ontwerpen hebben, welke voor
uitgang voor den vliegtuigbouw en voor de
luchtvaart beteekenen, van hun regeeringen
zoogenaamde ontwikkelingsopdrachten krij
gen. De ontwikkelingskosten van zulk een
proto-type worden dan geheel door de regee
ring gedragen. Pas als het toestel volledig be
proefd is- en alle noodzakelijke wijzigingen zijn
aangebracht,'zobdat; het voor de luchtvaart
bruikbaar ïs, neemt de regeering het over
tegen den kóstenden prijs.
De constructeur kan nu hetzelfde type gaan
bouwen tegen concurreerende prijzen, zonder
dat de hooge ontwikkelingskosten op het
serieproduct drukken. Zoodoende kan hij
meestal voldoende afzetgebied vinden; vooral
bijvoorbeeld in een land als Amerika, waar
gewoonlijk wel geld 'te-' vinden is om nieuwe
ontwerpen te financieren, daar door de' uitge
strektheid v-a'n -dat 'land een gereede kans op
groote orders bestaat.
De Fokkerfabriek-geniet echter geen enkelen
steun en moet zich, zooals elke andere in
dustrie, door eigen middelen trachten staande
'te houden. Dat daarbij in dezen tijd geen
enorme kapitalen beschikbaar zijn om kost
bare nieuwe instructie-methodes te ontwikke
ien, ligt voor de hand.
Daarom bleef Fokker niets anders over, dan
rustig af te wachten en de ontwikkeling van
de diverse systemen te bestudeeren. Het bleek
hem, dat de Douglasfabriek de grootste vor
deringen maakte, en zoowel wat betreft de
constructie en de fabricagemethode, als de
aërodynamische en vliegtuigeigenschappen
aan de spits stond.
Toen Douglas zijn tweemotorig verkeers
vliegtuig had gebouwd en Fokker de gelegen
heid had gehad, de vliegtechnische eigen
schappen uitvoerig te beproeven zooals men
weet is Fokker zelf een ervaren vlieger ver
wierf hij de licentie voor dit type voor geheel
Europa, zoodat de Douglas ook in Nederland
gebouwd zou kunnen worden.
Fokker, die van alle constructeurs ter we
reld de meeste licenties van zijn eigen ontwer
pen in het buitenland heeft verkocht, meende
terecht, dat aan zijn naam en reputatie niets
werd afgedaan door de ervaring te koopen,
welke door anderen ten koste van voor hem
onbetaalbare bedragen was opgedaan."
Parmentier heeft de Douglas-machine, die
als de „Uiver" aan de race ging deelnemen,
zelf bij de Douglasfabriek in Californië ge
haald. Bij de aflevering is vertraging ontstaan.
Daardoor bleef er voor de voorbereiding en
proefvluchten aanmerkelijk minder .tijd over
dan aanvankelijk werd verwacht. De „Uiver"
werd verschillende malen op de lijn Amster
damBerlijn ingezet, wat nuttige en goed-
koope proefvluchten waren.
„Tezamen met Ir. van der Maas, van den
Rijles-Studiedienst voor Luchtvaart, werden
proeven genomen ter .beoordeeling van de
vliegeigenschappen; Speciaal werd hierbij het
vliegen op slechts één motor beproefd, waar
bij het toestel vol belast was. Er werden zeer
gunstige resultaten verkregen".
Er wordt door Parmentier niet medegedeeld
of Ir. van der Maas een bewijs voor lucht-
vaardigheid heeft afgegeven. Wel merkt hij
in een volgend hoofdstuk op. dat te Mildenhall
voor elk vliegtuig een bewijs van Lichtvaar
digheid werd geëischt, afgegeven door het
land waar het toestel was Ingeschreven, waar
uit moest blijken, dat het'toestel voldeed aan
de minimum-eischen, voorgeschreven door de
Internationale Luchtvaart-commissie.
Aan het reisverhaal van Parmentier ontlee-
nen wij nog. dat meestal op 3000 Meter hoogte
gevlogen werd. Soms was de kruissnelheid 315
K.M. Er werd nog geen Liter benzine per K.M.
verbruikt.
In de roes van de Nederlandsche overwin
ning is het feit, dat deze glorie werd behaald
met een 100% Amerikaansch vliegtuig op den
achtergrond geraakt. Waar de Nederlandsche
vliegtuig-industrie zoo vervolgt Parmentier
jarenlang een eerste plaats heeft ingeno
men onder de vliegtuigfabrieken van de ge
heele wereld, is het te hopen, dat er spoedig
een weg wordt gevonden, waardoor het de Ne
derlandsche luchtvaart mogelijk wordt, het
vliegtuig-materiaal uit het eigen land te be
trekken.
Het bezuinigingsplan vordert.
Reeds den ministerraad gepasseerd.
Het groote bezuinigingsvoorstel der Regee
ring is den Ministerraad gepasseerd. Naar de
N.R.Ct. verneemt, beoogt het bezuinigingen tot
een'totaal bedrag van f 50 'millioên. De ophef
fing- van de "rijksbenioéienis met de keurings
diensten van waren is- hierbij inderdaad inbe
grepen.
DE STILLE VRIEND.
'k Heb met mijn overbuur, die 'n elk
Eerbiedig groet,
Iets aan de hand waarvoor 'k mij
Schamenmoet.
Hij mocht mij graag. Offreerde wel
'n Sigaar.
Al wat ik smoes vond hij fameus
Of waar.
Terecht een stille vriend, 'k Stelde 't
Op prijs.
Ik dacht: iets ongewoons: hij 's
Oud èn wijs.
Sinds Maandag evenwel is hij
In mijn gevoel
Veranderd. Streng gereserveerd
En koel.
Mijn bruine hoed, die toch elkeen
Met vreugde ziet,
En ook mijn meening over 't wêer
Deugt eensklaps niet.
'k Wéét nu waarom, 'k Zat in de Bios
„Stalles"
Voor 30 cent. Hij Eerste Rang.
Dat 's alles.
HARRY PONS.
-
EEN HISTORISCH MOMENT,
pe Uiver vliegt over de eindstreep op de Flémington- renbaan te Melbourne.
Eten
Er is een tijd geweest in de wereld, in
den Haag dat buitenshuis-gaan-eten een
feest was. Wij trokken er een smoking voor
aan, de kapper mocht voor dezen éénen keer
onze haren doen geuren met een dure lotion,
in de kleine hall van Kempers befaamde eet
huis ontmoetten wij elkaar met een glimlach
en een handdruk en dronken een cocktail' en
zetten ons, met een groet aan Pali, aan den
disch, die zóó welgevuld was, dat zijn roem
over alle continenten verbreid was.
Er is een tijd geweest dat wij met critisch
oog het trancheeren van een Sole Colbert bo
ven een flakkerende vlam bezagen, een dag te
voren opbelden dat een patrijs met gebakken
wingerdblaren tussehen de champignons en
de kreeft gevoegd moest worden en dat de
hors d' oeuvre een salada Met.ternich zóu be
vatten.
Er is een tijd geweest dat wij uitvoerig met
den heer Anjema delibereerden over de bor
deaux en de droge American Flag; dat de heer
Bienen ons tot onze innige geruststelling ver
zekerde, dat de stok-oude Napoléon nog in
de kelders van het Palace Hotel voorhanden
was en of hij nu eens een zéér bijzondere
fcrel-varieteit mocht klaar maken.
Die tijd is gewéést.
In de teeder gekoesterde hoop dat hij nog
eens zal wêerkeeren voeden wij ons thans uit
gleuven en met penningen, staan wij tussehen
het smakkend vulgus en bunkeren haast-je
rep-je, want om acht uur begint de bioscoop,
uniforme hapjes, bedolven onder een gele zalf
die men mayonnaise heeft genoemd.
Eerst is een restaurant begonnen en heeft
ons gepaaid met sensationeele spijzen, die
meer sensationeel dan spijs waren. Voor eenige
luttele zilverlingen mocht ge de sensatie on
dergaan van een paling gedrenkt in machine
olie, of een ragout van vleeschresten met meel.
Er zijn sensationeele geruchten geweest van
de sluiting van dit restaurant en men heeft de
déconfiture geweten aan den fiscus in stede
van aan den kok.
En daarna heeft het automatisch tafelloos
tafelen zich als een letterlijke olievlek over de
stad van Van der Pijl en Naldi uitgebreid.
Nü gaan wij buitenshuis eten omdat het te
laat is om nog heelemaal naar de Laan van
Nieuw-Oost Indië of de Granaatappelstraat te
gaan. Wij dringen ons een plaatsje tussehen
de zwart-nagelige menigte en eten onze vier
nikkelen penningen op. Dan zeggen wij: „hè,
hè ik heb méér dan genoeg gehad, hoe is het
mogelijk, voor twee kwartjes", vegen met den
rug van onze hand de resten kalfskarbonade-
met-aardappelsla a f 0,22 1/2 van onze lippen
en dringen onze lijfelijke welvoldaanheid de
avondstraat weer in.
Leonard Kemper is gistorven en Escoffier,
bouwer van de pêche melba, heeft voor immer
de oogen gesloten op de iriseerende glanzen
van de azuren kust.
Hun heengaan is een symbool.
Voor de stervende wereld.
Voor het stervende wereldsche 's Graven-
hage.
Dat onzegbaar-onsmakelijke hapjes hapt.
Dat broodjes met een bordpapieren plakje
dit-of-dat per penning uit hun nikkelen
kooien lokt:
Dat dikke brokken crême-au-margarine-
taart stouwt.
En dat de wereld zoo practisch en zoo goed
koop vindt.
Sic transit gloria culinaris Hagensis.
Mr. E. ELI AS.
Brandstoflooze motor doet
weer van zich spreken.
Demonstratie ging echter
niet door.
Mededeelingen van Wardenier.
DINSDAG 12 MAART 1935
Een halve eeuw geleden
Uit Haarlem's Dagblad van 1885
Het is nog slechts weinige maanden geleden,
dat de algemeene belangstelling zich concen
treerde op het Friesche plaatje Wolvega, waar
een tot dan toe onbekende jongeman, War
denier genaamd, de wereld in opschudding'
bracht door zijn mededeeling dat hij een
brandstoflooze motor zou hebben uitgevonden.
Men herinnert zich hoe de belangstelling na
eenige dagen weer ineenstortte, toen de heer
Wardenier geen zweem van bewijs voor het
bestaan van zijn uitvinding kon geven, zoo
dat een ieder tenslotte de overtuiging had,
dat men te doen had met een fantast, wiens
uitvinding slechts in zijn verbeelding bestond.
De verwachting, dat de uitvinding hiermede
voor goed iii de doofpot zou verdwijnen is ech
ter niet bewaarheid. Dezer dagen kondigde de
heer Wardenier plotseling aan, dat zijn motor
gereed was en gedemonstreerd zou worden.
Be demonstratie zou Maandagmiddag in
café Drast te Wolvega plaats hebben.
Tegen 2 uur kwam de heer Wardenier ech
ter vertellen, dat de demonstratie niet kon
doorgaan.
Als oorzaak daarvan gaf hij aan, dat de
motor nog niet gepatenteerd was, wat hij van
tevoren had kunnen weten, en dat hij met het
oog op de Veiligheidswet zelf alle risico voor
de veiligheid zou moeten dragen, wat hij niet
wilde doen. De heer Wardenier vertelde tevens,
dat de vorige maal de zaak ontijdig was afge
broken en dat men hem tegen zijn wil en zelfs
zonder zijn medeweten naar een kliniek te
Groningen had vervoerd. Nadat hij uit de kli
niek teruggekeerd was had hij. naar zijn zeg
gen, hulp van vele zijden ontvangen, ook uit
het buitenland, o.a. van den Italiaanschen
militairen attaché en van een maatschappij
uit Amerika, waarbij ook een minister betrok
ken zou zijn. Deze maatschappij zoü hem met
eenige millioenen dollars willen steunen.
Ondanks zijn geheimzinnigheid was de heer
Wardenier ditmaal bereid den aanwezigen
journalisten de onderdeelen van zijn motor te
toonen. De verschillende werkstukken bieden
geen bijzonderen aanblik en zeggen weinig
omtrent de beweerde eigenschappen van den
motor, die zij volgens den heer Wardenier
zouden vormen. In de tank die een inhoud van
40 a 50 liter heeft kan een gasmengsel gebor
gen worden onder 100 atmospheren druk. be
staande uit samengeperste lucht en water
stofgas met een Italiaansch poederproduct.
De heer Wardenier zelf verklaarde echter
slechts met vijftien atmospheer druk te zullen
demonstreeren. Een metalen kist bevatte naar
zijn mededeeling vijf schuifcylinders, die ge
leverd zijn door de firma J. de Jonge's IJzer-
constructie te Steenwijk. De kist dient zoowel
voor beveiling als voor oliebak.
De heer Wardenier verklaarde, binnenkort
te zullen demonstreeren met een centrifugaal-
pomp of een andere machine, die door den
motor zal worden aangedreven. Ook deelde hij
mede, dat de heer Koolhoven, de bekende
vliegtuigbouwer, had toegezegd den motor te
komen zien. Het patent was aangevraagd bij
een particulier octrooi-bureau.
12 Maart:
De laatste lezing in dit seizoen
houden door den heer J. h. Wa'kkp
voor de leden der Algem. Vereend
voor Bloembollencultuur, handelde ov
de ontkieming der zaden en de versohif
lende wijzen waarop die plaats heeft
zoowel bij één -als bij tweezaadlobbiep
planten. Een en ander werd met teekp
ningen op het bord verduidelijkt
De heer Wakker heeft dezen"wintp,
door zijn reeks verhandelingen, waarin
het geheele leven der plant werd na
gegaan en vooral dat van bol- knol
en wortelgewassen, de groote culture
van Haarlem en Omstreken, duideliï
uiteengezet.
Met een woord van dank voor de be
staande belangstelling in zijn gehouden
lezingen, besloot de spreker deze voor.
dracht.
De heer J. H. Krelage, voorzitter van
bovengenoemde Vereeniging. nam ook
namens het hoofdbestuur en de leden
het woord om den heer Wakker dankte
betuigen voor de uitmuntende wiizp
waarop hij zich van zijn taak had ee
kweten. Spreker wees op de belangstel
ling die genoemde heer had getoond in
de voortbrengselen der Haarlemsche
cultures; waarvan zijn onderzoekingen
en zijn academisch proefschrift ten be
wijze strekten, met welk laatstgenoemde
hij voor eenige dagen den graad van
doctor in de plant- en dierkunde aan
de Hoogeschool te Amsterdam verwierf
Spreker wenschte den jeugdigen gel
leerde geluk met deze onderscheiding"
en sprak tevens de hoop en den wensch'
uit, dat welke ook diens verdere loop
baan zijn zou, hii steeds bij zijn weten
schappelijke onderzoekingen het oog
mocht blijven gevestigd houden op de
Haarlemsche bol- en knolgewassen.
op het graf van
Ir. W. C. G. H. van Mourik Broekman
Op het graf van Ir. W. C. G. H. van Mourik
Broekman, den zoo diep betreurden directeur
van de Eerste H. B. S. te Haarlem, is een ge-
denkteeken verrezen waarvan wij hierbij c-en
afbeelding geven.
Toen, verleden jaar in Mei, Broekmans oud
leerlingen hem aan een maaltijd huldigden
voor hetgeen hij in zijn groote toewijding
en menschenliefde voor zoo talloozen had
gedaan, overhandigden zij hem eenige ge
schenken waaronder een bedrag in geld, be
stemd voor zijn nieuw domicilie in Hattem.
Veertien dagen later, vlak vóór den datum
van zijn voorgenomen vertrek daarheen, stierf
hij. De familie bestemde het geld voor de uit
voering van een gedenkteeken op zijn graf. Ir.
J. B. van Loghem, zelf ook oud-leerling van V.
Mourik Broekman, is er de ontwerper van.
Hij heeft iets zeer moois tot stand gebracht.
Het monument, in baksteen uitgevoerd, treft
in zijn soberheid en zuiveiv verhoudingen
bovenal door voornaamheid en vriendelijkheid.
Het is den man, dien het herdenkt, waardig.
De velen die Broekman's vrienden waren zul
len, als zij het graf op de Algemeene BegraaL
plaats te Heemstede gaan bezoeken, dit werk
als een edel gedenkteeken aan dien edelen
mensch erkennen.
Werkloosheid daalt iets.
De directeur van den rijksdienst der werk
loosheidsverzekering en arbeidsbemiddeling
deelt mede, dat de werkloosheid onder de
559.000 leden van ingevolge het werkloosheids
besluit 1917 gesubsidieerde vereenigingen in
de week van 18 t.m. 25 Februari heeft bedra
gen 32.6 pet., dat is 2.6 pet. minder dan in de
vorige verslagweek (4 t.m. 9 Februari) toen
de werkloosheid 35.2 pet. bedroeg. In de over
eenkomstige verslagweek van het vorige jaar
was de werkloosheid 26.9 pet.
Bij vergelijking van den omvang der werk
loosheid in de jaren 1933 en 1934, blijkt, aat
het gemiddelde werkloosheidspecentage, afge
leid uit de persberichten over die jaren. m
1933 bedroeg 28.1, terwijl het in 1934 was 27.0
Bij 161 organen der openbare arbeidsbemia-
deling stonden op 23 Februari in totaal 436^3
werkzoekenden (op 24 Februari 1934 383.WD
ingeschreven, onder wie 415.325 mannen- Hier
van waren werkloos 418,147 personen
wie 401.983 mannen. Op 9 Febr. bedroeg ne
totaal aantal ingeschrevenen bij een ongeve
gelijk aantal organen 446.944, onder wie 42o.i
werkloozen. Het aantal ingeschreven werkzoe
kenden is; sedert 9 Februari, verminderd mei»
10.149, het aantal werkloozen met 10.034.
