Even naar Milaan!
De bouwkunst op de
Brusselsche wereldtentoonstelling.
In drie en een half uur.
DINSDAG 21 MEI 1935
Ongeluk met Indisch sport-
vliegtuig.
Bestuurder in ziekenhuis opgenomen.
BATAVIA. 20 Mei (Aneta). Tijdens den
vliegdag georganiseerd door de Soerabajasche
vliegclub, is het sportvliegtuig de Kolibri, be
stuurd door den heer Elckerbout chef-instruc
teur van het marinevliegkamp Morokrem-
bangank gevallen. De machine is vernield. De
piloot klaagde over pijnen in den rug en is in
het ziekenhuis opgenomen. Het ongeluk ge
schiedde met het maken van een feuille-morte,
toen plotseling ae mortoren afsloegen en het
vliegtuig neerkwam op een open plek tusschen
de heuvels. De bestuurder heeft een goeden
nacht gehad, doch klaagde nog steeds over
pijnen.
Sloep in schroef van stoom
schip geraakt.
De Finsteraarhorn.
Het lijkt nu vast mooi weer te worden,
zei mijn vrouw. Je moest morgen maar even
paar Milaan gaan, dan is dat weer gebeurd.
Want voor dien tocht over de Alpen is mooi
weer nog van meer belang dan voor de Flora.
Mijn vrouw heeft altijd gelijk, dus ging ik
Maandagmorgen wat boodschappen doen in
Amsterdam, zat om half een zalig in het
zonnetje achter een broodje met kaas en een
glas melk voor het restaurant in Schiphol en
zag dezelfde zon bloedrood ondergaan in
Milaan. Wij hebben er weer op den kop af
31/2 uur over gevlogen. En verleden jaar
vonden we het al erg mooi dat ik in één dag
van 's morgens acht tot 's avonds zes van
Rome naar huis kon komen.
Als de versnelde snelheid der vliegdiensten
met deze versnelling doorgaat, beleef ik het
nog, dat je den heelen dag in de zon kunt
zitten en dus geen nachtje ouder meer wordt,
als je zorgt dat je met de zonneschijf mee
in 24 uur over alle landen onzer aarde heen-
vliegt.
Maar wij waren pas op Schiphol. Precies
tien voor één haalt Frijns de gashandles ach
terover en steekt de Haan zijn eigenwijzen
kop de lucht in. Steeds hooger stijgt die kop
zoo snel, dat hij aan kraaien niet toekomt. De
machine is vol, met 14 passagiers, maar bin
nen 5 minuten zijn wij 800 Meter hoog, in
111/2 minuut hebben we de 1000 op, in 18
minuten de 2000 Meter hoogte en dan is het
voorlóopig mooi genoeg. Wij zijn boven de
onrustige zone uit en boven de onschuldige
asempjes onzer medemenschen ook en han
gen in helder blauwe lucht, boven een met
bruingrijs floers bedekte aarde. En daar
onder ons na 18 minuten ligt reeds de
bloeiende Betuwe. Bij het opstijgen heb ik
gezien, dat de nieuwe weg Amsterdam-Den
Haag nu heuscü begint op te schieten en even
later de Vinkeveensche plassen onder "mij
door zien glijden en toen ik mijn blocnote te
voorschijn had gehaald en mijn K. L. M.-
potlood terhand had genomen, hingen we al
2000 meter hoog boven de Betuwe! De Waal
glijdt onder ons door, de Maas kronkelt "het
verschiet in naar West en Zuid, als wij over
de Maasbrug bij Grave vliegen.
Nijmegen ligt al achter ons en vlak bij
Venlo passeeren we om 1 uur 20 de Duitsche
grens op 2500 Meter hoogte, net een half
uur na ons vertrek. Een kwartier latei-
vliegen wij bij Dusseldorf over den Rijn, zien
Keulen in de grauwe verte, aangewezen dooi
de kaarsrechte breede zandbaan, die straks
de autostrada BerlijnKeulen zal worden,
Dan om 20 voor twee steekt plots de
Drachenfels af tegen het zilveren water van
den Rijn. De zeven vulkanen van het Zeven
gebergte liggen er nog allemaal en Nonnen-
werth is nog steeds een eiland. Dan kron
kelt een riviertje onder ons, de Sieg. Een
spoorlijn ligt er langs, volgt vele kronkels
en boort als het te dol wordt in een tunnel
door de heuvels heen. Acht spoorbruggen tel
ik in de gauwigheid aan één kant van de
machine. Wat moet dat reizen met die spo
ren toch duur dezen. En gevaarlijk al die
bruggen! Zoo'n tunnel kan wel leuk zijn.
Weer lichte lijnen onder de zon. Deutsche.1?
Eek. Moezel en Rijn. en precies twee uur
gaan we over de Lahn, die ook al kronkelt
om iemand zeeziek te maken in zoo'n trein.
Kwart over twee raken onze wielen, die
Frijns gelukkig niet vergeet uit te draaien,
den grond. 20 voor drie stuiven we weer de
lucht in, en volgen eerst de autostrada naar
Bazel. Ook nog heelemaal zandbaan, met
hier en daar wat beton, alleen tallooze viaduc
ten zijn klaar, want geen weg mag de groote
autostraat op'gelijk niveau kruisen. Wij
vliegen net zoo wat boven de mooie Berg-
strasze langs het Odenwald, dat van deze
hoogte gezien erg veel op heuvels in de hei
bij Nunspeet lijkt. Van deze hoogte! Over
de eerste duizend meter hebben we precies
vier minuten gedaan, in 18 minuten zitten
we op 3000. na een half uur op 4000 Meter
Mannheim is al recht onder ons langsge.
schoven met zijn kolossale havencomplexen
Heidelberg lag vrijwel onder ons; een toer
dan hoor, êm het slot te vinden en in het
volgende kwartier stijgen wij tot 5000 M.
hoogte, omdat boven Bazel ergens een prach
tige donderbui hangt.
Een heerlijk mooi gezicht, zoo'n wolkenzee.
waarboven uit zich zwart schaduwend, gewel
dige stapels verheffen, gekroond door groote
ronde marmerkoepels. Maar wij missen daar
door de Bodensee, die wij anders heelemaal
moesten overzien en den waterval van
Schaffhausen in het diep uitgesneden Rijn
dal. Maar daarna breekt het wolkendek
onder ons. Verrassend helder ligt daar
Zürich aan het diepgroene meer en het
vliegveld Dubbendorf. Dan weer wolken. Het
volgende gat ligt rechts voor ons .Rotsen!
Sneeuw! Prachtige steen- en sneeuwlagen in
de helling; dat is de Rigi. Wat een bof, nu
ben ik weer georiënteerd en jawel, even
verder ligt Urnersee. Er voor de Mythen, die
roestroze afsteken tegen hun groene om
geving. Brunen, Seelisberg, Gitschen, Uriroth-
stock, het mooiste hoekje van onze aarde.
Maar waar is de Bristenstock, de ideale af
sluiting van de prachtige schilderij, die het
heerlijkst te genieten is van de Rütliweide,
als Anemoon en leverbloempje, primula en
kersen om het mooist bloeien? De Bristen
stock is onvindbaar. Een wolk stuift onder
ons door! Weg is mijn oriëntatie. Groote
bergruggen rijen zich onder ons aaneen, de
achter' de andean Dat -moeten -de Galen-
stocke zijn, die zijn altijd makkelijk te ken
nen. Dan zit de Gothard in de wolken, gauw
naar den anderen kant, Ja hoor, wij vliegen
boven het dal van den Middelsten, den Medel-
ser Rijn. Frijns houdt den kop van de Haan
recht boven Piz Scopi, links ligt de Cristallino
en daarachter het heele Adula massief met
de prachtige gletsehers van den Rheinwald.
horn, waar de Achterrijii ontspringt. Maar
wat ligt daar nog een sneeuw. Splügen en
Hinterhein zijn niet te vinden en ik ken ze
toch zoo goed. Neem vooral een kaart van
heel Zwitserland mee als ge ooit dezen tocht
maakt, want nu komt het pas. Wij vliegen
altijd beoosten Gothard, want dat is mïllitair
verboden terrein! Wij zijn over den hoogsten
keten heen en over den Italiaanschen kant
ligt het wolkendek een 1000 meter lager
zoodat nu alle oude vrienden er hoog boven
uitsteken. Oude vrienden van den Monte
Generoso bij Lugano, maar daar komt het
panorama zoowat mee overeen. Daar liggen
schuins achter ons Finsteraarhorn en Eiger,
Mönch. Jungfrau, dan volgt in de rij van
witte reuzen de steile Bietschhorn, steeds
meer toppen, den Matter horn en Monte
Rosagroep en a)s we nog even zuidelijker
komen, schuift daarachter vandaan de Mont-
Blancgroep te voorschijn. 180 graden van
onze horizon wordt nu door sneeuwtoppen
ingenomen, want in het Oosten is ook nog de
Bernina-groep zichtbaar. Daar een blauwe
plek met groene randen onder ons, even
kijken, jawel, Lago di Como. Even later,
rechts Lugano met de typische Salvatore en
dan dalen wij in de grijs donzen wolken
massa, die zich even boven ons sluit, en dan
weer onder ons opent. Milaan ligt vóór ons,
omgeven doornatte rijstvelden
sawah's. Gek gezicht. Reuzenstad, de dom
net een speldenkussen met al die fijne
torentjes.
1 uur 's middags uit Amsterdam. Om 6 uur
in den dom van Milaan en dan de klok nog
driekwartier vooruit gezet!
Acht inlanders om het leven gekomen.
MUNTOK, 20 Mei (Aneta)Bij aan
komst te Muntok is een sloep, die te Muntok
thuishoorde in de schroef geraakt en vergaan
Hierbij kwamen acht bilanders om het leven.
Slechts een van de opvarenden werd gered. Er
waren verder geen gewonden.
Paus deed een beroep op de
Anglicaansche kerk.
Weinig weerklank
De Eiger.
Een reuzenkerk die dom, geweldig door zijn
grootte en strengheid, maar toch niet te ver
gelijken met de grootschbeid en pracht van
den St. Pieter te Rome. Ik word blasé. Maar
in de groote parken bloeien de kastanjes en
staan allerlei subtropische bloeiende boomen
al is het nog veel kouder dan bij ons in 't
begin van de week. Dus maar gauw terug.
Dinsdag om 11 uur weg, 3.05 in Amsterdam,
weer die verrassend mooie Alpenvlucht, weer
dat prachtige krachtige 'toestel, maar daar
hebben anderen al veel over geschreven.
Ik eindig maar metGaat dat zien en
ondervinden.
Dr. W. G. N. VAN DER SLEEN.
ROME, 20 Mei (V.D.) Ter gelegenheid
van de heiligverklaring van Thomas More en
John Fishei' heeft de Paus, naar elders in dit
blad reeds is gemeld, een beroep gedaan op
de Anglicaansche kerk, terug te keeren naar
de moederkerk.
Uit Londen wordt gemeld, dat dit beroep
van Paus Pius in de kringen der Anglicaan
sche kerk weinig weerklank vindt. De sub-de
ken van Westminster Carnegie verklaarde in
een interview dat- een hereeniging der beide
kerken op een veel breedere basis zou moeten
geschieden dan thans mogelijk is aangezien
de Angelsaksers nu eenmaal een andere denk
wijze -hebbea-daai-de .«rcexa$&' volken*
468e STAATSLOTERIJ
(Niet officieel)
5de klasse, 5de lijst
Trekking van Maandag 20 Mei 1935
Hooge Prijzen
15009288
1000.— 1858 2268 6030 11975 12023 12847
15370
4004063 7246 7589 16579 18304
200— 207 1770 2947 3239 9286 9371 12766
15380 17950 20164 20440
100— 833 1814 7380 9185 10252 10838 13107
13492 15642 16448 17477 19255 19415
Prijzen van 70.-
175
190
301
317
612
628
712
762
778
780
868
873
1136
1318
1356
1370
1441
1613
1718
1849
1868
1932
2092
2143
2193
2221
2249
2307
2476
2639
2681
2697
2733
2787
2811
2848
2859
2921
3188
3216
3384
3447
3539
3693
3930
4048
4115
4197
4302
4340
4510
4541
4602
4609
4821
4913
5070
5126
5147
5155
5275
5297
5365
5534
5538
5721
5736
6103
6165
6422
6445
6495
6677
6785
6863
6867
6947
7096
7098
7281
7382
7468
7767
7973
8058
8079
8149
8172
8294
8357
8410
8435
8503
8507
8569
8585
8709
8945
8975
9107
9358
9367
9507
9554
9575
9586
9705
9788
9836
9904
9996
10404
10435
10489
10611
10778
10869
11018
11040
11082
11122
11130
11246
11373
11389
11434
11443
11462
11580
11766
11781
11966
12104
12116
12149
12173
12188
12455
12489
12503
12594
12595
12676
12773
13049
13143
13241
13278
13348
13561
13755
13771
13919
13955
14189
14237
14271
14457
14551
14739
14850
15080
15143
15187
15363
15517
15564
15789
15820
15848
15861
16028
16059
16264
16363
16413
16447
16559
16567
16656
16842
17003
17338
17542
17718
17771
17811
17886
17951
17974
18100
18135
18258
18371
18518
18591
18681
18802
18879
19103
19106
19165
19216
19235
19258
19311
19334
19431
19449
19745
19952
20263
20269
20350
20370
20473
20714
20801
20815
20871
20884 20913
20967
Nieten
13
56
75
82
92
192
222
292
324
333
380
393
417
459
507
510
552
570
589
615
644
671
748
787
792
845
846
859
862
891
948
958
962
974
977
978
998
1003
1023
i054
1072
1081
1089
1137
1156
1164
1187
1301
1320
1324
1337
1362
1372
1432
1434
1480
1486
1501
1523
1550
1582
1672
1721
1750
1757
1848
1903
1919
1986
1989
2078
2130
2148
2154
2210
2211
2220
2246
2281
2282
2291
2305
2331
2397
2440
2459
2472
2475
2486
2557
2592
2644
2646
2692
2721
2742
2773
2819
2827
2830
2847
2869
2932
2956
2958
3025
3069
3099
3102
3111
3130
3191
3200
3219
3227
3251
3308
3313
3328
3360
3365
3373
3420
3422
3487
3535
3604
3625
3667
3699
3732
3741
3744
3760
3796
3949
3950
3951
3957
3970
4046
4086
4159
4162
4202
4207
4223
4229
4232
4237
4248
4326
4328
4334
4355
4357
4369
4390
4419
4421
4435
4481
4559
4566
4576
4585
4589
4596
4605
4652
4746
4777
4782
4809
4837
4850
4981
5081
5152
5181
5191
5221
5224
5228
5292
5308
5314
5327
5422
5426
5455
5521
5552
5553
5624
5628
5638
5651
5654
5706
5865
5904
5981
5984
5992
5996
6012
6093
6130
6143
6150
6151
6241
6262
6264
6292
6331
6339
6379
6521
6523
6528
6555
6575
6614
6628
6665
6722
6749
6762
6786
6813
6826
6836
6845
6902
6907
6953
6971
7017
7150
7153
7171
7191
7213
7231
7260
7288
7298
7353
7366
7415
7464
7482
7487
7497
7509
7548
7565
7572
7602
7619
7621
7633
7650
7665
7706
7711
7771
7775
7776
7821
7852
7974
7986
7990
7993
8019
8032
8049
8053
8126
8185
8227
8269
8282
8344
8331
8397
8448
8543
8547
8589
8715
8717
8737
8745
8839
8841
8848
8871
8877
8878
8916
8956
9008
9015
9027
9074
9119
9158
9168
9175
9246
9293
9298
9314
9336
9389
9423
9483
9488
9494
9562
9577
9619
9655
9746
9754
9767
9776
9813
9914
9932
9956
10006
10015
Architectuur van goede kwaliteit.
(Van onzen Brusselschen correspondent).
10027 10039 10070 10117 10128 10174 10176 10213
10216 10222 10224 10266 10293 10324 10328 10370
10373 10398 10445 10474 10541 10571 10573 10574
10619 10621 10683 10747 10780 10857 10898 10950
10955 10983 11027 11044 11069 11079 11107 11143
11192 11219 11240 11260 11267 11272 11299 11318
11421 11436 11442 11578 11583 11625 11626 11642
11742 11777 U790 11797 11813 11829 11836 11844
11864 11893 11904 11959 11979 11987 11998 12005
12010 12011 12100 12118 12151 12186 12244 12250
12276 12283 12295 12301 12311 12335 12369 12524
12546 12560 12575 12593 12600 12622 12642 12651
12652 12663 12668 12669 12706 12709 12728 12734
12759 12780 12808 12865 12874 12917 12922 12948
12952 12982 13013 13020 13040 13150 13217 13224
13225 13303 13316 13357 13366 13424 13461 13476
13494 13515 13529 13572 13614 13617 13653 13780
13835 13882 13894 13915 13936 13944 13990 14009
14067 14085 14096 14201 14264 14281 14309 14366
14407 14434 14441 14463 14466 14489 14526 14543
14546 14575 14627 14644 14671 14771 14780 14800
14876 14894 14919 14920 14959 14986 15013 15016
15034 15036 15074 15081 15093 15105 15108 15173
15216 15262 15269 15275 15284 15327 15346 15355
15394 15406 15423 15550 15595 15639 15676 15681
15682 15688 15719 15864 15896 15930 15935 15949
16029 16055 16076 16083 16124 16224 16262 16307
16324 16332 16384 16470 16545 16558 16573 16647
16717 16734 16794 16811 16856 16861 16862 16961
16963 16976 16984 17032 17044 17048 17112 17145
17156 17184 17206 17224 17280 17294 17375 17383
17388 17424 17453 17465 17470 17496 17511 17514
17523 17554 17562 17585 17630 16737 17674 17720
17745 17749 17895 17957 18030 18038 18058 18059
18090 18097 18163 18191 18192 18233 18236 18270
18295 18297 18355 18386 18486 18635 18637 18721
18750 18830 18869 19019 19041 19044 19098 19117
19167 19266 19285 19302 19305 19310 19313 19395
19409 19427 19455 19472 19491 19513 19624 19723
19789 19793 19843 19855 20005 20052 20053 20109
20132 20147 20175 20206 20220 20239 20259 20274
20316 20330 20373 20378 20417 20499 20537 20547
20553 20596 20631 20641 20684 20784 20786 20807
20829 20831 20836 20843 20862 20863 20900 20921
Verbet. 5de kl. 4de lijst: 14493 m. z. 14493 met
70; 15068 m. 7. 15058; 15102 met 70 m. z.
15102,
Tentoonstellingsarchitectuur welke een
eigen karakter heeft en bijzondere eischen
stelt, moet werkkracht met schoonheid ver
eenigen. Een eigenschap, welke in het al
gemeen niet tot de deugden gerekend wordt,
en die alle esthetici om het hardst verwer
pen; de opzichtigheid wordt hier plotseling
een eerste vereischte. niet slechts naar het
criterium voor het welslagen. Een tentoon
stellingsgebouw dat niet dadelijk en geweld
dadig de aandacht tot zich trekt is mislukt.
Aan de architecten van zulke werken wordt
dus wel iets heel moeilijks gevraagd. Zij
moeten luidruchtig zijn en toch een zekere
houding daarbij niet uit het oog verliezen;
men vraagt hen reclame en tegelijkertijd
goeden smaak. Bij vroeger vergeleken is er
op dit punt wel heel veel veranderd. Ik her
inner mij zeer veie tentoonstellingsbouw
werken uit het verleden, welke met elkander
wedijverden in redelooze afzichtelijkheid. Het
is dus in de meeste gevallen als een geluk
te beschouwen, dat ze met het oog op een
kortstondig bestaan werden neergezet. Erger
wordt het wanneer men deze tentoonstellings
stijl doorvoert in constructies voorbestemd
om te blijven. De twee verschrikkelijkste
ondingen, welke Parijs ontsieren, het Tro
cadéro en het Grand Palais alsmede de Pont.
Alexandre zijn de triestige overblijfselen van
wereldtentoonstellingen, waar onbekwame
architecten het heft in handen hadden. Het
koloniaal museum te Vincennes, dat even
eens uit een tentoonstelling is overgehouden
is oneindig veel beter, maar kan toch moei
lijk als een voorbeeldig staal van hedendaag-
sche architectuur gelden. In Antwerpen en
Luik bewonderden wij enkele fraaie pavil
joens, maar als architectraal geheel worden
deze beide exposities door Brussel 1935 over.
troffen.
Bij vrijwel alle deelnemende landen is een
streven naar rationeele en schoone bouwvor
men merkbaar Engeland was te Antwerpen
vertegenwoordigd met een stijlenbouwerijtje
zonder geestelijke waarde en Italië had er
een groote tent-, waar iedere eigen karakter
aan ontbrak. Thans hier heeft dit laatste
land het indrukwekkendste paviljoen, terwijl
ook Engeland met een karaktervolle compo
sitie voor den dag komt, welke nationale
tradities met internationale moderne opvat
tingen vereenigt. Italië heeft een geweldige
plaats gereserveerd. Er staan drie of vier
groote gebouwen op alsmede een ragfijne
toren van ijzeren staven opgebouwd. Van die
bouwwerken is er een door de stad Rome
neergezet, welke alle kenmerken van een
deftige poffertjeskraam draagt en die door
zijn onverwachte aanwezigheid den groot-
schen indruk, welke het daarnaaststaande
hoofdgebouw geeft, wel even dreigt te ver
storen. Dit hoofdgebouw is in zijn hoogen
eenvoud monumentaal, waardig sterk
tegelijkertijd, zooals het een tentoonstellings
gebouw past, buitengewoon opvallend. He.t
middenstuk dat hoog en vierkant de lucht
instijgt wordt versierd met vier immense
zwarte fascio's; de beide zijbeuken zijn lager
en effen zonder ramen en zonder eenige
ander figuren dan gefixeerde vlaggen, afwis
selend zwart en groen-wit-rood.
Over het Nederlandsche paviljoen hebben
we reeds geschreven. Het lichaam van het-
gebouw strak en duidelijk zich afleekenend
heeft groote kwaliteiten welke echter niet
voldoende tot hun recht komen door een on
gemotiveerde baroktoren, welke geen enkele
innerlijke tezamenhang met de rest toont.
De architect Roosenburg heeft met dezen
toren slechts aan een der hierbovengestelde
eischen voldaan, deze „paraplubak", zooals de
volksmond zegt, is inderdaad opvallend, maar
tegelijkertijd ook in strijd met de elemen
taire regeling van den goeden smaak. De
Scandinavische landen hebben kleine, maar
weloverwogen gebouwtjes, Noorwegen daar
van zeker het origineelste. Zweden is van
buiten gezien rustig en elegant maar van
binnen valt het niet mee, terwijl juist de
inrichting van Denemarken en de wijze van
opstelling der tentoongestelde opjecten bij
zonder vernuftig en smaakvol zijn. Luxem
burg komt ook met een rustig goedgecon-
strueerd paviljoen uit, dat in zijn degelijk
heid, een beetje zwaar en een beetje somber
de geest van het volk uitstekend weer geeft.
Er zijn nog tallooze buitenlandsche huizen in
aanbouw; hierover een oordeel uit te spre
ken is niet wel mogelijk. Tsjecho Slowakije
belooft merkwaardig te worden en nu reeds
wordt men bij het langsgaan geboeid door
een zeer origineele toepassing van zwart
glazen platen. Het lijkt mij, dat het Fran-
sche paviljoen tot de minst oorspronkelijke
uitingen zal behooren; het is zoowel in zijn
hoofdvorm als in zijn decoratie, conventio
neel terwijl het bovendien zop erg duidelijk
van stuc is.
Onder de Belgische gebouwen zijn er een
paar bijzonder geslaagde. Persoonlijk bewon
deren wij het meeste het paviljoen van de
Collectievité du Bati ment, dat mag gelden
als het meest geslaagde voorbeeld van ten-
toonstellingsbouw; het vraagt nadrukkelijk
de aandacht maar met nobele middelen. Het
is doeltreffend, eenvoudig en toch sierlijk
Goed is ook het Textielpaviljoen waarvan
een gedeelte van de buitenwand versierd is
met fotografiën van ongewone afmetingen.
Door het ongebruikelijke van deze werkwijze
blijft men er wel even bij staan, doch bij
nadere beschouwing komt men tot de con
clusie, dat het decoratieve effect uiterst ge
ring is. Ook het gebouw van de Chemische
Industrieën en dat van den Landbouw heb
ben kwaliteiten.
Het spreekt vanzelf, dat bij een zoo groote
verscheidenheid sterke kwaliteitsverschillen
onvermijdelijk zijn. Wanneer men zich. met
terzijde stelling van persoonlijke voorkeuren
tot een objectief oordeel opwerkt, moet men
zeggen, dat door selectie, aanpassing en
schikking een geheel verkregen is, dat vee!
meer homogeen is dan men gewoonlijk op
tentoonstellingen aantreft; terwijl over het
algemeen het architecturaal peil der tijde
lijke constructies in verband met de gestelde
eischen zeer behoorlijk is. Er is eigenlijk
maar één gebouw bij dat uitgesproken leelijk
is. Dit is echter zéér leelijk, hartverscheurend
leelijk; het valt volkomen buiten den stijl
en den toon van het geheel en verbreekt op
een pijnlijk brutale wijze de tezamenhang.
Dit is zeer te betreuren, destemeer waar juist
dit bouwwerk zulke hooge en verheven be
doelingen heeft. Het is n.l. gewijd aan het
katholieke leven terwijl alle katholieken, die
doordrongen zijn van den geest hunner religie
en die weten wat schoonheid is, zich afvra
gen wat deze carnavalsmoskee met zijn kla.
tergouden. koepels-^n pnnttorens in 's hemels
naam met het katholicisme heeft uit te staan
Wij hebben nog zelden een bouwwerk gezien,
dat in zijn vormgeving kleur en versiering
zulk een flagrante tegenstelling vormde met
den Geest, welke het eigenlijk zou moeten
samenvatten en symboliseeren Het heeft niets
Gothisch en niets moderns, het lijkt alleen op
een suikerbakkers-Aja-Sofia met goudpapier
beplakt.... Met inkeer, innerlijke beschou
wing, eenvoud des harten, afkeer .van aard-
sche pracht en weelde, met zuiverheid en
stilte, alle elementen welke de waar katholi
citeit als alle geloof eigen zijn, bespeurt hen
hier niets.
Behalve de vele constructies, welke gedoemd
zijn om aan het einde des jaars te verdwijnen,
omvat de Brusselsche Wereldtentoonstelling
vijf groote gebouwen van permanenten aard,
welke er het centrum van vormen. Het is niet
overdreven te zeggen, dat de heele tentoon
stelling om die vijf gebouwen tot stand geko
men is. Allang reeds droomt Brussel van ex
pansie naar het noorden. Met het oog hierop
en om de beschikking over de havens te krij
gen werd de gemeente Laken geannexeerd.
Op de terreinen thans door de tentoonstelling
ingenomen heeft men zich een deftige wijk
gedacht. Om dit doel te bereiken moest daar
echter een aantrekkingspunt gezocht worden;
dit nu is gevonden: in het vervolg zal in de
groote hal de jaarbeurs gehouden worden. De
ze was tot nu toe zeer onvoldoende gehuis
vest gedeeltelijk in de gebouwen, gedeeltelijk
in de tuinen van de Cinquentenaire paleizen
en bood door gebrek aan gepaste ruimten een
rommeligen aanblik. In deze tijden echter
kon er niet aan gedacht worden, een bouw
plan van 70 millioen franks (oude waardei
uit de gewone middelen te financieren. Van
daar dat burgemeester Max zijn tentoonstel
lingsplan zoo hardnekkig heeft doorgezet.
Het complex der permanente paleizen is tot
een indrukwekkend geheel geworden, dank zij
het talent en de juiste opvatting van den ar
chitect J van Neck. Deze heeft aansluiting
gezocht bij de heerschende constructieve rich
ting zonder zich echter door deze principes tot
excessen te laten verleiden. Het beste kan men
spreken van een getemperde nieuwe zake
lijkheid. De centrale hal die flinke afmetingen
heeft (lengte 150 meter, breedte 87 meter,
hoogte 32 meter) is uitgevoerd in beton met
gebruikmaking van breede bogen, zoodat de
ruimtewerking niet verstoord wordt door ko
lommen of pilaren. Het vooraanzicht toont een
breede trapsgewijze afdaling, terwijl de mid
denpartij gevormd wordt door vier kolossale
hoogopstrevende pilonen. Het geheel is loyaal,
simpel en sterk. Slechts moet men het betreu
ren dat er zooveel beeldhouwwerk tegen en op
werd aangebracht, dat in stijl en uitvoering
geen enkele verwantschap met den bouw zelf
toont. Zoo worden de vier verticale hoofdlij
nen. welke het karakter van het bouwwerk in
hoofdzaak bepalen, bekroond door vier beel
den van vier verschillende kunstenaars. Af
gescheiden van hun waarde moet men vast
stellen, dat deze beelden, van een ganscli an
dere stijl, de harmonie van de fatjade storen.
Bovendien hebben de beeldhouders er geen
rekening mee gehouden dat hun werk veertig
meter boven de toeschouwers opgesteld zou
worden. Op zulk een afstand gaan alle détails
verloren en alleen zwaar-aangezette elemen
taire grondvormen kunnen hun waarde hou
den. Deze beelden van respectabele afmeting
nochtans verliezen op de plaats waar zij staan
alle beteekenls en de meest typische opmer
king, die ik er over hoorde maken is deze: het
zijn.net vogeltjes.
De beide zijgebouwen, tegenover elkander
gelegen, dienen thans als museum van oude
kunst en groote' feestzaal. Naast de hoofdhal
bevinden zich nog twee groote hallen, die wat
achteraf liggen en eveneens voor de jaar
beurs bestemd zijn. Om een indruk te geven
van den omvang der permanente paleizen
citeer ik hier enkele cijfers. De plattegrond
van het vijftal beslaat 45.000 M2„ waarvan
15.000 aan de hoofdhal zijn toebedeeld, 10.000
aan iedere zijhal en 5.500 aan de belde overi
ge gebouwen, 't Groote plein, dat voor dit ge
bouwencomplex gevormd wordt, bevat in het
midden de verlichte waterwerken, welke thans
een attractie voor de tentoonstelling en later
voor deze nieuw wijk vormen.
De permanente gebouwen, die natuurlijk
volgens andere principen werden ontworpen
dan de echte tentoonstellingspaviljoens slui
ten zich niettemin op een rustige en aanne
melijke wijze bij het geheel aan.
JAN GRESHOFF
N.V. Cultuur Mij. Kali Djompo
Onveranderd dividend.
Aan de algemeene vergadering van aan
deelhouders der N.V. Cultuur Mij. „Kalie
Djompo" zal worden voorgesteld, een divi
dend uit te keeren van 3 (onveranderd).
Het onderhoud Goering-Laval.
Reis van Laval nog niet definitief.
BERLIJN, 20 Mei (Havas). Volgens per
sonen uit de omgeving van Laval heeft het
onderhoud van Goering en Laval te Krakau
plaats gehad op verzoek van Goering; het
onderhoud was strikt persoonlijk en over
schreed niet de grenzen van een officieus on
derhoud. Er is nog geen sprake van een reis
van Laval naar Berlijn en een ontmoeting
met Hitier.
Goering heeft tijdens het onderhoud met
Laval bevestigd, dat de houding van Duitsch-
land was, zooals Hitier dit in Maart aan Sir
John Simon en Eden heeft uiteengezet.
Laval verklaarde, dat Frankrijk trouw blijft
aan zijn verbonden en vriendschappen en
haar pogingen voortzet in het internationaal
kader vrede te scheppen.
Frankrijk is bereid met iedere natie te on
derhandelen, welke zich op dit standpunt
plaatst doch nooit zal Franrijk zich laten ver
leiden deel te nemen aan verdragen, welke
het bijna voltooide gebouw van veiligheid
kunnen bedreigen.
Heimwehr in alarmtoestand.
Nieuwe activiteit der Oostenrijks-che nazi's.
WEENEN, 20 Mei (V.D.). Gisteren waren
op verschillende punten in Oostenrijk ge
wapende Heimwehrtroepen gemobiliseerd, die
in alarmtoestand gereed werden gehouden.
Van officieele zijde kon men geen nodedee-
lingen doen omtrent de reden hiervan, zoo
dat de maatregel algemeen werd beschouwd
als een voorzorg tegen eventueele nationaal-
socialistische onlusten.
