ROEST, ROMMEL, RUINES:
dat is het au
Indrukken van een toerist
in Duitschland.
OM DAARNA ONTLEED TE WORDEN
DÜLlER's Kapperhuis
Waar de over- W
leden benzine-
viervoerers ter
ruste worden
gelegd.
De meneer achter het autostuur kreeg een
vliegje in z'n oog. Toen kwam er een boom
Zoo reed de meneer zijn wagen in poeier en
hij treurde lang.
De begrafenisondernemer kwam, hing het
slachtoffer met een takel achter den lijk
wagen, bracht de verongelukte naar het
kerkhc" en drukte den diepbedroefden eige
naar een tientje in de hand. Voor de stoffe
lijke resten.
Zoo kwam deze heer met het autokerkhof
in aanraking.
Het autokerkhof, vinding'der laatste jaren,
rustplaats der snelle, glimmende viervoeters,
bij leven gevoed met benzine, na hun dood
echter
Wat er na hun dood gebeurt? Gaat u maar
eens mee naar Leen Bontekoe, die u ver
tellen zal wat er met de overledenen ge
schiedt.
Het verhaal doet de ronde, (en indien de
oudheid auto's had gekend zou 'k spreken
van de sage of de legende), dat de Veluwe
de bakermat is der autokerkhoven, sinds een
heer met een traan in den ooghoek zijn
trouwe metgezel, een Ford op hooge pooten,
achterliet, onverzorgd voor eeuwig. Het be
sluit Jiad hem veel peinzens gekost, maar
het beestje vrat veel en liep allerakeligst
langzaam. Op een stillen Zondagavond reed
hij steelsgewijze naar een verborgen plekje
op de Veluwe, aaide voor de aller-allerlaatste
maal de motorkap zachtkens en ging zonde-
bewust henen. Toch kon hij zijn besten mak
ker niet vergeten. Een jaar later sloop hij
wederom naar het plekje, na eenig zoeken
pas gevonden. Tot zijn groote ontzetting
ontwaarde hijhonderd gammele Fordjes,
alle eveneens verlaten in de Veluwsche rim
boe! Het heet, maar voor de waarheid staat
niemand in, dat aldus de eerste begraaf
plaats der auto's is ontstaan.
Zelfs Leen Bontekoe, de eigenaar van het
kerkhof bij Diemen, wist niet of de Veluwe
de primeur heeft gehad. Wel weet hij wat er
na den dood met de auto gebeurt.
U moet me verontschuldigen: het is een lu
guber onderwerp. Na den dood pleegt Leen
Bontekoe lijkschennis, het is waarachtig
waar:'Doodgewoon-lijkenschennis. Hij neemt
een schroevendraaier, een" hamer1;,Engel-
sche sleutel,
Hij legt h"et hart bloot en haalt den motor
eruit. Zijn assistenten, eveneens in vettige,
blauwe overalls, pakken hartkleppen, zuiger
veren, cylinder, benzineaderen en bekij
ken wat er nog goed is. Dat is meestal nog
heel wat, zoodat alles zorgvuldig wordt opge
borgen. Wie weet..®..
Daar zit 'm de kneep. Wie weet wat je er
nog eens mee kunt doen! Bontekoe wéét het
wel: verkoopen natuurlijk. Meer dan eens
komt er een klant:
„Bontekoe, ik heb een ontmoeting gehad.
*k Reed namelijk links in de bocht. Nu is
mijn radiator gekraakt. Heb je niet een
mooie, die bovendien past?"
Bontekoe zoekt in de afdeeling radiatoren
(achter de versplinterde Chrysler links af, tot
je aan de omgevallen Buick komt) en vindt
een pracht-exemplaar. Dan komt een beetje
bieden en dingen, waarna beiden' tevreden
scheiden. Tot een volgende gelegenheid, als
de patiënt soms weer prefereert in een draai
van den weg links te houden. Als hij dan ten
minste nog kan komen
Zoo verschijnen de gegadigden om accu's,
lampen, banden vliegwielen, ditjes, datjes en
heel vaak kan Bontekoe hen helpen. Want hij
heeft een ontzaglijke keuze en een immen-
sen voorraad.
In het lijkenhuisje, waar de geleerden met
■kommervolle gezichten rondloop en, gewapend
met bouten, en beitels, staan slechts die wa
gens, welke juist onder handen zijn. Maal" op
het kerkhof zelf staan de tientallen, die wach
ten tot het hun beurt is geworden uit elkaar
gereten te worden, om ond-erdeelen te leve
ren voor zoekers, die op een koopje uit zijn,
terwijl de onbruikbare resten naar den oud
roest handelaar verdwijnen.
Elk jaar sloopt Bonbekoe ongeveer honderd
vijftig verkreukelde auto's, opgevouwen wa
gens, zooals hij het noemt. Die voor een tien
tje of vier in hun geheel, of beter: niet in hun
geheel, zijn eigendom zijn geworden. En per
onderdeel worden ze verkocht, waaruit dan
de winst moet komen. Af en toe gaat er vijf
en twintig duizend kilogram rommel, die toch
niet verkocht kan worden, naar den man, die
oud metaal smelt. Ook dat levert nog een paar
slordige kwartjes op, maar voor het grootste
deel moet het komen van den lossen verkoop
der al of niet verroeste stukjes auto
Een wandeling tasschen
de graven.
Op de begraafplaats zelf kwam ik een paard
tegen. Ben levend paard, (temidden der vele
gestorven paardekrachten), dat vinnig ach
teruit sloeg, deuken schopte in een verganen
automobilisten-trots. Het paard behoorde,
evenals zijn metgezel, de koe, aan een boer,
die de autotesten als ankerpalen voor zijn
vee gebruikte.
Tegenover dit stilleven leunde een oude
dikke Hupmobile, wien reeds één poot was
afgezet, tegen een amechtig Chevrolet je, ge
lijk een wilde liefdesverklaring. Vis-a-vis
stond een onbekende doode, die een gapende
wonde vertoonde, op de plaats waar eens de
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 1935
Toen heb ik een hamer genomen, een flin
ke klap gegeven op die brutale kijkers, een
schop gegeven tegen de motorfiets, die in de
film „De Big van het Regiment" nog is opge
treden en al dat oude roest laten weten dat
een auto maar een auto is en niet langer dan
de baas het wil.
„Kan je niet meer rijden, nou, dan word je
vermoord!"
Het was een heerlijkheid: met een hamer op
echte auto's te mogen slaan. Toch hen ik
geen verwoed fietser, maar voor menig op
gejaagd, weggetoeterd en in de knel gebracht
pedalentrapper, zou een bezoekje aan een
autokerkhof, met een hamer in de hand, een
ware vacantie beteekenen
W. SCH.
Voor betere Haarverzorging
ook voor Heeren
KALVERSTRAAT 184 TELEFOON 4 516
Onze Permanent Wave a f 1
geeft U 6 MAANDEN voldoening
(Adv. Ingez. Med.)
Joden mogen niet gesteund
worden.
Koburg straft overtreders met ontslag.
KOBURG, 16 Augustus (Havas). De bur
gemeester heeft alle gemeenteambtenaren
en werklieden doen weten, dat zij hun be
trekking zullen verliezen, indien zij op welke
wijze dan ook, Joden steunen, of door hun
families doen steunen.
Bommenwerpers voor de
Engelsche luchtvloot.
De „Daily Mail" meldt, dat een van de be
langrijkste bestellingen van vliegtuigen zal
zijn een voor de levering van 150 a 200 bom
menwerpers van de middenklasse. Dit zullen
zijn twee-motorige eendekkers, welke een
snelheid van 400 K.M. per uur kunnen berei
ken.
Het blad bericht voorts, dat negen van de
twaalf vliegvelden welke zijn geprojecteerd,
reeds in aanbouw zijn.
Waar paard, koe en auto vredig samenleven.
motor was. Ter verzachting, of om het gat
niet zoo erg te laten schijnen, groeiden bloe
men vroolijkjes omhoog, als een laatste eer.
In een bezweken autobus hadden vader en
moeder lijster hun nestje gebouwd. Een
vroegere vrachtwagen herbergde een regiment
muizen van het veld. Verderop lag slechts
een in grillige bochten verwrongen metalen
balk: ook eën auto, na de botsing in brand
Lang niet alle overledenen kwamen echter
door een droevig ongeluk om het leven. Het
meerendeel was met voorbedachten rade naar
dit abattoir gebracht, zooals een boer zijn
varken er heen sleept. Lang niet alle eigenaars
hebben, pinkende een traan, gezegd:
„Nou, tabé dan, mijn beste".
Velen zeiden ook:
„Hè, hè, dié ben ik kwijt. Wat een lamme
ling was het den laatsten tijd. Maar ncu
heeft-ie zijn verdiende loon....!"
En voor alle bezitters leverde het afscheid
een Judasgeldje
Het afscheid; van de Ford, zonder pedalen,
zonder stuur. Het afscheid van de Opel, zon
der ruiten, zonder deuren. Het afscheid van
de Renault, zonder voorstuk, zonder wielen.
Dag en nacht staan ze daar. Ook de verlief
de Hupmobile. Tot Bontekoe Castor en Pol
lux scheidt en hen in mooten hakt, als spi
nazie of uitjes..
Er is sprake van dat de overheid autokerk
hoven verbieden zal, ter bescherming van het
natuurschoon of om een andere reden. Voor-
loopig splijt Bontekoe nog autodeuren en
klieft hij door dashborden heen. Op behendi
ge wijze, om tenminste de onderdeden te red
den.
Zooals ik u zei: het is een lugubere geschie
denis. Soms verbeeldde ilc me dat twee auto
lampen als holle oogen me aanstaarden, als
vroegen zij:
„Had ik nu heusch geen twintig duizend
kilometer meer mogen leven?"
Dooden, niets dan dooden...A
RADIOPROGRAMMA.
Vijf jaar geleden was ik voor het laatst in
Duitschland. Toen werden wij op onze wan
delingen nog geregeld begroet met „Guten
Morgen!" of met „Grüsz Gott!" en het „Heil
Hitler!" was in dien tijd voor ons nog een
onbekende klank.
Dat Duitschland in deze jaren een heel an
der land is geworden, zie je onmiddellijk ook
als gewoon toerist; de geel-zwarte vlaggen
toch al nooit bijzonder populair bij onze Oos
terburen zijn verdwenen, de roode vlag met
het swastïka-teeken is er voor in de plaats
gekomen. Nergens wordt zoo veel gevlagd als
in het tegenwoordige Duitschland. In Italië
toch ook een land, waar men trotsch is op
het fascisme zag ik maar enkele vlaggen,
in Duitschland leek het overal feest. Heidel
berg was één en al vlag en zelfs in de armoe
digste wijken hing huis aan huis de nazi-vlag
uit ter eere van het Reichs-Bü-hnen-Festspiel
in het Heidelberger Slot, dat onder de „hooge
bescherming" stond van minister Goebbels in
eigen persoon. Of men in de arbeiderswijken
de cultureele beteekenis van dit tooneelfeest
zoo hoog aansloeg, dat men algemeen behoef
te gevoelde daarvoor de vlag uit te steken, be
twijfel ik wel eenigszins en ik vermoed dan
ook, dat een stille dwang aan deze straat-ver
siering niet vreemd zal zijn geweest.
Wie als toerist door Duitschland reist, zal
van de gezindheid van het Duitsche volk wei
nig of niets te weten komen. Hij zal eerder
den indruk krijgen, dat de Duitschers alge
meen het nieuwe systeem vurig aanhangen
dan het tegendeel, De nationaal-socialisten
toch verheerlijken in de meest warme en op
dringerige bewoordingen. Hitier en zijn dic
tatuur. Zij willen u dadelijk er van overtui
gen, dat het tegenwoordige Duitschland door
Hitier uit zijn toestand van vernedering is
gered en dat de „Welt-Juden" de schuld heb
ben aan Duitschland's ellende in den na-
oorlogstijd en aan de tegenwoordige wereld
crisis. De anderen, die redenen hebben met
't Derde Rijk minder te dwepen, zullen zich
wel wachten zich hierover tegen een vreem
deling uit te laten, vooral wanneer zij kans
hebben door anderen gehoord te worden, en
de inlichtingen, die men krijgt, zijn dan ook
uit den aard der zaak heel eenzijdig. Ik zou
dan ook niet gaarne durven beweren, dat ik
uit mijn gesprekken met Duitschers op mijn
reis een gefundeerden indruk omtrent de
ware geestesgesteldheid in Duitschland heb
gekregen. Slechts eenmaal zag ik twee ar
beiders tegen elkaar een veelzeggend min
achtend gebaar maken bij het pass eer en
van een groep vaderlandsche liederen zin
gende Hitler-Ju-gend, Dat was het eenige
teeken van stil protest/dat ik heb opgemerkt.
In een land, waar een dictator h-eerscht en
de Gestapo een ongebreidelde macht bezit,
ziet een toerist alles louter van den buiten
kant en hij behoeft zich niet de illusie te
maken iets wijzer uit Duitschland terug te
komen.
Wanneer hij jonge mannen na de keuring
voor den krijgsdienst met kleurige linten
behangen in luidruchtige, brooddronken
stemming in met sparrengroen versierde wa
gens ziet rondrijden zooals ik in eenige
steden zag dan zal hij daaruit nog niet
de conclusie behoeven te trekken, dat die
jongelieden nu ook allen zoo innig gelukkig
ZONDAG 18 AUGUSTUS 1935.
HILVERSUM, 1875 M.
8.55 VARA. 10.00 VPRO. 12.00 AVRO.
5.00 VARA. 8.00 AVRO.
8.55 Orgelspel J. Jong; 9.0-0 Postduivenber.
9.05 Tuinbo-uwpraatje S. S. Lantinga; 9.30
Orgelspel J. Jong; 9.45 A. Pleysier: Van staat
en maatschappij; 10.00 Gram .platen; 10.30
Kerkd. u. d. Rem. Kerk, Den Haag; Voorg.:
Ds. F. Kleyn; 12.00 Uurslag en klokkenspel
v. d. Groote of St. Jacobskerk, filmpraatje L.
J. Jordaan; 12.30 Omroeporkest o.l.v. N.
Treep; 2.00 H. Ch. F. J. v. d. Mandere: „De
Volkenbond in de branding". 2.30 Zang door
de „Postale Mannenzang", o.l.v. J. F. Bran-
tenaar; 3.00 U. h. Kurhaus Scheveningen;
Residentie-orkest o.l.v, I. Neumark, m.m.v.
Anneke Wester (piano); 4.30 Gram.platen;
5.0-0 Orgelspel J. Jong; 5.15 „Dubbel-X" o.l.v.
C. Steyn, m.m.v. Pat Miller; 5.30 Vervolg or
gelspel; 5.40 Vervolg Dubbel-X; 5.50 Sport
nieuws; 6.00 E. Walis en zijn orkest; 6.2-0 J.
Huy (saxofoon) en D. Wins (piano)6.25
Vervolg orkestconcert; 6.40 Lezing over de
wereldkam. wegrennen te Floreffe; 7.20 Gra-
mophoonplaten en orgelspel door J. Jong;
8.00 Nieuws- en sportber. 8.15 U. h. Kurhaus,
Scheveningen: Residentie-orkest o.l.v. C.
Schuricht, m.m.v. Jan Smeterlin (piano)
9.00 Marian Anderson zingt negro-spirituals;
9.15 Radio-journaal; 9.30 Omroeporkest o.l.v.
N. Treep, m.m.v. Marian Anderson (alt)
10.0-0 Kovacs Lajos en zijn orkest; 11.00
Nieuws- en sportber.; 11.10 Gram.platen;
11.15 AVRO-Deci'bels o.l.v. E. Meenk.
HUIZEN 301 M.
8.30 NCRV. 9.30 KRO. 5.U0 NCRV, 7.45
—11.00 KRO.
8.20 Morgenwijding o.l.v. Ds. W. C. Posthu
mus Meyes, m.m.v. sopraan en orgel; 9.30
Grairuplaten; 10.15 Hoogmis; 11.45 Gram.
platen. Lezing; 1.20 Orkestconcert, gram.
platen; 3.15 Gramp.platen; 4.30 Voor de zie
ken; 5.00 Kerkd. uit de Geref, Kerk (Ooster-
kerk) Zwolle; spr.: Ds. J. H. Kuiper, org.:
Chr. G. Lindeboom. Hierna orgelspel; 7.45
Gramplaten. Lezing; 8.10 Berichten; 8,15 Or
kestconcert; 8.4(5 Voordracht; 8.55 Populair
concert; 9.05 Orkestconcert: 9.30 Voordracht;
9.40 Fopulair concert; 9.50 Gram.platen;
10.15 Sportrep.; 10.30 Berichten.; Gram.pla
ten; 10.40 Epiloog.
DROITWITCH, 1500 M.
11.20 Kerkd.; 12.50 Orkestconcert o.l.v. Dy
son; 1.50 Celloconcert M. Chemiavsky; 2.20
Reg. King en zijn orkest; 3.20 Gram.platen;
3.50 BBC-Northern Orkest o.l.v. Mc Nair; 4.50
Kind er-uurtje; 5.10 Voordr.; 5.25 BBC-Orkest
o.l.v. Raybould; 6.35 Pianorecital F. Mann-
h-eimer; 7.05 Lezing; 7.25 W. Radford (so
praan) en W. Small (viool); 8.15 Kerkd.; 9.05
Li&fdadighe-idsoproep; 9.10 Berichten; 9.20 L.
Jeffries' orkest m.m.v. W. Glynn-e (tenor);
10.50 Epiloog.
RADIO PARIJS, 1648 M.
7.20 Gram-platen; 8.50 Mi-1. concert; 11.20
Gram.platen; 11.35 Orgelspel L. de St. Mar
tin; 12.25 Gram.platen; 12.35 Orkestconcert
o.l.v. Letom'be; 2.35 Zang; 3.20 Literair-muzi
kaal progr.; 5.20 Pascal-orkest; 8.20 Zang;
9.05 Radio-tooneel; 11,10 Dansmuziek.
AALTJNDBORG, 1261 M.
12.20 Harmonica, piano, viool en Gram,-
i platen; 4.20 Harmonie-orkest o.l.v. E. Gango;
6,20 Gram.platen; 8.20 Omroeporkest o
Reesen; 9.05Report. 9.35 Omr-oepstrijkorkest;
10.00 Gram.platen; 10.30 Omroepoorkest;
11.20 Dansmuziek.
MAANDAG 19 AUGUSTUS 1935.
HILVERSUM 1875 M.
Algemeen programma, verzorgd door de
VARA.
8.30 Orgelspel C. Steyn. 8.30 Gram. platen
10 Morgenwijding VPRO. 10.15 Declamatie
Janny v. Oogen. 10.35 De Notenkrakers o.l.v.
D. Wins. 11.Vervolg declamatie. 11,20 E,
Walis en zijn orkest. 12.Gram. platen,
12,40 Strijkorkest o.l.v. E. Walis. 1.- XX-ien-
semble o.l.v. C. Steyn. 1.301.45 Schalmei
o.l.v. P. Renes. 2.Gram. platen. 2.30 Orgel
spel C. Steyn. 3.Voor de vrouw. 3.30
Gram. platen. 4.30 Voor d-e kin-deren. 5.De
Flierefluiters o.l.v. E. Walis. 5.45 De Zonne
kloppers o.l.v. C. Steyn. 6.15 „Orvitropia", o.l.v,
J. v. d. Horst. 7.10 PI. v. Laar: Zwerfsteenen
in Nederland". 7.30 Zang door Marie Vos
(sopraan), 8.S.O.S.-berichten. 8.03 Berich
ten. 8.10 Wiener Gitarre-Kammermusik-
Trio. 9.10 „Humor in de literatuur", no. 6.
verzameld door J. Cohen, m.m.v. F. Nienhuys
(declamatie) en J. Jong (orgel). 10.— E.
Walis en zijn orkest. 10.45 Gram. platen 11
De Notenkrakers o.l.v. D. Wins. 11,3012.—
Gramofoonmuziek.
HUIZEN 301 M.
N. C. R. V.-uitzending.
8.Schriftlezing en meditatie. 8,159.30
Gram. platen. 10.30 Morgendienst o.l.v. Ds. R.
Bartlema. 11.Chr. Lectuur. 11.3012.en
12,15 Gram, platen. 12,30 Orgelconcert Jan
Zwart. 2.Gram. platen. 2.35 Causerie A. J
Hei-wig. 3,15—3.4-5 Gram. platen. 4.Bijbel
lezing ds. D. Bremmer, m.m.v. sopraan, en
orgel. 5.— G. Karten (klarinet) en H. Har-
tog (piano). 6.Gram. platen. 6.30 Vragen-
halfuur. 7.— Politieberichten. Ned. Chr. Pers
bureau. 7.15 Gram. platen. 7.30 Vragenhalf
uur. 8.-Berichten. 8.05 Haagsch Harmonie
orkest o.l.v. Zeldenrust. 8.55 Causerie C. v.
Dijl. 9.25 Vervolg concert. 9,55 Berichten,
10,-11.30 Gramofoonmuziek.
DROITWICH 1500 M.
10.3510,50 Morgenwijding. 11,05 Gram,
platen. 11,50 Orgelconcert A. Center. 12,20
Western Studio-orkest o.l.v. F. Thomas. 12,50
Cricketreportage. 1.05 Gram. platen. 1,35
BBC-Midïandorkest o.l.v. H. F. Clark, 2.35
Gram. platen, 3.05 Cricketreportage. 3.20 Or
kest concert o.l.v. Cook. 4.05 Viool- en piano
recital. 4.35 BBC-Northernorkest o.l.v. Cr.
McNair. 5.35 Jack Jackson's Band. 6.20 Be
richten. 6.45 Cricketnieuws. 6.55 Orgelspel R.
Dixon. 7.20 Orkestconcert o.l.v. Nut-tall, ni.
m. v. PI. Geenty (liedjes). 8.20 Variétépro
gramma. 9.20 Het Parkingtonkwintet. 10.—
Berichten. 10.20 Lezing. 10.35 BBC-orkest o.l.v.
Woodgate, m.m.v. E. Cruickshank (alt). 11,35
Maurice Winnick en zijn Band.
RADIO PARIS, 1648 M.
7.20 en 8.20 Gram. platen. 12,30 Orkest
concert o.l.v. Touche. 7,05 en 7.40 Gram. pi-,
8.20 Zang, 9.05 Uit Vichy: Orkestconc-ert o.l.v.
Cooper. 11,5012,35 Dansmuziek.
ROME, 421 M.
9.„Gigolettes", operette van Léhar. Or
kestleiding: C. Lombardo.
DEUTSCHLANDSENDER, 1571 M.
8.30 Uit Keulen: Omroeporkest o.l.v. Kühn.
m.m.v. J. Ka-lenberg (zang). 9.20 „In ei-ner
kleinen Stadt". spel van Bauer, muziek van
Jager. Regie: O. Ja-hn. 10.20 Berichten. 10.50
Orgelconcert. 11.05 Weerbericht. 11,2012,20
Dansmuziek.
zijn, omdat zij zooals op vergulde op de
schouders gedragen schilden te lezen staat
bij de infanterie, de pioniers, de cavalerie
of de artillerie zijn ingedeeld. Wij herinne
ren ons de brooddronkenheid der lotelingen
in ons eigen land en wij weten te goed, wat
dit beteekende.
Toch zou ik ook weer niet graag willen be
weren, dat er helaas niet opnieuw een
militaire geest in Duitschland is gevaren. Dat
ziet men in de houding van de S.A.-mannen en
de exercities van het Arbeidersfront, welke
laatsten ik o.a. in compagniesformatie, vol
komen militairement, met de schop als geweer
over den schouder, onder tromgeroffel een
kazerne, waarvoor schildwachten ook al
weer met een schop over den schouder op
post stonden, zag binnenmarcheeren. Wanneer
men deze geüniformeerde jonge mannen
voorbij ziet trekken, behoeft men geen oogen-
blik meer aan de ware bedoeling van deze ar
beidersformaties te twijfelen.
Dat ook de Hitier-Jugend volkomen in het
militaire gareel loopt, daarvan zag ik eveneens
het bewijs, toen in een stadje in het Schwarz-
wald een troep in bruine uniform gestoken
kleine jongens zingend voorbij ons marcheer
de, zoo gedrild en fanatiek als in Holland niet
mogelijk zou zijn.
Wie nog iets van den sluier, die voor den
vreemdeling over Duitschland hangt, wil op
lichten, doet het best de Duitsche kranten
critisch en nauwkeurig te lezen. En dan niet
de nation aal-socialistische partijbladen alleen,
maar ook en vooral de kranten, die vroe
ger liberaal, katholiek of Duitsch-nationaal
waren. Want al heet de pers „gelijkgescha
keld", er is nog wel degelijk een groot verschil
tusschen de felle partijbladen en de laten
wij zeggen meer neutrale bladen in Duitsch
land. Kranten als bijvoorbeeld het Berliner
Tageblatt, de Frankfurter Zeitung, de Kölni-
sche Zeitung en de Germania moeten wel alles
publiceeren, wat de algemeene Pressedienst
verlangt en eenige critiek op de regeering is
natuurlijk uitgesloten, maar men zal er bijna
niets in vinden van de „Hetzerei" tegen de
Joden, het Katholiek politicisme en de Stahl-
hehn. Die bekende oud-burgerlijke kranten
oud-Marxistische bladen vindt men er niet
meer maken nog steeds den meest fatsoen
lijken indruk.
Bladen echter als Der Völkische Beobach-
ter, Der Angriff en de zeer vele provinciale
nazi-kranten zijn nog steeds hevig tenden
tieus en bij den critischen lezer komt onwil
lekeurig nu en dan de vraag boven, of het
systeem in Duitschland wel werkelijk zoo al
gemeen populair is als men van hoog-erhand
wil doen voorkomen, wanneer een dergelijk
felle en beleedigen-de toon tegen de „binnen-
landsche vijanden" blijkbaar nog steeds
noodzakelijk wordt geacht. Men gaat bij 't
lezen van de nazi-bladen onwillekeurig twij
felen aan de door de nationaal-socialisten
zoo veel geroemde eenheid van het Duitsche
volk.
Eiken dag weer verschijnen er in de nazi
bladen en in deze eigenlijk alleen felle
hartstochtelijke artikelen, meestal onder
in rood gedrukte groote „headlines" tegen
de Joden, de Katholieken en de Stahlhelm.
De bedoeling is duidelijk: stemming maken
tegen deze drie categoriën van de bevolking
in Duitschland. En dat gebeurt in termen en
in stijl, zooals vroeger alleen in die bladen
gebruikelijk was tegen socialisten en commu
nisten.
Het ergste maakt het wel Julius Streicher
in Der Stürmer, het beruchte anti-semietische
weekblad. De toon en de persoonlijke aan
vallen van dit blad doen denken aan het
vroegere schendblaadje Asmodee en zijn zoo
weerzinwekkend, dat het bloed een onpartij
dig lezer van verontwaardiging telkens naar
de wangen stijgt. En het gevaarlijkste is,
dat de invloed van dit met foto's „ver
sierde" schendblad want anders kan
men „Der Stürmer" niet noemen bij een
groot deel van het eenvoudige Duitsche volk
zeer groot is. Men behoeft er maar op te
letten, hoe vele menschen en vooral jonge
lieden zich voor de kastjes, waarin Der
Stürmer is opgehangen en men vindt die
kastjes in Duitsche steden en dorpen bijna
overal verdringen om ze te lezen. Een blad
als Der Stürmer vergiftigt een deel van het
Duitsche volk en een individu als Streicher
stuurt volgens mij bewust af op pogroms
in Duitschland.
Hoe groot en verderfelijk de invloed van
dit Hetz-blad is, is mij wel duidelijk gebleken
uit gesprekken, die ik met Duitschers heb ge
voerd. Telkens weer waren het de Joden, die
de schuld kregen van alles, vooral van de zoo
genaamde „gruwelverhalen" in het buitenland
over Duitschland.
De nationaal-socialistische partijbladen
doen over het algemeen niet zoo heel veel
onder voor Der Stürmer in hun actie tegen de
Joden, al doen zij het dan ook wat minder
persoonlijk en fel. De toestand der Joden
wordt in Duitschland daardoor op den duur
geheel onhoudbaar. Maar een krant als Der
Völkische Beobachter richt zich niet alleen
tegen de Joden; zij gaat bijna even heftig te
keer tegen de Katholieken en de Stahlhelm.
En deze krant publiceerde een reeks artike
len over Oostenrijk, zoo vol venijn en vijan
dig, dat men er niet aan behoeft te twijfelen
of de nazi's in Oostenrijk nog niet steeds op
den steun van hun partijgenooten in Duitsch
land kunnen rekenen.
Opmerkelijk was het ook, hoe de nazi-bladen
en ook alleen weer de nazi-bladen hun
lezers er telkens weer van willen overtuigen,
'hoe ideaal de toestand in Duitschland is in
vergelijking met het buitenland. De lezers
moeten blijkbaar dagelijks dankbaar gestemd
worden, omdat er in Duitschland onder het
tegenwoordige regime rust heerscht in tegen
stelling van andere landen. Aan de oproeren
te Brest en Toulon en de anti-katholieke op
stootjes te Belfast werden kolommen meest
al in vette letters en met tendentieuze op
schriften gewijd, ja zelfs een onbeteeke-
nend communistisch relletje in Amsterdam
werd in een heele kolom uitgebuit en kreeg in
de nazi-bladen een nadruk, die ver over de
ware beteekenis heenging.
De geregelde bestudeering van de nazi- en
andere Duitsche bladen geeft den critischen
lezer meer licht omtrent den werkelijken
toestand in Duitschland dan gesprekken met
enkele Duitschers. Hij zal er uit leeren, dat
het nog niet alles volkomen pais en vrede is
in het Derde Rijk, zooals de regeerders ons
willen doen gelooven.
Tenslotte nog iets over de houding der Duit
schers tegenover de vreemdelingen, die hun
land bezoeken. Die is althans wanneer
men zich van openbare kritiek onthoudt
in alle opzichten uiterst correct en beleefd.
Ik ondervond op mijn reis, zoowel aap de
grens ik kwam van Oostenrijk Duitsch
land binnen als in het binnenland steeds
de meest vriendelijke medewerking, vooral van
ambtenaren. Het is dan ook duidelijk, dat de
Duitschers alles doen om een zoo goed mo
gelijken indruk op de buitenlanders te ma
ken. J. B. SCHUIL.
