Het afscheid
Indië.
De vlootconferentie
begonnen.
Gevaren voor het
kabinet-Colijn in zicht.
Een nacht
En zoo wordt het dan langzamerhand
weer tijd om afscheid te nemen van
Java. En het begin van het einde was
weer mijn dierbaar Zuider strand.
Wij hadden daar in de schaduw van het oer
woud zulke heerlijke dagen aan het strand
doorgebracht, dat wij besloten er eens een
nacht over te blijven ook. Er stond een af
dakje met verhoogden vloer, een paar matten
vormden de wanden, een groote doek de
deur, veldbedden, petroleumstel waren aan
wezig en van muskieten geen last. Wat wilt
ge nog meer! Een heerlijke avondwandeling-
langs het strand^ een diner, met niet eens
zoo heel veel za,nd en vroeg onder de klam
boe. Maai' dat., 'duurde niet lang. Om twaalf
uur 's nachts keek ik door de reten van den
wand en z&g een blauwe schijn. Ik er uit. In
Een mooi opgetuigde stier bij de Madoereesche
stierenrennen op de Jaarmarkt te Batavia.
mijn pantoffels vier groote heremietkrabben
en al gauw bleek de heele omgeving te leven
van die aardige dieren, die hun geroofde
schelp haastig voortsleepten over het zand.
Honderden en duizenden waren er, met de
mooiste zeeschelpen. Overdag zie je er geen
een, dan zitten ze onder de dorre bladeren
verborgen, maar 's nachts scharrelen ze over
al rond op zoek naar voedsel. Maar we
waren opgestaan voor de lichtende zee en dus
werd de electrische lamp opgeborgen en gin
gen we pootje^ baden, wat al heel gauw .in
zwemmen overging. Verbazend leuk gezicht,
je handen zoo als blauw lichtende pluimen
voor je uit te zien schieten, je heele body te
zien oplichten door de aanraking met duizen
den millioenen diertjes, die door die aanra
king even een blauw vonkje afgeven. Zwem
men maakt dorstig dus een groote pompel
moes opgezocht, een paar stoeltjes midden op
het strand, even zien of we ver genoeg van
den waterrand waren. Hoesch, wat was dat?
Een snel bewegend wit beestje, zoo groot als
een hand. En daar en daar! Als ik mijn flash
light even langs de aanrollende golven laat
spelen blijkt elk golfje een tiental groote
witte krabben mee te brengen, die heen en
weer rennen over het strand. Het dreunen
van onze voetstappen houdt een meter of
tien ruimte rondom ons vrij, maar verder
rent er op elke vierkante meter één. Hoog op
gericht op de 4 achterste pooten, de oogèn op
steeltjes verticaal omhoog, de scharen voor
aanval of verdediging opgeheven. En dan te
denken, dat je alleen was! Er schijnt trouwens
nog ander bezoek geweest te zijn. Sporen van
wilde varkens leidden den volgden morgen tot
vlak bij ons tehuis. Die waren op de krabben-
jacht geweest.
Op Java staan we altijd met de zon op.
Een goede gewoonte, dan is het nog lekker
frisch. Een flinke strandwandeling doet ons
zien, hoe de witte reigertjes nog boven in de
boomen slapen, dat de spreeuwen al wakker
zijn en evenals de klapperratten de mooie
roode bloemen van de dadap afbijten om den
honig machtig te worden. Het zand is zwart
hier aan de Zuidkust; allemaal magneet
ijzer en de enkele schelpen steken daar prach
tig wit en rose tegen af. In de verte een
groote drukte aan het strand. Visschers, die
hun netten in grooten boog uitbrengen en
weer inhalen naar het strand toe. Elke trek
brengt een paar pond kleine vischjes aan,
kleiner dan onze stekeltjes en een dood
enkele keer zoo groot als een kleine baars.
Eén keer zit er een kanjer van een meter
lang in het net, wat tot veel gepraa^ aanr
leiding geeft; gejuich had ik eerst geschre
ven, maar dat is niet zoo. Zulke dingen gaan
bij den Inlander allemaal doodkalm en rustig.
Alleen even overleggen hoe deze buit zou
moeten worden verdeeld. Wij blijven een
paar uur kijken naar het rustige, kalme be
drijf, genieten van zon en wind en zee.
Zwemmen, eten, doen een dutje en rijden in
de avondschemering naar Batavia terug, dat
in rooden gloed van verre aan den hemel
lokte, want de groote Jaarbeurs, de Pasar
Gambir was juist geopend! En dat is een
gezellig gebeuren. In vele steden in Indie
verrijzen zoo tegen Koninginne-verjaardag
groote gebouwen, zoo keurig en kleurig als
die alleen in de Oost voor weinig geld te
maken zijn. Elk jaar weer weet de architect
in Batavia er wat bijzonders van te maken,
niet alleen naar vorm en plaatsing, maar
vooral door de groote kleurrijkdom van het
geheel. En als lichteffecten dan nog mee
werken om den indruk te vergrooten, is de
zaak compleet of eigenlijk neen, de menigte,
die hoort er ook bij. Dan pas is Batavia
op zijn mooist als ook de Inlandsche ge
meenschap in feestdos uitrukt en de kleuren
van baadjes en sarongs wedijveren met die
der gebouwen en uitstallingen, als het elec
trische licht niet alleen spiegelt in het glan
zend zwarte haar, maar ook in de mooie
spelden, de halskettingen, de armbanden en
al dat moois dat Javanen en Chineezen,
Soendaneezen en Madoereezen zoo graa.g dra
gen. Daar vallen onze schoonen bij in het
nietal is hun rug ook heelemaal van
alle ontsierende bekleeding ontdaan. Na
tuurlijk trekt ons, EEuropeanen vooral ook
de Inlandsche kunstnijverheid; koper, hoorn
leer, bamboe, been vlechtwerk. De voort
brengselen zijn in Nederland al aardig beken-
en toch altijd weer zoo mooi. Maar verder op
vindt ge nog heel andere dingen, die in
het strand.... en een in de balzaal.
Indie gemaakt worden, van ingemaakte
groenten en inkt af tot allerlei rubberartike
len en papierwerk toe. Wat verder de boeken-
pers in Indië levert, mag de vergelijking met
Holland gerust doorstaan. Op al deze laar-
markten, van Brussel tot Soerabaja en waar
schijnlijk ook verder, trekt het de aandacht,
hoeveel moeite de spoorwegen doen om het
aan de luchtvaart verloren terrein te herwin
nen, wat in een land met zulke geweldige
afstanden als Indië natuurlijk niet best zal
gaan! Hier stond een reuze-locomotief rustig
te draaien. Even verder vertoonde de Paket,
de K.P.M., ook een in het nauwgedrevene
keurige Agfasmalfilms van haar reizen.
En zoo was er heel wat te zien. En voor
later op den avond de draaimolen, de lach
spiegels en het groote rad, allemaal net of
het echt was en geen dertig graden in de
schaduw. Dat is natuurlijk avondwerk als
alles in rijen lichtjes glanst. Overdag be
wonderen we met den Gouverneur-Generaal
het mooie gebouw der Indochineesche en
Madagaskaarsche kunst, de pluimveetentoon-
stelling (ze hebben hier in Indië blijkbaar
ook werkelijke kippen, niet alleen ajams.
maar houden die in kleine kooitjes voor ten
toonstellingen), dan aquaria en te veel om
op te noemen.
Een aardig extratje waren nog de Ma
doereesche stierenparen, die op Zondag hun
kunsten zouden vertoonen. Prachtig opge
tuigd met veel rood en goud en spiegeltjes,
parasolletjes boven hun lompe koppen, de
Nederlandsche vlag op het juk bevestigd,
paradeerden ze vast wat de baan over, met
trommels en bekkens natuurlijk. Dat kan
niet zonder.
's Avonds Oranjebal in de Soos. Ik zit nog
liever in het groote rad. En het souper! We
hebben tranen gelachen. Ze hadden geloof ik
op Passar Gambir al die Madoereesche stieren
renners gevangen, in een K.P.M.-bediende-
pakje gestoken en zoo op de bezoekers los
gelaten. Als je water vroeg kreeg je soep,
als je om de wijnkaart riep presenteerden
ze asperges, zonder je eerst een bord te
geven. Bij het ijs gaven ze mesjes, en bij
de appels een lepeltje enz. En dat in de groote
militaire sociëteit in Batavia! Daar mogen
ze mij nog wel eens een goed verzorgd diner
aanbieden met dames, anders vertel ik het
verder.
Drie uur naar bed. Half zes op. Dat is
altijd zoo de laatste dagen in Indië. Zes uur op
weg naar de Parade. Er waren naar schat^
ting 600 soldaten en 600.000 toeschouwers. Een
geweldige belanstelling en.een keurige
parade. Werkelijk aardig om te zien, zoowel
het groot vertoon der grooten als het goede
stramme marcheeren der mannetjes. Alleen
waren de vijf Curtis jagers in escadrille neer-
duikende tot een kleine honderd meter, een
beetje veel voor de collega's, die elk over één
paardekracht beschikten daar op den grond.
Dat vind ik ook altijd het akelige van zoo'n
echt paard, dat er geen contactsleutel aan zit
om het stop te zetten. Daar verlangden die
200 cavaleristen ook hard naar, dat kon je
zoo zien.
En een gezellige drukte in de heele stad als
wij naar liet vliegveld rijden om op tijd te
komen voor het vuruwerk in... Medan. Eerst
een cirkeltje boven de Passar Gambir, dat
de eerste stierenren totaal in de war schopte,
een laatste blik op de kleurige gebouwen en
dito menigte en dan weer naar een ander
kleurenrijk, de Duizend, eilanden, met hun
prachtige koraaltuinen er om heen. Krakatau
ligt helaas in de nevels verscholen, maar in
gedachten zit ik weer even op de observatie
post op Lang eiland. Dan komt Sumatra's
kust in zicht, de geweldige oerwoudvlakten af
gebroken door witte wolkenproppen, die een
duizend meter beneden ons boven het bosch
hangen. En voor je het weet komen de groote
rivieren, ligt Palembang onder ons met zijn
tallooze vlotwoningen in de Moessirivier en
de forsche Europeescbe gebouwen rond om
het fort. Even dalen, een koele dronk, een
slok benzine en maar weer voort op Sin
gapore aan. Eerst boven de eilanden van de
Linga, dan van den Riouw Archipel. Weer een
aardig traject vol afwisseling onder ons van
zee en eilanden, visschersdorpen en hun
eindelooze netten en vallen. Voor Singapore
wordt het een beetje buiïg, dan een beetje
meer en plots beginnen we te slingeren en te
stampen in een dikke mist, terwijl het water
van de vleugels druipt. Maar dat duurt meest
al maar even met onze enorme snelheid. Net
voor in het front van een bui, die we achter-
opvliegen schijnen altijd van die rare lucht-
stroomingen te zitten en onze piloten weten
dat en houden er rekening mee. Dan ligt
half Singapore helder onder ons, de tallooze
schepen op de reede en de stad langs de baai,
terwijl de rest in een regengordel verborgen
is. Even zit het vliegveld ook in een dicht,
gordijn, maar als wij dalen rijden we weer
een regenboog tegemoet en blikkert de zon
duidelijk in de plassen van het kletsnatte
veld.
'Singapore-lunch. Dat is vreeselijk ver
moeiend al dat eten op de K.L.M.-lijn Maar
als ik op mijn klok kijk zijn we alweer vijf
uur van Batavia en is het drie uur in den
middag. En wij hebben .nog 2V2 uur voor
den boeg, dus vooruit maar weer. Even over
de rubberbosschen en dan zitten we alweer
boven lage wolken. Ook best,, een paar af
scheidsbrieven aan de vrienden in Indië en
als ik pen en papier bij elkaar zie
vallen mijn oogen altijd zóó dicht. Als ik weer
tot bewustzijn kom ligt Sumatra's kustlijn
onder ons, eerst even wat bosch, maar dan al
Visscherstype van Java's Zuidkust.
gauw vierkante velden van verschillende i
kleur. Deli nadert. Hier en daar staan 3, 4, 6
groote schuren schuin op een rij, een assisten
tenwoning, wat koeliehuisjes, dan weer meter-
hooge plantengroei, alleen maar hier en daar
een mooi beplant tabaksveld. Gedeeltelijk
zitten wij nog boven rubber en thee en olie-
palmen, maar waar de tabak den scepter
zwaait is maar het achtste van het land met
dit costelick cruyt beplant en de rest braak
liggend om van de vermoeienissen der pro
ductie te bekomen. Eerst na acht jaar brengt
hetzelfde stuk grond weer goede tabak voort.
Meer witte huizen, een villastad, een ten
nisbaan. o neen, een voetbalveld, o neen een
vliegveldje. Treurig klein, dat zou je in den
Oosthoek anders verwachten. Je kunt zien
dat öremer weg is.
Natuurlijk komen we toch keurig aan den
grond; de wind is meestal in de goede rich
ting gelukkig, anders zou menige Douglas hier
geen landing wagen. En' nauwelijks zijn we
van het vliegveld weg of we zitten weer
midden in de feestdrukte. Duizenden kinde
ren troepen aan met versierde fietsen, waar
van vele een boot of vliegtuig voorstellen,
met lampions, lantaarns, transparanten,
heele kerken zijn er bij. Geweldige bouw
werken, van rotsen, bamboe en vloeipapier,
waaraan weken gewerkt is voor den grooten
optochtwedstrijd als het straks donker is.
Medan is toch prachtig. Ruim van aanleg
met schitterend onderhouden grasperken en
tuinen, mooie gebouwen! Maar ook weer iets
eigenaardigs! In de hoofdstraat zie je meer
Chineesche dan Nederlandsche vlaggen op
dezen Koninginnedag. Best bedoeld hoor,
mar toch een gek gezicht Bij Hotel de
Boer begint de drukte al en als wij den
lampiontocht hebben zien voorbij trekken
is het bal in vollen gang. Een dameskapel
wipt en danst en ratelt en rammelt de eene
jazz na de andere, met Rumba en weet ik
wat voor andere wildemansnamaaksels afge
wisseld en ik verwonder mij weer, hoe de
dames nauwelijks de hoogst noodige be
kleeding dragen en de heeren nog altijd in
zwarte pakken met flauw gevallen boordjes
moeten rondzwoegen. Wanneer zullen de
dames onze knieën en onze halsen nu eens
mooi beginnen te vinden, zoodat wij ook in de
balzaal in short en shirt het leven zullen
mogen genieten? Vóór dien tijd vertik ik 't om
te dansen!
Als ik om vier uur gewekt wordt, speelt
de muziek nog. Als we om 5 uur weggaan,
hangen twintig heeren en twee dames (het
valt moeilijk hier de dames eerst te noemen)
over de bar en inviteeren ons een biertje mee
te drinken. Onze piloten in uniform worden
omringd, maar het loopt goed af. Op het
biljart slapen twee heeren in smoking rus
tig te midden der woedende geluiden.
Neen. dat is gelukkig niet de laatste indruk,
van Indië. Een zilveren lucht, zilveren och
tendnevel, zilveren rivieren. Een nijvere be
volking, die ten arbeid spoedt. Er komt weer
een mooie dag!
SingaporeBangkok is een mooi traject.
Boven zee hebben we wat zwaar weer, maar
daar trekt een Douglas zich weinig van aan.
Dan dwars over Malakka met zijn sierlijke
rotsheuvels, baaien en .rotskusten, helaas te
hoog om veel ofifanten te zien. Tot groote
sawah's overal onder ons verschijnen, een
breede rivier kronkelt, gouden pagodedaken
oplichten in de morgenzon en Bangkok, de
hoofdstad van Siam, onder ons ligt.
DR. VAN DER SLEEN.
Slechte vooruitzichten.
Onze Londensche correspondent schrijft:
LONDEN, 10 December.
Een openingszitting' van een internationaal-
politieke conferentie geeft nimmer aanwijzin
gen over haar mogelijk verloop. Dit geldt ook
voor de vlootconferentie der vijf mogendheden
welke vandaag in le Locarno-zaal van het
Foreign Office is geopend met een welkomst
rede van Baldwin, waarop de verkiezing van
president en vice-president en de inleidende
redevoeringen van de hoofden der delegaties
volgden. Het eigenlijke werk begint morgen
ochtend in Clarence House, Westminster, waai
de conferentie voor de rest van den tijd zal
zetelen.
De huidige conferentie, welke hij een is ge
roepen overeenkomstig de bestaande ver
dragsbepalingen, is beperkt tot de groote mo
gendheden: het Britsche Rijk, de Vereenigde
Staten, Japan, Frankrijk en Italië. Haar voor
naamste doel is een middel te vinden voor
controle op bewapening ter zee ter vervanging
van het verhoudingsstelsel, dat aan het einde
van 1936 door iets anders moet worden ver
vangen, daar vooral de Japanners het niet
willen vernieuwen. Elke mogendheid, die aan
de conferentie deelneemt, heeft tot taak voor
stellen te doen, maar tot heden hebben alleen
de Britten en Japanners voorstellen gedaan.
De Britsche afvaardiging zal een plan voor
leggen waarbij de vijf mogendheden tegelijker
tijd haar minimum eischen in vloot tonnage
voor de eerstvolgende zes jaren zullen bekend
maken, de tonnage verdeeld over de verschil
lende categorieën schepen die een vloot vor
men. De bekendgemaakte tonnage zou dan de
grondslag worden voor besprekingen welke als
het kon zouden moeten leiden tot beperking
of vermindering over de geheele linie. Groou
Brittannië stelt ook wat men noemt kwalita
tieve beperking voor, door verkleinde maten
voor toekomstige oorlogsschepen vast te stel-
leï)it land zal als vroeger blijven ijveren voor
afschaffing van duikbooten op zoogezegd
humanitaire gronden.
Japan is naar de Conferentie gekomen met
den eisch van gelijkheid van zeestrijdkrachten
met het Britsche Rijk en de Vereenigde Sta
ten, in plaats van de 60 percent-verhouding
welke dit land de afgeloopen 13 jaar als onder
teekenaar van de verdragen van Washington
en Londen tegenover Engeland en Amerika in
acht heeft moeten nemen. Deze eisch zal wel
het voornaamste punt van geschil worden op
de conferentie. De Amerikanen zijn er hevig
tegen gekant, en hoewel van Engelsche zijde
niet veel over deze kwestie is geopenbaard, kan
men gerust aannemen, dat ook de Britten
niets voelen voor een Japansche zeemacht die
in sterkte gelijk is aan de Britsche. De Japan
ners stellen verder drastische vermindering
voor van grootte en gevechtsvermogen van
oorlogsschepen en van het aantal slagschepen
en vliegtuigschepen en willen ook herziening
van de overeenkomst van 1922, welke de ont
wikkeling van Japansche vlootbases in den
Grooten Oceaan belemmert. Van de Amerika
nen wordt het merkwaardige voorstel ver
wacht, de vloot van elke mogendheid, ter con
ferentie vertegenwoordigd, met 33 JA of zelfs
met 50 percent te verminderen. Uitlatingen
van vooraanstaande staatslieden, de afgeloo-
oen weken in verband met de conferentie ge
hoord, getuigen van pessimisme over haar
uitkomsten.
Verschillen Lagerhuis en Hoare
van meening?
Opwinding over Parijsche plannen.
LONDEN, 10 Dec. (A.N.P.) Da Labour-
afgevaardigde Hugh Dalton zal vandaag in het
lagerhuis den waarnemend minister van bui
tenlandsche zaken, Eden, verzoeken een ver
klaring af te leggen over het te Parijs opge
stelde Engelsch-Fransche vredesplan. Uit de
berichten in de conservatieve bladen blijkt, dat
de rapporten uit Parijs verbazing hebben ge
wekt. Over den indruk in het lagerhuis schrijft
de parlementaire medewerker van de Times:
De ministers waren op de hoogte van de uit
Parijs gemelde bijzonderheden van het ver
drag van Laval en Hoare. De regeering besloot
niettemin geen verklaring af te leggen. Zij wei
gerde ook de berichten uit Parijs te bevestigen
of de juistheid ervan te bestrijden. De lager
huisleden hebben daaruit geconcludeerd dat
de berichten althans ten deele niet geheel
juist zouden zijn. De meeste aanhangers der
regeering in het lagerhuis hebben van de aan
gelegenheid een minder gunstigen indruk ge
kregen. Men was van meening dat de voorstel
len, indien zij ook maar bij benadering juist
zouden zijn weergegeven, ver zouden uitgaan
boven datgene, wat het lagerhuis zou goed
keuren. Zeer bezorgd was men nopens de
vraag of het lagerhuis zonder voorbehoud tot
toestemming bereid zou zijn. De liberale News
Chronicle meldt dat in parlementaire kringen
een storm van opwinding is ontstaan. De op
vattingen der ministers zouden op verscheide
ne punten verschillen.
Slechts kleine verschillen tusschen
het Parijsche plan en het Brit
sche kabinet.
Volgens een Reuterbericht uit Parijs zou
Dinsdagochtend vroeg te Parijs bekend zijn ge
worden, dat het Britsche kabinet het door
Hoare en Laval overeengekomen vredesplan
in groote trekken goedkeurt, doch zekere wij
zigingen heeft voorgesteld. Na de ontvangst
van een overeenkomstige mededeeling uit Lon
den heeft de Britsche ambassade zich direct
in verbinding gesteld met het Fransche mi
nisterie van buitenlandsche zaken. Men heeft
de overtuiging dat deze kleine meenigsverschil-
len uit den weg kunnen worden geruimd in
dien dit niet reeds is geschied. Mussolini zal
derhalve Dinsdag in kennis worden gesteld
van de Fransch-Britsche voorstellen. Het is
niet bekend op welke punten Londen wijzigin
gen heeft voorgesteld. De Britsche minister
van buitenlandsche zaken Hoare is vóór zijn
besprekingen met Laval nauwkeurig op de
hoogte gesteld van de opvattingen van zijn
collega's uit het kabinet. Men is overtuigd dat
hij nimmer zijn toestemming kan hebben ge
geven tot een overeenkomst, die in strijd zou
zijn met de politiek van zijn collega's, zoodat
de wijzigingsvoorstellen van de Britsche regee
ring slechts ondergeschikte punten kunnen
betreffen.
Men wil bemiddeling van den paus.
Naar aanleiding van de Fransch-Engelsche
vredesvoorstellen zijn de Fransche bladen, mo
gelijk in verband met den wenk van den Quay
d'Orsay nog zeer gereserveerd in hun commen
taar. De Jour heeft na de senaatszitting den
indruk, dat Rome tot onderhandelingen ge
neigd schijnt. Men vraagt zich af of het
Vaticaan niet zou kunnen bemiddelen. De
paus zou een wapenstilstand kunnen bewerk
stelligen. De Volkenbond zal zich dan voor een-
situatie geplaatst zien, welke hem zal veroor
loven te onderhandelen over een definitieven
vrede.
Ras Desta meldt zwaren strijd
in het Zuiden.
ADDIS ABEBA, 10 December (Reuter).
Eenigen tijd geleden zou in het uiterste Wes
ten van het Zuidelij kfront, ten Noorden van
Dole, volgens een rapport van Ras Desta een
verbitterde strijd zijn gestreden tusschen hel
leger van Desta en een groote afdeeling So-
mali-troepen. Bijna 1600 man zouden hierbij
gedood of gewond zijn.
In den loop der gevechten, die een vollen
dag duurden, zouden twee Italiaansche tanks
buitgemaakt zijn. De Abessieniërs zouden 850
man verloren hebben en de Italianen ongeveer
700
De voedselvoorziening eischt
maatregelen.
In verband met het voortduren, van den
oorlog begint zich de voedselvoorzienings
kwestie der troepen te doen gelden. Ten ein
de een juiste verdeeling der levensmiddelen
te verzekeren zou de regeering een minister
van intendance hebben benoemd.
Deze zou in de eerste plaats zijn aandacht
wijden aan het Noordelijk front, destreek die
minder vruchtbaar is dan Ogaden.
ROME HEEFT DE PARIJSCHE VOORSTEL
LEN NOG NIET ONTVANGEN.
ROME, 10 Dec. (Reuter). Van officieele
zijde wordt medegedeeld, clat de regeering nog
geen mededeeling' heeft ontvangen over de te
Parijs opgestelde voorstellen tot regeling van
de Abessynische kwestie. Men blijft derhalve
in deze gereserveerd.
Wenscht het Britsche kabinet
wijzigingen in de Parijsche
voorstellen?
Dinsdag zal Mussolini de voorstellen
kunnen ontvangen.
LONDEN, 10 December (A.N.P.) Volgens
een Reuter-bericht uit Parijs, zou Dinsdag
ochtend vroeg te Parijs zijn bekend geworden
dat het Britsche kabinet het door Hoare en
Laval overeengekomen vredesplan in groote
trekken goedkeurt, doch zekere wijzigingen
heeft voorgesteld op detailpunten.
Na de ontvangst van een overeen
komstige mededeeling uit Londen, heeft
de Britsche ambassade zich direct in
verbinding gesteld met het Fransche
ministerie van buitenlandsche zaken.
Men heeft de stellige overtuiging, dat
deze kleine meeningsversóhillen uit den
weg kunnen worden geruimd, indien dit
niet reeds is geschied.
Mussolini zal derhalve Dinsdag in ken
nis kunnen worden gesteld van de
Fransch-Britsche voorstellen.
Het is niet bekend, op welke punten
Londen wijzigingen heeft voorgesteld.
De Britsche minister van buitenlandsche
•zaken, Sir Samuel Hoare, is vóór zijn bespre
king met Laval nauwkeurig op de hoogte
gesteld van de opvattingen van zijn collega's
uit het kabinet. Men is er dan ook van over
tuigd, dat hij nimmer zijn toestemming
kan hebben gegeven tot een overeenkomst
welke in strijd zou zijn met de politiek van
zijn collega's, zoodat de wijzigingsvoorstellen
van de Britsche regeering dan ondergeschikte
punten kunnen betreffen.
WOENSDAG 11 DEC. 1935
Herleving van den ouden
onderwijsstrijd
Er zijn op het oogenblik weer eens moei
lijke dagen voor het Kabinet-Colijn in het
zicht. Een geenszins gering gevaar dreigt he|5
Kabinet. Het ziet er immers naar uit, dat
straks bij de behandeling van het wetsont
werp tot verlaging van de openbare uitgaven
voor onderwijs, de oude schoolstrijd dreigt te
herleven tusschen de rechtsche groepen, die
eens te samen de christelijke coalitie vorm
den (de Roomsch-Katholieken, de Anti-
Revolutionairen en de Christelijk-Histori-
sctien) èn de linkerzijde.
Om der wille van de bezuiniging was de
Regeering er al sinds lang toe overgegaan
een aantal openbare scholen te laten op
doeken; men moest dan maar zorg dragen
voor het samengaan van twee of meer open
bare scholen, welke elk op zichzelf te weinig
leerlingen telden. De oude ter linkerzijde ge
zeten voorstanders der openbare school,
achtten het verre van aangenaam, dat aldus
de bezuiniging eigenlijk alleen ten koste van
het openbaar onderwijs werd toegepast. Zij
gaven te kennen, dat de billijkheid met zich
mee moest brengen, dat er ook tot concen
tratie van bijzondere scholen gedwongen zou
worden, De Regeering wenschte intusschen
eerst af te wachten of men. van de zijde der
bijzondere scholen niet vrijwillig tot ophef
fing van een aantal onderwijsinrichtingen
zou besluiten.
Nu gebleken is, dat het met die vrijwillig
heid al heel. droef gesteld was, kon de bij
voorbaat van de Regeeringstafel aangekon
digde regeling, waardoor met behulp van de
wet tot concentratie gedwongen wordt, niet
achterwege blijven. Dit nu wh het wetsont
werp tot verlaging der openbare uitgaven
voor het onderwijs bereiken, door het mini
mum getal leerlingen dat volgens de huidige
wetsbepalingen een bijzondere school moet
hebben om te mogen (blijven) bestaan op
kosten van de overheid, op te voeren.
Het is vooral tegen dit onderdeel van het
wetsontwerp, dat de rechtscbe groepen te
hoop schijnen te wilen loopen.
Do Regeering kan er natuurlijk niet aan
denken voor dit verzet te zwichten. Zij zal het
been stijf, moeten houden en zoo rijst de kans
op een ernstige botsing. Want zelfs indien nog
een deel der drie rechtsche groepen, die even
als de liberalen en vrijzinnig-democraten
geestverwanten in het Ministerie hebben zit
ten, te zamen met de linkerzijde, de bepalin
gen in zake de concentratie van bijzondere
scholen juist kan een meerderheid zouden hel
pen of 't zoo zal loopen is trouwens nog zeer
de vraag zou er bij deeindistemming over
het wetsontwerp toch nog een gevaarlijke
toestand kunnen ontstaan. Wanneer dan al
de Katholieken met eenige antirevolutionai
ren en eenige christelijk-hlstorischen tegen
zouden stemmen," boos over de gedwongen
concentratie, en zich eens bij hen zouden voe
gen de sociaal-democraten, boos over de on
danks het verzet van links te verwachten
aanneming van een ook alweer van de recht
sche groepen afkomstig amendement op het
aanhangige ontwerp, waardoor de gehuwde
onderwijzeres (voor zoover zij niet is kost-
winster) ontslag zou krijgen, zou het Kabinet
in de minderheid blijven.
Het is uiterst moeilijk te voorspellen, hoe
een en ander zal' loopen. Uit wat ik zoo op
vang in parlementairen kring, valt op te ma
ken, dat men daar de kans op een gevaarlijke
botsing geenszins gering acht. Vooral ook,
doordat niemand op het oogenblik ziet. hoe de
tegenstellingen te overbruggen zouden zijn.
Toch geeft men den moed niet op. Vandaar,
dat de behandeling van de onder wij sbegroo-
ting en van het zooeven genoemde wetsvoor
stel nog maar steeds zooveel mogelijk worden
uitgesteld. Dit geschiedt In de hoop, dat men
inmiddels toch nog binnenskamers een oplos
sing zal vinden. Of dat zal gelukken, valt niet
met eenigen schijn van zekerheid te zeggen.
Dat er binnenskamers gedokterd wordt, staat
intusschen vast als een paal boven water. Eer
wij veertien dagen verder zijn zal wel blijken
met welk succes, want nog vóór den aanvang
van het Kerstreces, dus vóór 21 dezer, moet de
behandeling van het onderwijs-ontwerp haar
beslag gekregen hebben.
Dr. E. v. RAALTE.
Deutsche Lufthansa laat derde
drijvende basis bouwen.
Voor den luchtpostdienst op Zuid-Amerika.
BERLIJN, 10 December. De Deutsche Luft
hansa heeft bij de HowaMts-werf te Kiel een
derde drijvende luchtbasis in aanbouw, wel
ke bestemd is voor den luchtpostdienst in het
Zuidelijk deel van den Atlantischen Oceaan.
Bij den geregelden luchtpostdienst, welke
Duitschland thans bijna twee jaren op Zuid-
Amerika onderhoudt, is de ervaring opgedaan
dat deze nieuwe bouw noodig is.
Het nieuwe schip zal ongeveer in Mei 1936
in dienst worden gesteld.
\b*;s«v"ië wijst voorstellen van
Hoare en Laval af.
Het wil geen grondgebied aan Italië afstaan.
LONDEN, 10 Dec. (A.N.P.) Maan
dagavond heeft de legatie van Abes-
synië medegedeeld, dat Abessynië
weigert een compromisvoorstel in
overweging te nemen, waarbij aan
Italië eenig grondgebied zou moeten
worden afgestaan.
„De Beul" wordt niet meer
gespeeld.
Besluit van de Amsterd. Tooneelvcreeniging.
AMSTERDAM, 10 Dec. (A.N.P.) De heeren
A. van Dalsum en A. Defresne, directie van de
N.V. Amsterdamsche Tooneelvereeniging heb
ben in een schrijven aan den burgemeester
medegedeeld dat zij, ondanks de zeer nadruk
kelijke verzekering van den burgemeester, dat
er zijnerzijds geen verbodsbepalingen ten aan
zien van openbare opvoeringen van „De Beul"
van Par Lagerkvist te verwachten zijn, toch de
oorspronkelijk geprojecteerde openbare opvoe
ringen van het stuk niet zullen spelen. Het
schrijven is vergezeld van een uitvoerige toe
lichting. Deels door misvatting en onwetend
heid, maar het meest door leugens is de pu
blieke meening tegenover dit stuk vergiftigd,
aldus dit schrijven.
