Hodza kondigt binnenlandsche
reorganisatie aan.
Dickie en de Verborgen Schat
„Zang en Vriendschap"
2 A T E T? D 'A V, 2T M E.I 1938
„Nog dit jaar doen uiij onzen plicht".
Tsjecho-Slowaaksche
premier noodigt Henlein
voor bespreking uit.
De minister-president van Tsjecho
Slowakije, dr. Hodza, heeft aan de
pers een verklaring verstrekt, waarin
hij zegt:
„Ten aanzien van het nationali
teitenstatuut zijn de ministers het
eens geworden over zekere fundamen-
teele beginselen, die aldus geformu
leerd zijn. dat zij het voorwerp kun
nen vormen van een regeling langs
wettelijken weg aan den eenen kant
en van onderhandelingen met alle
elementen, die een gewettigd politiek
belang hebben bij de zaak aan den
anderen kant.
Hodza.
Tijdens het bezoek van Delbos heb ik ver
klaard. dat onze staat een zeer bijzondere
zending had, gezien het feit, dat verschillen-
le nationaliteiten, in het bijzonder het Duit-
sche en het Tsjecho Slowaaksche. elkander in
ons land ontmoeten en bestrijden. Tsjecho
Slowakije staat voor het dilemma deze beide
elementen in conflict te laten komen of de
nationaliteiten kwesties zoodanig te regelen,
dat zij automatisch worden opgelost door de
instellingen, op duurzame en vreedzame
wijze. Wij zijn sedert lang besloten deze or
ganisatie van vrede en billijkheid in ons land
in te voeren. Wij moeten tot een algeheele
regeling komen. Niets moet half worden ge
daan. Het nationaliteitenstatuut in Tsjecho
Slowakije zal gebaseerd worden op twee be
ginselen. die voortvloeien uit ons democrati
sche systeem: administratieve autonomie en
evenredigheid. Wie evenredigheid zegt, zegt
billijkheid, voor zoo ver deze verkregen kan
worden door het automatische spel der in
stellingen.
Taak zal vervuld worden.
Het jubileumjaar 1938, moet ons er
aan herinneren, dat wij plichten te
vervullen hebben en wij moeten die
vervullen voor het einde van het jaar.
Wij zullen ons niet onttrekken aan
deze verplichting, die wij vrijwillig op
ons hebben genomen. De regeering
heeft de verklaringen bestudeerd, die
goedgekeurd zijn door onze open
bare meening op 4 en 28 Maart. Wij
zullen ons dus zoo noodig verdedigen,
maar wij zijn aan den anderen kant
bereid alles toe te staan, wat ge-
eischt wordt door onze eigen grond
wet en door den huidigen toestand."
Wij moeten er ons thans rekenschap van
geven, dat de idylische tijden, die wij gedu
rende vijftien jaren na den oorlog beleefd
hebbeh, voorbij zijn. Wij keeren terug tot een
tijdperk van strijd. Ons volk moet dus in een
voortdurenden staat van alarm verkeeren. Wij
zullen onder alle omstandigheden weerstand
bieden. Onze traditie is: strijden voor onze
bestaansvoorwaarden. Bondgenooten en
bondgenootschappen vormen een waarborg,
maar die waarborg is niet absoluut.
Wij mogen niet neerstorten onder den druk
van buitenlandsche ideologieën. Geen enkele
staat en geen enkele regeering bevond zich
nog in een toestand gelijk aan den onzen. Wij
vinden thans in onze nabuurschap een ver
schijnsel, dat uniek is in de wereld: de zege
praal van het nationalisme bij een volk van
75 millioen inwoners, dat zijn rationeele basis
opgaf om op gevoelsterrein te treden. Dit bui
tengewone historische proces kan slechts ver
meden worden door middelen van bestuur. Op
grond daarvan staat de Tsjecho-Slowaaksche
regeering voor een taak, die voor haar de
hoogste verantwoordelijkheden met zich mede
brengt. Iedere provocatie zal gestraft worden
volgens de wet. De onderhandelingen met de
Duitschers en met alle minderheden gaan be
ginnen. Zij werden voorbereid door prelimi
naire onderhandelingen.
De regeering der republiek is beslo
ten haar nationale en Europeesche
missie te vervullen en heeft een com
plete regeling voorbereid, die een diepe
wijziging brengt in den opbouw van
ons bestuur, onze bestuursautonomie
en ons openbaar onderwijs.
De onderhandelingen met de Sudeten Duit-
sche partij bewijzen, dat men aan deze partij
een verantwoordelijkheid toekent, waarvan
zij zichzelf bewust is. Naast de rechten zijn er
ook plichten. Wanneer ik van een zekeren
staatsvorm eisch. dat hij door zijn instellingen
zekere rechten waarborgt, neem ik terzelfder-
tijd de verplichting op mij mede te werken aan
de taak. die deze staat moet vervullen. Het
verdrag van Pittsburg, het protocol, dat onder
teekend werd door de Slowaaksche en Tsje
chische vertegenwoordigers in Amerika
tegenwoordigheid van Masaryk in Mei 1918 is
geen juridische acte, maar brengt moreele
verplichtingen met zich mede".
Hodza besluit als volgt: „Het is van belang
er den nadruk op te leggen, dat reeds voor den
Anschluss wij de opvatting verdedigden, dat
samenwerking in het Donaubekken samenwer
king beteekent met de groote mogendheden,
die daar belangen hebben, dus vooral met
Duitschland. Na den Anschluss zijn de belan
gen van Duitschland nog nadrukkelijker ge
worden, want het gewicht van Oostenrijk in
het Donaubekken wordt gevoegd bij dat van
Duitschland".
Hodza noodigt Henlein uit.
Uit Praag. 20 Mei: Hodza heeft Hen
lein uitgenoodigd tot een onderhoud
over het nationaliteitenstatuut, dat
thans wordt voorbereid.
Algemeen gelooft men, dat dit on
derhoud de volgende week plaats zal
vinden.
Henlein bevindt zich op het oogenblik in de
Oostenrijksche Alpen. Van verschillende kan
ten verzekert men, dat dit verblijf sedert
eenigen tijd reeds in het voornemen lag. aan
gezien Henlein na zijn reis naar Londen be
hoefte had aan rust.
Hongarije.
Trein verplettert een wagen met
arbeiders.
Negen dooden.
Te San Antonio in Patagonië heeft naar het
D.N.B. uit Buenos Aires meldt een trein een
wagen gegrepen, die arbeiders vervoerde.
Negen personen werden daarbij gedood, tal
rijke anderen gewond.
Nazileiders veroordeeld
Majoor Szalassy en Graaf Szechenyi. lei
ders der Hongaarsche nationaal-socialisti-
sche beweging, zijn wegens opruiing tegen
de Grondwet veroordeeld tot veertien dagen
gevangenisstraf.
Een derde verdachte werd vrijgesproken
De beschuldiging steunde op een door de
veroordeelden gepubliceerde brochure „het
doel der Hongaarsche nationale socialistische
partij".
Deze brochure was ook geteekend door den
afgevaardigde Balogh, die echter op grond
van zijn parlementaire Immuniteit niet ver
volgd kon worden.
Een zesling in Burma geboren!
Vijf ervan in leven.
Uit Rangoon komt het bericht, dat
de vrouw van een boer in Burma het
leven geschonken heeft aan een zes
ling, drie Jongens en drie meisjes.
Alle zes de kinderen werden levend
geboren, doch een ervan overleed
later.
Politieke ongeregeldheden in
Tsjecho-Slowakije.
Roosevelt ontvangt dr. Eckener.
Het heliumbesluit blijft onveranderd.
President Roosevelt heeft gisteren dr.
Eckener ontvangen. De Duitsche ambassadeur
Dieckhoff, die dr. Eckener bij zijn bezoek aan
Roosevelt op het Witte Huis vergezelde, heeft
verklaard, dat het hier een beleefdheidsbe
zoek betrof. Dr. Eckener zelf, die naar New
York vertrekt, voegde hier aan toe, dat het
gesprek met Roosevelt ook betrekking heeft
gehad op het helium, maar dat daardoor geen
verandering in den toestand is ontstaan.
Incidenten in verscheidene steden van
Bohemen.
In het door Duitschers bewoonde gebied
van Bohemen hebben zich gisteren weer ver
schillende incidenten voorgedaan. Het Tsjecho
Slowaaksche agentschap Ceteka meldt, dat te
Chomutov vijf Tsjechische soldaten werden
aangevallen door zestig Duitschers. Een sol
daat werd ernstig aan het hoofd gewond naar
een ziekenhuis gebracht. De aanvallers na
men de vlucht. Politieversterkingen zijn naar
de plaats gezonden.
Te Chodov had de politie gisterochtend
eenïge Duitschers, die illegale pamfletten uit
reikten, gearresteerd. Een menigte van 300
menschen wilde de arrestanten bevrijden,
doch werd verspreid door de gendarmerie, die
van den gummiknuppel gebruik maakte. Een
gendarme werd op den grond geworpen, een
andere gewond. Een betooger liep verwondin
gen op, doordat hij viel of in een bajonet
liep. Drie Duitschers werden gearresteerd.
Ook hierheen zijn versterkingen gezonden.
Des avonds was het rustig in de stad. Win
kels en werkplaatsen waren den geheeïen dag
gesloten. De fabrieken werkten, doch de mees
te arbeiders, die lid van de Sudeten Duitsche
partij zijn, verschenen niet.
Het Duitsche Nieuwsbureau zegt, dat de
incidenten te Chomutov zijn uitgelokt door
Tsjechische soldaten. Het Duitsche bureau
beweert, dat een sterke afdeeling soldaten
zonder eenige aanleiding met bajonetten be
gon in te hakken op Duitsche voorbijgangers
De politie greep niet in. Gendarmerie dwong
tenslotte de soldaten zich in hun kazerne
terug te trekken, aldus het D.N.B. Ongeveer
honderd menschen zouden gewond zijn. De
afgevaardigde Nemetz heeft een protesttele
gram naar het ministerie van binnenlandsche
zaken gezonden.
Het Duitsche bureau vertelt verder, dat
Tsjechische nationalisten getracht hebben,
het Duitsche Huls te Praag te bestormen. Po
litie met de bajonet op het geweer zette de
omliggende straten af.
Havas meldt; dat Tsjechische nationalisten,
socialisten en vele voorbijgangers voor het
Duitsche Huis riepen: „Leve het Slavische
Praag!" Een sterke politiemacht handhaafde
de orde. Een voorbijganger werd gewond.
Te middernacht namen de betoogingen in
de straten een einde: de rust keerde weer.
Dertig personen zijn licht gewond.
Havas bericht, dat te Moravisch Ostrava de
menigte 't Duitsche Huis omsingelde. Te Brno
(Brünn) trokken vijfduizend Tsjechen door
de straten onder het zingen van nationale
liederen. Het Duitsche Huis, het Duitsche con
sulaat en het lokaal der Sudetenduitsche
partij worden door de politie bewaakt.
Nog een eisch van Henlein.
Het bestuur der Sudeten Duitsche partij
deelt mede, dat het naast de reeds genoemde
eischen ook het recht tot het oprichten van
politieke organisaties verlangt, alvorens on
derhandelingen met de regeering zullen wor
den gevoerd.
De Narodni Politika schrijft, dat volgens in
lichtingen uit goede bron Henlein Zaterdag
of Zondag een bezoek aan Hitier op den Ober-
Salzberg zal brengen.
Frankrijk en Engeland worden
het eens over de vrijwilligers-
kwestie.
Plan tot hervatting der controle te
land en ter zee.
Voldoening te Rome.
De Fransche en Britsche regeerin
gen zijn het eens geworden over een
ontwerp betreffende de terugtrekking
der vrijwilligers uit Spanje. Het ont
werp dat voorgelegd is aan de andere
mogendheden, behelst het volgende:
Aan de terugtrekkingscommissies zal een
termijn van veertien dagen gegeven worden
na haar aankomst in Spanje om zich op te
stellen. Na dezen termijn zal Frankrijk het
toezicht aan de grens der Pyreneeën hei
stellen, op voorwaarde, dat tegelijkertijd de
controle ter zee en aan de Portugeesche
grens hersteld wordt. De waarnemers ter zee
zullen het recht hebben hun taak uit te voe
ren in alle Spaansche havens, zoowel als op
schepen, die toebehooren aan de niet-in-
meningsmogendheden. Wanneer met de te
rugtrekking geen vorderingen gemaakt wor
den in den tijd van 30 dagen na het herstel
der controle, zal Frankrijk zijn grenzen weer
open te stellen. De vrijwilligers worden ver
deeld in vier categorieën. Zulks ten behoeve
van de terugtrekking, n.l. luchtvaartman
schappen, zeelieden, strijders en technici.
Nadat het ontwerp was voorgelegd aan de
andere mogendheden, was de eerste indruk
in diplomatieke kringen te Londen, naar het
scheen gunstig.
Te Rome is met groote voldoening
kennis genomen van dit plan, dat aan
de eerstvolgende bijeenkomst der on
dercommissie voor de nietinmenging
zal worden voorgelegd.
Indien Parijs inderdaad een strikte
neutraliteit in acht neemt, zoo zegt
men. zal het Spaansche vraagstuk
niet langer een onoverkomelijke hin
dernis voor een accoord tusschen
Frankrijk en Italië zijn.
Noodlottig ongeluk op een
vliegveld.
Vliegtuig botst bii de landing tegen een
boerenkar.
Bij Tecuci in Roemenië is een vliegtuig bij
de landing tegen een boerenwagen gebotst.
Twee vrouwen werden gedood en twee man
nen zwaar gewond. Het vliegtuig werd be
schadigd, doch de piloot bleef ongedeerd.
Kasteel wordt arbeidskamp.
Eigendom van prins Starhemberg.
Officieel wordt volgens het A. N. P. uit Wee-
nen medegedeeld, dat het kasteel van prins
Starhemberg te Ef er ding in Opper Oostenrijk
is verbouwd tot een arbeidskamp.
Het ongeluk in Londen's
„ondergrondsche".
Een verkeerd hersteld signaal.
LONDEN, 20 Mei. Uit het officieel onderzoek
naar de oorzaak van de botsing van den „Un
derground" bij Charing Cross is gebleken, dat
een signaal verkeerd was gemaakt tijdens her
stelwerkzaamheden, welke in den nacht voor
afgaande aan het ongeluk waren gedaan.
(Adv. Tngez. Med.)
Bourdet bij het duel gewond.
DE „VLIEGENDE DOKTER" WAS
VERDWENEN.
Donderdag hebben drie vliegtuigen vergeefs
gezocht naar den „vliegenden dokter", dr. Da
vid King, die met zijn piloot werd vermist tus
schen Wyndham en Victoria River Downs
(Australië). Dr. King was bij een zieke in het
binnenland geroepen en had zich met zijn
vliegtuig op weg begeven. Vrijdag werd hij
teruggevonden, ongedeerd evenals zijn piloot,
een honderdtal kilometers ten noordwesten
van Victoria River Downs.
Schrijvers hebben zich niet verzoend.
Havas meldt uit Parijs 20 Mei:
De beide tooneelschrijvers Henry
Bernstein en Edouard Bourdet heb
ben heden te Neuilly sur Seine op de
degen geduelleerd, zooals was overeen
gekomen. Bij de tweede reprise werd
Bourdet aan den rechterbovenarm
gewond. De strijd werd gestaakt. De
beide tegenstanders hebben zich niet
verzoend.
De vleeschwonde in den rechterarm van
Bourdet is blijkbaar niet ernstig, meldt de
Parijsehe correspondent van de N.R.C.
Bernstein beschikte over meer ervaring.
Uit de verte hebben eenige verslaggevers de
fasen van den strijd kunnen volgen. Tenslotte
moest de aanwezige geneesheer Bourdet dwin
gen dien op te geven, want de kwetsuur maak
te de kansen ongelijk. Hij deed dit noode en
liep woedend weg. Hiermee stemt overeen,
dat zij zich niet verzoend hebben. Bernstein
had geen blik voor den getroffen tegenstan
der, al sprak hij den wensch uit, dat de ver
wonding- niet ernstig zou blijken.
Den geheelen nacht hadden journalisten
voor beider huizen de wacht gehouden en een
dichte drom ontving Bernstein, toen hij met
den degen glimlachend zijn woning verliet.
Het werd een dolle rit, dwars door Parijs
met wel 50 auto's achter de zijnen en de
buurt van de villa, in den tuin waarvan ge
duelleerd werd, verkeerde gedurende deze
ontmoeting als het ware in een staat van be
leg: het aantal rijtuigen dat daar samenpropte
wordt op 150 geschat.
De commissiaris van politie had tevergeefs
jeprobeerd Bernstein het betreden van het
domein te verbieden. Deze duwde hem weg
met de woorden: „Dat moest er nog bijkomen,
dat u mij belet een particulier huis binnen
te gaan".
Het duel kan voor den politierechter ge
volgen hebben.
DUITSCHE REGEERING BETUIGD DANK
AAN NEDERLANDSCH SCHIP.
BERLIJN, 20 Mei (A.N.P.) De. Duitsche
regeering heeft door bemiddeling van haar
gezant te 's Gravenhage verzocht de reederij
van het Nederlandsche stoomschip „Tjika-
rang" haar dank te betuigen voor de hulp
welk genoemd stoomschip op 3 Juni 1937
heeft bewezen aan het Duitsche s.s. „Oliva"
dat tusschen Manilla en Singapore in brand
v/as geraakt.
In het bijzonder wordt de dank uitgespro
ken voor de hulp, welke de arts van de
..Tjikarang" heeft bewezen aan de gewon
den van de „Oliva".
ONZE DACELIJKSCHE KADERVERTELLING
Eindelijk, na veel moeite, was Thijs er in geslaagd, de touwen, die
Dickie vasthielden, los te maken en nu renden ze als hazen naar den
uitgang, die Dickie wees. De Baardmannen waren gelukkig net iets te
laat gekomen, om hen te kunnen vangen en zoo hard loopen als Thijs
konden ze toch maar niet.
Ik geloof, dat die leelijke haas heelemaal verdwenen is!
schreeuwde Dickie in Thijs' oor, terwijl hij op den rug van Thijs
was gaan zitten. Maar dit was niet zoo gemakkelijk en Thijs nam hem
in zijn arm. Zoo rende hij voort. Ondertusschen vroeg hij, wat dat
dan voor een haas was geweest en Dickie vertelde hem het heele
geval.
-Dan gaan we, als we hier uitzijn, eerst dien Flapoor eens opzoeken
en hem dit grapje betaald zetten. Ik, wel, als ik niet gekomen was,
dan was je er leelijk aan toe geweest, Dickiejong!
Maar Dickie keek angstig om zich heen. Maar toen hij niets meer
van de Baardmannen zag, lachte hij.
Jij bent een goeden vriend, Thijsl
TWEE INBREKERS EN EEN HELER
GEARRESTEERD.
De politie te Rotterdam heeft met de
arrestatie van drie mannen, twee terzake
van inbraak en diefstal en een terzake van
heling, een goeden slag geslagen.
Het betreft hier den 23-jarigen schilder
A. M. en den 21-jarigen J. C. A. H„ die zich
aan verschilylende inbraken hebben schuldig
gemaakt en den 45-jarigen rijwielhandelaar
C. van der B., die als heler optrad.
Bij één van hun laatste inbraken hadden
zij alleen een mapje postzegels ter waarde van
f 2 buitgemaakt en het zijn nu uitgrekend
deze postzegels die hen tegen den lamp hebben
doen loopen.
Toen zij trachtten de zegels in de binnen
stad te verzilveren, zijn zij aangehouden en
ingesloten.
MUZIEK
Koninklijke Liedertafel
Sinds onze Kon. Liedertafel haar inzinking
van enkele jaren geleden te boven kwam,
beteekende elk volgend concert een stijging
naar hooger artistiek peil. En thans krijgt
de hoorder den indruk, dat nu het hoogst
mogelijke in dezen mannenkoorzang wel be
reikt moet zijn. De sonoriteit, ja, laat ik
zeggen: de klankweelde, die uit de vertolking
van een werk als Roeske's „Groot is de Heer"
voorsproot is wel buiten alle mededinging te
achten. Het met gouden en zilveren eeretee-
kenen overdekte vaandel moge als symbool
van een glorierijk verleden prijken: uit het
hors-concours van het heden straalt de luis
ter der koninklijke majesteit.
Roeske's werk zal destijds wel als concours
nummer geschreven zijn. Maar het is een
goed stuk muziek, waarin de vele moeilijkhe
den niet onnatuurlijk schijnen, en bovendien
sorteeren die het beoogde effect. Dit laatste
kan men van Bern. Zweers' „Allerzielen"
niet zeggen. Het levert door al zijn chroma
tiek groote moeilijkheden voor zuivere into
natie. Doch het stuk sleept zich traag voort,
behalve in de overwegend diatonische
schildering der bedevaart; maar doordat hier
van de twee stemmengroepen de eene alter-
neerend voortschrijdt, terwijl de andere stil
staat, krijgt de hoorder een zonderling beeld
van die processie. En het „boem bam" waar
mee het begint en eindigt levert een te ge
ringe variatie op het in talllooze andere koor
werken te pas gebrachte „bimbam" dan dat
het ook maar een schijn van oorspronke
lijkheid zou hebben.
Zweers' harmonische behandeling wijst
reeds in moderne richting. De muzikale stroo
mingen van onzen tijd openbaren zich, zooals
van zelf spreekt, veel duidelijker in „Psalm
13" van Frits Schuurman en „Dat Liet van
den Rhynscen Wijn" van Henk Badings.
Schuurman heeft de derde strofe van Mar-
nix van St. Aldegonde's tekst in een zeer
eigenaardig en treffend coloriet gecompo
neerd; ook het samenvloeien der veelal disso-
neerende stemmen tot een volkomen conso
nant bij het „Amen" heeft een groote en be
vredigende werking. Badings' werk hoorde ik
reeds destijds als ik me niet vergis, op een der
„Maneto"-concerten te Amsterdam, maar
de vertolking door Z. en V. was heel wat ze
kerder en liet de kracht van Badings' muzi
kale taal ten volle uitkomen.
De gebruikelijke solisitische intermezzi wa
ren op dit concert toevertrouwd aan het door
To v. d. Sluys, Annie Woud, Henk Viskil en
Laurens Bogtman gevormde vocaal kwartet:
vier superieure stemmen in prachtige samen
werking. En wat die zongen was louter over
lust en leed der liefde, nl. Julius Röntgen's
.Toskanische Rispetti" en Brahms ,Lie-
beslieder"-walzer. Röntgen's op. 9 is wel een
jeugdwerk van den immer productie ven com
ponist, maar het toont hem reeds ten voeten
uit: technisch-vaardig en muzikaal-geestdrif-
tig. Röntgen was steeds een eclecticus; hij was
als een bij, die uit elke bloem honing puurt.
En voor deze „Rispetti", landelijke minnelie
deren) heeft hij gepuurd uit de bloemen,
die Mendelssohn en Schumann en Chopin en
Brahms en Bruch gekweekt hadden en aan
den geur van een dier Rispetti herkent men
zelfs de bloem van Etudia Helleri, maar die
menghoning is zóó smakelijk, dat men er de
herkomst om vergeet. Ook eischten de mooie
stemmen en deel der aandacht voor zich op,
hetzij dat ze gezamenlijk, hetzij dat ze af
zonderlijk zich deden hooren, en men was
niet minder geneigd om te luisteren naar het
spel van Emmy van Eden, die de notenrijke,
maar goed geschreven en goed klinkende
klavierpartijen voortreffelijk vertolkte. Uit
Brahms' werken spreekt een veel zelfstandi
ger persoonlijkheid, ook dus uit zijn op. 52.
Hier treedt het vocale kwartet steeds als
ensemble op. Daarom voeren ook weieens ge
mengde koren deze Liebeslieder-walzer uit-
maar de vele fijnheden komen dan lang niet
zoo goed tot hun recht als nu geschiedde. De
geheele vertolking was zeer mooi en dat was
ook ten deele het gevolg van de uiterst discre
te en verzorgde uitvoering der vierhandige
klavierpartij door Emmy van Eden en Ca-
tharina Hessels. Nergens drong zich deze
begeleiding op; overal bleef zij een schoone
achtergrond.
Zoo was de avond van 20 Mei 1938 weer
een van die, waaraan de hoorder gaarne te
rugdenkt. En we mogen Z. en V. gelukwen-
schen met Schuurman's bereidheid om de
leiding te behouden.
K. DE JONG.
