HET VRAAGSTUK DER
SUDETEN-DUITSCHERS
REISJASSEN
Peek Cloppenburg
Dickie en de Verborgen Schat
Henlein ziet drie
oplossingen: Samenwerk,ng op tam
van autonomie.
Volksstemming over
afscheiding.
Rechtstreeksche inlijving
bij Duitschland.
Driehonderd dooden te
Alicante.
V K IJ D A G 27 MEI 193S
Konrad Henlein.
E leider der Sudeten Duitsche
ga Partij, Konrad Henlein, heeft
ËM te Eger aan den specialen
correspondent van de Daily
Mail, Ward Price, een interview toege
staan. Daarin vertelaarde Heinlein, dat
wanneer uitgebreide concessies van de
Tsjecho Slowaaksche regeering uit
bleven, het Sudeten Duitsche probleem
slechts sou kunnen worden opgelost
door aanhechting van de Duitsch spre
kende gebieden aan het Duitsche rijk.
De politieke gisting in Tsjeclio Slowakije,
aldus verklaarde Henlein o.a., vergiftigt den
geheelen toestand in Centraal Epropa. Wan
neer deze staat van zaken voortduurt zal daar
een oorlog uit voortkomen, die zoo verwoes
tend zal zijn voor iedereen, dat den overleven
den Europeanen niets, anders zou overblijven
dan bananen te gaan zoeken in Afrika.
Ik doe op het oogenblik, aldus Henlein, een
uiterste poging om te komen tot een regeling
door middel van rechtstreeksche onderhande
lingen met de Tsjechische regeering. Het is
nog te vroeg om te zeggen of ik veel hoop stel
in de besprekingen met Hodza, maar ik ben
vastbesloten niet het verwijt op mij te laden
niet mijn best te hebben gedaan.
Henlein's aanbod.
Mijn aanbod aan de Tsjechen is:
Loyale samenwerking van de Duitsche
bevolking in dezen kunstmatigen staat
op een basis van algemeele autonomie
in de gebieden, waar de bevolking van
Duitsch ras de meerderheid heeft.
Wanneer deze autonomiie wordt toe
gekend zullen de huidige Tsjecho Slo
waaksche grenzen gelijk blijven en zal
de centrale regeering gezag uitoefe
nen op alle gebieden, die betrekking
hebben op het geheel der gemeen
schap.
Het autonome Sudeten Duitsche gebied zou
een bijna ononderbroken gebiedsstrook omvat
ten langs de grens en zich naar het binnen
land uitstrekken tot een breedte van 50 K.M.
op het breedste deel. Tevens zou het een of
twee taaieilandjes" in het binnenland van
westelijk Tsjecho Slowakije omvatten. Eenige
Duitsche minderheden zouden, verspreid over
de Tsjechische bevolking, en omgekeerd, blij
ven leven.
De buitenlandsche politiek, aldus vervolgde
Henlein en de kwesties, die betrekking heb
ben op het geheele land, zou beheerd blijven
door Praag en de departementen zouden er
mede belast zijn te waken voor de belangen
van de verschillende rassenminderheden. Door
een dergelijke regeling te aanvaarden zou de
Tsjecho Slowaaksche regeering de verzekering
hebben, dat de Sudeten Duitschers burgers dei-
republiek zouden blijven. Wanneer zij deze
oplossing verwerpt, zouden wij onzen toevlucht
moeten nemen tot een andere.
Wij zouden dan het recht moeten
vragen zelf te beslissen over ons lot.
Wij willen er op aandringen, dat een
volksstemming georganiseerd wordt
onder internationale controle teneinde
een vrije raadpleging der kiezers te
veroorloven.
Onder die omstandigheden zou de vraag,
welke aan de Sudeten Duitschers zou worden
gesteld, als volgt luiden-. „Wilt gij onderdaan
zijn van Tsjecho Slowakije of van Duitsch
land". Het resultaat van een dergelijke volks
stemming zou zijn een meerderheid van 98
procent ten gunste van aanhechting aan
Duitschland.
Er is nog een derde, nog eenvou
diger oplossing, aldus Henlein: wan
neer die Tsjechische onderdrukking
voortduurt, zouden de Sudeten Duit
schers, gedreven door den wrok over
de vervolging, op een goeden dag de
Duitsche regeering kunnen verplich
ten rechtstreeks op te treden en hen
terug te brengen binnen de grenzen
van het Duitsche rijk.
Aan het slot van zijn verklaringen zeide
Henlein nog, dat hij er niet zeker van was
steeds de opwinding zijner partijgenooten on
der controle te kunnen houden. „De Tsjechen
moeten de noodzakelijkheid begrijpen uitge
breide concessies te doen. Ik heb tegen Hodza
gezegd, dat ik geen oppervlakkige regeling zou
kunnen aanvaarden. Wij eischen volledige her
ziening van den Tsjecho Slowaakschen staat.
Wij zullen 'ons met geen enkel ontwerp op pa
pier tevreden stellen, voordat de practische
toepassing bevredigend blijkt."
Roemecnscli vliegtuig ver
ongelukt.
Twee dooden, waaronder generaal Enesco.
Een Havas-bericht uit Boekarest meldt,
flat nabij Ploesti een militair vliegtuig neer
gestort en in brand gevlogen is. De beide
inzittenden waaronder de gepensionneerde
generaal Enesco, een der beste Roemeensche
vliegers en secretaris-generaal van den Roe-
meenschen luchtvaartbond,werden gedood.
Naar Havas uit Praag meldt hebben de ver
klaringen van Henlein in Tsjecho Slowakije
groote verwondering gewekt, in het bijzonder
in Sudeten Duitsche kringen, die met de zaak
verlegen lijken. Zij zeggen, d^t het blad zon
der vergunning een verslag een particu
lier onderhoud gepubliceerd .eeft. Het offi
cieel orgaan van de partij, de Zeit, publiceert
het onderhoud niet. In Tsjecho Slowaaksche
politieke kringen legt men er den nadruk op.
dat de verklaringen van Henlein komen op
het oogenblik dat Hodza en Henlein hun be
sprekingen zijn begonnen, B'eide partijen za
gen in, dat het wenschelijk was, gezien de
ernst van den toestand, zwijgzaam te zijn over
het verloop der besprekingen. Het onderhoud
.is niet bepaald geschikt om de internationale
atmosfeer te verbeteren.
Buitenlandsche kranten, die het onderhoud
publiceerden, zijn in ^sjecho-Slowakije in be
slag genomen.
Tsjechische regeering betuigt
haar leedwezen tegenover
den Duitschen gezant.
Maatregelen ter voorkoming van
nieuwe grensincidenten worden
genomen.
Instructie voor de Tsjechische vliegers.
Het D.N.B. meldt uit Praag 25 Mei:
Nadat de Duitsche gezant te Praag, dr.
Eisenlohr, reeds gisteren bij ministgr Krofta
bad geprotesteerd tegen grensincidenten,
heeft hij, aldus het Duitsche Nieuwsbureau,
heden opnieuw bij het ministerie van buiten
landsche zaken te Praag stappen onderno
men daar zich nieuwe grensincidenten heb
ben voorgedaan. Ook ditmaal werd den ge
zant met betuiging van leedwezen over het
voorgevallene de verzekering gegeven, dat
van de zijde der Tsjecho-Slowaaksche
autoriteiten alles gedaan wordt om dergelijke
gebeurtenissen in de toekomst te vermijden.
Van avond is, naar Havas meldt, een offi
cieel communiqué gepubliceerd van den vol
genden inhoud:
De Duitsche gezant te Praag, dr. Eisen
lohr heeft zich tot het ministerie van bui
tenlandsche zaken gewend naar aanleiding
van eenige gevallen, waarin over de Duitsch-
Tsjecho-Slowaaksche grens is gevlogen. Al
deze gevallen vormen het onderwerp van een
onderzoek door de Tsjecho-Slowaaksche
autoriteiten.
Teneinde een herhaling van even-
tueele misverstanden van dezen aard
te vermijden heeft de Tsjecho-Slo
waaksche regeering thans instruc
ties gegeven aan de militaire for
maties, die oefeningen hóuden, waar:
bij het vliegen van Tsjecho-Slowaak
sche militaire 'vliegtuigen over een
strook grondgebied ter breedte van 5
K.M. langs de grens verboden wordt.
Alle berichten, aldus het communiqué
die melding maken van stappen van
anderen aard door de Duitsche legatie
te Praag, zijn van allen grond ont
bloot.
P^iag tot vergaande concessies
bereid.
Hodza acht regeling der kwesties vóór den
zomer mogelijk.
In een onderhoud met een correspondent
van de Paris Soir heeft de minister-presi
dent van Tsjecho-Slowakije dr. Hodza ver
klaard: „De Tsjecho-Slowaaksche regeering
heeft besloten in haar verzoenend optreden
zeer ver te gaan. De bestaande moeilijkheden
zouden voor den zomer kunnen worden ge
regeld. De ontwerpen, waaraan de regeering
sedert 1937 werkt, staan op het punt voltooid
te worden. Alles kan, gezien onze goede wil,
gemakkelijk geregeld worden als men het
vraagstuk zijn binnenlandsch karakter laat.
De voorgenomen hervormingen zullen geen
grondwetswijziging noodig maken. Door een
voudige wetgevende maatregelen kan voor alle
minderheden een administratieve autonomie
tot stand gebracht worden".
Hodza zette nader uiteen, dat een regeling
gevonden zal kunnen worden op de basis van
deze autonomie en van evenredigheid, d.w.z.
dat de Duitschers, die 22 procent van de be
volking uitlbaken worden toegelaten tot 22
procent van de functies in alle administra
tieve staatsorganen, terwijl de andere minder
heden dezelfde rechten zullen genieten naar
gelang van haar percentage. Hodza ^eide
noch optimistisch, noch pessimistisch te zijn;
hij tracht voor alles realistisch te zijn.
elegante
en
prettige dracht
HAARLEM: GROOTE HOUTSTRAAT 38-40
(Adv Ingez. Med.)
Koffer van binnen niet zoo
onschuldig als van buiten.
Ontdekking op een veiling.
In de bewaarplaats voor bagage van het
G&re de Lyon had iemand op Oudejaarsavond
een onschuldig uitzienden koffer afgegeven. De
koffer werd niet teruggehaald en dientenge
volge werd hij in het openbaar geveild.
Juist wilde men hem gaan verkoopen toen
iemand op het denkbeeld kwam eens "binnenin
te kijken,
In vijf thermosflesschen vond hij daar vijf
sterk ontplofbare en brandbare bommen.
Men denkt, dat zij aan buitenlandsche ter
roristen hebben toebehoord.
In het bagageruim van hetzelfde station is
eenige maanden geleden een koffer met der
gelijke bommen ontploft.
„Stad der volksauto" zal
verrijzen.
Hitier legt den eersten steen voor de fabriek.
Het D. N. B. meldt uit Fallersleben:
In tegenwoordigheid van 70.000 menschen
heeft Adolf Hitler den eersten steen gelegd
voor een fabriek voor volksauto's. In een rede
zeide „Reichsamtleiter" dr. Lafferentz, dat om
deze fabriek een nieuwe stad zal verrijzen.
Verder deelde spreker mede, dat de nieuwe
volksauto een lengte zal hebben van 4.20 meter
bij een hoogte en breedte van 1.55 meter. Het
gewicht zal 650 kg. bedragen en de maximum
snelheid ongeveer 100 km. per uur. In de auto
zal plaats zijn voor vier of vijf personen. De
prijs van de auto zal 990 mark beedragen.
Tien jaar dwangarbeid voor
Codreanu.
Het vonnis tegen den Roemeenschcn
Nationalistenleider.
Uit Boekarest 27 Mei. Zes advocaten heb-
heb Godreanu, den leider der IJzeren Garde,
verdedigd. De militaire rechters hebben ant
woord moeten geven op veertig vragen. Het
betrof hoogverraad, het achterhouden van
geheime documenten, aanslag op de open
bare veiligheid ten bate van een vreemde
mogendheid.
Om half een vannacht gingen de rechters
in raadkamer, waar zij tot half vier bijeen
bleven.
Na afloop dezer beraadslagingen werd »de
uitspraak bekend gemaakt. Codreanu werd
wegens verraad veroordeeld tot tien jaar
dwangarbeid, wegens samenzwering met de
hulp van een vreemde mogendheid tot een
gevangenisstraf van vijf jaren, tot acht ja
ren dwangarbeid wegens de organisatie van
gewapende groepen met het doel een opstand
te verwekken, terwijl hem voor den duur van
zes jaren de burgerrechten zijn ontnomen.
Aangezien de straftijden gedeeltelijk sa
menvallen, zal Codreanu tien jaren dwang
arbeid moeten verrichten.
Rusland zal zijn verplichtingen
nakomen.
Bijstand aan Frankrijk en Tsjecho-Slowakije
bevestigd.
In een voor de Amerikaansch-
Russische kamer van koophandel te
New York gehouden rede heeft
Trojanofsky, de Sovjet ambassa
deur gezegd,, dat de Sovjet Unie zich
strikt zal houden aan de beginse
len en verdragen op grond waarvan
zij verplicht is Tsjecho-Slowakije en
Frankrijk te verdedigen.
Verbod Tsjechische bankbiljetten
in Tsjecho-Slowakije in te voeren.
De Tsjecho Slowaaksche legatie deelt ons
onede
De invoer van Tsjecho Slowaaksche bank
biljetten in Tsjecho Slowakije is nu geheel
verboden, zoodat nu ook voor toeristische
doeleinden geen Tsjecho Slowaaksch bank
papier meer naar Tsjecho Slowakije medege
nomen mag worden. Het is slechts veroorloofd
muntgeld mede te nemen en bankbiljetten
van 10 en van 20 kc., tezamen tot een totaal
bedrag van 300 kc. per persoon. Indien er
naar Tsjecho Slowakije medegenomen wordt
aan muntgeld en bankbiljetten van 10 en 20
kc., of hoogere biljetten een bedrag van
imeer dan 300 kc., moet het overschreden be-
.drag en hoogere bankbiljetten afge-
igeven worden bij de grenscontrole. De grens
controle zal dan het overschreden bedrag, of
hoogere bankbiljetten, op kosten van de be
treffende persoon aan een door haar op te
geven adres in het buitenland zenden. Dit
verbod is ook geldig voor den doorvoer van
Tsjechoslowaaksche bankbiljetten en munt
geld door Tsjecho Slowakije.
De
,Tliorpchall" in den grond
geboord.
Vijf leden van het Engelsche schip gewond.
Woensdagmorgen hebben verschei
dene watervliegtuigen, van de lucht
macht van Franco, die van Majorca
kwamen, vier bommen geworpen op
het Engelsche koopvaardijschip
„Thorpeliall", dat op 2 K.M. van den
ingang der haven voor anker lag.
Twee bommen troffen het schip, dat
zonk.
Vijf leden der bemanning zijn met
zware verwondingen naar het zieken
huis vervoerd.
Verscheidene andere leden der be
manning, die licht gewond waren.
zijn door een ander schip aan boord
genomen.
De „ThorpehaU" is het schip, dat
ongeveer een jaar geleden in Vlissm-
gen aankwam, met een lading goede
ren der Spaansche regeering, waarop
door de Nederlandsche autoriteiten
beslag werd gelegd.
ONZE DACELIJKSCHE KINDERVERTELLING
Thijs en Dickie keken Zwartmuts en Flapoor eenigen tijd na totdat
ze uit het gezicht verdwenen waren.
Nou, enfin, de verborgen schat heb ik ook al ontdekt, lachte
Dickie, terwijl ze naast elkaar voortliepen, op weg naar huis.
In alle geval is het zuiver goud, dat zei je toch? vroeg Thijs.
Dickie knikte. Allemaal zakken zuiver goud. Mooi hoor! Die
Baardmannen zijn rijke kabouters, reken daar op! Al die zakken bij
elkaar zouden heel wat geld opbrengen!
Laten we die heele schat maar vergeten, Dickie, en een poosje
gaan slapen. Kom, laten we wat harder loopen. Dan kunnen we oom
Mopperniet gerust stellen.
En zoo liepen ze voort, totdat ze weer bij huis waren aangekomen.
Natuurlijk waren oom Mopperniet en Sim erg blij, dat Dickie weer
heelhuids thuis was. Eli zoo is dit avontuur weer goed afgeloopen....
Vliegtuigen van de Nationalistische
vloot bombardeeren Alicante.
Woensdag hebben twee escadrilles
Nationalistische vliegtuigen een groot
aantal bommen op de stad Alicante
laten vallen.
Volgens een United Press bericht uit
Barcelona zijn bij dit bombardement
300 personen gedood. Het aantal ge
wonden bedraagt ruim duizend.
Bommen bij de Fransclie grens.
Vliegtuig vloog boven Zuid-Fransch gebied.
Donderdagavond tegen half tien heeft de
bevolking van Cerbere motorgeronk gehoord
van een vliegtuig', meldt pavas. Men merkte
ook op. dat te Portbou zoeklichten werden
ontstoken.
Het vliegtuig was spoedig in een lichtbundel
zichtbaar, de herkenningsteekenen konden
niet worden onderscheiden. Het vliegtuig
kwam uit de richting van Banyuls aan zee.
Het moet dus boven Fransch grondgebied
hebben gevlogen.
Het vliegtuig maakte een duikvlucht, doch
om weer omhoog te kunnen gaan en de ber
gen te kunnen passeeren ontdeed het zich
van zijn lading, een tiental bommen van
explosieve kracht en eenige brandbommen
kwamen op een garage en het station van
Cerbere terecht, terwijl ook twee huizen wer
den getroffen. Een huis is ingestort, doch er
zijn daar geen persoonlijke ongelukken voor
gekomen. Van de bewoners van het andere
huis werden drie licht gewond.
De bevolking van Cerbere, bevreesd voor
nieuwe bombardementen, heeft een schuil
plaats gezocht in een tunnel. Portbou werd
niet getroffen. Het spoorwegverkeer werd niet
onderbroken.
KADH)
PROGRAMMA
ZATERDAG 28 MEI 1938.
HILVERSUM I, 1875 M. en 415,5 M.
KRO-Uitzending.
8.00 Gramofoonmuziek. (Om 8.15 Berich
ten). 9.30 H. Mis. 10.30 Gramofoonmuziek.
10.55 Gramofoonmuziek. 12.00 Berichten. 12.15
KRO-orkest. (1.00—1.20 Gramofoonmuziek).
2.00 Voor de rijpere jeugd. 2.30 Vervolg con
cert. 3.00 Kinderuur. 4.00 Berichten. Hierna:
de KRO-Melodisten en solist. (4.30—4.45 Gra
mofoonmuziek). 5.30 Esperantonieuws. 5.45
KRO-Nachtegaaltjes. 6.15 Gramofoonmuziek.
6.20 Journalistiek weekoverzicht. 6.45 Gramo
foonmuziek. 7.00 Berichten. 7.15 Causerie
„Het Koningswezen in het Eweland (Engels-
Togo)." 7.35 Actueele aetherflitsen. 8.00 Be
richten A. N. P., Mededeelingen. 8.15 Over
peinzing niet muzikale omlijsting. 8.35 Ne-
derlandsch-Hongaarsche feestavond. 9.50
Gramofoonmuziek. 10.30 Berichten A. N. P.
10.40 Internationale sportrevue. 10.55—12.00
Gramofoonmuziek.
HILVERSUM II, 301,5 M.
VARA-Uitzending. 10.00—10.20 v.m. en 7.30
—8.00 VPRO.
8.00 Gramofoonmuziek. (Om 8.16 Berich
ten). 10.00 Morgenwijding. 10.20 Voor arbei
ders in de Continubedrijven. 12.001.45 Gra
mofoonmuziek. (Om 12.16 Berichten). 2.00
Causerie „Vegetarische voeding voor arbei
ders". 2.15 Gramofoonmuziek. 3.10 Causerie
over Constantin Meunier. 3.30 VARA-orkesb
en solist. 4.30 Esperanto-uitzending. 4.50 Gra
mofoonmuziek. 5.40 Literaire causerie. 6.00
Orgelspel. 6.30 Uit de Roode Jeugdbeweging.
7.05 Filmland. 7.30 Bijbelvertellingen. 8.00
Herhaling SOS-Berichten. 8.03 Berichten A.
N. P., VARA-Varia. 8.15 VARA-orkest. 9.00
Toespraak, hierna: gramofoonmuizek. 9.15
„En nuOké". 10.30 Berichten A. N. P.
10.35 Esmeralda-septet. 11.00 Fragm. „Venus
in Seide", operette. 11.30—12.00 Gramofoon
muziek.
DROITWICH, 1500 M.
11.20 Gramofoonmuziek. 12.05 Eric Jeff-
cote's Rhythm.-kwartet. 12.25 Pianovoor
dracht. 12.50 Gramofoonmuziek. 1.20 Sport-
reportage. 1.35 Het Aston Hippodrome-orkest.
2.20 Declamatie. 2.35 Leger des Heils-orkest
en de Gresham Zangers. 3.20 Gramofoonmu
ziek. 3.50 Orgelspel. 4.20 Het Gershom Par-
kington-kintet. 5.00 Declamatie. 5.20 Herman
Darewski's Band. 6.05 Sportreportage. 6.20
Berichten. 6.50 Sportpraatje. 7.05 BBC-Thea-
ter-orkest. 7.50 Radiojournaal. 8.20 Variété
programma. 9.20 Berichten. 9.40 Uit Amerika:
Weekoverzicht. 9.55 Radiotooneel. 10.45 BBC-
Harmonie-orkest en soliste. 11.35 Ambrose en
zijn orkest. 12.10—12.20 Berichten.
RADIO PARIJS, 1648 M.
8.109.30 en 10.05 Gramofoonmuziek. 12.35
Bailly-orkest. (Om 1.50 Zang). 3.20, 40.5 en
8.35 Zang. 8.50 Radiotooneel. 9.30 Variété-pro
gramma. 10.25 Symphonieconcert. 11.20—1.20
Jo Bouillon's orkest.
KEULEN, 456 M.
6.50 en 7.30 Gramofoonmuziek. 8.50 Danzi-
ger Landesorkest. 12.20 Weensch Symphonie-
orkest. 1.35 Omroepkleinorkest. 2.30 Gramo
foonmuziek. 4.20 Omroeporkest, Omroepdans-
orkest en solisten. 6.30 Cabaretprogramama.
7.30 Amusementssextet. 8.20 Gevarieerd con
cert. 10.35 Gramofoonmuziek. 10.50 Arno Ber
ger en Herbert Fröhlich met hun orkesten.
2.20—3.20 Omroepdansorkest en militair or
kest.
BRUSSEL, 322 M.
12.20 Gramofoonmuziek. 12.50 Omroepsalon-
orkest. 1.30 Vervolg concert. 1.50 Gramofoon
muziek. 3.20 Pianovoordracht. 3.50 en 4.35
Gramofoonmuziek. 5.20 en 6.35 Omroepsalon-
orkest. 7.20 Gramofoonmuziek. 8.20 Omroep
dansorkest, gemengd koor en solisten. 10.30
Gramofoonmuziek. 11.20—12.20 Populair con
cert.
BRUSSEL, 484 M.
12.20 Gramofoonmuziek. 1.00 en 1.30 Geo
Bogaert-orkest, 1.50—2.20 en 3.20 Gramofoon
muziek. 3.35 en 4.20 Belgisch pianokwartet.
4.50 Musette-ensemble J. Steurs. 5.05 Gramo
foonmuziek. 5.35 Omroepkleinorkest en solis
ten. 6.35 Gramofoonmuziek. 7.05 Zang. 7.35
Gramofoonmuziek. 8.20 Omroeporkest en
-koor. 10.3012.20 Gramofoonmuziek.
DEUTSCHLANDSENDER, 1571 M.
7.30 Populair concert. 8.10 Berichten. 8.20
Gevarieerd concert. 10.20 Berichten. 10.40
Hoorbericht. 10.55 Sportreportage. 11.05 Be
richten. 11.20 Omroepdansorkest en pianoduo.
12.20—2.20 Omroepdansorkest, Otto's Fricke's
orkest e. a. (gr. opn.). (1.15—1.26 Tijdsein).
