Romantisch Openluchtspel Oranje van dr.
op het landgoed Elswout Wlg ^erger
„Eenheid door
N'
Uit het verleden van Elswout.
Twee kinderen te water.
Ter gelegenheid
van het 40-jarig
regeeringsjubileum
der Koningin
-OG ligt het landgoed „Els
wout" eenzaam en verlaten
en zwemmen in den groo-
ten vijver de karpers en
brasems vreedzaam rond terwijl op
het water eendjes en jonge zwanen
ronddartelen tusschen de groote wa
terlelies voor het groote gebouw dat
meer op een kasteel dan een land
huis lijkt. Nog heerscht er rust tus
schen de boomen waarvan de blade
ren zachtjes bewogen worden door
den zomerwind die tegen den avond
wat sterker wordt.
Weldra zal echter de stilte op dit waarlijk
prachtige landgoed verbroken worden door
de machtige stem van Eduard Verkade die
zijn aanwijzingen zal geven aan een aantal
beroepsacteurs en meer dan 150 figuranten
die tezamen ter gelegenheid van het 40-jarig
Regeeringsjubileum van H.M. de Koningin,
het romantische openluchtspel „Eenheid door
Oranje" van dr. Ludwig Berger zullen opvoe
ren aan den achterkant van de villa van de
familie van Vliet door wie dit terrein aan
het Centraal Oranje Comité Bloemcndaal
werd beschikbaar gesteld. Tusschen 28 Augus
tus en 3 September zal in dit prachtige na
tuur-décor het spel in 5 bedrijven van dr.
Berger waarvoor dr. Anton van Duinkerken
een proloog en een epiloog schreef, worden
gespeeld in een entourage die wat schoon
heid betreft moeilijk overtroffen zal kunnen
worden.
De bedoeling is, zoo vertelde mr. F. J. D.
Theyse, de voorzitter van het Centraal-Oran-
je Comité Bloemendaal, om de mooie omstre
ken van Bloemendaal die door de Jamboree
reeds zoo bekend zijn geworden nog meer
onder de algemeene aandacht te brengen. Nu
bood de vriendelijke geste van de familie
van Vliet een welkome gelegenheid om een
deel van de gemeente Bloemendaal het
buiten Elswout in Over veen dat velen
reeds van naam kennen, doch waarvan de
schoonheid voor de meesten nog een geslo
ten boek is, eens te laten zien en daaraan
tegelijk een passende huldiging voor het re
geeringsjubileum te verbinden. Er wor
den talrijke openluchtspelen opgevoerd, maar
we hopen dat de opvoering van „Eenheid
door Oranje" iets heel bijzonders zal wor
den.
De regie en artistieke leiding berust bij
Eduard Verkade die een aantal prominente
acteurs en actrices zal uitnoodigen voor de
hoofdrollen terwijl de minder belangrijke rol
len en de figuratie door verschillende groe
pen van Bloemendaal's bevolking zullen wor
den verzorgd.
Het stuk speelt zich af in de jaren tus
schen 1660 en 1672, de romantischen noot
wordt gevormd door een liefdescomedie tus
schen den zoon van Michiel de Ruyter, Engel,
en een freule van Berensweert wier vader lid
van de Staten Generaal was.
Het hoogtepunt van het spel wordt echter
gevormd door de verzoening van de beide zee
helden Michiel de Ruyter en Tromp. Een
verzoening die tot stand komt onder den
jongen Willem III van Oranje.
In de epiloog van Anton van Duinkerken
wordt dit „leitmotiv" .Eenheid door Oranje"
ook tot op onzen tijd doorgetrokken.
Prachtige scènes.
Verder komen in het stuk nog verschillen
de groote scènes voor zooals het vertrek van
koning Karei II naar Engeland en het huwe
lijk van een freule van Berensweert met lord
Arlington een der volgelingen van den Engel-
schen monarch die den regisseur gelegen
heid geven fraaie effecten te bereiken.
De technische voorbereidingen, verlichting,
accoustiek enz., eischen natuurlijk veel zorg
doch het comité hoopt dat alles naar wensch
geregeld zal kunnen worden. Er zijn trouwens
nog meer moeilijkheden o.a. het parkeeren
van auto's der bezoekers maar met hulp van
den commissaris van politie zal men trachten
een bevredigende oplossing te vinden.
Natuurlijk brengt een dergelijk grootsch op
gezette opvoering ook groote kosten met zich
mede. De gemeente Bloemendaal heeft echter
reeds de bijdrage van f 2560 die anders voor
de Oranjefeesten wordt gegeven, beschik
baar gesteld terwijl B. en W. den Raad voor
stellen nog een extra subsidie van f 2500 in
het te vormen garantiefonds te storten.
Medewerking van particulieren is echter on
misbaar, het comité rekent er op dat
het ook nu weer aller steun zal mogen on
dervinden.
Er bestaan voorts nog plannen om de in
gang van Elswout te veranderen en 't voor
gedeelte om te tooveren in een oud-Hollandsch
marktplein.
Ongeveer 1500 toeschouwers.
Ongeveer 12 a 1500 personen zul
len de voorstellingen die waarschijn
lijk drie maal des avonds zullen
worden gehouden, kunnen bijwonen.
Verder zal er vermoedelijk een matinée
Aan de achterzijde wordt het huis van de
familie van Vliet begrenst door een vijver;
nu speelt zich de handeling af op het bordes
en gedeeltelijk ook op het water waar groote
houten plankiers komen. Aan de overzijde
van den vijver is een grasveld met eenige
boomen, hier zullen de tribunes komen waar
voor eenige takken van boomen zullen worden
verwijderd.
fraaie terrein bekeken en de conclusie kan
niet anders zijn daneen betere plek had men
niet kunnen vinden.
Ook C. R. T. baron Krayenhoff, de voor
zitter van de A. N. V. V. was vol lof voor
de bijzonder mooie omgeving-
De fraaie achtergevel van het landhuis
van de familie Van Vliet op het buiten
„Elswout", waar rde opvoering plaats
zal vinden van dr. Berger's openlucht
spel „Eenheid door Oranje" Op het
bordes beneden aan de eerste trap
en op het water komen houten plan
kiers. Eduard Verkade is belast met de
artistieke leiding.
Dr. Paul Bromberg' zal bovendien zorgen dat
de gevel een passend oud-Hollandsch karak-
tear draagt,, zoodat werkelijk geen enkel detail
vergeten is.
Als het weer
Er is nog maar één factor die het comité
niet beheerscht en dat is het weer.
Maar zou het traditioneele Oranje-Zonne
tje bij deze bijzondere jubileumsviering ont
breken? Daarop zal wel niemand rekenen en
mocht het onverhoopt eens tegenloopen
Maar neen, laat ons optimist blijven, het
Centraal Oranje Comité Bloemendaal is het
ook.
En met redenJ
Hieronder volgt de samenstelling van de
verschillende comités:
Centraal Oranje Comité, Bloemendaal:
Voorzitter de heer Mr. F. J. D. Theyse,
secretaris de heer C. J. de Bruyn, penning
meester de heer J. A. Boskamp, leden de hee-
ren: C. M. Boelhouwer, Mr. A. Bos, J. H. Caro,
H. Fruitema, H. J. Hymans, P. Jongepier, H.
Kraatzer, A. J. M. Lobman, Mr. E. H. F. W.
van Schaeck Mathon, Mr. Th. S. de Vries van
Doesburgh, J. J. de Waal Malefyt,
Eerecomité Regeeringsjubileum.
Eere-presidente: mevrouw A. C. den Tex
Baronesse Bentinck; Leden: Mevrouw M. Th.
Bierens de HaanWaller; mevr. S. Bierens de
HaanDudok de Wit, mevr. J. BosVincent,
mej. A. Bruins, mevr. A. M. BührmannLe
gras, mevr. A. E. H. Baronesse van Dedem
Zubli, mevr. N. Dyserinck-van Gilse van der
Pais, mevr. J. M. Imminkvan der Schalk,
mevr. J. Rot-Kamp, mevr. D. E. J. Schiefer-
deckerStibbe, mevr. J. M. SterckProot, mej.
Y. J. M. Steyns, mevr. douairière jhr. mr. E.
H. E. Teding van BerkhoutCamerling Hei-
molt en de heeren: mr. A. A. Aberson, J. Bal,
D. Bangert, H. Beekman, L. L. Bierens de
Haan, G. D. W. Boissevain, Ds. J. C. Brus-
saard, S. Crone, B. G. Dorhout Mees, Ds. J.
C. van Dijk, H. J. Eldering, Mr. A. J. En
schedé, H. E. Everard, Mr. W. M. Gunning, A.
F. Haccou, F. C. H. Harmens, H. F. Heerkens
Thijssen, H. W. Hogenbirk, J. van Holland, N.
A. C. Hymans, J. P. de Josselin de Jong, J. M.
Kakebeeke, E. H. Kerkhoven, C. H. van der
Klugt, M. C. Koning, D. Kuiper, Raymond E.
Laan, Th. A. van der Laan, mr. Th. F. M. de
Lestrieux Hendricks, W. L. Looman Jr., prof.
mr. P. A. J. Losecaat Vermeer, mr. dr. J. Lu-
den, H. Meinesz, W. Munnix, Ir. B. F. van Nie-
velt, Ir. J. van Oldenborgh, Ir. J. Ouwehand,
A. J. Prinsenberg, mr. F. J. Prinsen Geerligs,
W. Pronk, jhr. G. C. Quarles van Ufford, jhr.
mr. B. W. F. van Riemsdijk, mr. F. P. Th. Roh-
ling, A. van der Schoor, W. Siewertsz van Ree-
sema, W. J. A. Sweyen, A. Tameling, pastoor
B. N. Terra, A. E. Thierry de Bye Dolleman, J.
Tideman, mr. W. E. Baron van Till, dr. A. de
Vletter, C- D. van der Vliet, J. M. B. van
Vlijmen. H. M. van Weel, mr. Th. J. M. A.
Westerwoudt, mr. dr. P. J. Witteman, A.
IJzerman,
Finaneieele Commissie.
Voorzitter de heer jhr. G. C. Quarles van
Ufford, penningmeester de heer J. A. Bos
kamp, Leden de heeren H. J. Hymans, J. M.
Kakebeeke, W. Siewertsz van Reesema, Mr.
W. E. Baron van Till, J. M. B. van Vlijmen.
Tooneel Commissie.
Mevr. M. Th. Bierens de HaanWal
ler, mevr. N. Dyserinckvan Gilse van der
Paft, mej. Y. J. N. Steyns en de heeren mr. W.
M. Gunning, H. F. Heerkens Thijssen, J. van
Holland, jhr. mr. B. W. F. van Riemsdijk,
W. J. A. Sweyen, mr. F. J. D. Theyse.
Het Schildersbedrijf.
Collectieve Arbeidsovereenkomst.
De collectieve overeenkomst, regelende de
arbeidsvoorwaarden in het schildersbedrijf,
is tot 31 December 1938 verlengd.
Het nieuwe contract heeft belangrijke wij
zigingen ondergaan. Dat is vooral het
geval voor wat betreft de regeling der uitbe
taling van vacantiebons. Ook zijn in eenige
plaatsen van het land verhoogingen van de
uurloonen in het contract vastgelegd.
Voor Haarlem is het loon niet gewijzigd en
gehandhaafd op 29.76 per 48-urige werk
week.
De verbindendverklaring van het contract
van regeeringswege is nog. niet verkregen,
maar verwacht wordt dat deze in den loop
van deze maand zal worden verleend.
Een millioen meer voor nood
lijdende gemeenten.
Ingediend is een aanvullende begrooting
van binnenlandsche Zaken voor 1937. Voor
gesteld wordt het uitgetrokken bedrag van
f 50.000 voor de uitvoering van de wet betref
fende de bescherming van de bevolking tegen
luchtaanvallen met f 75.000 te verhoogen.
Voor rijkssteun aan noodlijdende gemeenten
is in 1937 f 3.450.000 uitgetrokken. Verwacht
kan worden, dat voor dat dienstjaar f 4.450.000
noodig zal zijn.
Voorgesteld wordt het tekort van een mil
lioen a fonds perdu (bijdragen die niet terug
betaald behoeven te worden) beschikbaar te
stellen.
Moedige redders voorkomen erger.
EXAMENS.
Geslaagd aan de Gem. Universiteit van
Amsterdam voor het cand.-ex. in de rechts
geleerdheid de heer J. A. de Roy van Zuyde-
wijn en mej. C. van den Berg.
Geslaagd voor het cand. ex. in de rechts
geleerdheid A. Menkman en mej. J. van
Rossum.
Aan de Leidsche Universiteit slaagde voor
het doctoraal examen rechten de heer J. C.
Dudok van Heel, te Heemstede.
Nu ter gelegenheid van het regeerings-
jubilé van H.M. de Koningin eind Augus
tus op „Elswout" een historisch openlucht
spel opgevoerd zal worden, trekt dit mooie
buiten in Overveen veler belangstelling
Daarom is het van belang te bladeren in het
historieboek. De heer C. J. Gonnet heeft
indertijd voor het jaarboek der vereeniging'
Haerlem" daarover een studie geschreven,
waarin hij vertelt, dat omstreeks 1630 Carel
Molijn, een tuijndersgast zijn ambacht prijs
gaf en in dienst trad van een lakendrapier
te Haarlem om op het kantoor te werken.
Na eenigen tijd kwam zijn meester te over
lijden en Molijn wist niet beter te doen dan
met de rijke weduwe te trouwen. Hij werd
toen een rijk en machtig koopman. Zijn
schepen voeren op de wereldzeeën en alles
ging voor den wind, zoodat hij over tonnen
;ouds te beschikken kreeg..
Eerst bouwde hij een mooi huis aan de
Kraayenhorstergracht (thans Nassaulaan).
Maar toen dat in 1634 klaar was, ging de
eerzucht van Molijn nog verder, hij ging een
prachtige „hofstede" stichten. Dat was het
begin van „Elswout". Bij kocht groote
stukken wei- en duinland onder Overveen en
liet daar een groote „lustplaats" zetten. Er
werkten honderden arbeiders bij het af-
xaver, van de duinen, en het bouwen van
het groote huis. Op Zondag trokken de wan
delende Haarlemmers naar Elswout om zich
te overtuigen van het vorderen van het
werk.
Maar nog voor alles klaar was keerde het
fortuin Molijn den rug toe. Zijn schepen ver
gingen of werden door schuimers buitgemaakt,
factoors gingen er met zijn geld en kooplieden
met zijn goed van door. Het einde was een
bankroet, zóó zelfs, dat Molijn later van de
armen moest worden onderhouden.
De hofstede Elswout die half klaar was,
celis. Hij liet haar voltooien en liet haar bij
kwam toen in het bezit van den Heer van Mar-
zijn dood aan zijn zoon na. Marcelis Sr. was
handelaar in ijzer en geschut. Hij was in 1638
de voornaamste leverancier te Amsterdam van
het buskruit aan den vijand in Zuid-Neder
land.
Marcelis kocht nog veel grond ter vergrooting
van het bezit van Elswout, nu Marcelis-hoeve
genaamd. Tot de bezitting behoorde ook het
zoogenaamde Volmeer, een in 1739 verzand
meer ten zuiden van Kraantjelek. Vroeger was
dit Volmeer eigendom geweest van den Haar-
lemschen kunstschilder Maarten van Heems
kerk. Hij vermaakte de opbrengst als huwe
lijksgift aan de twee bruidsparen die hun hu
welijk lieten inzegenen op zijn graf in de
Groote Kerk te Haarlem.
In 1660 was de lustplaats van Marcelis zoo
ver gereed, dat hij daar een voornaam gezel
schap kon ontvangen. De Prinses Royale, we
duwe van Willem n, was met haar zoon Wil
lem III, Prins van Oranje, toekomstig Koning
van Engeland, te gast genoodigd door den
Magistraat der Stad Haarlem. Zij kwamen
met een gevolg van 266 personen. Marcelis ont
ving de gasten ook op zijn landgoed. Zij kwa
men met 13 „koetzen" te Overveen, waar alles
voor een luisterrijke ontvangst in gereedheid
gebracht was. Ter eere van de gasten sprong
een fontein van duinwater, terwijl de zeld
zaamste vruchten en dranken werden aange
boden. In de Orangerie van het buiten werden
in dien tijd ananassen en andere exotische
gewassen gekweekt.
Eenige jaren later bezocht Christian Knorr
van Rosenroth, directeur van de Kanselarij
van den Paltsgraaf, Elswout. Hij zegt in zijn
reisverhaal o.a.: „Het huis is zoo mooi dat het
geen Koning zou tegenstaan en de tuin is een
lustoord met mooie vijvers. Uit zijn beschrij
ving blijkt verder dat in het huis een beelden
galerij was waarin ook vele kostbare schilde
rijen hingen. De tuin langs de Noordzijde
van het huis werd ingesloten door een muur
met poortbogen, waaron twaalf beelden ge
plaatst waren, in het midden was een heerlij
ke waterpartij met een koperen, het bronnat
voortbrengende beeld van Neptunus en daar
omheen duiven, een dolfijn, kreeft, armadille
(gordeldier), krokodil, papagaai en schildpad,
alle van koper, water uitspuwende en rusten
de op steenen voetstukken; een beek sloot dit
kunstwerk af.
Er werd gesproken' van „de wonderen-van
Elswout".
De zoon van Marcelis liet zich niet veel
aan de bezitting gelegen liggen, zoodat die
verwaarloosd werd. In 1703 bracht het bui
ten in een veiling dan ook slechts f 28.600 op.
De bezitting was toen 12 moregen 350 roe
den. Ook de zanderij en de Zanderkolk
(Brouwerskolk) behoorden daartoe.
Onder de latere eigenaren van Elswout be
hoorde ook Mr. Gualtherius Boudaen, bur
gemeester van Amsterdam, die omstreeks
1750 het landbezit nog uitbreidde. Prins Erf
stadhouder Willem V, die in 1767 getrouwd
was met Prinses Wilhelmina van Pruisen
kwam op 16 April 1768 met zijn gemalin te
Haarlem om de bloemen te bekijken en werd
toen ook op Elswout ontvangen. In dien tijd
gold het: wie het onvergetelijke Elswout niet
gezien heeft, is niet in Kennemerland ge
weest.
In 1805 kocht Willem Borski Elswout voor
f 65.000. De oppervlakte was toen 119 morgen
en 113 roeden. Later ging het over in de
handen van de Erven van der Vliet.
Het tegenwoordige huis, dat staat op de
zelfde plaats waar het vroegere stond, werd
gebouwd door W. Borki Jr., maar het werd,
toen deze eigenaar in 1884 te Cannes plot
seling overleed niet voltooid.
Ook thans is Elswout nog een uitgestrekt en
mooi landgoed.
Natuurbeschermers hopen dat er een
weg gevonden zal worden om Elswout
in een natuurreservaat op te nemen
opdat het ongeschonden bewaard
blijft en voor vrije wandelingen kan
worden opengesteld.
Ook dronken man uit het Spaame gered.
HAARLEM Dinsdag,
Gisteren zijn te Haarlem twee kin
deren en een volwassene te water ge
raakt en het is slechts aan het kor
date optreden van een drietal moe
dige redders te danken dat geen
slachtoffers te betreuren zijn.
Om kwart voor 10 in den morgen was een
onbekend gebleven 4 of 5-jarig jongetje be
zig met stekeltjes vangen in het water van
de Brouwersvaart ter hoogte van de Coorn-
hertstraat. Plotseling schoot het knaapje
voorover het water in en was spoedig een
paar meter van den kant af. De heer B. Jan
sen, Van Oosten de Bruinstraat 210, bedacht
zich geen oogenblik en sprong gekleed te
water. Het gelukte hem den drenkeling te
grijpen en hem naar den kant te brengen
waarna beiden door omstanders op het dro
ge werden getrokken. De redder spoedde zich
in zijn auto naar huis, terwijl de drenkeling
niets beters wist te doen dan hard weg te
loopen. Wat overigens het beste was om geen
zware kou van zijn ongewild bad over te
houden.
Ongeveer twee uur later geraakte een zes
jarige jongen onder het spelen in het water
aan den Burgwal maar gelukkig dook ook
hier een moedige redder gekleed het water
in en in het midden van den Burgwal slaag
de hij er in om den jongen te pakken. Zwem
mend bracht de redder de 35-jarige heer
A. J. Castens, Allard Pierssonstraat 48 den
drenkeling naar den kant. Beiden werden
door handreiking' op den wal getrokken waar
na de jongeman naar huis is gebracht.
Het was hiermede nog niet afgeloopen,
want des avonds te tien minuten voor elven
is -een dronken 64-jarige man uit Hoorn in
het Zuider Buiten Spaarne geraakt. De man
was al spoedig 10 meter van den kant ver
wijderd toen -een 21-jarige militair, de heer
J. Veldt, wonende Voorduinstraat 67, de be
narde positie van den drenkeling zag en
gekleed in het Spaarne sprong. Hij mocht
het genoegen smaken den man naar den
■kant te brengen waar twee dames van de
reddingsbrigade den drenkeling naar het
brugwachtershuisje brachten, waar de man
eerst is behandeld en later naar het St. Eli
sabeths Gasthuis is overgebracht. Er be
stond geen direct levensgevaar.
S.O.S.-COMITé TOT BEHOUD VAN
SCHIPHOL.
Naar wij vernamen is door het S.O.S.-
comité tot behoud van Schiphol aan de ge
meente Haarlem het verzoek gericht, gezien
het groote belang, dat Haarlem hierbij heeft,
om zitting te nemen in bedoeld comité.
Verrassingen aan het ChineescKe
front.
Anldng zonder verzet gevallen.
De „lustplaats" in 1746.
*>e Ingang van het buiten in 1746.
SJANGHAI. 14 Juni. De ontwikkeling
van de vijandelijkheden heeft twee verras
singen aan het zuidelijk front tegen Hankau
gebracht. De Japanners hebben driehonderd
vliegtuigen naar Woehoe gedirigeerd en daar
een vliegbasis ingericht, die een groote be
dreiging vormt voor Hankau, dat van daaruit
naar men vreest, voortdurend uit de lucht be
stookt zal worden.
De tweede verrassing is de snelle en verzet-
looze val van Anking. De Japansche oorlogs
schepen, die de Jangtse opvoeren, ontmoetten
vrijwel geen verzet. Nadat de oever bezet was,
vielen de troepen aan uit het oosten en noor
den en binnen drie Uur was de stad geheel
in Japansche handen.
Dit heeft in internationale kringen veel
verwondering gewekt. Men neemt aan, dat
dit hetzij een manoeuvre der Chineezen is,
waarvan men de beteekenis niet kan voor
zien, hetzij dat het garnizoen van Anking zich
niet aan de bevelen van Tsjang Kai Tsjek
gestoord heeft en de stad tegen den wil van
den generalissimus heeft prijsgegeven. (Uni
ted Press.)
Japansche opmarsch door
overstroomingen belemmerd.
HANKAU, 14 Juni. Volgens verklaringen
van Chineesche militaire kringen zijn de bij
Kaifeng op 20 K.M. van de Gele Rivier staan
de troepen door reusachtige overstroomin
gen in een m'oeilijke positie geraakt. Bet ge-
heele gebied is in een meer van 7 a 10 Meter
diepte veranderd.
De zware artillerie der Japanners, 250 ka-
nonnen van groot kaliber, 100 pantserwagens
en 80 tanks zijn geheel door het slijkerige
water bedekt.
Volgens Chineesche berichten zijn
meer dan 7000 man Japansche in
fanterie door het steeds stijgende
water ingesloten. Omtrent hun lot is
niets bekend. Voorts wordt gemeld
dat 5000 Japanners verdronken zou
den zijn, toen zij zich bevonden op
een stuk leemachtigen grond, die
spoedig in een brei-achtige massa
veranderde. Zij konden zich niet
snel genoeg meer in veiligheid stel
len.
Chineesche militaire kringen zijn van mee
ning, dat door de overstroomingen in het
Hoanghobekken de plannen der Japanners
van 't noorden uit langs de spoorlijn Pelcing-
Hankau op te trekkqn, ten zeerste belemmerd
zullen worden, zoo niet onmogelijk worden
gemaakt. Zoodoende zou de waarde van den
Japanschen opmarsch langs den Loenghai-
spoorweg en eventueel de inneming van,
Tsjentsjau verloren gaan.
(United Press).
