Firma GLAS
jongen
Marcelis
Ik drink Ikqq
maar altijd
van D E.
De Gruyter's
„Steenen van onbekende herkomst".
JD'
THALIA
„HET GROENE LICHT"
LUIDSPREKERS
Huizen
aangeboden
Muziek
instrumenten
Auto's
Rijwielen
Watersport
Diversen
Tennis
Pensions- en
Buiten
verblijven
Nog alléén deze week
de 2de voor
HALVEN PRIJS
KALVERSTRAAT 11—21
Maar nu is de oplossing gevonden.
UIN EN KRUroBERG" is een
lustoord voor eiken natuur-
AdJl J/ vrienc*. die een wandeling door
jyj- fjg opengestelde duinwegen maakt
naar zee. Den geheelen dag kan men genieten
van de prachtige boschpartijen, die nu eens
den wandelweg in hun greep omklemmen er
het helle zonlicht tot een weldoende scha
duw transformeeren en dan weer opklimmen
van de valleien tot ver over de heuvelruggen en
als een groene deken over het landschap uit
gespreid liggen. Telkens weer is men in ver
rukking over de mooie duinpartijen, met de
blinkend witte zandvlakken of overdekt door
een Perzisch tapijt gevormd door de veelkleu
rige duinflora als duinroosjes, viooltjes enz.
Het eene oogenblik is men geboeid door het
kwinkeleerend gevogelte, dat uit volle borst
zijn liefdeslied ten beste geeft, terwijl een
ander moment de witte konijnenstaartjes de
aandacht vragen en den wandelaar verkon
den dat de zandkleurige molshoopjes plotse
ling levend zijn geworden en in wilde haast
wegvluchten uit de omgeving van een hunner
grootste vijanden: den mensch.
Tientallen bezoekers, vermoeid door het
zenuwsloopende leven van den tegenwoordi-
gen tijd, nog verergerd door de crisis waarin
wij jachtend voortleven, verzamelen hier op
„weekend" of Zondag nieuwe krachten door
een pittige wandeling, gecombineerd met ge
forceerde klimpartijen, of door rustig liggen
in een schaduwrijk hoekje genietend van de
absolute rust, hopend en droomend dat het
altijd zoo zou mogen blijven.
Mogelijk overpeinzen ze hier de puzzle aan
het begin van den Zeeweg gegeven door den
aanblik van een paar groote bewerkte basalt-
steenen, die links en rechts tegen de helling
een plaatsje hebben gekregen en voorzien zijn
van het nieuwsgierig makende opschrift:
„STEENEN van ONBEKENDE HERKOMST".
Talrijke belangstellende wandelaars hebben
hun hersenen gepijnigd om dit raadsel op te
lossen. Vanwaar komen die steenen, waar
voor hebben ze vroeger dienst gedaan en hoe
oud zouden ze wel zijn? Vragen die tot voor
zeer korten tijd zonder oplossing zijn geble
ven, niet alleen van den rustzoekenden wan
delaar, doch ook van de gasten, vrienden en
bezoekers van den eigenaar van „Duin en
Kruidberg", die er tevergeefs hun krachten
op geprobeerd hebben.
Vóór ongeveer 30 jaren werd de eerste steen
in de tuinen van het huis opgedolven. Wijlen
minister Cremer stelde zooveel belang in de
zen bewerkten steen, dat hij op een der mooie
plekjes in de nabijheid van den vijver een
voetstuk liet metselen, waarop de steen als
sierstuk werd geplaatst, vermoedelijk bij in
tuïtie aanvoelend waarvoor het voorheen was
ontworpen.
Vijftien jaren later bij den bouw van een
nieuwe druivenkas werd wederom een soort
gelijke steen aangetroffen die bij ruwe ean-
schouwing een evenbeeld van den eersten
steen was. Bezag men beide steenen echter
nauwkeuriger dan deed men de verrassende
ontdekking, dat beide steenen bij elkaar be
hoorden en de een het spiegelbeeld van den
ander was, hetgeen bevestigd werd door den
geringen afstand tusschen beide vindplaat
sen.
De heer Herbert Cremer besloot de twee
lingen, die zoo lang gescheiden waren geweest,
een plaats te geven waarop ze waarschijnlijk
van oorsprong recht hadden gehad en liet ze
overbrengen naar den Zeeweg, waar ze nu
pronken in de schoonheid van hun beeld
houwwerk en dagelijks de aandacht trekken
van eiken belangstellenden voorbijganger, die
iets voelt voor het mooie uit voorbijgegane
eeuwen.
Natuurlijk behoorden hiertoe de leden van
de nieuwe stichting „Vrienden van Oud-Sant
poort", die het genoegen hadden het raadsel
tot oplossing te brengen.
Wij moeten ons nu verplaatsen naar het
begin van 1700. De naam „Duin en Kruid
berg" bestond nog niet. Voorheen waren er
twee lusthoven. De oudste was De Kruidberg,
voorheen een jachtslot en rustoord van de
prinsen van Oranje. Vooral stadhouder Wil
lem III, koning van Engeland, heeft hier vele
malen verpoozing gezocht voor de beslomme
ringen aan de toenmalige rumoerige tijden
verbonden. Dit lusthof is in den loop der
jaren tot een boerderij verbouwd waarvan
enkele deelen nog de herinnering aan vroeger
bewaard hebben. Ze is gelegen aan de oost
zijde van den Duin en Kruidbergerweg. Aan
de Westzijde was „Duin en Berg" gelegen,
dat omstreeks 1700 door Willem Hendrik
Kerckerinck gebouwd was. Het was toen aan
de oostgrens van het bezit gelegen en bestond
uit een langen frontgevel die naar het zuiden
was gericht en verder uit twee vleugels aan
de noordzijde. In latere jaren zijn beide be
zittingen in één hand gekomen. Het oude
„Duin en Berg" was geheel vervallen en Mi
nister van Hall liet het tot den grond gelijk
maken, nadat hij door den Engelschen archi
tect Hitchcock een nieuw chalet had laten
bouwen in de onmiddellijke nabijheid van het
tegenwoordige kasteel. Na Minister van Hall
kwamen beide bezittingen in handen van de
Wed. van der Hucht, die ze weer overgedaan
heeft aan Minister Cremer, onder wiens be
heer het bezit algemeene bekendheid heeft
verworven onder den verzamelnaam „Duin en
Kruidberg".
Bovengenoemde Willem Hendrik Kercke
rinck heeft, nadat hij „Duin en Berg" in bezit
had gekregen, omstreeks 1700, aan den be
kenden Franschen tuinarchitect Le Notre op
dracht gegeven tot een tuinaanleg zooals
toen algemeen gebruikelijk was. Wanneer
men de oude kaart beziet, dan treft in de eer
ste plaats de grillig gevormde omtrek van het
geheel. Overweegt men dan daarbij dat het
terrein zeer golvend was, met op den achter
grond de hooge duinen, dan voelt men on
middellijk aan dat deze opdracht geen sine
cure was. Opmerkelijk is wel dat de architect
kans heeft gezien vijf keer den grondvorm in
grove trekken in zijn tuinaanleg te verwer
ken. In korte omschrijivng is de aanleg als
volgt: In den meest Z.W. hoek is het vier
kant aangelegde Rosarium, in den noorde
lijken hoek de geometrisch gevormde vijver
met eveneens geometrisch aangelegde terras
sen en wandelpaden Iets meer naar het zui
den vinden wij een groot medaillon, dat ver
moedelijk gevuld is geweest met allerlei
snijbloemen. Ten Oosten van dit medaillon,
ligt in de diepe bocht van de Oostelijke grens
het schitterende landhuis gericht op het Zui
den met twee vleugels aan de Noordzijde.
Naast het huis bespeuren wij nog een zonne
wijzer op hoog voetstuk in een der siertuinen
geplaatst. Het huis ziet ter eene zijde uit op 't
groote grasveld met in den hoek vruchtboo-
men en ter andere zijde op een trapezium
vormig speelveld waarop een tuinbeeld voor
stellende Fortuna op den wereldbol. Iets meer
naar het zuiden staat een theesalet, dat uit
zicht geeft over den provincialen weg, van
waar de statiekarossen met de kortbroekige
gepruikte en gegalonneerde bezoekers moei
zaam langs den muilen zandweg komen aan
rollen en eensklaps een schallende fanfare, in
„Steenen van Onbekende Herkomst".
Le Nötre-tuinversiering na 200 jaren in de
tuinen van Duin en Kruidberg (voorheen Duin
en Berg) opgegraven.
uitbundige vreugde door den postillon uitge-
slooten, den „toesiender" uit het Toesiender-
huisje, dat bij de toegangspoort is gelegen,
sommeert de inrijhekken te openen.
Door prachtige, hoog opgeschoren beuken
en lindenhagen, nu eens rechtlijnig en dan
weer slingerend, worden de verschillende
tuinpartijen aan elkaar verbonden. Kapita
len werden besteed aan de versieringen met
het mooiste beeldbouwwerk. Beelden van ver
schillenden vorm en uitbeelding staan op de
meest aantrekkelijke punten, hetzij voorstel
lende een Venus, een Flora, een Fortuna of
anderszins. Wij zien verder groote en kleinere
siervazen, steenen spiegels, zonnewijzers, ja
zelfs hier of daar een hoek door een ba
lustrade, afgesloten, diverse artistieke poorten,
enz.
Weinig is van dezen interessanten aanleg in
staat gebleven. Nieuwe opvattingen kwamen
het oudere verdringen, en het was vooral de
bekende architect Zocher, die in de 19e eeuw
een even beroemden naam verwierf als Le
Notre. In zeer veel gevallen werd de tuin
aanleg geheel gewijzigd. Alles wat beelden,
sokkels, vazen, enz. betrof, werd verwijderd,
wanneer dit eenigszins mogelijk was. Meer
malen liet men de al te groote en minder be
werkelijke stukken ter plaatse in de aarde
verzinken, en tochoveral in „Duin en
Kruidberg" kan men sporen van den ouden
Le Notre-aanleg weervinden, ten volle blijk
gevend dat de achtereenvolgende eigenaren
geen volledigen afstand van het mooie uit
vroeger tijden hebben kunnen doen. Het Ro
sarium is o.a. gebleven, zij het dan niet ge
heel in ouden vorm. Wel is waar, is de groote
vaas die de sokkel sierde, verdwenen en ver
vangen door een Grieksche vaas, maar vrij
wel zeker staat het voetstuk nog precies op
dezelfde plaats als voor ruim 200 jaren. Het
groote gasveld en de warmoeserij zijn niet
van plaats veranderd, hoewel het Toesiender-
huisje is gesloopt en alleen kalk en puinres-
ten wijzen nog aan waar het gestaan heeft.
Ook van de versieringsstukken zijn nog enkele
deelen intact gebleven o.a. in de onmiddellijke
nabijheid van het kasteel.
Door den heer Herbert Cremer daartoe in
de gelegenheid gesteld, hebben wij de plaats
in den tuin opgenomen waar beide steenen
„Van onbekende Herkomst" waren opgegra
ven. Deze vindplaatsen hebben wij met zorg
uitgezet op een plattegrondteekening van
„Duin en Berg", omstreeks 1700 gemaakt.
Het resultaat was inderdaad verrassend. Ter
plaatse was voorheen een laantje geweest
en zelfs nu nog was er een oude heg aan een
zijde aanwezig. Ter controle berekenden wij
aan de hand van de oude „roedenschaal" de
afstanden van de vindplaats af tot een der
nu nog bestaande lanen. Volgens de kaart
vonden wij in de eene richting 35 meter. De
afstand in de werkelijkheid uitstappende, von
den wij 36 meter. Ook de maten op de kaart
en in de werkelijkheir genomen in een rich
ting haaks op de eerste, klopten precies. Wij
hadden dus het raadsel opgelost.
Beide steenen hadden dienst gedaan als
versieringsstukken van een laan, een opvat
ting van versiering die men op tal van oude
teekeningen uit dien tijd kan weervinden.
Volledigheidshalve hebben wij de ingebeitelde
motieven van de bewuste steenen nog vergele
ken met het beeldhouwwerk op den sokkel in
het Rosarium en met een zwaar voetstuk bij
de balustrade van het kasteel. In beide geval
len was de teekening barok en absoluut aan
elkander gelijk. Dezelfde schelpvormige ver
siering onder bij den voet, en dezelfde S-vor-
mlge lijnen, toonden, dat sokkel, voetstuk en
steenen in dezelfde werkplaats en naar het
zelfde ontwerp waren vervaardigd en dus met
geheel hetzelfde doel: ..Tuinversiering voor
Duin en Berg" waren ontworpen.
Wij hopen dat de steenen nog in lengte van
dagen aan den Zeeweg zullen blijven rusten
en het oog van de tallooze wandelaars zullen
blijven trekken, als aanschouwelijk voorbeeld
van de welvaart, die in 1600 en 1700 door Ne
derland werd verkregen door werklust, durf.
samenwerking en ondernemingsgeest in han
del en industrie.
Santpoort.
J. S. VISSER.
BURGERLIJKE STAND.
HAARLEM, 28 Juni
Getrouwd: 28 Juni 1938: Th. Kampermar
en J. C. v. Straaten.
Ondertrouwd: 28 Juni: E. J. F. Kievit en G
A. C. de Jong.
Bevallen: 24 Juni: G. C. Bos—Heemskerk,
25 Juni: F. A. Rijsdijk—Vrugt, z. A. J. Buis-
Deen, z. 27 Juni: A. M. Sibrandi—v. Haarlen
d. IJ. Mulder—Fortuin, z. T. Zeegers—Lenaart
z. M. J. Roelofs—v. Raaij, d. C. G Dekker-
Faber, z. J. M. Schoen—Stegeman, z. J. v. d
Schans—Heijblom, z. 28 Juni: W. A. M. Swa
nink—Bolder, z.
Overleden: 26 Juni: J. J. Kroon, 55 jaa
Kamperlaan, P. Coolen, 77 jaar, Raamves
27 Juni: T. 6 dagen, d. v. W. J. v. Biezen. Smr
destraat. B. Eijberts, 64 jaar, Pieter Kies
straat G. Denzier—Dijkstra, 71 jaar, Fabri
ciusstraat
HOTEL 'T HUIS ASSUMBURG
ASSENDELFT.
5 Er is toch geen DANCING zoo fijn
als bij COR KLEINE.
lederen ZONDAG van 311 uur DANSEN.
HEDEN- en MORGENAVOND 8 UUR wegens enorm succes
vertooningen van
Ieder die deze film heeft gezien is enthousiast.
GEVRAAGD
voor direct een
voor banketbakkerij- en loop
werk, niet ouder dan 15 jaar.
Eigenhandig geschreven brieven
voor Vrijdagavond ten kantore
Coöp. Alg. Belang, Alkmaar
scheweg 71, Beverwijk.
Koffie- en Pinda-branderij
ZEEWEG 82
Zeer fijne Afternoon Thee
28 ct. p. ons
Onze heerlijke Krul Thee
25 ct. p. ons
Gebroken Oranje Pecco
22 ct. p. ons
Niet te overtreffen!
5 pond Kristal Suiker in thee
doekverpakking 1.13
Linnen baaltjes Carolina rijst,
't fijnste van 't fijnste
15 ct. p. pond
VOETBALSCHOENEN
Jongens 2.35
Heeren 2.65
Broeken 0.60
Kousen 1.10
Shirts 1.35
Koffers 0.95
Kniekousen, Enkelkousen, Been
beschermers. enz.
Voetballen No.
1 2 3 4 5
0.99 1.20 1.60 2.— 2.40
Prima wedstrijdballen 5.10
Achillesballen ook automatische
„DE ECONOOM
Kalverstr. 14, IJm.-O., Tel. 5162
uit Kennemeriand
13 Regels 25 cent
Elke regel meer 10 d.
(uitsluitend bi] vooruitbetaling)
Op mijn Dahliakweekerij kan
een JONGEN gepl worden. Bij
geschikth. langen tijd werk. P.
Dekker, Dahliakweeker, Rijks
weg 221 (Rozenstein), Velsen.
Gevr. 1 Aug. NET MEISJE van
8.15—2.30 uur. Vrijdags tot 5.30
uur, wegens huwelijk vorige.
Aanm. na 8 uur Nebbeling, P.C.
Hooftlaan 12, Driehuis.
WATERD. KAMPEERTEXTEX
v. 1/3 v. d. prijs, iets smoezelig:
(demonstratie). Courante maten,
volle gar. „The Indiana Works",
Agentsch. v. Ned.: Haarlem, Zijlw.
111, Den Bosch: Koningsweg 119.
FLIXK MEISJE gevr., v. d. en n.,
zelfst. kunn. w. Gez. v. 4 kind.
Voorstraat 10. Wijk aan Zee.
MOOI BOVENHUIS te huur, 5
kamers, keuken, closet, gr. zolder
22.50 p. m. Schneevoogtstraat 1
t.o. de Huishoudschool bij Kleine
Houtweg.
Te huur VRIJ BOVEXHUIS 3.30
p.w., gel. Haarlemmerl.str. 42 rd.
Te bevr. aldaar.
TE HUUR vrij huis voor klein
gezin 4 per week, water vrij.
Rijpstraat 37 R. Pr. Bevr. Lange
Raamstraat 24.
WATERD. KA3EPEERTEXTEX
v. 1/3 v. d. prijs, iets smoezelig
(demonstratie). Courante maten,
volle gar. „The Indiana Works",
Agentsch. v. Ned.: Haarlem, Zijlw.
111, Den Bosch: Koningsweg 119.
KINDERLED. en BOX, crème, in
pr. staat agb. Tevens kinderwa
gen. Leeuwerikenlaan 9 A'hout.
REISGENOOT(E) gezocht door
besch. jongeman, 22 j., sportief,
alg. ontw., voor buitenl. reis pl.m.
2 weken. Br. G 2889 bur. van dit
blad
TE KOOP een studiepiano 22.50
een opnametoestel met statief Nor
maalfilm 25. Br. G 2879 bur. van
dit blad
PRIMA STUDIEPIAXO ter over-
n. aangeb., prijs 32.50. Te bevr.
Zocherstraat 52.
VERHUUR ZONDER CHAUF
FEUR. Nieuwe auto's, o.a. Cabrio
let p. K.M., dag, week en maand.
Tarieven op aanvraag. Garage Jan
du Rieu, 3644 Olieslagers
laan, Haarlem, Tel. 10570.
AUTOBEZITTERS. Wie wil Zon
dag 17 Juli 4 jongemannen mee
nemen naar Brussel of Antwer
pen? Br. G 2881 bur. v. d. blad
MOTOR-CARRIER agb. merk
Leley, met J.L.O. 120 motor, spot
prijs 60, zonder gebreken. J. de
Graaf, Kleverparkweg 2, Telef.
11757.
TRIUMPH 250 c.c., k. k., '33, als
nieuw, met nat.bew. t. e. a. bod,
Bloemendaalsche straatweg 36,
Santpoort (Station).
TE IvOOP Wippet 4 persoons auto
Prima in orde. Prijs zeer billijk.
Z. B. Spaarne 158.
TE KOOP Ariël, 5 P.K., k.k„
goeden staat. Ook gen. te ruilen
tegen zèilboot. Te bevr. Kruisweg
72 rd.
TE KOOP kleine Stud. Sedan, bui
tengewoon goede en mooie staat,
prijs 160. Rijnegomlaan 46, Aer-
denhout. Tel. 26780.
TE KOOP AGB. Ariël 51/2 P.K.,
voll. uitger., duo, nat.bew., van
part., tegen elk aann. bod. Te zien
Kleverlaan 7.
TANDEM te koop „Gazelle",
nieuw. Hoogerwoerdstraat
D.RIJAV. met remnaaf en lamp
prima staat 10. Motor l*cyl.,
3J4 P-k.. z-k., geh. electr., ziet er
goed uit, loopt schitterend, slechts
37.50. Moet weg. Vosmaerstr. 83
Haarlem O.
FORD V 8 coupé v. particulier in
conditie. Aann. bod. Kinder-
huisvest 5, Haarlem. Spoed'
GILLET 500 c.c., k.k. 1931, van
part., v. e. a. b. Nassaustr. 14a zw.
Tel. 17641.
F.X. MOTOR aangeb. 3l/2 P.K., z.k.
geheel electrisch, met duo. J. J.
Rixel, Zomerzorgerlaan 4,
Bloemendaal (wit huisje).
CANADEES te koop gevraagd.
Br. G 2941 bur. van dit blad
TE HUUR vrij bovenh., goed on-
derh., 4 kam., keuken, zolder, om
trek Zijlbr., direct te aanv. Huur
25 p. m. Br. G 2902 bur. van
dit blad
BOVEXHUIS te huur,
singel 30, Haarlem.
Raam-
WIXKELOPSTAXD te koop, o.a. 2
toonbanken, 2 gr. kasten m. vakk.,
vitrine, zeer geschikt voor boek-,
wol-, sigarenwinkel enz. Te zien
Karei v. Manderstr. 55, Haarlem
DOOR OPHEFF. BAKKERIJ
bill, te koop 7 BI. citroenrasp., bit
tere pitten, spec, kruiden enz. Br.
G 2968. bur. ;van dit blad
Wegens vertrek TE KOOP t. e. a
b. slaapk. met Auping en kapok
matrassen. meisjesfiets. electr
kachel, schemerlamp enz. Klop-
pereingel 93, Haarlem
2-pers. KANO in prima staat te
koop aangeboden, prijs 20. Te
bezichtigen Leeuwerikenlaan 9,
AerdenhouL
KLEIN SHARPIE 4 Mtr. mtdzw.
elk aann. bod. Kwant, Damast-
straat 7.
TENNISWEDSTRIJDEN „DUIN-
WIJCK" 4 tot 10 Juli. Inscnrij-
vingsbiljetten bij Sporthuis Eilers
en op het park.
PENSION ZONXEHOEK Schll-
derweg 91a, Texel, tel. 128. Prach
tig gelegen a. d. hoofdweg. Ruim
uitzicht. Groote gezellige kamers.
Mod. comfort. Pensionprijs i 2.50
p. p. d.
ZIET ONZE SPECIALE
ETALAGE EN PROFITEERT
HIER NOC EVEN VAN
IJMUIDEN-OOST TELEFOON 5205
te"
Vans'
\QrftO
