PER AUTO EN BOOT DOOR ZUID-AFRIKA.
Verkeersverbetering op het Stationsplein.
BEVERWIJK.
Vooral in het belang van de reizigers
Plannen in voorbereiding.
De verkeersregeling op het Sta
tionsplein, in het hijzonder dan on
middellijk voor den stations in- en
uitgang heeft al vele jaren zeer veel,
zoo niét alles te icenschen overgelaten.
Van een regeling kon eigenlijk moei
lijk worden gesproken, eerder van een
chaos, die menigen treinreiziger met
ergernis vervulde.
Een deel van het plein behoort in eigendom
aan de Ned. Spoorwegen, die dus ook te be
slissen had over het verleenen van stand
plaatsen voor autobussen en taxi's. Deze
waren vlak bij den in- en uitgang van het
station zoodanig opgesteld, dat de zich naar
de treinen spoedende of terugkeerende reizi
gers tusschen deze voertuigen moesten door-
loopen. Menigmaal ging dit met gevaren ge
paard. De autobussen van den dienst op Wijk
aan Zee moesten op het plein zoodanig ma
noeuvreeren, dat zij achteruitrijdend, de
standplaats konden bereiken. Hetzelfde ge
schiedde met de taxi's, die aan de andere
zijde van den ingang standplaats hadden.
Een treinpassagier. die zich met zijn bagage
per auto naar den trein liet brengen kon nooit
voor den stationsingang worden gereden. Hij
was genoodzaakt ergens op het plein uit te
stappen, waar de chauffeur hem toevallig kon
brengen.
Naar wij vernemen zal weldra in
dezen onaangenamen toestand een
geduchte verbetering worden ge
bracht. Het gemeentebestuur heeft
daarvoor reeds eenige malen pogingen
in het werk gesteld en thans zullen
deze onderhandelingen met de Ned.
Spoorwegen naar het zich laat aan
zien wel tot een goed einde worden
gébracht.
Deze week werd over de in te voeren ver
beteringen een conferentie gehouden, waarin
de verschillende wenschen werden besproken.
Ten aanzien van deze plannen vernamen wij
van bevoegde zijde, dat in de eerste plaats de
kiosk achteruit zal worden geplaatst. Langs
het stationsgebouw zal, voor zoover dat noo-
dig is een trottoir worden aangelegd. Boven
den stationsingang zal een luifel worden aan
gebracht, die het publiek, dat voor den ingang
op een auto wacht, bij slecht weer eenige be
schutting zal bieden.
De autobus naar Wijk aan Zee zal stand
plaats krijgen in het verlengde van het trot
toir nabij den stationsingang. Ook voor de
taxi's is naar een andere standplaats omge
zien. Deze meent men gevonden te hebben aan
de overzijde van het plein langs het trottoir
aan de zijde van de Halve Maan. Door deze
maatregelen hoopt men een belangrijke ver
betering in den thans bestaanden toestand te
kunnen aanbrengen. Omtrent de uitvoering
van deze plannen zal de directie van de Ned.
Spoorwegen zoo spoedig mogelijk een beslis
sing nemen.
Wanneer nu voor het stationsgebouw ook
nog een flinke klok zou worden aangebracht,
zouden de spoorwegen het reizend publiek
ongetwijfeld een grooten dienst bewijzen. Want
ook daaraan bestaat wel behoefte.
MARKTBERICHTEN.
Noteering van den 15en Juli 1938.
Spinazie per kist 0.40—fl.55
Postelein per kist 0.120.30
Andijvie 100 str. 1.50—2.50
Wortelen per bos 0.08-^0.11
Bieten per stuk 0.06
Komkommers per 100 23.50
Augurken per K.G 0.060.13
Aardappelen, klei p. K.G. 0.03)40.08
Peulen per Kilo 0.140.24
Doppers per Kilo 0.070.12
Capucijners per Kilo 0.120.18
Raspers per Kilo 0.120.18
Tuinboonen per K.G. 0.060.11
Snijboonen per K.G. 0.40
Heerenboonên per K.G, 0.320.40
Bloemkool per stuk 0.06—0.14
Uien per Kilo .0.13
Sla per krop 0.020.03K-
Rabarber per bos O.02)<0.05 1/2
- Pieterselie per kistje 0.18
Selderie per kist 0.25
Aardbeien per K.G. 0.120.16
Frambozen per doosje 0.09—0.15
DE AANVOER VAN AARDBEIEN
Aan de B. E. T.-Veiling was de aanvoer Vrij
dag 50.025 K.G., waarvan 6000 K.G. tegen den
vastgestelden minimumprijs van 12 cent per
K.G. uit de markt werden genomen en voor
rekening van de Ned. Groente- en Fruitcen-
trale werden ingepulpt. Daarvoor komen na
tuurlijk in de eerste plaats de aardbeien van
mindere kwaliteit in aanmerking. Als gevolg
daarvan werd voor de betere kwaliteiten iets
boven den minimumprijs betaald; gemiddeld:
f 13.11 per 100 K.G.
Van de Vereen. Veilingen waren de aan
voeren van Vrijdag nog niet bekend. Donder
dag was op deze veiling de aanvoer 62.886 K.G.
tegen een gemiddelden prijs van f 13.09 per
100 K.G. Op dien dag werden aan deze veiling
voor den minimumprijs opgehouden 32.093 kg.
GEZAMENLIJKE OEFENING GAAT NIET
DOOR.
De aangekondigde gezamenlijke oefening
van de plaatselijke vereeniging „Voor arbei
dershulp bij ongelukken" met de Amster-
damsche afdeeling, die Zondag op een terrein
aan de Zeestraat zou worden gehouden, moet
wegens onvoorziene omstandigheden worden
uitgesteld.
JAARVERGADERING SOC-DEM.
VROUWENCLUB.
De plaatselijke afd. van de Soc. Dem. Vrou
wenclub zal Vrijdag 22 Juli haar jaarvergade
ring houden. De agenda vermeldt o.a. een be
stuursverkiezing en een bespreking van het
zomeruitstapje voor de kinderen.
COLLECTE VOOR DE NAZORG.
De plaatselijke afdeeling van de Vereeni
ging tot bevordering van de belangen van t.
b. c.-patiënten in Nederland heeft van het
gemeentebestuur van Uitgeest vergunning
ontvangen voor het houden van een collecte,
die zal plaats vinden op Zaterdag 6 Augustus.
GESLAAGD VOOR HET ESPERANTO-
EXAMEN.
Voor het te Amsterdam gehouden Esperan-
to-examen'slaagden onze plaatsgenooten: de
fcooren A A_ van Leeuwen en g wijman.
IJMUIDEN
EEN BELGISCH ZEILJACHT BINNEN
GESLEEPT.
Hedennacht 2 uur heeft de garnalenvis-
scher P. G. een Belgisch zeiljacht binnenge
sleept dat ter hoogte van Zandvoort door
stroom en wind aan lager wal geraakt was.
Het jacht had 3 opvarenden aan boord.
VERWACHTE VISCHAANVOER.
Thuisstoomende voor de Maandagmarkt:
Protinus, IJM. 35. Vangst: 35 manden gul,
25 m. wijting, 15 m. schelvisch, 50 m/braad-
schelvisch, 40 m. schol en tarbot, 90 m.
kleine schol, 10 m. makreel. Totaal 265 m.,
benevens 80 stuks stijve kabeljauw.
Poolzee IJM. 77. Vangst: 200 m. diversen,
benevens 150 st. ijskabeljauw en 20 st. stijve
kabeljauw.
Caroline IJM. 26. Vangst: 80 m. schel-
visch, 335 m. braadschelvisch. 70 m. gul, 80
m. radio en wijting, 650 mè makreel en 10 m.
platvisch. Totaal 1225 m. benevens 100 st.
stijve kabeljauw.
Erin IJM. 12. Vangst: 95 m. schelvisch, 310
m. braadschelvisch, 100 m. radio, 30 m. gul,
20 m. wijting, 400 m. makree.l, 15 m. varia.
Totaal 970 m. benevens 360 st. stijve ka-
baljauw.
Clazine Luther IJM. 59: Vangst: 65 m.
schelvisch, 115 m. braadschelvisch, 10 m. wij
ting, 30 m. gul, 280 m. makreel, 5 m. plat
visch. Totaal 505 m.
VERTROKKEN TRAWLERS.
Hedenmorgen vertrokken naar zee de
trawlers: Amstelstroom IJM 91, Neptunus
IJM 87, Adelante IJM 19, Maria IJM 95, Con
dor IJM 72 en Norma Maria IJM 6.
CASTRICUM
RUITERFEEST OP HET VITESSE-TERREIN.
Bewonderenswaardig rijden van de kozakken.
Vrijdagavond hebben de bekende Djiguiten-
Kozakken een voorstelling gegeven op het Vi-
tesse-terrein.
Ongeveer 250 toeschouwers hebben met be
wondering de onovertroffen staaltjes van
paardrijkunst en van ruiter-acrobatiek gade
geslagen. De Kozakken verbaasden het pu
bliek door de groote stoutmoedigheid, waar
mede zij hun nummers uitvoerden.
De hoofdnummers, de groote pyramide, de
dolkendans en de salto mortale lokten een
daverend applaus uit.
Liefhebbers van paardensport hebben van
deze voorstelling volop genoten.
Zondagmiddag en Zondagavond willen de
Kozakken voorstellingen geven te Beverwijk,
op het terrein van de voetbalvereniging be
verwijk".
WIJK AAN ZEE
DAMWEDSTRIJD DUKEL—MERTENS.
Vrijdagavond had de 8ste partij der dam-
match Dukel-Mertens in Hotel Sonnevanck te
Wijk aan Zee plaats.
Na een kort openingswoord door den secre
taris van „Denk en Zet" begon de partij. De
zeer leerzame partij werd met aandacht ge
volgd. Na 2V2 uur spelen was de stand re
mise.
Er bestaat groote kans, dat de 9e partij
óók in Wijk aan Zee gespeeld zal worden.
Vervolgens kwam er een simultaan-séance
door den heer Dukel tegen 17 deelnemers.
Hij versloeg allen in den recordtijd van onge
veer IV2 uur.
Na afloop hield de heer Dukel nog een de
monstratie over het verloop der gespeelde
partij.
UITSLAG BALLONWEDSTRIJD.
Bij den uitslag van den ballonwedstrijd, die
gisteravond te Wijk aan Zee plaats vond, zijn
de volgende kinderen voor een prijs in aan
merking gekomen
le pr. Alida v. d. Wel, Relweg 42, 2e prijs
Dorris Voors, Pension Westerduin; 3e prijs,
Gerard Schelvis, Lageweg 5; 4e pr. N.N., Em-
mahuis, 5e pr. Ruys „Zeerust" 6e pr. Truus
Büter, Julianaweg 5; 7e pr. R.. Spek, Zee
straat 413; 8e pr. Jan Termeulen, Relweg 8;
9e pr. Annie Kraaij, Julianaweg 15; 10e pr.
Frans de Haan, Pens. „Thea"; lie pr. N.N.
Emmahuis: 12e pr. Marietje Oldenburg, Ju
lianaweg 36; 13e prijs Loesje Witteveldt, Ju
lianaweg 19; 14e pr. Hendrikus de Jager, Em
mahuis. Verder de 15e tot den 22en prijs allen
in „Heliomare"
HEEMSKERK
R.-K. V.V. „A.D.O."
Zondag speelt A.D.O. een vriendschappe
lijke wedstrijd tegen „Vitesse" te Castricum.
Het elftal komt als volgt uit:
Bert Beentjes,
Baltus, Zonneveld,
Rozing, v. d. Kolk, Groot,
Brasser, v. Wensveen, Koopman, Welboren,
Meijer.
SCHOOLFEEST.
De vier laagste klassen van de Chr. School
zullen Maandag a.s. een schoolreisje maken.
De reis gaat dit jaar naar Valkeveen.
BURGERLIJKE STAND
Geboren: Dirk Barend, z. van Joh. C. Kort
en M. Dukel.
Ondertrouwd: G. M. Haage, alhier onl. te
's Hage en A. L. M. ter Horst, te Amsterdam.
P. H. Lammers, alhier en Marg. Nijman, te
Limmen.
HINDERWET
Bij het Gemeentebestuur is een aanvraag
ingekomen van de Gebr. Eeltink, alhier, om
ingevolge de Hinderwet vergunning te be
komen voor het oprichten van een smederij
met garage aan den Rijksstraatweg. Het ver
zoekschrift met bijlagen ligt ter gemeente
secretarie ter inzage.
COLLECTE
Aan het Roode Kruis is vergunning verleend
tot het houden van de jaarlijksche Roode
Kruis collecte op Zaterdag, 6 Augustus a.s.
SANTPOORT
TURNVEREENIGING „SANTPOORT"
Zooals wij reeds meldden, gaat de jaarlijk
sche openluchtuitvoering van T.V.S. op Zon-
a.s. niet door. De estaiette wordt echter
wel gehouden. Hiervoor hebben ingeschreven:
„Concordia" (Haarlem) met 2 dames- en 2
heerenploegen; „Olympia" (IJmuiden) met 2
heerenploegen O.S.S. (Zandvoort) met 1
damesploeg; B.G.V. (Bloemendaal met 1
dames- en 1 heerenploeg; T.V.S. (Santpoort)
met 1 dames- en 1 heerenploeg.
Ditmaal wordt niet op het parcours Kruid-
bergerweg—Cremerlaan geloopen, doch op het
terrein van R.C. Brederode.
CONCERT IN DE MUZIEKNIS.
Onder auspiciën van „Santpoorts Bloei"
geven „Tot Nut en Genoegen", directeur de
heer Polfliet en de mandolineclub „Apollo",
directeur de heer Joh. B. Kok Maandag 18
Juli een concert in de muzieknis.
„Tot Nut en Genoegen" brengt de volgende
nummers ten gehoore
1. Kom dan kameraden. 2. Wien bleibt Wien,
3. Lulabyland, 4. In Mei, 5. Oud-Hollandsche
boerendansen, 6. Reepelsteeltje, 7. Droomland.
8. Alte Kameraden, 9. Vilja-lied, 10. Wolga-
lied, 11. Zij zong zoo mooi de tweede stem,
12. Menuet, 13. Vacantie, 14. Hoor mijn lied
Violetta
„Apollo" zal uitvoeren; 15. Una sera Napoli,
16. Lotusblumen, 17. Musical Medly, 18. Juliska,
19. La Veuve joyeuse, 20. Excelsior-marsch,
21. Suite van Volksdansen.
Ambtenarengerecht doet
uitspraak in de zaak-Oss.
Beroepen der marechaussee ongegrond
verklaard.
Het Ambtenarengerecht te 's Gra-
venhage heeft vanmorgen de beroe
pen van de leden der voormalige
Ossche marechaussee-brigade, voor-
zoover deze betroffen de ontneming
der opsporingsbevoegdheden onge
grond verklaard.
Het Ambtenarengerecht heeft te
vens ongegrond verklaard het beroep
der voormalige Ossche marechaussee
brigade voorzoover betreft de over
plaatsing.
Door den Oranje Vrijstaat.
Kerk in Kimberley.
Door
Dr. W. C. N. VAN DER SLEEN
NA on;
plan
ons gedwongen kamp in de cactus
plantage schoten wij niet veel meer
op. Even voorbij Cradock moesten we
al een kampplaats zoeken en vroe
gen vergunning bij een hofstede. De eigenaar
was er juist zelf, een kleinzoon van Paul Kru-
ger nog wel, en stelde dadelijk het heele huis,
dat juist leeg stond, tot onze beschikking. Een
kaffer kreeg opdracht, een doringboom tot
stukjes te hakken en zoo kookten wij weer
eens binnenshuis en legden onze luchtmatras-
jes op den planken vloer. Niks gedaan hoor,
zoo'n huis. Als je iets hebben moet, een pan
of het zout of zoo, moet je eerst alle vier wan
den van de kamer afzoeken en dan staat het
net in het midden. In je tent is dat veel mak
kelijker. Daar vind je alles op den tast en al
tijd binnen het bereik van de hand. Maar het
houtvuurtje was lekker, want dien nacht heeft
het flink gevroren.
Wij zijn namelijk ondertusschen in het zoo
genaamde Hooge Veld, op de hoogvlakte gear
riveerd. De wegen worden wat beter en rech
ter en wij kunnen weer eens een vaartje zet
ten, 60, 70, 80 k.m. per uur. Met een aanhang
wagen over een eigenlijk niet verharden weg.
Om drie uur bereiken we de Oranjerivier, die
tientallen jaren lang de noordgrens der Kaap
kolonie vormde en rijden het gebied van den
Oranje Vrijstaat in. Er is wat meer planten
groei, al is het gras verdord en er treedt een
nieuwe factor op in het landschap, namelijk de
ijzeren windmolen. Er schijnt hier in den
bodem nogal wat goed bruikbaar water aan
wezig te zijn en overal, waar het land geïrri-
geerd kan worden, zien we dadelijk mooi-
groene gewassen. En hier en daar staan tien
tallen en zelfs honderden van die molentjes
bijeen, al vernemen we ook al spoedig, dat ze
nog wel brak water leveren. Maar de boerde
rijen liggen nog steeds zeer ver uiteen. Vijf-
en tien- en twintigduizend hectaren zijn geen
zeldzaamheid voor ee>n boerderij en dan
steeds als hoofdproduct de schapenwol, wat
toch ook altijd een bewijs is, dat er aan den
grond wat ontbreekt. In dit geval het water.
In het Westen van de provincie heeft het in
geen drie jaar tijd behoorlijk geregend. Het is
dan ook een merkwaardig landschap. Groo-
tendeels is het volkomen vlak en heelemaal
overdekt met dun, ongeveer knie-hoog, geel,
verdroogd gras. Telkens rijst daaruit echter
een bruine heuvel op met steile wanden, die
met rotsblokken bezaaid zijn en een meest
volkomen vlakken top. Wat maken ze toch een
drukte over dien eenen Tafelberg bij Kaap
stad. Hier staan er honderden, kleine en groote
en breede en lange, echt elck wat wils.
De Oranjerivier bevatte nog aardig wat
water en maakte in haar diep ingesneden,
hier en daar met boomen begroeid dal. een
onvergetelijken indruk. En juist daar begin
nen die onafzienbare grasvelden, die de oude
Voortrekkers zoo aanlokten. Toen wist nog
niemand, welk een vreeselijke droogte deze
streken teisteren kan.
De Oranjerivier vormde tientallen jaren
lang de noordgrens van het door blanken be
woonde gebied Toch waren de doorwaadbare
plaatsen, de driften, zooals men hier zegt. al
lang bekend, en werden ze gebruikt op jacht
partijen en bij kleine schermutselingen met
de kaffers. Het land aan de overzijde was
vrijwel onbewoond, alleen toen de voortrek
kers de Vaalrivier begonnen te naderen, ver
zamelden de Matavele's zich onder Mosele-
katse. om den indringers den weg te versper
ren. De gevechten bij Vegkop werden gele
verd. waarbij voor het eerst bleek, dat dui
zenden Zoeloe's het met hun primitieve wa
penen moesten afleggen tegen eenige tien
tallen Boeren, hoewel die ook slechts met
voorladers waren gewapend en vaak tijdens
het gevecht door de vrouwen de kogels uit
lood moesten worden gegoten.
Toen vormde de Oranjerivier de grens tus
schen de beschaving en het groote avontuur
Thans verbindt een forsche stalen brug met
cementen rijpad de beide oevers en waait aan
beide zijden het Oranje blanje bleu, met den
kleinen inzet van de in de Unie verbonden
naties.
Uren rijden wij door de eindelooze gras
velden, hier en daar met boschjes doring-
boomen gesierd. Telkens rennen aardeekhoorns
over den weg of vliegen kievitachtige vogels
voor onzen wagen op. Een keer loopt een
secretarisvogel met groote stappen door het
kniehooge gras. Merkwaardige beesten. Een
roofvogel op ooievaarspooten met een aardige
kuif van lange zwarte veeren achter in den
nek. Weer suizen we een heuvelrug op en
meteen trap ik de rem in. Daar ligt een groote,
witte stad voor ons, omgeven door een weelde
van groen. Bloemfontein, de hoofdstad van
den Oranje Vrijstaat, thans standplaats van
het Hooggerechtshof der Unie. Zoo hebben ze
de zaak indertijd verdeeld. De regeering zetelt
in Pretoria, het Parlement vergadert in Kaap
stad en Bloemfontein kreeg de rechtspraak als
zijn deel. Er is een bloeiend school- en univer
siteitsleven, er zijn mooie regeeringsgebou-
wen, flinke asfaltstraten en een kolossaal
aantal auto's. Ge krijgt zoo den indruk, dat
er meer auto's dan huizen in Bloemfontein
zijn en dat kan ook best, want de gewoonte
om het weekend ergens anders dan in eigen
omgeving door te brengen, heeft het „home
sweet home" hier blijkbaar wel een beetje
doen vergeten. Visschen, jagen, picniccen,
's zomers zwemmen lokt de menschen de stad
uit, maar brengt ze er voor bijzondere ge
legenheden ook bij duizenden naar toe. En de
Engelsche kroningsfilms liepen in Bloemfon
tein!
gaan weer voort. Kimberley ligt slechts
een dag rijden van Bloemfontein. De weg
is abonimabel, het landschap ook. bijna geheel
boomloos en de weg weer tientallen mijlen
ver door onafgebroken hooge prikkeldraad-
heiningen afgezet. Hoe kunnen ze een stad in
zoo'n omgeving Bloemfontein noemen? Omdat
een koe van een der oude voortrekkers zoek
geraakt was en gevonden werd bij een bron,
daar waar nu de stad ligt. Een bron heet in het
Afrikaansch fontein en de koe heette Blom
metje. Zoo kreeg de hoofdstad van den Oranje
Vrijstaat haar naam. Dat wist ik, maar iets
anders wist ik niet, althans 't was niet tot mij
doorgedrongen, n.l. dat we in Bloemfontein
water hadden moeten laden. Maar we kwamen
nog door twee flinke plaatsen heen en namen
altijd water voor ons eten koken en theezetten
en wasschen in, als we in den laten middag
hier of daar onze benzinereservoirs lieten bij
vullen. Zoo probeerden we het ook hier. Geen
water te krijgen aan de garage maar probeert
u eens daar bij den winkel. Ook niets meer;
bij den dominee, niets meer. Dan maar naar
het volgende dorp. Zelfde verhaal, alleen het
hotel moest nog water hebben en toen we daar
informeerden0 ja, ze hebben juist weer
voorraad spuitwater aangekregen. Ja maar, dat
was de bedoeling niet. Anders was er niet. De
gasten waschten zich al een week lang met
sodawater! Ik heb er maar geen bad geno
men. We hadden gelukkig nog een kleine zak
vol en een paar veldflesschen. we pikten bij
een boerderij nog wat half brak water op voor
de soep en reden weer verder, tusschen de
prikkeldraad-hagen door.
Wij vinden tegen zonsondergang toch weer
een aardig hoekje, waar de tentjes verrijzen
en we nog even kunnen genieten van het
prachtige kleuren- en tintenspel, dat West en
Oost om dezen tijd hier eiken dag weer te zien
geven. Er werd weer geweldig gegeten en ge
slapen.
En den volgenden morgenDe dauw aan
den buitenkant en mijn onschuldig asempje
aan den binnenkant van het tentdak waren
stijf bevroren. Als een plank! De waterzakken
moesten met een houweel losgehaakt worden
van de treeplank en toen had ge met den
kleinen zak een os kunnen doodgooien. Het is
dus blijkbaar waar, dat het hier in Zuid-
Af rika in Juni winter is! Maar warme thee
en warme zon deden hun plicht en voort ging
het weer mijl na mijl door de geweldige
vlakten, die nu een beetje teekening beginnen
te krijgen door wat doringboomen, die eerst
verspreid, dan wat dichter bijeen staan. Tege
lijkertijd nemen de termietenheuvels, ronde
kleiachtige hoopen van groote hardheid, in
omvang toe, zoodat je er op kunt gaan staan
om beter uit te zien over de eindelooze vlakte,
waar nu een eind aan lijkt te komen, al staat
er niets dergelijks op onze kaart. Toch sche
mert het blauw daar in de verte, maar als de
kijker er bij gehaald wordt, blijken de bergen
zulke regelmatige vormen te hebben, dat we
ze meteen determineeren als afvalhoopen van
mijnen. Kimberley ligt voor ons, de stad, waar
Rhodes den grondslag legde voor zijn onmete
lijk fortuin, dat zooveel zou beteekenen voor
den uitbouw van het Britsche wereldrijk in
Zuid-Afrika, maar ook zoo'n namelooze ellende
zou brengen over vele onschuldige hoofden.
Even later is de grond rondom ons overal
overhoop gehaald. Lange sleuven en diepe
gaten leiden ons als het ware vanzelf naar een
gat van honderden meters middellijn en zoo
wat een kilometer diep, een der grootste dia
mantmijnen der wereld. We rijden en loopen
langzaam in deze omgeving. Je kunt nooit
weten. Een kind speelde hier met een glim-
menden steen. Vader liet hem aan een koop
man zien en kreeg er 500 pond voor, zoowat
een honderdste deel van de waarde. Een ander
vindt een glimmenden steen in de klei. waar
mee een kafferhut netjes is afgestreken en
de beroemde Bultfonteinmijn is ontdekt. En
telkens weer worden nu op allerlei plaatsen
diamanten gevonden en duizenden stroomen
van alle kanten toe om mee te profiteeren van
den rijkdom van het land. Het wordt moeilijk
om een plaatsje te vinden en er worden
systemen uitgedacht, om ieders eischen tot
hun recht te laten komen. Zoo werd een lijst
ter teekening gelegd ten stadhuize, voor wie
een claim, een stuk te exploiteeren grond,
wensche, bij een plaats, waar diamanten
waren gevonden. Wie het eerst teekende
mocht het eerst kiezen. Het heele stadhuis
ging er aan. zoo werd er gevochten om de
tiende of elfde plaats. Een beter methode
was, op het veld zelf de menschen er om te
laten hardloopen. De liefhebbers werden aan
den rand van het bewuste veld opgesteld, elk
met een toegepunt paaltje in de hand. Ieder
mocht dit neerzetten waar hij wilde en dan
werd vandaar uit zijn claim uitgemeten. En
zoo ging het nog bijvoorbeeld in 1927 bij een
nieuw ontdekt veld te Grasfontein, waar niet
minder dan 20.000 menschen aan de race deel
namen. Geen wonder dat een 50.000 toeschou
wers waren bijeengekomen om dat gebeuren te
zien.
En nog hebben diamanten waarde. Veel
wordt gezocht en gevonden door eenvoudige
menschen, die met meer of minder gebrekkige
hulpmiddelen zand uitwasschen aan de oevers
van de Vaal- en de Oranjerivier, maar heel
veel komt ook uit zeer diepe groeven en
schachten te voorschijn, die bewerkt worden
met de modernste machinerieën. Zoo is het
met de grootste, de Premier-mijn bij Pretoria
en ook met de mijnen rond Kimberley, die
alle in één hand zijn, eigenlijk eigendom van
een Naamlooze Vennootschap, de De Beers
Consolidated. Dat is het eerste groote werk
van Rhodes geweest, die zelf met een ossen
wagen hierheen reisde en er zijn suikerplan
tage in Natal voor in den steek liet, dat hij
den heelen diamanthandel, zoowel productie
als verkoop, in één hand wist te brengen en
daardoor de altijd zoo nadeelige onderlinge
concurrentie tot een minimum beperkte. En
uit de diamantmijnen putte hij het geld, maar
ook den moed en de gelegenheid om verder
aan zijn ideaal, een geheel Engelsch Afrika,
te gaan werken. Zijn naam is in dien van het
Transvaal grenzende Rhodesia onsterfelijk ge
worden.
IpR is een keurige regeling voor een bezoek
aan de mijnen. Eerst worden we naar een
reuzenwasscherij gevoerd, waar de diamant-
houdende aarde, die vaak van groote diepte
komt en dan zoowat steenhard is, wordt ver
malen en dan uitgewasschen. Dat vermalen
gaat grootendeels tusschen groote stalen wal
sen, die veerend tegen elkaar gedrukt worden.
Diamant is het hardste dat wij kennen, en
drukt de stalen rollen doodleuk uit elkaar.
De fijngemalen massa wordt nu uitgewas
schen in groote ronddraaiende pannen, waar
de steenen zich door de middelpuntvliedende
kracht naar den buitenkant werken. Daar
wordt dan af en toe een mengsel van diaman
ten met granaten en ijzerertsen en dergelijke
afgetapt. 6000 kipkarren zand of steen geven
een dikke honderd kipkarretjes concentraat.
Dit wordt dan verder behandeld op schud
tafels, hellende koperen platen, met een beetje
vet besmeerd, die in voortdurende schuddende
beweging zijn. De zwaarste stukken blijven
bovenaan liggen; al het lichtere wordt weg-
geschud. Daarom is het bovengedeelte der
platen met een rooster toegedekt, dat alleen
door een hangslot open te maken, opgelicht
kan worden. Daaronder blijven de diamanten
liggen. Per maand voor een honderdduizend
pond of zoo iets. Dergelijke getallen zijn
weinig interessant. Ik vraag mij alleen af,
waar dat spul allemaal naar toe moet. Mijn
vrouw draagt en vraagt geen diamanten rin
gen. Zulk dingen slijten niet. Hoe is het moge
lijk, dat zulke hoeveelheden afzet vinden!
Toch schijnt het te gaan. gelukkig voor onze
mooie Amsterdamsche industrie.
Er is heel wat noodig om het bedrijf winst
gevend te houden. Het was niet voldoende,
dat de verschillende maatschappijen zich ver-
eenigden tot een groot lichaam, dat de pro
ductie, als het noodig was. beperkte. Er moest
bovendien zooveel mogelijk gezorgd worden,
dat geen steenen uit andere bron de markt
kwamen bederven. Nu heeft de natuur al dui
zenden jaren geleden de diamanten van de
Oranjerivier gevonden en ze meegenomen met
het andere grind van de rivier en naar zee
getransporteerd. Branding en zeestroomingen
hebben er mee gespeeld, maar de diamant is
zoo hard, dat hij vrijwel onverwoestbaar is en
dat is de reden, dat op enkele plaatsen van
Namakwaland, vooral ten Zuiden van de mon
ding der Oranjerivier, bijna elke brandings-
golf diamanten op het strand werpt. Er zijn
plekken, waar je in een kwartier tijd voor een
slordige tienduizend gulden aan diamanten
zoudt kunnen oprapen als daar niet de politie
van de Unie patrouilleerde en een kustlijn
van ruim 500 km. lengte zoo streng bewaakte,
dat niemand een kans krijgt er ook maar zijn
vestjeszak te vullen. Zelfs het loopen met een
spade of een emmer is er strafbaar. Kinderen
mogen er aan het strand niet graven. Tiental
len politiemannen leiden er een bestaan, bijna
zoo eenzaam als de vuurtorenwachter op Java's
eerste punt. Weken gaan voorbij zonder dat
ze een vreemdeling te zien krijgen, want de
kust is onherbergzaam woestijnzand, afwisse
lend koud en heet, met hevige stormen en
mist en al dergelijke narigheden meer. Maar
ze bewaken een enormen schat, die nooit ge
licht mag worden, wil ze haar waarde behou
den en willen de Unie van Zuid-Afrika en de
aandeelhouders van De Beers Consolidated
zeker zijn van hun voornaamste inkomsten!
Overigens is Kimberley een echt Engelsch
stadje. Zondags geen bioscoop bijvoorbeeld.
Een ontzettend dooie boel! Wij bekijken nog
even de vangst van de laatste maand, waar
een groot aantal natuurlijke kristallen, prach
tige achtkanters bij zijn maar als ik van dien
voorraad niet eens een paar mag uitzoeken
voor mijn verzameling, loop ik kwaad weg.
Naar Johannesburg, de goudstad!
(Nadruk verboden).
