Donderdag weer goud?
Apen krijgen beschuit
met muisjes.
,MIJNHARDTJES'
Kunst in Haarlem en
daarbuiten.
WOENSDAG 3 AUGUSTUS 1938
Leiders van ,,Karimata"-werk optimistisch.
Hausse in ,.Lutine"-souvenirs.
(Van onzen specialen verslaggever).
TERSCHELLING, 2 Augustus, (Per telefoon)
„Vannacht wordt het goud van de „Lutine"
gevonden, mijnheer". Een sigarenwinkelier in
de Torenstraat vertelt het- ons, en hij meent
het. Als een loopend vuurtje is vannacht het
gerucht door het dorp gegaan. Vannacht komt
de schat van de „Lutine" in de emmers naar
boven. Dit verhaal bewijst weer eens. hoe een
mededeeling door de groote ,,men" in korten
tijd verkeerd wordt uitgelegd. Wat toch is het
geval? In den loop van den middag is van Ir.
Van Capelle een bericht ontvangen van de
„Karimata" dat men vermoedelijk te omstreeks
In de Rotterdamsche diergaarde is
dezer dagen een zeer zeldzame baardaap
of wanderoe geboren. Dit is de tweede
maal, dat de daar aanwezige moeder aan
een baby het leven schonk.
Zooals steeds gebruikelijk is werden de
naaste buren van de familie wanderoe
in het apenhuis der diergaarde op be
schuitjes met muisjes getracteerd.
Tot dusverre maken moeder en kind
het uitstekend. Mama schijnt niet moe
te worden haar telg den talrijken be
zoekers te tooncn, terwijl papa, hoewel
hij tijdelijk een zijkamer moest betrek
ken, zichtbaar vergenoegd de compli
menten in ontvangst neemt en de hon
neurs van een kraamheer waarneemt.
Als de voorteekenen niet bedriegen, is
er binnenkort ook bij de bavianen ge
zinsuitbreiding te wachten.
EERSTE KAMER.
Meer gelden voor passieve
luchtbescherming gevraagd.
Verhooging van defensiebegrooting
goedgekeurd.
Voor de avondvergadering van 2 Augustus
een wel ongewone datum voor een vergade
ring van een der deelen van ons Parlement
stond het respectabel getal van twee dozijn
wetsontwerpen op de agenda,
En wie had gedacht dat deze 24 wetsont
werpen op dit late uur, bij een dusdanige hitte
als er in de vergaderzaal heerschte, op den
voor parlementair werk zoo ongewenschten
dag, vlot en zonder debat den hamer van den
voorzitter zouden passeeren, heeft zich verre
kend.
Er is *nog een debat geweest over het wets
ontwerp tot wijziging en verhooging van de
bcgrooting van het vijfde hoofdstuk der Rijks-
begrooting voor het dienstjaar 1937. Daarbij
wordt o.m. een post van f 50.000 voor bescher
ming der burgerbevolking tegen luchtaanval
len gebracht op f 125.000. Zooals men weten
zal, heeft de regeering voor volgende jaren
verhooging van dezen post tot f 500.000 toege
zegd.
De heeren van Voorst tot Voorst (r.k.)
B r u i n e m a n (r. k.), d e V 1 u g t (a.r.)
en d e Rij k e (n.s.b.) vonden deze maatregelen
voor de passieve luchtverdediging totaal on
voldoende. Zij schetsten de gevaren waar
aan de burgerbevolking bij een aanval van een
groote mogendheid zal blootstaan, en met
name eerstgenoemde wees op weinig vastheid
Minister de Wilde (dep. v. Financiën)
die bij afwezigheid van zijn ambtgenoot van
Binnenlandsche Zaken het wetsontwerp ver
dedigde, legde vooral den nadruk op de plicht
der regeering om te waken voor de actieve, de i
militaire luchtverdediging. En waar geweldige
bedragen voor de defensie worden besteed, kan
men er zeker van zijn, dat deze verdediging
haar volle aandacht heeft; het is zei de mi
nister in de eerste plaats haar plicht, te
zorgen, dat vreemde vliegtuigen zooveel moge
lijk geweerd worden. En wat het gifgas-gevaar
betreft, de strijd in Abessinië, China en Span
je heeft tot nu toe niet geleerd, dat dit ge
vaar zco groot is. Wat echter zooals uit de
Kamer bij interruptie werd opgemerkt wei
nig beteekent voor de toekomst.
Het wetsontwerp is zonder hoofdelijke stem
ming aangenomen; de n^.b.-fractie echter liet
aanteekenen er tegen te zijn.
Verschillende wetsontwerpen van onderge
schikt belang lokten geen debat en geen stem
ming uit en werden zonder meer aangenomen
Afzonderlijke vermelding behoeft, dat dit ook
het geval was met het wetsontwerp tot aan
vulling van art. 1 der wet van 1 Juni 1865 (zoo
als die wet bij latere wetten is gewijzigd), re
gelende de uitoefening der geneeskunde (het
zoogenaamde chirurgijns-wetje).
112 uur vannacht weer op pl.m. 23 meter diepte
zou kunnen werken, dat is de diepte welke
Zaterdag j.l. al is bereikt en inderdaad heeft
men die diepte ook gehaald. Door de zand-
versehuiving van gisteren was er zooveel zand
in den kuil gekomen, dat men plotseling op
een diepte van 14 meter zat.
De heer Bol heeft vanavond aan boord van
de „Karimata" nog een paar interessante bij
zonderheden verteld. In totaal heeft de „Kari
mata" nu 250.000 kubieke meter zand verzet.
Wanneer niet van tijd tot tijd instortingen, die
onvermijdelijk waren, hadden plaats gehad,
zou men het geheel afgebakende gedeelte van
100 bij 100 meter al hebben afgegraven.
Dc deskundigen zijn van meening
dat het geenszins uitgesloten is, dat
de groote vondst al binnen korten tijd
kan worden gedaan. De mogelijkheid is
wel aanwezig dat aanstaanden Don
derdag, wanneer men geen tegenslag
heeft, opnieuw goud gevonden wordt.
Uit. den aard der zaak is dit echter
een vermoeden, waarvoor men geen
enkele zekerheid heeft. Men is thans
ongeveer op de plek waar men denkt
de schatten te kunnen aantreffen.
Vanavond is niets van belang opgebaggerd.
De emmers halen massa's zand op en na dc
ziftingen in den cribleur bleven slechts enkele
kogels en een paar spijkers over.
Souvenirs in overvloed.
Nu honderden touristen naar Terschelling
zijn gekomen is de vraag naar „Lutine"-
souvenïrs zeer groot. Vooral de bekende kope
ren spijkertjes met de hanepoot zijn zeer in
trek. Er worden tal van spijkertjes te koop
aangeboden, die er zoo mooi uit zien, dat men
aan de echtheid gaat twijfelen. Booze tongen
beweren dat er wel een spijkerfabriek op het
eiland moet zijn. In elk geval is het opvallend,
dat de handelaars in rariteiten tot nu toe
steeds aan de voortdurend grooter wordende
vraag naar „Lutine"-souvenirs kunnen vol
doen.
Merkwaardig is de ommekeer in de verwach
tingen van de Terschellinger bevolking. Een
week geleden nog geloofde niemand dat er
goud zou komen en nu is ieder er van over
tuigd dat het niet langen tijd zal duren of de
„Karimata" zal alles naar boven brengen. Het
liefst zag men dat nog een deel van de goud
staven zou blijven liggen, opdat een nieuwe
poging zou worden ondernomen. Het werk
van de ..Karimata" heeft welvaart op het
eiland gebracht. Alleen op de beroemde „Leu
genbank" zijn de „Karimata"-noteeringen nog
beneden pari. Daar wordt beweerd, dat één
zwaluw nog geen zomer maakt en dat één
verdwaalde goudstaaf nog geen schat vormt.
Vanavond heeft de heer F. Houwert. direc
teur van de Gemeenschappelijke Mijnbouw-
maatschappij „Billiton" met eenige andere
heeren onder wie de admiraal buiten dienst de
heer Hooykaas een bezoek aan de „Karimata"
gebracht.
Onze speciale verslaggever seinde ons heden
morgen (Woensdag) nog:
De belemmering in het werk van de Kari
mata is weer geheel opgeheven. Te omstreeks
middernacht werd de oude diepte, meer dan
20 meter, opnieuw bereikt.
Zoodra men weer op de plek was gekomen,
waar men Zaterdagmorgen was teruggegaan,
kwamen direct stukken wrakhout naar boven,
een duidelijk bewijs dat men weer op den goe
den weg is. De leiders van het werk zijn dan
ook optimistisch, gestemd. Het ziet er inder
daad naar uit dat nu de goudschat spoedig
zal worden gevonden. Het werk van de Kari
mata is in het laatste beslissende stadium
gekomen.
(Nadruk verboden).
Vrijstelling wegens broederdienst.
Bepalingen voor lichting 1939.
Met de verhooging van het militaire contin
gent was een wijziging in de bepalingen be
treffende den broederdienst te verwachten.
De nieuwe bepalingen zijn dezer dagen af
gekomen en luiden als volgt:
Zij, die voor den dienstplicht zijn ingeschre-
van voor de lichting 1939. kunnen in twee
gevallen in aanmerking komen voor vrijstel
ling wegens broederdienst.
Het eerste geval is, dat twee of meer broe
ders van den ingeschrevene gediend hebben
of tot dienst verplicht zijn.
Het tweede geval is, dat de ingeschrevene
behoort to een gezin van 11 of meer kinde
ren, dus 10 of meer broeders en zusters heeft,
en één van zijn broeders gediend heeft of tot
dienst verplicht is.
De broeders dig, gediend hebben of tot dienst
verplicht zijn, moeten wettige broers zijn. Wet
tige halfbroeders worden niet wettige broeders
gelijk gesteld.
Voor het tweede geval worden niet alleen
halfbroeders en halfzusters, maar ook stief
broeders en stiefzusters medegeteld. De broeder
of halfbroeder, die gediend heeft of tot dienst
verplicht is, moet verkeeren in een van de vol
gende gevallen: tot gewoon dienstplichtige be
stemd zijn, voor zoover de voor zijn inlijving
bepaalde datum nog niet is aangebroken; als
gewoon dienstplichtige of als vrijwilliger tot
de land- of tot dc zeemacht behooren30 dagen
in werkelijken dienst zijn geweest; militair
pensioen genieten of genoten hebben; geduren
de zijn werkelijken dienst zijn overleden.
Als werkelijke dienst wordt ook beschouwd
de dienst van hem, die op grond van gewetens
bezwaren is te werk gesteld bij een burger
lijken tak van staatsdienst.
Voorts bestaan er nog bepalingen omtrent
het tijdstip, waarop de verschillende gevallen
moeten bestaan, alsmede het al of niet mee
rekenen van genoten verlof, enz.
Wie vrijstelling wenscht moet zulks vragen
d. burgemeester. De aanvraag geschiedt bij
voorkeur mondeling door of vanwege den be
langhebbende. Het is van belang, daarbij mede
te brengen het trouwboekje of het familieboek
je van zijn ouders; de zakboekjes van broeders
of het bewijs, dat zij tot gewoon dienstplich
tige bestemd zijn, of een ander stuk betreffen
de hun militaire hoedanigheid.
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij beschikking van den minister van eco
nomische zaken van 30 Juli directie van. den
landbouw is, voor het tijdvak van 1 Augustus
1938 tot 1 Augustus 1939 wederom benoemd tot
assistent aan de Landbouwhoogeschool te Wa-
geningen en werkzaam gesteld aan het daar
onder ressorteerende laboratorium voor bloem-
bollenonderzoek te Lisse, dr. L. Algera, aldaar.
DE STEUN AAN TUINDERS
Het Tweede Kamerlid Wijnkoop heeft aan
den minister van economische zaken dé vol
gende vragen gesteld:
Is het den minister bekend, dat de economi
sche ontreddering der tuinders-bedrijven en
de daarmee samengaande armoede van de
gezinnen der tuinders juist thans weer hand
over hand toenemen?
Is het den minister bekend, dat dit mede een
„evolg is van het feit, dat in de laatste jaren
de steunuitkeering zelfs niet voldoende was
om te waarborgen, dat de kostprijs van ver
schillende tuinbouwproducten kon worden ge
haald?
Weet de minister, dat vooral de laatste steun
uitkeering groote teleurstelling onder de tuin
ders heeft gewekt, en dat de steun, door de
slechte opbrengst van sommige producten,
thans totaal onbevredigend is?
Zoo ja, is de minister dan niet van oordeel,
dat de voor 1938 berekende kostprijzen door
voldoenden steun zullen moeten worden aan
gevuld, dat deze steun voor de reeds geveilde
producten ten spoedigste zal moeten worden
uitbetaald?
N. O. G. vraagt verlaging «Ier
leerlingenscliaal.
Congres te Leeuwarden.
Het Neder]Onderwijzers Genootschap
houdt in de Harmonie te Leeuwarden zijn 92e
algemeene vergadering. Bij de opening heeft
de voorzitter, de heer H. J. Bon, een openings
rede gehouden, waarin hij den huidigen toe
stand in het openbaar lager onderwijs hier te
lande typeerde met de woorden: „Het onder
wijs verkommert tot schade van de jeugd van
thans en de onderwijzer wordt veroordeeld tot
een moeilijk leven van fatsoenlijke armoede",
een toestand, aldus spr.. die duidelijk door de
regeering in het oog gevat wordt, zonder dat-
van overheidswege maatregelen van eenigen
omvang genomen worden, om tot een beteren
toestand te geraken.
Spr. hoopte, dat het adres aan de regeering,
waarin voornamelijk op paedagogische gron
den, op verlaging van de leerlingenscliaal
wordt aangedrongen, bij den minister een
wunstig oor moge ontvangen, opdat een des
betreffende maatregel spoedg „met gezwin-
aen pas via het Binnenhof den weg naar het
Staatsblad vinde."
Met enkele woorden huldigde de heer Bon
de nagedachtenis van het overleden lid van
verdienste, den heer J. Klenke, oudlid van het
hoofdbestuur, administrateur van het genoot
schap en directeur van de genootschapsspaar
bank. Als plaats voor het houden der alge
meene vergadering in 1939 werd Den Haa.g
aangewezen.
De afdeeling Utrecht stelde voor een studie
commissie in zake het tuchtrecht van den on
derwijzer in het leven te roepen, die naast on-
derwijsmenschen zal moeten bestaan uit ju
risten en psychologen. Het hoofdbestuur gaf
in overweging' voor deze hoogst belangrijke
zaak een commissie uit eigen kring te benoe
men. Het voorstel werd, aldus gewijzigd, aan
genomen. Het voorstel der afdeeling Veen-
dam, de regeering te verzoeken in iedere ge
meente een tuchtcommissie in te stellen, waar
overtredingen door leerplichtige kinderen te
gen orde en tucht worden onderzocht en daar
na door een kinderrechtbank worden behan
deld, werd met groote meerderheid van stem
men van de agenda afgevoerd. Schiedam vroeg
een onderzoek naar de aansluiting tusschen
Lager- en Middelbaar onderwijs in de verschil
lende deelen van het land. Het hoofdbestuur
ontried aanneming met het oog op de regee-
ringsmaatregelen, inmiddels ter zake geno
men. Dit voorstel werd hierna eveneens van de
agenda afgevoerd.
Op voorstel van Den Haag sprak het Con
gres zijn teleurstellmg uit over het nieuwe
leerplan der H. B. S. A en B, in zooverre dit de
aansluiting tusschen U.L.O. en Middelbaar On
derwijs verbreekt. Er zal voor worden ge
ijverd, dat wederom een behoorlijke aanslui
ting tusschen deze takken van onderwijs wordt
verkregen.
Belgische spreker.
De heer Leo Ro-els, inspecteur van het La
ger Onderwijs te Mechelen (België), hield een
met groote aandacht aangehoorde rede over
de motieven, welke de samenstellers hebben
jeleid bij het vaststellen van het nieuwe Bel
gische leerplan voor de Lagere Scholen. De
activiteit van de leerlingen, aldus spr., staat
op den voorgrond, speciaal voor de eerste vier
leerjaren. Er wordt gebruik gemaakt van den
verzameldrang der kinderen.
(Adv. Ingez. Med.)
Mond- en klauwzeer in Friesland
breidt zich uit.
Het mond- en klauwzeer begint zich volgens
de Tel. in de provincie Friesland weer uit te
breiden. In de laatste week van Juli zijn 129
nieuwe gevallen geconstateerd, waarvan alleen
in de gemeenten Dantumadeel, Oostdongera-
deel, Opsteiiand, en Smallingerland honderd
gevallen.
Erger is echter, dat de gevreesde ziekte
thans ook weer is uitgebroken in het z.g. Noor-
derleeg onder het doip Hallum, waar geregeld
niet minder dan 3000 stuks vee grazen. Tal
van veehouders maken zich niet zonder reden
bezorgd over het uitbreken van een nieuwe
epidemie daar vele bedrijven de gevolgen hier
van niet meer zullen kunnen dragen.
De kwestie betreffende De Nieuwe
Gids.
K. J. L. Alberdingk Thijm (L. van Deyssel),
Alfred A. Haighton. Jeanne KIoos-Reyneke
van Stuwe en Louis Knuvelder, redacteuren
van ,.De Nieuwe Gids" hebben de volgende
verklaring gezonden:
Naar aanleiding van het „communiqué" van
Dr H. Gerversman en zeven en twintig andere
medewerkers aan „De Nieuwe Gids", dat en
kele dagen geleden in verschillende bladen
gepubliceerd werd. deelt de redactie van .De
Nieuwe Gids" mede:
„De Nieuwe Gids" heeft nooit een politieke
richting gehad. Geen „humanistisch-demo-
cratische" zooals in voormeld „communi
qué" 'beweerd wordt, en evenmin een andere.
„De Nieuwe Gids" was, is en blijft gewijd aan
letteren, kunst, wetenschap en wijsbegeerte.
Het karakter van het tijdschrift verandert
niet. Ook niet door de toetreding van Dr.
Alfred A. Haighton, die trouwens niet de eeni
ge redacteur is.
TENTOONSTELLING WERKEN PIET VAN
WIJNGAERDT
In de kunstzalen van de firma Boskamp te
Overveen wordt van 3 Augustus tot 3 Septem
ber een tentoonstelling gehouden van werken
van Piet van Wijngaerdt.
De Krullenlaan in Blocmendaal,
omstreeks achttienhonderd.
De jong gestorven schilder Jan Evert Morel
heeft blijkbaar vaak in Haarlem's omstreken
gewerkt, al was hij Amsterdammer van ge
boorte en bleef hij 'tot zijn dood in de hoofd
stad gevestigd. Meermalen kwamen wij werk
van hem tegen waarvan het motief in onze
omgeving gevonden was, een omgeving die een
anderhalve eeuw geleden schilderachtiger en
romantischer was dan thans, al is er in het
duinlandschap rondom ons, nog wel iets van
dat ongerepte te vinden, dat voor den schil
der aantrekkelijk blijft. Zelfs is er van de
Krullenlaan zooals Morel die gezien heeft, nog
veel te herkennen, al is van den ingang bij
den Rijksstraatweg het ongerepte verdwenen,
nu aan beide hoeken royale villa's zijn ver
rezen. Het is nog altijd een knus laantje dat
we graag bewandelen, nog een echt stukje
„buiten" tusschen de villaparken van Rijks
straatweg en Meerenbergerweg in. Met een
schilder als Morel bevinden we ons dan ook
weer geheel in den tijd dat ook de schilder
kunst op knusse, gezellige wijze beoefend werd,
en het "is wel eigenaardig, doch niet onver
klaarbaar, dat hoe rumoeriger en gejaagder
onze eigen tijd wordt, des te meer de belang
stelling voor de kalme kunst dier dagen schijnt
te groeien.
Een schilder als Jan Evert Morel overwel
digt ons niet door een stoute peinture, maar
als zoovelen uit zijn tijd, neemt hij voor zich
in door de trouwhartig-solide manier waarop
hij zijn vak verstaat en beoefent. Er gaat een
prettig-aandoende rust van zijn kleine wer
ken uit en er is niets in dat stoort; zelfs zijn
eenigszins angstvallig-voorzichtige schilder
wijs doet sympathiek aan. als men het werk
in het kader van dien tijd beschouwt.
Het zou waarlijk' niet vreemd geweest zijn
zoo Morel een belangrijke figuur uit de eerste
helft der negentiende eeuw geworden was.
Daar hij nog geen dertig jaar oud mocht wor
den (hij leefde van 1777 tot 1808) moet dat
alles echter bij gissingen blijven.
Voor de kennis der kunstbeoefening dier
dagen is zijn korte levensgang wel weer inte
ressant. De makers van schilderijen kwamen
goeddeels uit de verschillende takken van het
kunstambacht voort. We hebben in deze ru
briek wel al kunstenaars besproken, wier
hoofdbezigheid in het behangselschilderen ge
vonden werd. Morel doet zijn kennis en kun
digheden op in weer ander bedrijf. We vinden
hem eerst te Amsterdam in de werkplaats van
Jacob Linthorst die een specialiteit was in het
maken van bloemstukken en fruitschilderijen
voor eetkamers, en wat later, in Den Haag,
bij den rijtuigschilder Dirk van der Aa.
Die eveneens in zijn bedrijf een zekere be
roemdheid genoot. Nu moet men bij het woord
rijtuigschilder niet direct aan den huisverver
denken. In Morel's tijd zat aan dat vak een
artistieke kant, die geen geringe eischen
stelde.
De welgestelde lieden plachten namelijk de
paneelen hunner karossen te doen beschilde
ren met landschappen en aantrekkelijke arca
dische voorstellingen, dansende nymphjes etc.
Men moest het handwerk dus wel ter dege
meester zijn om in die lijn wat behoorlijks te
leveren, waarbij een solide, tegen weer en
wind bestand zijnde schildering in de aller
eerste plaats vereischte was. En nu was juist
die Van der Aa daar een bolleboos in, waar
om aan hem, onder andere, de verzorging der
hofkarossen was opgedragen Zoodat we wel
mogen aannemen dat onze Morel daar, tech
nisch veelzijdig een goede leerschool doorloo-
pen heeft.
Er zouden in onzen tijd heel wat kunstschil
ders, die nu stempelen met soortgelijke op
drachten gebaat zijn. Misschien zou wel blij
ken dat er maar weinigen aan de technische
eischen van het vak zouden kunnen voldoen.
Een landschap of dans op een auto te schil
deren zou ook geen zin hebben daar de wa
gen alweer uit de mode zou zijn, vóór de pein
ture gereed was. Het zal dus niet gaan, he
laas; alleen de futuristische schnellmalerei
zou een kans krijgen en dan wordt het weer
onbillijk jegens anderen.
Over al dat fraais had men zich in Morel's
dagen geen zorgen te maken. Van de spanning
en de bewogenheid, die de latere 19e eeuw en
onze tijd, in het leven zouden brengen had
men geen last en de schilderijkunst zat nog
vrij solide aan de ambachtelijke beoefening
van het werk vast. Het zou verkeerd zijn daar
uit af te leiden, dat de kunstenaars dier da
gen minder ontvankelijk voor de schoonheid
geweest zouden-zijn, minder enthousiast voor
de natuur, dan hun
confraters van vijftig
jaar later. Zij waren
echter minder onaf
hankelijk, minder vrij
in hun uitingswijzen.
Al mogen latere gene
raties bewogener, de-
monischer kunst héb
ben voortgebracht en
daarmee aan het fel
ler geworden leven
beantwoord hebben, in
bescheiden onderwor
penheid aan de
eischen van het zui
vere vak zijn die oude
heeren moeilijk te
overtreffen geweest.
Het is opmerkelijk
hoe gaaf die kunst
werken uit him jaren
bewaard zijn geble
ven, hoe vast de kleu
ren zich gehouden
hebben, hoe, in één
woord, technisch-goed
ze gemaakt zijn. Met
de aesthetische waar
deering heeft dat ver
der weinig te maken,
maar de pluim van
een goed werkstuk te
zijn, verdienen ze bij
na zonder uitzonde
ring.
In het Depót van
het Rijksmuseum ten
slotte, kan men van
Morel nog een fruit
stuk vinden.
J. H. DE BOTS
Een halve eeuw geleden
Uit Haarlem's Dagblad van 1888.
3 Augustus;
Te Heemstede wordt op Mccr-en-Beek
een nieuwe inrichting voor lijders aan
vallende ziekte gebouwd, waarvan on
langs de aanbesteding heeft plaats gehad.
Deze stichting moet op 15 April 1889 ge
heel gereed zijn. Hoe noodzakelijk dat
gebouw is, kan hieruit blijken, dat in
den laatsten tijd reeds een aantal aan
vragen tot plaatsing zijn ontvangen. De
kosten van oprichting bedragen ruim
30.000, terwijl nu reeds aan verschil
lende giften enz. 15.000 is ontvangen.
Hoe moet het Nederlandsch
worden uitgesproken?
Gramofoonplalen met een standaard
uitspraak.
Hoe moet het Nederlandsch worden uitge
sproken? Zie daar een vraag, die veel moei
lijker te beantwoorden is dan men oogen-
schijnlijk en bij oppervlakkige beschouwing
zou denken.
De commissie voor de uitspraak van het
Nederlandsch, bestaande uit prof. dr. J. van
Ginneken, G, van Bolkestein. mej. dr. L.
Kaiser, P. J. Meertens, H. D. Bouman en K.
Veldkamp, heeft ter beantwoording van deze
vraag een reeks van zes gramofoonplaten la
ten vervaardigen. Elk van deze platen doet
een bijzonder aspect van de uitspraak uit
komen, hoewel zij ook alle noodzakelijker
wijze een voorbeeld zijn van de volledige uit
spraak van het Nederlandsch.
Bij de keuze van de teksten en van de
sprekers werd zoo veel mogelijk rekening ge
houden met dat onderdeel van de uitspraak,
waarvoor een bepaalde plaat moest dienen
(heldere klinkers. Doffe klinkers, tweeklan
ken, scherpe medeklinkers, zachte medeklin
kers, enz.) wat de sprekers betreft, werden
behalve bekende voordrachtskunstenaars
ook eenige leeraren en tenslotte eenige leer
lingen van middelbare scholen uitgenoodigd.
Wat de teksten aangaat zoo wordt in
de toelichting opgemerkt bleek al doen
de, dat de volkomen gelijke herhaling bij het
meermalen hooren van een plaat er toe
dwingt hooge eischen te stellen aan den in
houd van het gesprokene. De kunstwaarde
van den tekst en ook de artisticiteit van de
zegging zijn voorwaarden voor de genietbaar
heid van een plaat, althans voor zoover deze
niet een werkelijk gesprek weergeeft.
Voor zoover dit mogelijk was, werden de
platen eerst in een voorloopigen vorm opge
nomen. Deze proefplaten werden ter beoor
deeling rondgestuurd aan eenige honderden
tot oordeelen bevoegde personen, die op_ en
aanmerkingen inzonden. Deze werden tot een
totaal oordeel samengevat. Hiermee werd bij
de definitieve opneming rekening gehouden.
De definitieve platen geven dus een althans
door eenige honderden Nederlanders aan
vaarde uitspraak van het standaard-Neder-
landsch.
De platen zijn in den handel gebracht. Zij
zijn wel in de eerste plaats bedoeld als leid
draad bij het onderwijs op scholen.
Aan H. M. de Koningin, aan koning Leo
pold 3 van België en aan den minister van
onderwijs, prof. dr. J. R. Slotemaker de
Bruine, is een reeks platen, gebonden in een
album, aangeboden.
„Gestolen" sigaren kwamen
weer tereclit.
Vijf man kwamen daardoor In de cel.
Eenige dagen geleden vervoegde zich een
loopjongen bij het politiebureau Kattenburg
te Amsterdam en deed aangifte van een dief
stal van 2500 sigaren, welke hij in een kist
verpakt, had moeten wegbrengen en welke,
toen hij even weg was, van zijn bakfiets wa
ren 'gestolen.
De politie die de aangifte niet geheel ver
trouwde, begon onmiddellijk het onderzoek en
wist spoedig 1200 sigaren te achterhalen, waar
bij kwam vast te staan, dat de aangifte valsch
was.
De „gedupeerde" loopjongen werd nogmaals
verhoord en tenslotte dermate in het nauw
gedreven, dat hij bekende een valsche aan
gifte gedaan te hebben en zelfs de namen en
adressen van zijn helpers opgaf. Deze te ar-,
resteeren bleek echter niet zoo eenvoudig daar
de politie op het aangegeven adres den toe
gang' tot de woning werd ontzegd en de deu
ren gesloten bleven Er kwam zelfs een com
missaris aan te pas, maar nadat het huis om
singeld was, kon het stormenderhand worden
veroverd en toen was het gezelschap in
totaal 5 man weldra op het bureau ver-
eenigd waar zij nu te gast zijn om binnen
kort de gevolgen Van hun daad te ondergaan.
De geheele voorraad sigaren is inmiddels
ook weer terecht.
Zware straf tegen jeugdigen
pakjesdief geëischt.
Een minderjarige Amsterdamsche jongen
was begin Juni uit de gevangenis, waar hij
wegens diefstal zijn straf had uitgezeten, ont
slagen.
Het ouderlijk huis stond voor hem open,
doch het gezin was werkloos, zoodat zijn te
rugkomst met weinig enthousiasme begroet
werd. Werk kon hij nergens krijgen. Weer
nam hij zijn toevlucht tot een misdrijf, toen
hij een onbeheerde transportfiets zag staan,
beladen met zware pakken. Zonder zich lang
te bedenken duwde hij de transportfiets weg
en juist wilde hij er op stappen toen de recht
matige eigenaar ten tooneele verscheen. De
jeugdige dief koos het hazenpad, doch een
agent wist hem te grijpen. Sedert 16 Juni be
vindt hij zich in het Huis van Bewaring.
Thans stond hij terecht en de Officier van
Justitie bij de Amsterdamsche rechtbank wees
er in zijn requisitoir op, dat het aantal pak
jesdiefstallen onrustbarend toeneemt in de
stad. Hij vorderde tegen den recidivist een
gevangenisstraf van acht maanden.
Leidekker van dak neergestort.
Dinsdag is de 25-jarige leidekker K., die een
reparatie verrichtte op het dak van de Rosa-
stichting te Neerbosch uitgegleden en van
groote hoogte op den grond gevallen, pe maa
werd dood opgenomen
