'tSatamakdet'
het wrakjournaal
van
de
Reeks wijzigingen in het R.A.P. aanbevolen.
O.m. uitbreiding van de Commissie voor de
VR
IT p KG 26 AUGUSTUS' Ï938
VAN CASTRICUMSCHE PANTSERDELVERS
en Terschellingsche goudgravers.
Een authentieke foto uit het jaar 1910; het zorak van het Duitsche ramschip „Salaman
der" li9t °P fort strand van Bakkum bij Castricum. Thans steken van het wrak alleen
nog enkele deelen even boven het strandoppervlak uit.
Bedrijvigheid onder het strand
oppervlak van Bakkum.
Met een variant op het 'bekende „East is
Bast and West is West and never the twain
shall meet", zouden we kunnen zeggen „Het
land heeft het zijne, de zee grijpt het hare,
en nooit zullen ze vrede sluiten".
Zeenymphen hebben zich meester gemaakt
van het „overzetveer"dat de verbinding van
het Salamanderzorak met den vasten wal"
vormt.
Maar aan het strand van Bakkum bij
Castricum schijnen de zee en het land het
toch wel op een accoordje gegooid te heb
ben, want daar ligt een wrak voor een deel
in de macht van het zand en deels in de
greep der golven. Het is echter slechts een
schijn-accoord, want in feite is er meer dan
van twee elementen, die een prooi vriend
schappelijk met elkaar deelen, sprake van
twee honden, die om een been vechten in
dachtig een ander bekend gezegde en dan
heeft het er veel van weg dat de derde hond
er met het been van door zal gaan.
Ondernemende menschen zijn n.l. bezig
om het wrak leeg te pompen om het zoo om
hoog te brengen en 't zoowel aan de greep
van het water als aan die van het zand te
ontrukken en r— om nog even bij die verge
lijking' van die 'hond en dat been te blijven
er alles af te kluiven wat van hun gading
is. En dat belooft niet zoo gering te zijn.
Want het wrak was eens het Duit
sche 60(00 ton metende ramtoren-
schip „Salamander", dat in oorlogs
tijd had moeten dienen om schepen te
rammen, en dat derhalve over een ge
pantserd karkas beschikte, dat er
mocht zijn. En al dat pantser, platen
van 20 a 25 cM. dikte in een totale
hoeveelheid van ongeveer 1000 ton, is
natuurlijk nog in goeden staat en al
het nu nog dik onder zand en
mf«;? e? e foolte in het wrak van de „Sala-
mm' 9eeiï toegang tot de duistere inge-
imW Van s°foiP> waarin de menschen-
tond yen rts glimwormen werken onder het
K^mervlak van het Bakkumsche strand.
water, als het eens aan de opper
vlakte komt zal het wel van waarde
zijn. Anders waren de ondernemers
niet aan dit karwei begonnen!
De „Salamander" strandde 28 jaar geleden
dus in 1010 bij Bakkum en men heeft, toen
het schip nog heelemaal op het strand lag,
al geprobeerd er het een en ander van te
sloopen. Uit dien tijd dateert ook de zeldzame
foto die we hierbij van dit ramtoren-
schip afdrukken. Nadien werd het schip door
een storm weer de prooi van de golven en
zakte het in den loop der tijden heelemaal in
het zand weg.
En de argelooze wandelaar, die zich op
den 25sten Augustus van dit jaar op het
Castricumsche strandbegaf teneinde het
scheepsjournaal van de „Salamander" aan te
vullen met een „wrakjournaal" om zoo de
geschiedenis van het onfortuinlijke schip,
dat bestemd was om andere schepen te ram
men en door de elementen geramd werd, tot
het einde toe uit te schrijven, vermoedde nog
niet dat de kleine op rotsstukken gelijkende
brokken metaal, die uit het zand bij de zee
opstaken, de eenige teekenen van bestaan
vormden, die het wrak nog gaf.
Als een poliep op een rots.
Op een van de „rotsstukken" was gelijk een
poliep een klein huisje vastgeklemd, en die
vergelijking met de poliep is zoo gek nog niet,
want later ontpopte dit ding zich inderdaad
als een zuigend organisme, n.l. als èen zand
zuiger. Maar vooreerst was er aan het heele
geval niets bijzonders te ontdekken; alleen
maar die paar nauwelijks uitstekende
stukken metaal met dat huisje dat, verroest
als het was, in stijl bleef met de wrakstuk
ken. En voor de rest de zee en het strand
en een eenzame wandelaar. Overigens ner
gens beweging of leven. En toch
U ziet hier hoe klein de wrakstukken ver
geleken bij de menschen zijn, die nog van
de „Salamander" boven het strand uitsteken.
Deze foto werd genomen van het andere wrak
stuk, het achterscliipdeel, af. Onder het opper
vlak van het zand, dat U hier ziet, werken
menschen in de ingewanden van het Salaman
derwrak als in een ware „pantsermijn".
In het wrakstuk, dat het meest op
het strand uitstak en dat zich bij
nadere beschouwing liet kennen als
het scherpe achterstuk van de „Sa
lamander", zat een open luik en uit
dat luik steeg zoo nu en dan een
menschelijke klank op, welke afge
wisseld werd door de dreuntonen
van doffe hamerstrikken tegen metaal
Binnen in de stikdonkere ingewan
den van het schip liepen menschen
rond met lantaarns en voor wie een
blik waagde in deze duisternis leek
het wel alsof glimwormpjes uit een
sprookje hier onopgemerkt hun feest
vierden. De waarheid was echter meer
prozaïsch. Mannen met groote water
laarzen aan en oliej assen om waren
bezig met de laatste hand te leggen
aan den aanleg van een groote lange
buis, waardoor het zand, dat het
achterschip van de „Salamander" ge
vuld heeft, opgezogen wordt. D.w.z.:
vollgens het beproefde systeem wordt
eerst water in de zandmassa gespo
ten, zoodat deze verdund wordt en
dan wordt het water met het zand
eruit gezogen.
Later op den dag kwam er ook meer „uiter
lijke" belangstelling voor het wrak. De hee-
ren Bakker uit Zaandam en Borst uit Cas
tricum, de beide ondernemers van de sloo-
pingswerkzaamheden, kwamen aanwijzingen
geven, en hoewel deze twee namen v.an de
Castricumsche „pantserdelvers" wellicht niet
zoo vaak in de kranten zullen verschijnen als
die van hun Terschellingsche collegia's, de
goudfoaggeraars Bol en van Capellen, ziet
het er naar uit, dat het werk van het naam-
looze zandzuigertje op het wrak van de „Sala
mander" meer effect zal sorteeren dan de
arbeid van de enorme „Karimata" boven het
wrak van de „Lutine". Trouwens de Karimata
is nog steeds op zoek naar het bijna legenda
risch geworden meest waardevolle achter
schip van de „Lutine" waar de schat in zit, en
de *sandzuiger-zonder-naam van de heeren
Bakker en Borst heeft het achterschip van
de „Salamander", hetgeen in zooverre ook
het meest waardevolle deel Ls dat het den
toegang verschaft tot de ingewanden, en zoo
tot de mogelijkheid om het heele schip, om
hoog te krijgen en de pantserplaten machtig
te worden, allang stevig te pakken. De heer
Bakker wijst den schrijver van het wrakjour
naal van de „Salamander" ergens 'n plaats op
het met water doorweekte zand.
De wand van de machinekamer
bereikt.
„Tot zoover zitten de jongens op het
oogenblik binnen in het wrak. Tegen
de wand van de machinekamer. We
zullen nu probeeren een deur in die
wand te vinden, en als dat niet lukt
zullen we er een gat in branden om
verder in het wrak te komen en ook
de rest leeg te zuigen. We ver
moeden dat er in het voorschip
geen zand maar alleen water zit, want
daar zijn de luiken bovenop dicht ge
weest. Met dat deel zullen we, als we
er eenmaal aan toe zijn, dus wel spoe
dig klaar komen. Op het andere
scheepsdeel waren de luiken echter
open want daar hebben de sloopers in
1910 al aan gewerkt, zoodat dit stuk
vol met zand is gestroomd. Wij heb
ben die luiken intusschen alweer
dicht gemaakt, maar door de jongste
stormen zijn ze weer met zand be
dekt."
Men wil voorkomen dat het schip
breekt.
En de heer Bakker duidt uit dat de zee en
het zand wonderlijke grillen hebben, want de
zandbank, die nu dwars over het schip heen
ligt en het grootendeels weer bedekt, ver
huist herhaaldelijk en kan na den eerstvol-
g-enden storm zijn heil weer ergens anders ge
zocht hebben.
De storm heeft ook zijn invloed gehad op de
zuigwerkzaamheden in het schip, hoewel dit
deels, omdat de luiken nu gesloten zijn, geen
hinder meer ondervindt van het zand, dat er
bovenop komt. Maar het luik,, waardoor men
naar binnen komt, wordt nog niet gesloten
om te voorkomen dat het schip, doordat het
achterstuk leeg is en het voorstuk nog vol is,
zal breken. En door dat luik is het achter
schip dan ook tijdens de jongste stormen
weer gedeeltelijk met zand en water gevuld.
Niet echter in die mate dat de werkzaamhe
den erdoor gestoord worden. Want zooals ge
zegd zit men met het uiteinde van de zuiger
buis al bij de machinekamer en de 80 P.K.
Dieselmotor in het huisje van den zandzuiger
doet, nu het mooie weer de werklieden toe
staat om het wrak te bereiken, trouw zijn
plicht. En de heer Bakker is vol vertrouwen
dat zijn onderneming slagen zal.
Gevaar voor belangstellenden.
In den loop van den dag komt er belang
stelling van de zijde van de badgasten, een
zeer ongewenschte interesse. Niet omdat men
den vacantiegangers geen kijkje bij het wrak
gunt, maar omdat het in de omgeving
daarvan gevaarlijk is te loopen, want overal
steken soms bijna onzichtbare, punten me
tal van het wrak op, waaraan men zich ern
stig bezeeren kan. En vooral het „meertje",
dat nog tusschen het achtership en het volle
strand ligt, levert gevaar op Want op den
bodem daarvan liggen allemaal stukken
scherp metaal, waaraan menige nieuwsgieri
ge, die door het overigens ondiepe water
waadde om bij het wrak te komen, zijn huid
al heeft opengehaald. Daarom is het voor al
len, die niet bij de „pantserwinnerij" betrok
ken zijn, raadzaam om op een flinken afstand
te blijven.
Voor menschen, die er wel wat te maken
hebben, is er een overzetveer gemaakt, een
zeer primitief weliswaar, maar eentje dat
het best doet. Een vlot van een paar flinke
planken met een stuk touw eraan, waarmee
je je al naar believen naar het „schip" of naai
den veiligen „wal" kunt trekken.
En het is op dit vlot dat uw wrak journaal
schrijver, na de geschiedenis van het ram
schip „Salamander" tot en met den 25sten
Augustus 1938 bijgeschreven te hebben, weer
de veilige, echter ietwat zanderige haven
van Castricum bereikt.
V. H.
De arbeid in hotels en restaurants.
Op de a.s. feestdagen.
De minister van Sociale Zaken heeft goed
gevonden, in verband met feesten ter viering
van het 40-jarig regeeringsjubileum van H.M.
de Koningin, ten aanzien van mannen en
vrouwen, die arbeid verrichten in een koffie
huis of een hotel gedurende het tijdvak van
29 Augustus tot en met 10 September het vol
gende te vergunnen:
Indien in een gemeente des rijks in verband
met feesten als bovenbedoeld op één of meer
dagen in bovengenoemd tijdvak voor koffie
huizen of hotels een later sluitingsuur is toe
gestaan, mag de aan dit verlate sluitingsuur
aansluitende dagelij ksche onafgebroken rust
tijd zooveel korter zijn dan 10 uren als de be
trokken inrichtingen langer geopend mogen
zijn, echter met dien verstande, dat die rusttijd
niet minder dan zeven uur mag bedragen.
Neen, dit is niet een van de baggermolenbuizen
van de „Karimata". Dat bezoijst ook de belang
stelling „aan den uxil" reeds! Het is een buis
van den naamloozen zandzuiger, zoelke het
zorak van de Salamanderleeg zuigt. Men
ziet ook nog een deel van het achterschip van
het zorak, waarop de zandzuiger als een poliep
vastgeklemd zit.
vergunningen.
Commissie-Oud somt
gebreken op.
Het rapport van de commissie voor het auto
vervoer van personen, onder voorzitterschap
van mr. P. J. Oud, ingesteld door den Bond
van Bedrijfsautobushouders in Nederland
(commissie Oud) is thans verschenen. We orit-
leenen er het volgende aan:
De commissie heeft het reeds bestaande Ko
ninklijk Besluit als uitgangspunt genomen en
gaat dit K.B. in zijn geheel en artikelsgewijze
na. Zij is van oordeel, dat onderscheiden moe
ten worden de autobusdiensten, de autobus
diensten met beperkten vervoersplicht en de
regelmatig wederkeerende toerwagenritten. In
tusschen meent de commissie, dat deze ver
schillen niet neergelegd dienen te worden in
een wettelijke regeling, maar dat deze onder
scheidingen moeten worden uitgemaakt door
de desbetreffende organen.
De commissie ex artikel 5 van het R.A.P. be
slist op dit oogenblik alleen over de aanvragen
om vergunning voor autobusdiensten.
De commissie-Oud komt tot de conclusie,
dat het gewenscht is, dat de commissie ook
voor andere vervoerssoorten als het vergun-
ninggevend gezag wordt ingesteld, waarbij zij
denkt aan het huurauto- en taxibedrijf en aan
het verhuurbedrijf zonder chauffeur, en dat
het aantal leden van de commissie voor de
vergunningen dient uitgebreid te worden.
Zoowel de commissie als de rijksverkeers
inspectie moet voorgelicht worden door een
bedrijfscommissie. De leden van deze com
missie zouden door den minister benoemd
moeten worden op voordracht van de orga
nisaties. Wenschelijk ware ook een bedrijfs
econoom in deze commissie te benoemen.
Het is niet voor betwisting vatbaar, dat de
commissie, die de vergunning verleent, ook
precies weet wat ze met de vergunning heeft
bedoeld. Daarom is de commissie het aangewe
zen lichaam om de vergunning geheel af te
handelen, doch ook de voorwaarden der ver
gunning vast te stellen. Zooals de toestand nu
is, heeft men geen verhaal op de commissie,
wanneer de door den rijksinspecteur gegeven
voorwaarden ongunstig voor den ondernemer
uitvallen.
Als algemeene regel gelde zoowel bij het ver-
leenen eener geregelde als eener tijdelijke ver
gunning, dat niet meer dan één ondernemer
hetzelfde traject bedient, tenzij de exploitatie
van dien ondernemer aanleiding is, om ook
nog een ander tot het vervoer op het reeds
bezette traject toe te laten.
Bezwaar bestaat tegen het beroepsrecht van
den rijksinspecteur, die een te groote bevoegd
heid heeft.
De commissie meent, dat niet alleen de auto
bussen, maar ook de toerwagens nog een
grootere ontwikkeling tegemoet zullen gaan.
Nu alom het bezwaar wordt gehoord, dat richt
lijnen voor de rijksinspecteurs ontbreken,
wondt voorgesteld, dat na advies van de be
drijfscommissie de algemeene luchtlijnen wor
den vastgesteld, volgens welke dé rijksinspec
teurs deze vergunning moeten geven.
De commissie beveelt voor de toerwagens
aan: geen verandering in de bestaande nega
tieve definitie, onderscheiding in regelmatig
wederkeerende toerwagenritten en inciden-
teele toerwagenritten en vergumiingverleening
door de rijksinspecteurs.
Taxi's en huurauto's.
Dat het R.A.P. ten aanzien van de regeling
van het vervoer per taxi en huurauto weinig
bevrediging heeft geschonken is een feit, idat
in de bedrij fskringen overbekend verondersteld
•mag worden, aldus het rapport.
Ongetwijfeld is dit een gevolg van de te
vaige bepalingen van het R.A.P. en van de
groote bevoegdheid van B. en W. als gevolg
van het ontbreken van bindende richtlijnen
in het R.A.P. Van eenige verbetering in het
taxi- en huurautobedrijf is dan ook sedert het
in werking treden van het R.A.P. weinig te be
speuren. De nood in deze bedrijven is zoo groot,
dat reikhalzend naar een betere wet wordt
uitgezien.
De art.. 17 en 18 stellen geen enkelen eisch
aan den aanvrager van de vergunningen zelf.
De commissie meent evenwel, dat bij het ver-
leenen van een vergunning ook aandacht ge
schonken moet worden aan den aanvrager en
den ondernemingsvorm. Zij beveelt aan te we
ren die bedrijfsvormen, welke zich kunnen ont
trekken aan alle sociale voorschriften, zooals
chauffeurs-combinaties. Deze bedrijfsvorm zal
steeds een bron van moeilijkheden blijven op
leveren bij eiken te treffen maatregel, ter
ordening en saneering van den bedrijfstak in
zijn geheel. Ook dient per onderneming een
minimum aantal wagens te worden voorge
schreven in verband met de grootte van de ge
meente, waar het bedrijf wordt uitgeoefend.
Het zou gewenscht zijn art. 17 zoo te redigee
ren, dat de verleende exploitatievergunning
recht geeft op het innemen van standplaats
op den openbaren weg, waarbij B. en W. dan
de bevoegdheid hebben standplaatsen te be
palen.
De bepalingen in zake de keuring behooren
uniform te zijn voor het geheele land.
In het R.A.P. komen geen bepalingen voor
over de „verhuur zonder chauffeur". Nu het
R.A.P. bijna twee jaar in werking is geweest,
blijkt alom, dat terwijl voor alle bedrijfstak
ken in het autopersoiienvervoer een regeling
is gegeven, de uitwassen zich gaan vertoonen
op dit terrein. Een regeling van het verhuur
bedrijf zonder chauffeur acht de commissie
noodzakelijk.
De commissie heeft zich beraden of het ge
wenscht is, het eigen vervoer vrij te stellen
van inschrijving. Zij meent echter, dat het
aanbeveling verdient de inschrijving te be
houden.
Doodelijk kinderspel.
Tragisch ongeluk te Hoogland.
Woensdagavond werd de elfjarige knaap A.
W. in de schuur van zijn grootvader, bij wien
•hij logeerde, hangende aan een touw gevon
den. Na een nauwkeurig onderzoek is geble
ken, dat elke vorm van misdrijf uitgesloten
moet worden geacht.
Het kind schijnt met een stuk touw op den
rand van het kolenhok geklommen te zijn en
heeft vervolgens het eene eind van het touw
eenige malen om een boven hem hangenden
balk gewonden, terwijl hij het andere eind,
waaraan een lus bevestigd was, om zijn hals
heeft gedaan.
De knaap heeft zich op een gegeven mo
ment niet op den dunnen rand van het hok
staande kunnen houden en is uitgegleden.
Het strak gespannen touw was echter niet
toereikend om hem op den grond van het
leege kolenhok te doen belanden, met het ge
volg, dat het kind op vreeselijke wijze den
dood heeft gevonden.
Graanhandelaren op audiëntie bij
dr. Golijn.
In verband met verhoogde monopolieheffing.
In verband met den toestand, welke is ont
staan door het verhoogen van de monopolie-
heffingen op graan, heeft het comité van
graanhandelaren, gevestigd te Rotterdam, zich
dezer dagen tot den minister-president, dr. H.
Colijn, gewend, met het verzoek, enkele afge
vaardigden van den graanhandel in audiëntie
te ontvangen, ter bespreking' van den huldigen
stand van zaken.
Naar wij vernemen, heeft dr. Oolijn deze
audiëntie toegestaan. A.s. Dinsdagmorgen om
10.30 zal de minister-president de afgevaardig
den van den graanhandel ten departemente
ontvangen.
Vreugdevuren langs Nederland's
kusten en grenzen.
Zooals reeds met een enkel woord
is gemeld, zullen op den avond van
den vijfden September door de Neder-
landsche jeugd ter gelegenheid van het
regeeringsjubileum van H.M. de Ko
ningin langs de geheele Nederlandsclie
grens en kust en in de provinciale
hoofdsteden vreugdevuren worden ont
stoken als een sein, dat de dag van
den zesden September de nationale
feestdag, op welken dag ook des avonds
de hulde van de Nederlandsclie jon
geren aan de Koningin plaats heeft,
nadert.
Deze vuren zullen des avonds om
negen uur worden ontstoken en ook
o.m. in Castricum, Wijk aan Zee, Vel-
sen, Zandvoort en Noordwij k.
In 140 gemeenten in totaal en op den af
sluitdijk zullen de vuren branden.
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij K.B. van 24 Augustus 1938, is anet ingang
van 15 September 1938 benoemd tot burge
meester der gemeente Heeze: jhr. mr. Th. W.
Serraoris.
Ambtenaar van Maatschappelijken
Steun mishandeld.
Amsterdamsclie rechtbank eischt zware
straf.
AMSTERDAM, 25 Augustus. De officier
van justitie mr. J. W. Bosch vorderde vandaag
een gevangenisstraf van een jaar tegen een
werkloozen havenarbeider, die een portier van
een der steunbureaux ernstig had mishandeld.
De man was op 11 Juni 1.1. in het gebouw
van Maatschappelijken Steun in de Marnixstr.
te Amsterdam verschenen om te klagen over
het inhouden van zijn steun. Daar de werk-
looze zich op „verboden terrein" bevond ge
lastte een ambtenaar hem naar beneden te
gaan. Op dat moment kwam de hoofdportier
naar boven, die het bevel herhaalde. De man
verzette zich en sloeg en schopte om zich
heen. Een portier die beneden dienst deed,
schoot te hulp en tenslotte gelukte het den
werklooze uit het. gebouw te verwijderen. De
hulpportier liep bij de worsteling een hevigen
kaakslag op. Met een hersenschudding moest
hij in het Wilhelmina gasthuis worden opge
nomen.
Het verzoek tot invrijheidstelling wees de
rechtbank, die 30 Augustus vonnis zal wij
zen, af.
Prof. G. Besselaar legt tijdelijk
zijn functie neer.
Mej. dr. E. J. M. Conradie waarneemster.
Prof. G. Besselaar, bijzonder hoogleeraar in
de Zuid-Afrikaansche taal- en letterkunde
aan de universiteit van Amsterdam, heeft
wegens gezondheidsredenen en een voorge
nomen reis naar Zuid-Afrïka, een jaar verlof
gevraagd. Bi dien tijd zullen zijn lessen wor
den waargenomen door mej. dr. Elisabeth J.
M. Conradie, lector in Afrikaansch en Neder-
landseh aan het universiteitscollege te Bloem
fontein.
Mej. Conradie heeft in de jaren 1031 en
1932 aan de universiteit van Amsterdam ge
studeerd. Zij was een der meest gewaardeer
de leerlingen van de professoren Prinsen en
Stoett en deed in 1932 haar doctoraal exa
men cum laude. In 1934 was zij opnieuw in
Nederland en promoveerde zij te Amsterdam
tot doctor in de letteren en wijsbegeerte, we
derom cum laude, op een proefschrift: „Hol
landse Skrywers uit Suid-Afrika, een kultuur-
■hïstoriese studie, deel 1 (16521875)".
Thans is zij opnieuw in Nederland voor de
•bronnenstudie voor deel 2 van haar „Hol
landse Skrywers", dat het tijdvak 13751905
zal behandelen.
Van dit toevallig verblijf profiteert thans
de Amsterdamsche universiteit daar dr. Con
radie bereid is bevonden, gedurende den ge-
heelen cursus 1938—1039 de lessen van prof.
Besselaar waar te nemen.
Dr. Conradie is een groote kracht in de
'huidige Afrikaansche taalbeweging. Zij is lid
van de „Suid-Afrikaanse akademie vir taal,
lettere en kuns". Met prof. D. F. Malherbe
vormt zij de redactie van het „Tydskrif vir
wetenskap en kuns". Zij heeft den stoot ge
geven tot de uitgave van ,Die joernaal van
Dirk Gysbert van Reenen" door het van Rie-
beeck-genootschap. Zij is ook lid van het his
torisch genootschap te Utrecht.
Het optreden van dr. Conradie wordt door
de Afrikaansche studenten hier te lande met
grooten bijval begroet. Ongetwijfeld zal zij ook
bij het jonge Nederland belangstelling voor
de cultuur van Zuid-Afrika weten te wekken,
