WAAR ALLER OOCEN
OP GERICHT ZIJN
Tal van ernstige incidenten.
Eenige bijzonderheden
over land en
bevolking
Tsjecho-Slowakije
en zijn hoofdstad
Praag
Verscheidene dooien,
WOENSDAG f4 SEPTEMBER 193S
Engelsche defensieministers en
stafofficieren beraadslagen.
De defensie-ministers, Inskip, Hoare, Be-
lisha, Duff Cooper en Kingsley Wood heb
ben zich Dinsdagavond naar Downingstreet
begeven, om te beraadslagen met de andere
ministers. Bij de besprekingen waren ook ze
kere chefs van den staf, onder wie Lord
Gort, chef van den generaJen staf, aanwezig.
Dc Duitsche pers blijft fel.
De Duitsche pers maakt met verbittering
melding van de incidenten, waarbij Sudeten-
Duitschers om het leven gekomen zijn. De
„Angriff" schrijft boven zijn berichten „De
maat is vol". De Deutsche Allgemeine Zeitung
schrijft: „Het antwoord der Tsjechen op Hit-
Iers rede is de moord op drie Sudeten Duit-
schers en de afkondiging van het standrecht
in Sudeten-Duitsche steden". Het „Berliner
Tageblatt" verklaart, dat Praag een „bijdra
ge" heeft geleverd en de ergste verwachtingen
gerechtvaardigd heeft. De „Times", die het
gewaagd heeft de rede van den Fürer onzin
nig en pervers te noemen, heeft een vreese-
lijk antwoord gekregen.
De „Nachtausgabe" eischt: „onmiddellijke
en volledige bevrijding der Sudeten Duit-
schers over hun politieken wil, den waarborg,
dat zij naar dien wil voortaan kunnen leven
en in het belang van den vrede hetzelfde
voor alle andere volksgroepen in Tsjecho Slo
wakije".
Mariënbad leek geheel in
handen der Henleinisten.
Het Duitsche nieuwsbureau meldt uit Eger,
dat toen de arbeiders tegen acht uur de fa
brieken binnen gingen en zich groote groe
pen kinderen op weg naar school bevonden,
plotseling op het marktplein waar juist jaar
markt wordt gehouden door verscheiden
manschappen der Staatspolitie eenige scho
ten op de menigte werden gelost. Daarbij
werd de 40-jarige Miklas Gibner gedood. Zes
andere voorbijgangers liepen ernstige won
den op.
De toegang tot het marktplein en daar
mede tot de jaarmarkt is afgezet. De koop
vrouwen braken in allerijl haar kraampjes
af. Direct werden te Eger alle bedrijven en
zaken gesloten en de schoolkinderen naar
huis gezonden. Om negen uur trokken mili
tairen de stad binnen. Zij verspreidden
volksoploopen. Er stonden acht pantser
auto's gereed. Voortdurend heeft de corres
pondent op straat hooren schieten. De Su
deten Duitsche partij heeft bevolen, dat de
bewoners zich niet op straat moeten begeven.
Voorts meldt het Duitsche Nieuwsbureau,
dat te Marianske Lazne (Mariënbad) Dins
dagochtend te elf uur alle winkels en kanto
ren gesloten zijn. De politie is, aldus het Duit
sche bureau, teruggetrokken en het verkeer
wordt geregeld door leden van den F.S. met
een hakenkruisband om den arm. Ook de
militairen zijn teruggetrokken. Nog slechts
een kleine afdeeling staatspolitie ligt in de
kazerne.
Havas meldt, dat te Gottesgabe
(Bozidar) in Noord-Bohemen de Su
deten-Duitschers het postkantoor
bezet en verwoest hebben. Alle tele
foonkabels werden vernield.
Een ernstig incident heeft zich
voorts, naar Reuter meldt, voorgedaan
te Falkenau. Daar zijn drie gendar
mes door Sudeten Duitschers dood
geschoten.
Het Sudeten Duitsche persbureau
meldt uit Kaschau, dat na een betoo
ging op het marktplein welke volko
men rustig verliep,, de gendarmerie
zonder voorafgaande waarschuwing
een salvo gelost heeft op de vreed
zaam naar huis gaande voetgangers.
Er zijn drie dooden en een aanzien
lijk aantal zwaar gewonden.
Voorts meldt Havas, dat op het oogenblik
dat te Aussig de hakenkruisvlag werd gehe-
schen door de menigte op uitnoodiging van
burgemeester Tausche de eed is afgelegd haar
tot in den dood te verdedigen. De menigte
riep vervolgens: „Wij danken onzen Führer,
dat hij ons uit schande en ellende heeft ge
holpen".
Om elf uur hebben gisterochtend
de Henleinisten te Mariënbad het
consigne gegeven, dart alle winkels
moesten sluiten en het werk in de
fabrieken moest worden stopgezet.
Aan de huizen werd de hakenkruis-
vlag geheschen, burgers, een haken
kruisband om hun arm, regelden ge
durende twee uur het verkeer in
plaats van de politie. De grootste
Joodsche winkels zijn gesloten, de
eigenaars hebben zich naar Praag
begeven. De openbare diensten wer
den niet belemmerd.
Te Hasselbach heeft een inzittende ta;
een auto uit het buitenland, die moest stop
pen geschoten on een gendarme Daam
schoten ook andere personen op de gendar
merie. Te Nemanice hebben inzittenden vü
een vrachtauto, die moest stilhouden, op dj
gendarmerie geschoten. De politie beant
woordde het vuur, doch moest zich terug
trekken. Toen versterking aanrukte, vond
men in de auto het lijk van den eigenaar,Tot
degenen, die op de gendarmerie hebben ge
schoten, behoorde de burgemeester van Mb
nice. Te Perstein werd het station bezet door
Henleinisten, die de hakenkruisvlag heschec.
Te Bezdruzice zijn schoten gelost op
gendarmerie en een Tsjechischen ambtenaar,
Te Narz Nadohri zijn met stokken gewapen
de Henleinisten de Tsjechische school enhet
postkantoor binnengedrongen. Zij dwongen
het onderwijzend personeel en de postambte
naren den trein naar Praag te nemen, zon
der dat deze menschen zelfs eenige ba?a?
konden meenemen. De aanvallers schroef
den: „Tsjechische honden hebben in 6
Duitsche land niets te maken". Te Mariën
bad. te Karlsbad en in verscheidene ander»
plaatsen waaien tallooze hakenkruisvlaggei
Te Asch, het hoofdkwartier van Henlei;
hebben gisteren 8000 personen betoogd, Tsje
chische naamborden werden afgerukt, een
agent werd van zijn motorrijwiel geworpen,
zoodat hij ernstige verwondingen opliep, In
de omgeving van Karlovy Vary werden tele
foonleidingen doorgesneden. Te Loket zijn de
arbeiders in staking gegaan, de kinderen
gaan niet naar' school en de winkels zijn ge
sloten. Vierduizend personen hebben Wet
gedemonstreerd.
Te Perstein hebben 1500 menschen be
toogd. Van den kerktoren af werd op een mi
litaire afdeeling geschoten, waardoor ea
soldaat om het leven kwam. Ook een Hes-
leinist werd hier gedood. Voorts zijn volgens
Havas te Eger de ruiten van Tsjechische c
Joodsche winkeliers vernield. Politie heef; a
aanvallers met den gummiknuppel uiteen
gejaagd. Drie gendarmes en een manifeste
werden gewond. Te Vamdorf hebben zeson-
zend personen geëischt, dat de grerisafslulc?
geopend zou worden. De douane-beamott
moesten zwichten en 500 personen begafë
zich op Duitsch gebied.
Volgens het laatste hedennacht dooi
ons ontvangen Havas-bericht zijn
bij de verschillende incidenten twadl
dooden gevallen, t.w. 8 Tsjechen en i
Duitschers.
Uit Eger werd hedennacht tevens gerf
dat in het Sudeten Duitsche gebied tj
heerschte. De bevolking bevond zich in
Slechts met een vrijgeleide van de
mocht men zich op straat bevinden.
Blijkens berichten uit Karlsbad is het
keer hier en daar gestremd door den uittort'
van Tsjechische en Joodsche vluchtelingen-
Slowaken hernieuwen hun eisch-
Delegatie naar den president.
Het bestuur van de Slowaaksche Vol&P
heeft gisteren onder voorzitterschap vati
vice-voorzitter, dr. Tiso, te Pressburg «-
derd en als zijn meening geuit, dat oe n
chische regeering ook thans niet tot opi<®>
van het Slowaaksche vraagstuk wil overs
Het bestuur eisohte voor Slowakije zen tw
en besloot een delegatie naar president JJ -
te zenden om hem de eischen der pfllwl
'te leggen,
EEN STADSBEELD TE PRAAG. De
brug, met op den achtergrond liet Hrai
E oogen der geheele wereld zijn
tjji thans gericht op Tsjecho Slo-
wakije en meer in het bijzonder
op de gebieden bewoond door Sudeten-
Duitschers, te weten Noord-Bohemen,
Noord Moravië en SilesiëIn gespan
nen aandacht volgt men de ontwikke
ling der gebeurtenissen die in de laat
ste dagen door de talrijke incidenten
nog aan scherpte hebben gewonnen.
Het land dat nu zoo zeer in het middelpunt
aller belangstelling staat, de republiek Tsjecho
Slowakije, werd in 1918 gevormd uit gedeelten
van de vroegere Oostenryksch-Hongaaxsche
monarchie en het door Duitschland afgestane
Hultschiner landje. Het heeft volgende de tel
ling van 1934 15.057.000 inwoners waarvan
65,8% Tsjecho Slowaken, 3.7% Roethenen.
0.6% Polen, 21.9% Duitschers, 4.7% Magyaren
en 1.3% Joden. De bevolking Ls overwegend
Katholiek; meer dan 70% der totale bevolking
hangt de Katholieke Geloofsleer aan terwijl
de Tsjecho Slowaaksche Kerk ongeveer 5%
der bevolking omvat. Verder zijn er nog bijna
8% Evangelisten, terwijl het percentage Joden
2.4% bedraagt.
Wijlen Thomas Masaryk.
De begrenzing van het land van Masaryk,
zooals men Tsjecho Slowakije dikwijls naai
zij n eersten president Thomas Masaryk, die
heden juist een jaar geleden stierf, noemt, is
natuurlijk uit defensie-oogpunt van het groot
ste belang.
De republiek, die zich in W.O, richting, van
het Fichtelgebergte tot aan de bronnen van
de Theiss uitstrekt, heeft totaal 3510 - K.M.
landgrenzen. De grens met Duitschland is het
langst namelijk 1530 K.M., met Polen 920 K.M.,
met Roemenië 180 K.M.. met Hongarije 570
K.M. en met Oostenrijk 310 K.M.
Zooals reeds gemeld, is Tsjecho Slowakije
krachtens zijn grondwet een democratische
republiek met een president aan het hoofd. De
huidige president Benesj volgde Masaryk in
December 1935 op. De belangrijke post van
minister van Buitenlandsche Za-ken. die ge-
ruimen tijd door Benesj werd bekleed is thans
ingenomen door dr. Kamil Krofta.
Van de verschillende deelen heeft alleen
Roethenië autonomie, de andere deelen heb
ben geen zelfbestuur.
De volksvertegenwoordiging der republiek
bestaat uit een Kamer van Afgevaardigden
die 300 leden telt. Deze leden worden voor den
tijd van 6 jaar gekozen.
De Senaat bestaat uit 150 leden, die voor 8
jaar zitting hebben. De president wordt dooi
de vereenigde Kamers gekozen. De ambts
periode bedraagt zeven jaar.
De vredessterkte van het Tsjechische leger
bedraagt 179.000, de vermoedelijke oorlogs
sterkte 1.400.000 man. Het leger is met Fran-
sche voorlichting georganiseerd.
De sterkste politieke partijen.
De sterkste politieke partijen zijn de sociaal
democratische en de Tsjechische boerenpar
tij. Met de nationaal democraten, de clericale
Tsjechische Volkspartij en de nationale socia
listen, waarvan Benesj de leider was, vorm
den deze partij meestal de regeering, in den
vorm van een coalitie-kabinet.
In 1929 werd de regeeringscoalitie uitge
breid met andere sociaal-democraten. Het
vraagstuk der nationale minderheid is steeds
een der lastigste problemen der binnenland-
sche politiek geweest. Theoretisch werden
deze problemen geregeld door het verdrag
van 10 September 1919 met de Entente, dooi'
het verdrag van Brünn met het vroegere
Oostenrijk van 7 Juni 1920 en door de taal
wet van 29 Februari 1920.
udste brug der stad, de steenen Karels-
ïin, waar ook de president verblijf houdt.
In de prractijk is de toestand der verschil
lende minderheden echter allerminst gere
geld. De Sudeten Duitschers, de Hongaren, de
Roethenen, en Slowaken waren dan ook verre
van tevreden. Van de Duitsche partijen waren
de boeren, de kerkelijke en de sociaal demo
craten wel tot samenwerking met de regee-
ringspartij geneigd. Dit in tegenstelling met
de Duitsch-nationalen en de nationaal-socia-
listen, die alle samenwerking van de hand
wezen.
De rol van de Slowaaksche volkspartij onder
den onlangs overleden Pater Hlinka en de
scherpe oppositie die deze partij veelal tegen
de regeering voerde is wel bekend evenals de
ontwikkeling der Sudeten Duitsche partij on
der den gymnastiekleeraar Konrad Henlein.
De Sudeten Duitsche partij is de voortzetting
der N.SD.A.P. die werd verboden.
Praag.
EZIEN wij echter thans de hoofdstad der
Republiek: Praag.Praag met zijn oude
gebouwen en bruggen, gelegen aan de Moldau
behoort tot een der mooiste Centraal-Europee-
sche steden.
In Praag zetelt de regeering van het land
en ook het opperbestuur van het stedelijk
domkapittel en een consistorie.
Door de rivier, de terrassen, de vele kerken
en torens en oude gebouwen heeft de Tsjechi
sche hoofdstad een schilderachtig voorkomen.
Er zijn vele R.K. kerken en kapellen, enkele
Protestantsche kerken, een Russische kerk,
vele kloosters en tien synagogen. De oudste
kerken zijn de St. Vitusdomkerk, de Martins
kapel. de Peter en Pauluskerk. Ook het Raad
huis der oude stad is omstreeks de 13de eeuw
gebouwd. Bekend is de burcht, het Hradsjin
(zie foto) door den Italiaan Scamorzi op last
van keizer Matthias gebouwd.
Inwoners.
Praag telt ongeveer 850.000 inwoners, waar
van ongeveer 30.000 Duitschers zijn. Het aantal
Joden bedraagt 35.000. De stad werd een van
de belangrijkste Europeesche centra van het
Duitsche emigrantendom.
De belangrijkste bron van bestaan is de nij
verheid die vooral in de voorsteden uitge
oefend wordt. Men vindt er een zeer groot
aantal fabrieken van den meest uiteenloopen
den aard. De Tsjechische hoofdstad is verder
een centrum van groote wegen en spoorwegen
en van den Boheemschen handel.
Henlein te Eger.
Henlein en de andere leiders der Sudeten
Duitsche partij zijn Dinsdagmiddag te Eger
aangekomen voor het houden van een confe
rentie. Men hoopte, dat hun aanwezigheid
een kalmeerenden invloed zou uitoefenen.
Italiaansche stem vóór afscheiding
der Sudeten-Duitschers.
De „Informazione Diplomatica", het niet-
officieele Italiaansche rageeringsorgaan,
publiceerde Dinsdagavond een officieus ar
tikel, waarin gezegd werd, dat de rede van
Hitler in Italië beschouwd werd als een bij
drage tot de opheldering van het Sudeten-
Duitsche vraagstuk. Er zijn. aldus het blad.
slechts twee oplossingen mogelijk: Men kan
de Sudeten-Duitschers zelf over hun lot. laten
beslissen en men kan hun dat recht ontzeg
gen. Indien men den Sudeten-Duitschers de
mogelijkheid verschafte, zich van Praag te
scheiden, zou men den weg van rechtvaar
digheid en vooral van vrede kiezen. De an
dere oplossing is die van wanorde en oorlog.
Schot gelost op lid van het
Britsche gezantschap
Een Reuterbericht uit Londen maakt mei-
ding van het feit, dat op den aan de Britsche
legatie verbonden majoor Sutton Pratt, die
een bezoek bracht aan Eger juist toen daar in
de straten door pantserwagens zou worden
geschoten, a bout portant een schot zou zijn
gelost door een Tsjechischen officier. Het
schot miste echter doel.
Sutton Pratt zou voor den dienstdoenden
officier zijn kaart hebben uitgestoken, om te
laten zien dat hij zich ambtshalve ter plaat
se bevond. De officier zou daarop het schot
op hem hebben gelost. Sutton Pratt zou zich
na het gebeurde naar het politiebureau heb
ben begeven.
Zwitserland neemt geen verdere
maatregelen.
De Zwitsersche Federale raad heeft don
toestand bestudeerd en is volgens Havas tot
de slotsom gekomen, dat er geen réden is
voor nieuwe ongerustheid. Derhalve zullen
geen andere maatregelen dan waartoe reeds
besloten was, genomen worden.
„ENGELAND KAN NIET
AFZIJDIG BLIJVEN".
Frankrijk9s integriteit mag niet
geschonden worden.
BIJ ONDERHANDELINGEN ZIJN GROOTE
VORDERINGEN GEMAAKT.
De Britsche ministers hebben Dinsdagmid
dag de rede van Hitier verder bestudeerd.
Naar de diplomatieke correspondent van
Reuter te Londen verklaart, is de indruk, die
men na grondige overweging in gezagheb
bende Engelsche kringen heeft gekregen, al
dus, dat gezegd kan worden, dat in de rede
geen deuren definitief zijn dichtgeworpen,
en dat wellicht de deur voor een regeling op
een kier is gelaten, aangezien het mogelijk
is. door te gaan met de onderhandelingen.
Aan den anderen kant kan niet gezegd
worden, dat de rede ook maar één probleem
heeft opgelost, of zooiets bevatte als een
concreet omlijnd voorstel, hoe de weg zou
kunnen worden gebaand voor een oplossing.
Wat in de rede opmerkelijk wordt geacht
is, dat de houding van Engeland blijkbaar
misverstaan wordt, en dat er niet voldoende
rekening mede gehouden wordt. In zekeren
zin acht men het een opmerkelijk verzuim,
dat door niets tot uiting gebracht is, dat En
geland het dringende karakter der proble
men erkent en beseft en ook daarnaar ge
handeld heeft. Het standpunt van Engeland
was en is nog steeds volkomen omlijnd.
Niemand zoo oordeelt men, kan
den loop der gebeurtenissen voor
spellen, doch het dient goed duide
lijk gemaakt te worden, dat het on
denkbaar is te veronderstellen, dat
Engeland afzijdig zou kunnen blijven
in een algemeen conflict, waarin de
integriteit van Frankrijk zou kun
nen worden bedreigd. Bij de onder
handelingen zijn groote vorderingen
gemaakt. Deze vormen voor iederen
onpartijdigen toeschouwer het be
wijs,, hoe moreel ongerechtvaardigd
het zou zijn, indien van den een of
anderen kant zou worden overge
gaan tot eenige actie, die een eind
zou maken aan de hoop op het wel
slagen der onderhandelingen.
De Britsche Thuisvloot uitgevaren
Herfstkruistocht begonnen.
Een groot deel van de Britsche thuisvloot
heeft Dinsdagochtend Cromatry verlaten om
den herfstkruistocht te aanvaarden.
Na gedefileerd te hebben langs het admi
raalschip Nelson begaven de torpedojagers zich
in formatie naar zee. Een uur later vertrok
ken de kruiser „Southampton", met de vlag
van den vice-admiraal in top, en de kruiser
„Newcastle", geëscorteerd door vliegtuigen,
van de marinebasis van Evanton. De slagsche
pen „Revenge", en Royal Sovereign" hebben
vervolgens het anker gelicht, tenslotte ge
volgd door de „Nelson", welk schip de opera
ties leidde. Het flottielje mijnvegers en ver
scheiden hulpschepen blijven te Invergordon.
HITLER NAAR BERCHTES GADEN.
BERLIJN, 13 September (Havas-A.N.P.)
Hitier heeft zich naar Berchtesgaden bege
ven.
Ook indië heeft het 40-jarig regeeringsjubileum van H. M. de Koningin op luister
rijke wijze gevierd. Boven: op het Waterlooplein inspecteerde de Landvoogd
(in 't wit) de troepen. Onder; een der fraai geïllumineerde gedeelten van Batavia
