knippatroon
per auto en boot "door zuid-afrika
ons wekelijks:
De Victoriawatervallen van de Zambezirivier.
Middenin in de Victoriawatervallen.
Dr. W. G. N. VAN DER SLEEN
ALS ik wakker word beginnen de sterren
te verbleeken. Er komt een lichtschijn
uit het Oosten en ik fluit zachtjes re
veille. Uit één tentje komt antwoord,
dat is genoeg. Getweëen gaan we in de mor
genschemering op weg naar den grootsten wa
terval der wereld. Ons kamp ligt een klein
eindje stroomop boven den grooten waterval.
Als wij in de morgenschemering omlaag wan
delen langs de snelstroomende rivier, vliegen
een paar groote vogels van een rietpol. Er is
net genoeg licht om te zien, dat het ibissen zijn,
twee pracht-exemplaren van den heiligen vogel
der Egyptenaren en dat ze wegvluchten van een
grooten bos papyrus! Dat is een goed begin.
Even verder vliegen een paar ganzen op. Dan
schreeuwt een toekan in een boom boven ons,
maar daarmee is het ook uit, want nu vraagt
de rivier al onze aandacht. De Zambesi is hier
ruim een mijl, dus bijna twee kilometer breed,
maar er zijn zooveel eilandjes.in, dat de tegen
over ons iiggende rietzoom, waar ivoorpalmen
boven uitsteken, nauwelijks honderd meter weg
lijkt te liggen. Daarvóór spoedt het water over
en tusschen rotsen door, stroomt sneller er
sneller, om dan plotseling uit het oog te ver
dwijnen, omlaag te storten in een afgrond,
waarvan de overkant niet te zien is door ge
weldige wolken van verstoven water, die thans
al,, gekleurd worden door het licht van den
gloeienden oosterhemel. Eerst geel. dan rood,
dan rose, tot plots'het bovenste deel van de
dampkolom hel wit verlicht wordt: het licht
kruipt snel omlaag naarmate de zon hooger
stijgt en daar verschijnt een der wonderen van
den val, de regenboog in het verstuivend water
en wel met een felheid van kleur, zooals ik die
nooit, ergens anders gezien heb. Meteen schieten
lichtbundels uit.. Wij staan nu aan den rand der
kloof, waarin de watervloed neerstort, en zien
de watermassa's over den rand heen stormen,
breken in hun val en als gudsende druppels
voortijlen, telkens weer uitschietend naar de
nog duistere diepten ver beneden ons. Dat is
een der grootste schoonheden van de Victoria
watervallen, dat het water niet als één gesloten
massa omlaag stort, maar dat de waterstroo
men, waarschijnlijk door den luchtweerstand, in
tallooze vlokken, als ik het zoo noemen mag,
uiteen vallen. Ook deze vlokken stuiven uiteen,
zooals de vuurvonken- van den kop van een ra
ket, steeds weer uitschietend en voortijlend
voor de anderen uit, tot ze in den kokenden hek
senketel van neerstortende watermassa's
opstuivend waterstof verdwijnen, als in een
gordijn van water opgenomen. En men kan dit
hier zoo rustig en van heel dichtbij bekijken,
omdat de kloof, waarin het water neerstort,
maar eenige tientallen, in elk geval nog geen
honderd meter, breed is. Want de Victoria-wa
tex-vallen liggen heel anders in het landschap
dan we dat van dergelijke natuurwonderen ge
wend zijn. Bij den Rijnwaterval van Schaff-
hausen bijv., ziet men dadelijk, dat beneden den
val het gesteente zachter moet zijn dan er bo
ven, omdat met den val mee, het heele land
schap daalt. Ook de Niagarawatervallen vormen
als het ware een trap, waarlangs de rivier daalt
tot het lagere niveau, waarop het land in den
benedenloop ligt. Maar bij Livingstone stort zich
de Zambesi in een scheur, die waarschijnlijk
door een aardbeving of aardverschuiving is ont
staan en wel juist dwars over het rivierbed. De
rivier stroomt dan verder door een nauwe
kloof, die S-vormig slingerend door het land
schap gaat, maar het land blijft even hoog, blijft
een groote vlakte, waar de Zambesi om zoo te
zeggen bboven den val gelijkvloers doorheen
loopt, terwijl ze beneden den val voortslingert
door een diep in die vlakte ingesneden ravijn.
Daardoor kan men op korten afstand tegenover
den waterval staan, behalve op een enkel punt,
waar de kloof haar slingerenden weg als rivier
bed begint.
Wij wandelen nog even door naar de brug, die
deze kloof overspant. Hoe diep de kloof daar is,
is niet bekend. Bij de openstelling van de brug,
in 1905, wilde een der genoodigden de diepte
meten door met het horloge in de hand een
steen er in te werpen en te zien, hoe lang deze
werk had om den bodem te bereiken. Hij gooide
met de verkeerde hand en jrtond op den steen
te kijken, die geen aantal seconden liet afle
zen. Dit afschrikwekkend voorbeeld heeft nie
mand tot navolging geprikkeld en dus moeten
we nu zoo maar gelooven. wat de brugbouw-
ingenieurs op een steenen tafel lieten beitelen,
dat de afstand van de brug tot den waterspie
gel bij hoog water driehonderd en tien voet, bij
laag water zelfs driehonderdzestig voet, dus
ruim honderd meter bedraagt.
Ook moeten we maar gelooven, dat, wan
neer het water in de rivier boven den va
een voet stijgt, het dan in de kloof vijf voet
hooger komt te staan. Hoe diep de kloof is,
om deze geweldige watermassa's te kunnen
afvoeren, is daaruit niet te berekenen, omdat
we niet weten, hoeveel sneller de stroom bij
hoogen waterstand door de kloof jaagt. Maar
dat doet er ook allemaal niets toe. Zelfs dat
eerste hoekje van de vallen aan de noord
of liever oostzijde bij de spoorbrug maakt al
een overweldigenden indruk! We wandelen
terug naar ons kamp. De ibissen vlogen weer
«P van het papyrusbosje, een aalscholver zat
te zonnen voor mijn tent aan de rivier en er
was een rotseilandje bijgekomen, dat een
staart als een nijlpaard bleek te hebben, toen
de kijker er bijgehaald werd.
Na het ontbijt gaan we er meteen weer op
uit, nu beladen met acht camera's en twee
filmtoestellen (met ons zessen hoor). We ge
nieten van het frissche groen. Zelfs het over-
stuivende water wordt met gejuich begroet
na zooveel droogte en zooveel stof. Maar als
we over de brug zijn gegaan en Danger Point
naderen, een rotspunt, die midden tegenover
een der grootste waterstroomen ligt, wordt
de regen van verstoven en weer neerstortend
water van dien aard, dat regenjassen en
hoeden uit den rugzak worden gehaald. Maar
het gemeene is, dat de wind, mede door al
dat neerstortende water, zeer veranderlijk is.
Het eene oogenblik loop je heelemaal droog
tot aan den rand van den afgrond en even
later sta je in een tropischen kletsregen van
koud water, dat al gauw bij straaltjes langs
je nekharen naar binnen stroomt, gootjes
vormt op buik en rug en dan onder uit je korte
broekje'stroomt als het „buiten" net weer
droog is geworden! En als Je dan met je re
serve hemd j.e camera's en gezicht staat af te
drogen, -zweeft daar een meisje aan in een
wit jurkje met een wit parasolletje en witte
schoentjes en blauwe oogen en donker krul
lend haar en springt van steen op steen-langs
den rand van den afgrond, dat je bang bent,
dat de volgende windvlaag haar mee zal ne
men; ze huppelt terug en zegt: „Glorious, is
not it?" met een stemmetje als een zilveren
klokje en wipt, brandschoon en droog in een
mooie grijze twoseater, terwijl ik met een
mes de modder van mijn kuiten sta te schrap
pen. Ja, het is ongelijk verdeeld in de wereld.
Wij vervolgen onze wandeling door het
tropisch regenwoud, waar, steeds bestoven
door het water van den val, een geweldige
vegetatie van wilde vijgeboomen en varens en
palmen werkelijk sterk aan een tropisch
bosch doet denken. Je komt daar ook voort
durend van den regen in den drup en ieder
wapent zich daar tegen op eigen manier. Een
oude heer loopt met griezelig spiernaakte
spillebeenen in een badpak met een druipen
de regenjas er over heen. Een aardig kind
van duizend weken had het regenjasje over
den arm; ze had zeker eerst eens in den
spiegel gekeken! Ma en tante leken het
meest op groote zwarte glimmende torren,
uitgedost als ze waren in olie jas en zuidwester
met de initialen van het hotel en een groot
nummer midden op hun derrière. De tante
had een 1 met twee nulletjes getroffen. De
menschen, die tegen het lieve meiske lach
ten, lachten om haar. Zij had waarschijnlijk
niet voor den spiegel staan draaien!
Maar wij zouden bij al die bezienswaardig
heden den waterval haast vergeten. De wan
deling door het tropische regenwoud duurt
zeker een kwartier en al dien tijd zien en
hooren we naast ons het gebruis van het
neerstortende water, zien het in smalle
breede, groene tot bruine stroomen neerstor
ten over den steenrand en uiteen vallen in
witte sluiers van steeds fijnere druppels,
waarvan een groot deel door den valwind
wordt opgenomen en over onze onschuldige
hoofden uitgestort. En de laatste honderd
meter Cataract Fals zijn misschien wel de
mooiste, omdat men daar het water aan ziet
komen over een breed stuk rivier,, langzaam
omlaagvloeien door een paar typische stroom
versnellingen, dan steeds verder neerbuigen,
nog eens breken op een paar ver vooruitste
kende rotsblokken en dan als een witte
schuimmassa onder gaan in den nevel van
waterdruppels, die onder in de kloof hangt.
Van dit punt af werd de waterval in 1863 ge
schilderd door Ross uit Johannesburg en nu,
75 jaar later, zien we nog geen verschil. Zoo
langzaam werken de_ natuurkrachten, die toch
zooveel bereiken
(Nadruk verboden)
PROGRAMMA
AANBESTEDING.
HAARLEM, Vrijdag.
Hedenmorgen werd door den Rijkswater
staat te Haarlem aanbesteed: het vernieuwen
van de beschoeiing langs de Zuidzijde van de
Westhaven te Urk, met bijkomende werken.
Het laagst werd ingeschreven door W. Visser
en H. Visser Wzn., De Lemmer, voor f 24.900.
ZESTIEN BRITSCH-INDIëRS VERLIETEN
EUROPA PER K.L.M. VLIEGTUIG.
AMSTERDAM, 30 September. Hedenmor
gen om 6.00 uur vertrok van Schiphol naar
Karachi het extra-vliegtuig P.H.-A.R.,. de „Rei-:
ger", met Tepas als gezagvoerder.
Aan boord van dit vliegtuig bevonden zich
16 passagiers, allen Britsch-Indiërs, die in
verband met den internationalen toestand in
Europa naar Indië wenschten terug te keeren.
Aangezien de plaatsruimte in de vliegtuigen
van den gewonen Indië-dienst onvoldoende
was om aan alle aanvragen voor passage te
voldoen, besloot de K.L.M. dit extra-toestel in
te leggen.
ZONDAG 2 OCTOBER.
HILVERSUM I. 1875 en 301,5 M.
8.30 NCRV, 9.30 KRO, 5.00 NCRV, 7.45—
11.00 KRO.
8.30 Morgenwijding. 9.30 Gramofoonmu-
ziek. 10.30 Hoogmis. 12.00 Gramofoonmuziek.
12.15 Het KRO-orkest. (1.00—1.20 Boekbespre
king). 2.00 Godsdienstonderricht voor ouderen.
2.30 Reportage. 3.00 Zang met pianobegelei
ding. 3.15 Gramofoonmuziek. 3.30 Vervolg
zang. 3.45—4.00 Declamatie. 4.05 Ziekenlof.
4.55 Sportnieuws. 5.00 Gewijde muziek, (gr.pl.)
5.50 Nederduitsch Hervormde Kerkdienst. 7.45
Sportnieuws. 7.50 Gramofoonmuziek. 8.00 Be
richten ANP, Mededeelingen. 8.15 KRO-
Operette-orkest. 9.15 Causerie „De verhouding
van Katholicisme en cultuur". 9.35 Gramofoon
muziek. 9.45 De KRO-Melodisten en solist. 10.30
Berichten ANP. 10.40—11.00 Epiloog.
HILVERSUM 415,5 M.
8.55 VARA, 12.00 AVRO. 5.00 VARA, 6.30
VPRO, 8.00—12.00 AVRO.
8.55 Gramofoonmuziek. 9.01 Berichten. 9.05
Tuinbouwpraatje. 9.30 Gramofoonmuziek. 9.45
Causerie „Van Staat en Maatschappij". 9.59
Berichten. 10.00 VARA-orkest. 10.40 Declama
tie en gramofoonmuziek. 11.00 Esmeralda en
solisten. 12.00 Het woord van de week. 12.05
AVRO-Amusementsorkest en soliste. 12.45
Schilderijbespreking. 1.00 Gramofoonmuziek.
1.30 Causerie „Hallo, hallo, hier is Indië: de
komende volkstelling". 1.50 Gramofoonmuziek.
2.00 Boekbespreking. 2.30 Het Omroeporkest,
Luistervinkenkoor Amsterdam en solisten. 3.30
Gramofoonmuziek. 3.45 Causerie over Zuid-
Af ri'ka. 4.00 Gramofoonmuziek en Sportnieuws
ANP. 5.00 Gramofoonmuziek. 5.30 Kinder
halfuur. 6.00 Sportpraatje. 6.15 Sportnieuws
ANP, Gramofoonmuziek. 6.30 Nederduitsch
Hervormde Kerkdienst. 7.30 Gramofoonmuziek.
8.00 Berichten ANP. 8.20 Omroeporkest en so
liste. 9.30 Radiotooneel. 9.20 De Twilight Se-
renaders. 10.00 Radiojournaal. 10.15 Hawaiian-
ensemble, de AVRO-Girls en solist. 11.00 Be
richten ANP, hierna tot 12.00 Gramofoonmu
ziek.
DROITWICH 1500 M.
12.40 Yascha Krein en zijn Zigeunerorkest.
I.20 BBC-Midland-orkest. 2.20 Voor tuinlief-
hebbers. 2.40 Reg. King en zijn orkest. 3.20
Zang aan den vleugel. 3.35 Harold Sandler en
zijn Weensch octet. 4.20 Religieuze boekbespre
king. 4.40 Troise en zijn Mandoline-orkest. 5.20
Religieuze causerie. 5.40 BBC-orkest. 6.35 Cau
serie „Night taxi". 6.50 Alfredo Campoli en zijn
salonorkest. 7.358.10 Orgelspel. 8.15 Kerk
dienst. 9.05 Liefdadigheidsoproep. 9.10 Berich
ten. 9.25 „Tom Jones", operette. 10.40 Piano
voordracht. 10.50 Epiloog.
RADIO-PARIS 1648 M.
10, 9.00, 9.27 en 9.50 Gramofoonmuziek.
10.50 Pianovoordracht. 11.25 Gramofoonmuziek.
II.50 Orgelconcert. 12.40 Gramofoonmuziek.
12.50 Het V. Pascal-orkest. 4.05 Het Jacovacci-
Hawaiian-orkest. 4.20 Radiotooneel. 5.20 Het
Visciano-orkest. 7.50 Vocaal trio. 8.35 Zang.
8.50 Symphonieconcert. 10.50 Gramofoonmu
ziek. 11.2012.50 Dansmuziek
KEULEN 456 M.
7,35 Trioconcert mmv. solist. 9.35 Gramo
foonmuziek. 1.20 Populair concert. 3.20 Om-
'roep-Amusementsorkëst en solisten. 5.35 Trio-
concert» 7.30 Leo Eysoldt's orkest. 9.5011.20
Omroepkleinorkest.
BRUSSEL 322 M.
9.00 en 9.40 Gramofoonmuziek. 10.20 Jan
Steurs' Musette-ensemble en soliste. 11.20 Or
gelspel. 11.50 Zang. 12.20 Gramofoonmuziek.
12.50 en 1.30 Omroepsalonorkest. 1.50 en 2.35
JONGENSPAKJE LEEFTIJD 4-6 JA.^
Als materiaal voor dit allerliefste
pakje komen linnen,
jongen
shantung, zoowel si,
waschzijde m aanmerking. Men heeft2snJ
van 90 c.M. breedte noodig. Het krjüK
manchetten en de ceintuur worden deorït?
Door het al of niet aanknippen van naden tf
men het patroon passend maken voor h
guurtje.
Prijs van het patroon 26 ets. Het i.
Maandag af gedurende een week verkriieb"
bij Kennemerlaan 42, IJmuiden en ErmUl
29, Beverwijk.
Zij vlogen steeds maar door, uren en uren achter elkaar. Maar
toch ging het niet zoo snel als anders, omdat de zwanen hun
zusje mee moesten nemen. Er kwam slecht weer opzetten, de
avond viel snel. Angstig keek Elize naar de zon, die het water al
naderde. Nog altijd was de eenzame rots, midden in de zee, niet
te zien. Het leek wel of de zwanen sneller gingen vliegen. Waren
zij ook bang, dat zij het niet zouden halen?
Elize verweet zich in stilte, dat het haar schuld was, dat de
zwanen niet snel genoeg konden vliegen. En zy dacht aan het
oogenblik, waarop de zon onder zou gaan en de zwanen, weer
mensch geworden, met haar in zee zouden storten en dat -fj dan
allen zouden verdrinken. Toen ging zij op haar knieën zitten en
met geheel haar hart bad zij God om hulp. Maar ook daarna zag
zij nog geen rots. Snel dreef een pikzwarte wolk naderbij. Sterke
windstooten waren de voorboden van een storm, die elk oogenblik
kon losbarsten. Steeds meer betrok de lucht, de wolken .eken ten
slotte één groote, dreigende golf. En daartusschen sprong
bliksemstraal op bliksemstraal, zoodat Elize angstig haar oogen
met haar handjes bedekte.
CWordt morgen vervolgdJ
Gramofoonmuziek. 3.05 Pianovoordracht n
Harmonie-orkest en gramofoonmuziek3
Gramofoonmuziek. 6.20 Omroepsalonórta
6.50 Gramofoonmuziek. 7.20 Omroep
orkest. 6.50 Gramofoonmuziek. 7.20 OmroEi'
salonorkest. 10.20 Gevarieerd programmo m
Populair concert. 11.20—12.20 GramofooMj!
BRUSSEL 484 M.
9.00 en 9.20 Gramofoonmuziek. 10.20 Gen-
rieerd concert. 11.20 Gramofoonmuziek 1!*
Orkestconcert. 11.55 Pianovoordracht, llü
Orkestconcert. 12.20 Gramofoonmuziek. lis
Viool voordracht. 1.00 en 1.30 Omroepom",
2.25 Gramofoonmuziek. 2.50 Orgel en zan». U
Gramofoonmuziek. 4.20 Kwartetconcert.' in
Omroepdansorkest. 7.35 Gramofoonmuziek, 32J
Omroepsymphonie-orkest mmv. solisten, c
Radiotooneel. 10.40 Omroeporkest. 11,20-12;?
Omroepdansorkest.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M,
7.30 Radiotooneel. 8.30 Populair concert et
reportage. 9.20 Berichten. 9,50 Cembalovoor
dracht. 10.05 Berichten. 10.20—11.20 Gramo
foonmuziek.
MAANDAG 3 OCTOBER 1938.
HILVERSUM I. 1875 en 301.5 M.
NCRV.-Uitzen ding.
8.00 Schriftlezing en meditatie. 8.15 Berichte,
gramofoonmuziek. (9.30 Gelukwenschen). 5(5
Gramofoonmuziek. 10.30 Morgendienst. 119
Christ, lectuur. 11.30 Gramofoonmuziek. 12.3)
Berichten. 12.15 Gramofoonmuziek. 12.30 Orgel
spel. 1.30 Gramofoonmuziek. 2.00 Voor de sto
len. 2.35 Gramofoonmuziek. 3.00 Keuken»?!-
ken. 3.30 Gramofoonmuziek. (Om 3.45 Bench-
ten). 4.00 Bijbellezing. 5.00 Gramofoonmuziek.
5.15 Voor de kinderen. 6.15 Gramofoonmuziek
6.30 Vragenuur. 7.00 Berichten. 7,15 Vervolg
vragenuur. 7.45 Reportage, eventueel grar.:-
foonmuziek. 8.00 Berichten A.N.P. Herhair*
SOS-berichten. 8.15 Accordeonensemble. !-"!
Causerie „Leiden ontzet Holland gered". 5"
Arnhemsche Orkestvereeniging n.m.v. sobx
9.50 Gramofoonmuziek. 10.00 Berichten AN."
10.05 Vervolg concert. 10.45 Gymnastiexh
11.00 Gramofoonmuziek. 11,50 Gramofoomo
ziek.
HILVERSUM n. 415.5 M.
Algemeen programma verzorgd
door de AVRO.
8.00 Gramofoonmuziek. (O m8.15 Berichten).
10.00 Morgenwijding. 10.15 Gramofoonmuziek
10.45 Declamatie. 11.15 Orgel en viool. M
Gramofoonmuziek. 12.15 Berichten, hierna: hei
AVRO-Aeolian-orkest (Opn.) 1.00 Ensew
Jetty Cantor. 1.45 Gramofoonmuziek. 2,15 Ver
volg Jetty Cantor. 3.00 Declamatie. 3,30 te*
roeporkest. 4.30 Gramofoonmuziek. 5.30
Renova-kwintet. 6.15 Solistenconcert.
AVRO-Dansorkest. 7.30 Causerie over ïfo»
feertochten. 8.00 Berichten A.N.P. mededeel-
gen. 8.15 AVRO-Amusementsorkest, rnJi)-v-
liste. 9.00 Chansons met pianobegeleiding
Omroeporkest m.m.v. soliste. 10.30 Damnie>>
hierna gramofoonmuziek. 11.00 Berichten A-. -
hierna Bert van Dinteren's ensemble. U'
Gramofoonmuziek."
DROITWICH. 1500 M
11.20 Zang. 12.10 Gramofoonmuziek.
Causerie over kerkgeschiedenis. 12.45 Org
1.20 De Koninklijke Marine-Stafmuziek, m-
van soliste. 3.20 Arthur Salisbury en zijn
kest. 4.15 Gramofoonmuziek. 5.20 John
ders en zijn orkest. 6.20 Berichten. 6.40
kale causerie. 7.00 Orgelspel. 7.20 Jay "u-
en zijn Band en solisten. 8.10 Actueele eau-
rie. 8.30 Zang, 8.45 Reportage. 9.20 Bench»
9.45 Politiek overzicht. 10.00 BBC-orkest m-m
soliste. 10.55 Declamatie. 11.20 Joe Lok
zijn Band. 11.50 Jazzmuziek (Gr.pl.)
RADIO PARIS 1648 M.
8.10 en 10.10 Gramofoonmuziek. 12.35 ww-
foonmuziek. 1.50 Zang. 2.05 Gramofoonmu*»
3.20 Zang. 5.20 Het Roger EHis-orkest,
Cello en piano. 7.20 GramofoonmuzieK.
Opera-uitzending.
KEULEN 456 M. iIowtei
5.50 Gramofoonmuziek. 6.30 NS-Goji
7.50 Omroepschrammelensemble en souse-
Orkest van het Nationaaltheater te Osn
12.35 Nedersaksen-orkest. m.m.v. solis
Populair concert. 3.10 Gramofoonmus
Omroeporkest m.m.v. solisten. 5.30 ne
kwartet. 6.20 Gramofoonmuziek. i-30
zangvereeniging Wiesdorf. 8.20 Go
9.35 .Gramofoonmuziek, 9.50 Omroepon»'-
strumentaal kwartet en piano-duo.
