Praag aanvaardt het plan van München
Poolsch-Tsjechische spanning.
CROOTSCHE ONTVANGST
Gekozen weg de eenig juiste
Warschau uit dreigende taal.
VAN CHAMBERLAIN
TE LONDEN
MS
,Nooiï
weer
oorlog'
-cbOA'G 1 OCTOBER'
'1938
verklaart generaal Syirovy.
99
Het Tsjechische pers-agentschap Ceteka heeft een communiqué van
de regeering gepubliceerd, waarin wordt gezegd, dat onder leiding
van jen president der republiek Vrijdagmiddag een vergadering van
den ministerraad is gehouden, waarin de internationale toestand en
de besluiten van München nauwkeurig werden bestudeerd. In over
eenstemming met de verantwoordelijke personen van de politieke
partjjen is besloten het voorstel van de vier mogendheden aan te
nemen.
uur gisteravond hield de Tsjecho-
v".'or-nrfvident. generaal Sv-
She minister-president, generaal Sy-
sl'n radiorede tot de bevolking van Tsje-
„akiie HÜ zeide hieriI1 °-a-> dat h« een
o die gehoorzaamt aan de discipline en de
**"a tffiruit een sterk leger is opgebouwd.
e widen hebben hun leven geofferd voor
V' 'T;v soidaat en minister-president
er evenwel op verdacht zijn het le-
n allen te sparen. Als legerleider was
s bewust, dat men stond tegenover een
i; u welke grooter was dan de eigen en hij
t dienovereenkomstig handelen. Het was
Mit het land te redden. De voorouders,
1 dit testament hebben nagelaten, hebben
2 barder lot geduld.
Generaal Syrovy.
De minister-president verklaarde
verder, dat hij alles heeft afgewogen
en hij is tot de overtuiging gekomen,
dat de gekozen weg de eenig juiste is.
De vertegenwoordigers van de vier mo
gendheden, welke te München bijeen
waren, hebben verzocht nieuwe gren
zen te aanvaarden. Hij stond voor een
alternatief: of wel een wanhopige ver
dediging met opoffering van een geheel
geslacht, ongerekend nog de vrouwen
en kinderen, of wel het aannemen van
voorwaarden, welke eenig zijn in de
geschiedenis. Tsjecho-Slowakije werd
aan zijn lot overgelaten.
Het is alleen gebleven, alle buren waren ge
wapend en de toestand was gelijk aan die van
een belegerd kasteel, omringd door een over
weldigende meerderheid.
Het was plicht het land te laten bestaan om
niet verzwakt te worden en zich te kunnen
herstellen. De minister-president dankte ver
volgens het leger, dat door zijn paraatheid het
leven van het land heeft gered. Het is niet
onteerend den raad van vrienden te aanvaar
den en te buigen voor overweldigende meer
derheid.
Vervolgens deed de minister-president een
beroep op het geheele land om kalm en eens
gezind te blijven.
„Het leger", zoo ging hij voort, „zal onzen
itaat blijven verdedigen". Deze staat zal ge
rand zijn. Met hulp van u allen zullen we dit
bereiken, wij rekenen op u, hebt gij vertrou
wen in ons".
deze rede van den minister-president
ie een oproep van den opperbevelhebber
van het leger Krejci.
n ontelbare menigte luisterde in de straten
naar beide oproepen. Vervolgens werden vader
landslievende betoogingen georganiseerd.
Rouw in hef leger.
Generaal Krejci, opperbevelhebben van
bat Tsjecho-Slowaaksehe leger en chef van
den generalen staf, heeft een dagorder tot het
leger gericht, waarin hij wijst op den diepen
rouw, waarin het leger gedompeld is, en
waarvan de laatste woorden als volgt luiden
•J)e republiek zal ons en onze krachten noodig
bbjven hebben. Wij moeten dan ook onze
koelbloedigheid bewaren en ons nauwer dan
ooit aaneensluiten. Wij zullen onzen eed van
gehoorzaamheid tot het einde toe gestand
doen. Een woord van een man ia harder dan
steen. Omdat het paraat was, heeft het le
ger onze natie voor een nog grooter gevaar be
hoed. Wij hopen van harte, dat ons volk goed
door deze moeilijke oogenblikken zal komen.
Wij soldaten willen al het mogelijke doen
om dit doel te bereiken. Onze regeering en
ons volk zullen dan ook steeds ons bereid
vinden tot alle offers".
Alle schouwburgvoorstellingen en concerten
werden gisteravond afgelast. De café's waren
gesloten. Den provinciesteden werd aangera
den dezelfde maatregelen te nemen.
De Tsjechische zenders maakten bekend,
dat uit rouw over de besluiten van München
het program niet voortgezet kon worden, doch
dat de zenderdienst beperkt werd tot nieuws
uitzending en eventueelee mededeelingen.
Rome juicht Mussolini toe.
Groote menigte was op het Palazzo Venezia
bijeen.
ROME, 30 September. Hedenmiddag om
zes uur is Mussolini per specialen trein in
Rome aangekomen, waar hij geestdriftig is
ontvangen. Hij begaf zich onmiddellijk naar
het Palazzo Venezia, waar hij, terwijl de
„Giovinezza" weerklonk, op het balkon ver
scheen.
Langen tijd overschouwde Mussolini de on
afzienbare menschenmenigte, die voor het
paleis was saamgestroomd. Daarop groette hij
met opgeheven rechterarm en verliet lang
zaam het balkon, om spoedig voor den tweede
en een derde maal op het balkon te verschij
nen. Eerst toen richtte hij het woord tot de
menigte, zeggende:
„Kameraden, gij hebt gedenkwaar
dige uren beleefd. In München heb
ben wij voor den vrede der gerech
tigheid gewerkt. Is dat niet het
ideaal van het Itallaansche volk?"
De menigte antwoordde daarop met
een stormachtig geroep: „Ja".
TELEGRAMMEN NAAR TSJECHO-
SLOWAKIJE.
Naar de rijkstelegraaf mededeelt kumien
telegrammen in verstaanbare taal voor
Tsjecho-Slowakije worden aangenomen op
risico van den afzender.
WIJZIGING IN DE LITAUSCHE REGEERING
De ministers Tubelis en Masiulis, respec
tievelijk minister van landbouw en van jus
titie, alsmede de gouverneur van de Bank van
Lithauen, Stasinskis zijn afgetreden.
Stasinskis zal minister van Justitie worden,
terwijl minister-president Mironas ad interim
het ministerie van landbouw zal waarnemen.
Ware zegetocht
van den premier
NAAST DEN KONINC OP HET BALKON
VAN BUCKINGHAM PALACE
onbeschrijfelijke geestdrift is de Engelsche minister-presi
dent Neville Chamberlain Vrijdagmiddag bij zijn terugkeer te
Londen ontvangen. De minister-president arriveerde om tien minuten
over half zes op het vliegveld Heston, waar hij het eerst begroet werd
door den minister van buitenlandsche zaken, Lord Halifax, die den
premier een schrijven van den koning overhandigde. Chamberlain
werd dadelijk daarop door de andere ministers verwelkomd, terwijl
een donderend gejuich uit de menigte op het vliegveld opsteeg.
Poolsche bevolking van het
Olsagebied in opstand?
Officieel werd gisteren te Warschau, mede
gedeeld: dat het Tsjechische antwoord op de
Poolsche nota van 27 dezer in strijd met offi-
cieele mededeelingen, die herhaalde malen ge
daan zijn en afkomstig waren van de hoogste
Tsjechische autoi*iteiten, niet overhandigd is
in den avond van 29 September, noch Vrijdag
morgen.
Eerst Vrijdagmiddag om 1 uur heeft men den
Poolschen gezant te Praag een nota overhan
digd, die onmiddellijk per vliegtuig naar War
schau is verzonden. Het verbazingwekkende en
met het oog op den ernst van den toestand on
verwachte feit doet zich voor, dat de nota he
laas beperkt is tot algemeenheden, waarmede
de Tsjechische regeering klaarblijkelijk tracht
de dingen sleepende te houden en een uitvoe
ring der voorafgaande verklaringen te ontwij
ken. Het is betreurenswaardig, dat bij een pro
bleem van zoo wijde strekking de kalme actie
der Poolsche regeering zichtbaar uitgebuit is
door Praag om de duidelijk en categorisch ge
stelde Poolsche eischen te verkleinen" aldus
de officieele verklaring, welke vervolgt:
„Deze onverwachte reactie van de Tsje
chische regeering heeft de Poolsche re
geering doen besluiten onmiddellijk
vandaag te antwoorden en op duidelijke
nauwkeurige wijze de uitvoering te
eischen van de gewettigde en gefun
deerde Poolsche eischen ten aanzien
van Silezisch Teschen. De verantwoor
delijkheid voor het uitblijven eener re
geling zal uitsluitend bij de Praagsche
reegering berusten".
De Poolsche nota werd met een speciaal
vliegtuig verzonden, dat om 22 uur 07 te Praag
is aangekomen. De nota zal terstond aan de
Tsjechische regeering worden overhandigd.
Inmiddels meldt het D.N.B. uit Warschau,
dat in de straten en op de pleinen van de Pool
sche hoofdstad gisteren groote betoogingen zijn
gehouden. De toespraken, die door luidsprekers
gevolgd konden worden, zijn in ondubbelzinnige
taal gesteld. Gezegd wordt, dat het Poolsche
geduld ten einde is.
Slechts enkele dagen, of zelfs uren
mag het nog duren tot de vlaggen
waaien boven Poolsche steden en dor
pen in het Olsagebied. De Praagsche
regeering moet begrijpen, dat het Pool
sche gebied of wel vrijwillig aan Polen
moet worden teruggeven of wel dat Po
len zich zooals in het Poolsche volks
lied gezegd wordt, datgene met geweld
terug halen zal wat het door geweld is
ontrukt".
De laatste berichten uit Teschen
melden, dat er thans niet meer afzon
derlijke gevechten in het Olsagebied
geleverd worden, maar dat men thans
te doen hééft met een opstand van de
geheele Poolsche volksgroep in Tsje
cho-Slowakije.
De incidenten van Sile
zisch Cieszyn.
WARSCHAU, 30 September (P.A.T.). Uit
Cieszyn wordt aan het Poolsche telegraaf agent
schap gemeld, dat bij het station Bogumin Pool
sche arbeiders met handnagraten gewapend een
Tsjechische munitietrein hebben aangevallen.
Een der wagons is ontploft.
Bij de gevechten van'gisteren zijn in totaal
zestien dooden gevallen. Ten einde den tegen
stand van de Polen te fnuiken zijn de Polen,
die onder de wapen zijn geroepen, naar het
Sudetenland vervoerd.
Chamberlain bleef een oogenblik
staan en toonde den juichenden men-
schen het document met zijn hand-
teekening en die van Hitier.
Vele duizenden Londenaren hebben uitdruk
king gegeven aan hun gevoel van opluchting
over de vermijding van oorlog door Chamber
lain een grootsche ontvangst te bereiden. In
groote stroomen hadden de belangstellenden
zich. naar het vliegveld Heston begeven om
bij de eersten te behooren, die Chamberlain
zouden toejuichen. Langs den weg, die naar
het vliegveld leidt, stonden tweehonderd
jongelui van het Eton College opgesteld, die
spontaan hadden aangeboden den premier,
die oud-leerling van Eton is, op deze wijze in
te halen.
Ook in Downingstreet stond een groote
menigte opgesteld, evenals voor het Buckin_
ham Palace, waar men getuige wilde zijn van
de aankomst van den premier voor zijn eerste
bezoek aan den koning.
Onder de aanwezigen op het vliegveld bevon
den zich o.m. de Italiaansche ambassadeur,
graaf Grandi, de Duitsche zaakgelastigde, dr.
Kordt en vertegenwoordigers uit de Dominions,
benevens de Lord Mayor van Londen.
Na te zijn verwelkomd door de ministers
legde Chamberlain een verklaring af, waarin
hij o.a. zeide:
„Er zijn slechts twee dingen, die ik wil zeg
gen. In de eerste plaats wil ik verklaren, dat
ik evenals mijn vrouw gedurende al deze ge-
Gemeenschappelijke verklaring van
Hitler en Chamberlain.
Het D.N.B. meldt, dat Adolf Hitler en de
Britsehe minister-president Neville Cham
berlain na hun onderhoud van Vrijdagmorgen
de volgende gemeenschappelijke verklaring
gepubliceerd hebben.
„Wij hebben vandaag een verdere
bespreking gehad en zijn het met el
kaar eens, dat de kwestie der
Duitsch-Engelsche betrekkingen van
de allereerste beteekenis is voor beide
landen en voor Europa.
Wij beschouwen het gisteravond on-
derteekende verdrag en het Duitsch-
Engelsche vlootverdrag als symbo
lisch voor den wensch van onze
beide volken nooit weer oorlog tegen
elkander te voeren. Wij zijn vastbe
sloten ook andere vragen, die onze
beide landen aangaan, te behande
len volgens de methode van overleg
en er verder naar te streven even-
tueele oorzaken van meeningsver-
schillen uit den weg te ruimen, ten
einde op deze wijze bij te dragen tot
de verzekering van den vrede van
Europa
ADOLF HITLER,
NEVILLE CHAMBERLAIN
München juicht Chamberlain toe.
Het bezoek van den Britschen premier aan
den Führer in diens woning aan de Prinz
Regentenplatz, was om tien voor een ge
ëindigd.
Vrijdag.
De op het plein wachtende menschen
menigte, bracht den Engelschen staastman
zoowel bij zijn vertrek als bij zijn aankomst,
ware ovaties.
Ook voor het Regina Palast hotel en overal
op straat, waar Chamberlain werd herkend,
heeft de bevolking van München uitdrukking
gegeven aan haar vriendschappelijke gevoe
lens
De voor het hotel opgestelde menigte riep
net zoo lang om Chamberlain, totdat deze
op het balkon verscheen om een hartelijke
ovatie in ontvangst te nemen.
Tegenover de Britsehe journalisten heeft
Chamberlain verklaard: „Ik heb er steeds
aan gedacht dat wij, wanner we een vreed
zame regeling voor Tsjecho-Slowakije konden
vinden, den weg voor een algemeene ontspan
ning in Europa moesten trachten te effenen
Chamberlain vertrok om twee uur 22 van
het vliegveld Oberwiesenfeld. Minister-presi
dent Ciebert, rijksstadhouder Ridder von Epp,
gouwleider Wagner en de cihef van het
protocol, baron von Dörnberg, zoomede de
consul-generaal van Groot Brittannië te
München, Carvell, waren bij het vertrek
aanwezig.
De menigte juiste Chamberlain opnieuw
luide toe
Het vertrek van Daladier.
Daladier was reeds om 1 uur 20 van Ober
wiesenfeld, het vliegveld van München, naar
Parijs vertrokken
Hij werd uitgeleide gedaan door den rijks
minister van buitenlandsche zaken, Von Rib
bentrop, ridder von Epp en baron von Dörn
berg.
Op het vliegveld waren oa. aanwezig de
minister-president van Beieren, Siebert, gouw
leider Adolf Wagner en de consul-generaal
van Frankrijk te München, graaf de Vaux St.
Cyr.
Ook de Fransche- staatsman werd luide
door de menigte toegejuicht.
Daladier landde te 3.55 uur op Le Bourget.
spannen dagen een onnoemelijk aantal brie
ven héb ontvangen, brieven van steun, goed
keuring en dankbaarheid. Ik kan u niet zeg
gen, welke steun dat voor mij geweest is. Ik
wil het Britsehe volk dankzeggen voor wat het
heeft gedaan.
In de tweede plaats 2oil ik verklaren, dat de
regeling van het Tsjecho Slowaaksche pro
bleem, die thans tot stand is gebracht, naar
mijn opvatting slechts een voorspel is voor
een breedere regeling waarin geheel Europa
den vrede zou kunnen vinden. Vanmorgen héb
ik nog een bespreking gevoerd met den Duit-
schen rijkskanselier Hitier en hier is een pa
pier, dat zijn naam draagt zoowel als den
mijnen. Sommigen uwer hebben misschien
reeds gehoord wat het behelst, maar ik zou
't u toch nog willen voorlezen1".
Nadat Chamiberlain den inhoud van de
reeds bekende verklaring had voorgelezen,
barstte een wild gejuich uit, waarbij kreten
al: „Goed zoo, Neville, God zegene u", kon
den worden onderscheiden.
Chamberlain wuifde de menigte
toe en stapte vervolgens in
zijn auto, die echter nog geen hon
derd meter opgereden was, toen de
menigte reeds door de afzetting
heenbrak en den wagen zoo dicht
omringde, dat er geen doorkomen
aan was. Men klopte op de ruiten van de
auto en zong uit volle borst, terwijl
de aanwezige ministers, diplomaten en
belangstellenden mee instemden, het
lied: „For he is a jolly good fellow".
Minstens tienduizend personen stonden
voorts nog buiten het vliegveld te juichen
en met vlaggen te zwaaien. Chamberlain leek
bijna overstelpt door de hartelijkheid van
deze ontvangst.
Tijenslotte baande de politie een weg voor
den premier door de menigte, zoodat hij ver
trekken kon naar Buckingham Palace.
Op Buckingham Palace.
Om 16 uur 50 arriveerde Cham
berlain. Zijn vrouw was hier reeds
kwart over zes aangekomen. Precies
om 7 uur verschenen de Koning, de
Koningin, Chamberlain en mevr.
Chamberlain o het balkon van het
paleis, waar zij gedurende vier mi
nuten bleven staan. De Koning be
duidde Chamberlain naar voren te
treden en gedurende enkele oogen
blikken stond de eerste minister
vooraan op het balkon, terwijl de
geestdrift van het publiek tot een
nieuw hoogtepunt steeg.
De ontvangst, die Chamberlain bereid werd,
toen hij het paleis was binnengetreden, was
wellicht de hartelijkste, die ooit een bezoeker
aldaar ten deel is gevallen, zelfs het huishou
delijk personeel van het paleis rende naar
buiten, toen zijn auto naar binnen reed en
de bedienden juichten den eersten minister
tezamen met de steeds toenemende menigte
voor het paleis toe, terwijl honderden auto's
hun claxon's lieten loeien.
Chamberlain en zijn vrouw vertrokken om
7 uur 12 van het Buckingham Palace en ook
ditmaal werd de auto weer omringd door de
jubelende menigte, zoodat bereden politie een
weg moest banen.
De koning heeft Chamberlain warm geluk-
gewenscht.
Om 7 15 arriveerde Chamberlain In
Döwningstreet. Ook hier was de ont
vangst onbeschrijfelijk geestdriftig.
Reeds twee uur voor zijn aankomst
hier waren groote menigten samenge
stroomd, in hoofdzaak bestaande uit
vrouwen, die onverdroten bleven
wachten, ondanks den regen.
Een der vrouwen zeide: „ik zou den geheelen
nacht in den stroomenden regen blijven staan
wachten, alleen om Chamberlain te zien aan
komen". Zoo dicht werd ten slotte de opeenge
pakte menschenmassa, dat slechts een geul
ter breedte van een auto tusschen de rijen
overbleef, ondanks het feit, dat bereden po
litie herhaaldelijk pogingen in het werk had
gesteld om wat ruimer baan te maken.
Toen Chamberlain's wagen verscheen,
ontstonden onbeschrijfelijke tooneelen
van geestdrift. Onmiddellijk achter
den wagen stroomde de nauwe geul
dicht en het publiek trachtte den
eersten minister te volgen. Tenslotte
kroop de auto nog slechts voorwaarts.
Het gejuich was oorverdoovend. De
mannen en vrouwen tikten op de
ruiten van den wagen, terwijl Cham
berlain, glimlachend en blij, met zijn
hoed naar hen wuifde.
Enkele seconden na zijn ambtswo
ning te zijn binnengegaan, verscheen
Chemberlain met zijn vrouw voor een
de vensters, waarop een nieuwe uit
barsting van jubelende gesetdrift
volgde.
Een „Chamberlain-dag" in Engeland?
Er is, volgens United Press, reeds sprake
van een „Chamberlain-dag" in Londen, een
dag waarop iedereen in Engeland vrij zou
moeten hebben om zich te verheugen over
het succes, dat de Britsehe eerste minister
met zijn zending heeft gehad. Velen zijn van
oordeel, dat hij, die de wereld van den rand
van den ondergang heeft gered, moet wor
den geëerd op een dag, die zijn vredespogen
voorgoed aan de vergetelheid ontrukt.
De bekende Hongaarsche schrijver Lawren
ce Szabo schrijft in de „Az Est", dat de
Noorsche autoriteiten moeten overwegen
den Nobelprijs voor den vrede thans aan
Chamberlain toe te kennen, want hij heeft
een werk verricht, dat millioenen malen groo
ter is, dan hetgeen de andere Nobelprijsdra-*
gers hebben gedaan.
