Hi
y/ONEN IN STOCKHOLM.
Duimelijntje
Na de
invasie
der
Marsbewoners'
De „ideale woningheeft gasfor
nuis, koelkast, gordijnrails, in
gebouwd bad en „electrische por
tier", maar slechts één kamer.
(Van onzen correspondent).
rET is één October geweest en evenals
I andere jaren hebben de nomaden van
de groote stad hun verhulskisten van
L zolder gehaald, hun boeltje op een
.htauto geladen en een nieuwe woning
Kokken, die door ligging, graad van mo-
••ffliteit grootte, inrichting of prijs beter is
•de vorige en die hen althans mip of meer
■o2T^i?en zal tot over zes of negen maanden
fhuur uiterlijk opgezegd moet worden. En
«pie gevallen ook opgezegd wordt, want een
Hffszins ideale woning is in deze stad, die
f hoogste woningstandaard van Europa heet
hebben, moeilijk te vinden,
weer heeft dit jaar zoowat een vijfde deel
n de Stockholmers deelgenomen aan den
Kmeenen „ommetrek". Het is gewoonte, dat
m> één October zoo'n honderdduizend men-
eIhen met nieuwen moed een nieuwe woning
■bezit nemen en wie om de een of andere
'"ten daar niet aan mee doet denkt nauwe-
meer aan al de zorgen en al de proble-
--1 aan al de verdrietelijkheden en al de
die er aan het verhuizen in het
én aan het Stockholmsche woning-
in het algemeen vastzitten. En on-
_.oende, die op grond van lange erva
ring zijn flatje weinig minder dan een lootje
tit de Stockholmsche woningloterij acht, zou
ditmaal dan ook niet over het wonen-hier
geschreven hebben, wanneer niet een jong,
kersversch uit de Haagsche Heesterbuurt ge
ïmporteerd echtpaar een beroep op zijn hulp
bij 't zoeken naar een woning had gedaan.
Ze zijn voor acht maanden voor studie
naar Stockholm gekomen en ze zijn natuur
lijk begonnen gemeubileerde kamers te kij
ken, maar die waren duur en niet bepaald
aantrekkelijk, zoodat al spoedig uitgemaakt
werd, dat je beter voor 't zelfde geld een
flatje kon huren, waarvoor dan 't allernood
zakelijkste huisraad gekocht moest worden.
De advertentiekolommen werden afgezocht,
er werd getelefoneerd, er werden in verschil
lende hoeken van de stad huizen gekeken. Een
meneer vertelde in één adem in de telefoon,
dat hij een pracht van een één-kamer-flat
had „met parketvloer, als keuken ingericht
kookhokje, groene tegels 'in de badkamer, een-
traal-radio en zeven meter zonne-balcon" er
dat iedereen, die de woning gezien had, den
prijs slechts zestienhonderd kronen per
jaar - bijzonder schappelijk vond. Dat onge
twijfeld riante flatje werd niét bekeken,
daarentegen wel een woning van twee ka
mers, keukentje en douchehok, die slechts
duizend kronen hoefde te doen dat is
nauwkeurig 450.- gulden maar die bij na
dere kennismaking toch evenmin voldeed,
omdat de ramen uitzagen op een sombere
zon-looze binnenplaats, omdat de heele boel
nogal uitgewoond was en voor dit geld onmo
gelijk opgeknapt kon worden en omdat men
er zes trappen had te klimmen. Er werd ver
der gezocht en geïnformeerd en tenslotte, na
een zwerftocht van een halven morgen door
een nieuwe buurt in 't Oosten van de stad
waar de stratenmakers en de mannen van 't
electriciteitsbedrijf een soort loopgraven-
oorlogje voeren en bovenop de rotsen de splin
ternieuwe, wit-gepleisterde huizen acht, tien
verdiepingen hoog uitrijzen boven de nu klein
lijkende sparren en de goud in 't herfstlicht
gloeiende berken werd er een flatje gevon
den, dat niet alleen heel geschikt, maar ook
betaalbaar was, omdat de blijkbaar evenzeer
om huurders als om contanten verlegen zit
tende huisbaas het bij wijze van hooge uit
zondering voor acht maanden inplaats van
voor een jaar verhuren wilde, wanneer de
huur in zijn geheel tevoren werd voldaan.
F) IE huur is duizend kronen voor acht
maanden, wat neerkomt op zes-en-vijf tig
gulden en vijf cent in de maand.
En nu neemt ondergeteekende op de wijze
tan schrijvers van historische romans uit de
vorige eeuw den lezer mede om hem te too-
hen hoe duizenden Stockholmers en in dit ge
val dan die jonge menschen die daar in de
Haagsche Heesterbuurt een nette étage-
woning met twee kamers-en-suite, een ruime
^.apkamer, een logeerkamer, een keuken, een
bafeon en een eigen voordeur aan de buiten
trap hadden, wonen.
Een eigen voordeur is er niet. In plaats
daarvan een breede deur van glas en roest-
lii daarachter een vestibuletje met
belleknopjes voor alle acht-en-vijf tig wo
rgen met een luidspreker en een microfoon
émij, opdat een bezoeker, een wissellooper,
ben slagersjongen zich eerst met dengeen,
den hij bezoeken, een wissel presenteeren of
«n pond varkenskarbonades brengen wil, zal
•erstaan, waarna de gezochte op een knopje
«aast zijn bel-telefoon behoort te drukken,
de deur tusschen het vestibuletje en
rta be openen.
Dan is er'een lift van rood cederhout, die
nm sne^e geruischlooze vaart acht verdie-
end omho°g zeult en als ge aangebeld hebt
b« ae ook al rood cederhouten deur geopend
„V°°Pt ge in zes, misschien zeven passen re-
®cHt door naar het raam, dat een wijd en
ïï^flljk mooi uitzicht geeft over heel de
I*?» ien- Ma-ar nu hebt ge het vestibuletje
A e*Seslagen en dat is toch zeker de aan
rent waard. Het meet anderhalve meter in
ui vierkant, de vloer is van groen marmer,
fijn!11 rubberen pukkeltjes-mat omlijst, links
de twee eenige kleerkasten van de wo
ning en rechts zit een verchroomde kapstok
met haken en hoedenstandaards en met een
net eronder, precies zooals men dat in den
trein heeft. De kamer is vrij groot, ongeveer
4,5 bij 3,5 meter en er is dus plaats voor twee
smalle divanbedden die gezellig met de hoofd
einden bij elkaar in een hoek staan, voor een
tafel, een boekenkastje, een paar stoelen en
een gemakkelijke fauteuil-bij -het-raam.
Naar links springt de kamer uit in een eet
hoekje van ruim twee meter in het vierkant,
dat met een gordijn afgesloten kan worden
en dat door een glazen wand met schuifdeur
afgescheiden is van het keukentje. Dit is zoo
groot dat de huisvrouw in overeenstemming
met de idealen van Paulette Bernège geen
voet hoeft te verzetten, wanneer zij, voor haar
fornuis staande, water bij wil vullen, een
lepel moet pakken, het zout wil krijgen of op
het aanrecht een uitje heeft fijn te snijden.
Het aanrecht is trouwens niet meer dan een
smal teakhouten plankje voor het fijn-snijden
van uitjes of het uitbeenen van een stukje
kalfsvleesch, maar aan den anderen kant
van den roestvrij-stalen gootsteen met
twee bakken en een mengkraan voor warm en
koud water kan een emaille plaat op het
gasfornuis neergeklapt worden, waardoor
men daar ruimte krijgt om op het bakbord,
dat in een kastmuur weggeborgen kan wor
den, deeg te rollen, koekjes uit te steken,
sandwiches op te maken of luxebroodjes te
wrochten, zooals een Zweedsche huisvrouw
dat met toewijding pleegt te doen. Het gasfor
nuis heeft een oven met temperatuurregula-
teur en er is een kookkast naast voor 't warm-
houden of gaar-broeien van gerechten, zooals
men dat vroeger in een hooikist deed.
Wanneer ge u, na dit ingenieuse apparaat en
de muurkast met glazen laden voor kruide
nierswaren erboven bestudeerd te hebben,
omdraait staat ge tegenover een practisch in
gerichte keukenkast met ingebouwde elec
trische koelkast en hebt ge rechts nog eens
een keukenkast met laden en laadjes, smalle
planken voor kopjes en breede voor schalen,
enzoovoort. En zooals hier in de keuken de
glazen boterpot, die precies in de koel
kast past, al voor de jonge vrouw uit Den
Haag klaar stond en zij zelfs cellofaan-zakj es
vond om vleesch in te bewaren, met de paper
clips om die zakjes dicht te maken erbij, zoo
heeft de huisbaas in de 1.80 meter in 't vier
kant metende toiletkamer, waar het zeep
bakje evenals het bad is ingebouwd en de
tegels volgens de laatste mode donkergroen
zijn, niet alleen een handdoekenrekje en een
rol voor w.c.-papier met aschbakje aange
bracht, maar ook een grooten spiegel boven
de vaste waschtafel, welke spiegel bij nader
onderzoek in allerlei richtingen blijkt te kun
nen draaien om als toiletspiegel te fungeeren
en tevens dienst doet als deur van een inge
bouwd kastje voor toiletbenoodigdheden.
Nu hebt ge de heele woning leeren kennen
zij is inderdaad slechts een goede dertig
vierkante meter groot en er kan alleen nog
de aandacht op gevestigd worden, dat de
gordijnrails bij het huis hooren, evenals de
lampen in keuken en badkamer, dat er op
dak een solarium is en een installatie voor
kleeden-kloppen en kleeren-luchten, dat de
lampen opgehangen zijn aan een verborgen
haak in het plafond, waar een klein stop-
contactje zit, om de lamp op aan te sluiten
en dat de electrische meter in een kast naast
de lift is geplaatst, zoodat de meter-aflezer
zijn taak kan vervullen, zonder iemand te
storen. Dat het huis uitgerust is met centrale
verwarming, warmwaterleiding, vuilniskoker
en waschkelder met waschmachine, droog-
centrifuge en electrischen mangel spreekt
vanzelf.
ipjv EZE woning ligt zeer mooi, is hoogst
JL/ practisch en uiterst comfortabel inge
richt en kost, met inbegrip van water en ver
warming, zooals gezegd zes en vijftig gulden
in de maand, wat zelfs vor Stockholmsche
begrippen niet zoo bar veel is, omdat men voor
een woning van één kamer meer, maar zonder
ingebouwd bad, zonder koelkast, zonder gor
dijnrails, zonder „electrische portier" en vaak
ook zonder uitzicht, evenveel of meer be
talen moet.
Dat is uit sociaal-economisch oogpunt ech
ter veel te veeL Twee-derde deel van de
Stockholmsche bevolking woont in woningen
van ten hoogste twee kamers en een keuken,
kan doorgaans niet ruimer wonen omdat
het niet te betalen is. Eén vertrek per twee
personen wordt normaal geacht. Het is niet
zonder grondige reden, dat er van de ruim
500.000 inwoners slechts 50.000 kinderen onder
de veertien jaar zijn en dat de gezinnen met
meer dan drie kinderen als groote gezinnen
worden beschouwd en recht hebben tot het
huren van de speciaal met overheidssteun
gebouwde woningen voor groote gezinnen. Die
dan over 't algemeen drie vertrekken heb
ben.
En terwijl men van normale woningtoe
standen zou kunnen spreken, wanneer er
ruimschoots woningen van twee kamers, keu
kentje en badkamertje tegen een prijs van
duizend kronen of 450 gulden per jaar te
krijgen waren, gaat de tendenz in de richting
van kleinere, comfortabeler en dus ook duur
dere woningen De woning, die onderge
teekende vluchtig beschreven heeft, is geen
uitzondering en evenmin een toppunt van
comfort. Zoo is waarschijnlijk een derde
deel van de woningen, die dit jaar gebouwd
zijn, ingericht en er zijn er, waar men in het
keukentje ook nog een electrische afwasch
machine of in de kamer een vast divanbed
tegenover een open haard Ijeeft, En het vol
gend jaar tegen 1 October zullen er wel weer
huizen gebouwd zijn met nóg meer comfort
en nóg kleiner grondoppervlak.
Het is alleen maar de vraag of men bij zulke
woningen wel van woningstandaard, laat
staan van hoogen woningstandaard kan spre
ken. Wonen vraagt niet alleen comfort, maar
ook en in de eerste plaats ruimte. En ruimte
heeft men over 't algemeen in de Stockholm
sche woningen nauwelijks. C. G. B.
Nieuwe clief van den generalen staf
in Duitschland.
Generaal Beek door generaal Halder
vervangen.
Naar het D. N. B. meldt heeft Hitier den op
perbevelhebber van legergroep I, kolonel-ge
neraal von Rundstedt op diens verzoek met in
gang van 31 October 1938 ontslag verleend uit
den actieven dienst en hem het recht toege
kend de uniform van het achttiende regiment
infanterie te blijven dragen. Tot zijn opvolger
werd benoemd kolonel-generaal Von Bock, die
tot nu toe opperbevelhebber was van leger
groep III.
De Fiihrer heeft voorts den chef van den
generalen staf van het leger, generaal der ar
tillerie Beek, op diens verzoek uit den actieven
dienst ontslagen met ingang van 31 October,
onder toekenning van den rang van kolonel-
generaal en het recht de uniform te dragen
van het vijfde regiment artillerie.
Tot zijn opvolger als chef van den gene
ralen staf van het leger heeft de Führer den
generaal der artillerie. Halder, benoemd.
Hitier heeft in een persoonlijk schrijven aan
generaal Beek zijn dank betuigd voor diens
onvermoeiden arbeid en hem hulde gebracht
voor zijn geheel aan den militairen dienst ge
wijde loopbaan. Hij legde den nadruk op het
aandeel, dat generaal Beek heeft gehad bij de
reorganisatie van het Duitsche leger. De
Führer geeft uitdrukking aan de hoop, dat
generaal Beck in nauwe betrekking zal blij
ven met het leger en zijn generalen staf.
Ook aan generaal Von Rundstedt heeft Hit-
Ier een persoonlijken brief met dankbetuiging
gericht.
United Press verneemt uit Berlijn, dat het
aftreden van generaal Beck in politieke en
militaire kringen geen verwondering heeft ge
baard. Er was al sinds maanden sprake van.
daar Beek zich niet kon vereenigen met een
militair optreden tegen Tsjecho-Slowakije. In
officieele kringen deelt men echter mede, dat
het aftreden van generaal Beek geen verband
houdt met politieke redenen.
Trein met vrijwilligers aan de
Spaansck-Fransclie grens vast
gehouden.
Alleen de Franschen mochten doorreizen.
Het vraagstuk van het toelaten van de strij
ders der Spaansche internationale brigade ii
Frankrijk is sedert eenige maanden een onder
werp van nauwkeurige studie van de Fransche
regeering. Overwegingen van hygiëne en bin-
nenlandsche orde doen zich hierbij voor.
Gisteren is een trein met driehonderd gewon
den van de internationale brigade te Portbou
aan de Fransche grens aangekomen. De prefect
van het departement van de oostelijke Pyre
neeën heeft alleen de Franschen, ten getale van
69, toegelaten en doorgezonden naar hun woon
plaatsen. De buitenlanders bleven op Spaansch
gebied, aangezien de voorwaarden tot hun toe
lating in Frankrijk niet vervuld waren. Het
Deensche lid van de volkenbondscommissie voor
het terugtrekken van de vrijwilligers, kapitein
Cassal, was aanwezig bij de aankomst van den
trein.
Op die tafel had Duimelijntje ontzaggelijk veel schik. In de
eerste plaats had de vrouw er een diep bord met water op staan.
De rand van dit bord was door bloemen bedekt. En op het water
dreef het blad van een tulp, waarop Duimelijntje kon zitten en
van de eene zijde van het bord naar de andere kon varen. Als
roeiriemen gebruikte ze daartoe een tweetal ragdunne bloem
stengels.
Het was een allerliefst gezicht Duimelijntje te zien spelen. Soms
zong ze ook; zoo hoog en fijntjes als niemand het kon. Zoo ver
gleden de dagen zonder dat er iets gebeurde tot......... Eens op een
nacht, Duimelijntje lag te slapen als een roos, kwam een leelijke,
dikke pad door het raam. De ruit was namelijk stuk gegaan en
men had vergeten een nieuwe er in te laten zetten. Hu, de pad
was zoo groot, leelijk en nat..
Nieuwsgierig liep de pad op de tafel, waar Duimelijntje in haar II keek er eens in, zag Duimelijntje en fluisterde: „Dat is nu precies
bedje lag, heen en weer. Toen zag zij de gelakte notedop. Zij de vrouw die ik voor mijn zoon zoek." Zij tilde de notedop met
haar voorpooten op en nam Duimelijntje met zich mede.
(Wordt vervolgd).
50 JAAR ACHTEREEN
COURANTENRECLAME
Reeds meer dan 50 jaar adverteert
een aannemersbedrijf in New York
iedere week in de krant met een
advertentie. De tekst is nog nim
mer gewijzigd en toch komen de
aanvragen het heele Jaar door bin
nen Temeer wekt dit verwonde
ring en temeer getuigt dit van de
waarde van couranten-reclame, wijl
het hier een aanbod betreft van het
verbeteren of herstellen van schoor-
steenen.
De tegenwoordige directeur is dan
ook vast overtuigd van de verkoop
kracht van advertenties in couran
ten. „Menigeen, die meent niet vol
doende geld te hebben voor groote
advertenties", zoo zeide hij, „zou
kunnen profiteeren van kleine ad
vertenties in couranten".
Strenger controle op de Amerikaan-
sche Radio'UÏtzendingen
NEW-YORK, 1 Nov. (Havas). De
ernst van de incidenten, \V"£lke veroor
zaakt zijn door de radio-uitzending van
het boek „War of the Worlds", heeft
onmiddellijk reacties teweeggebracht
in bevoegde kringen, die overwegen,
controle op de radioprogramma's in te
stellen.
Het station der Columbia Broad
casting Corporation heeft zijn leedwe
zen uitgesproken en den luisteraars ver
zekerd, dat het geen „gefingeerde radio
reportages" meer zal geven, wanneer
het programma onder het publiek ont
steltenis teweeg zou kunnen brengen.
De federale autoriteiten hebben bovendien een
onderzoek ingesteld naar de bewuste radio-uit
zending.
Volgens United Press kan het ontstaan van de
paniek ten deele geweten worden aan het feit,
dat de wijze van uitzending eenige gelijkenis
vertoonde met de wijze, waarop gedurende de
Europeesche crisis de programma's onderbroken
werden voor het verspreiden van het laatste
nieuws uit Europa. Men heeft blijkbaar geen
acht geslagen op de mededeeling, dat het hier
een hoorspel betrof.
In den loop van de uitzending werd met korte
berichten meegedeeld, achtereenvolgens, dat
astronomen een reeks korte explosies op Mars
hadden waargenomen, vervolgens dat een me
teoor bij Princeton was neergekomen, daarop
dat deze meteoor een groote metalen raket bleek
te zijn. Toen kwam de mededeeling: „Een oogen
blik. Het is verschrikkelijk. De raket gaat open.
Hij moet hol zijn". Daarop volgde de mededee-
lingen, dat monsters, groot als wolkenkrabbers
te voorschijn kwamen, dat zij gewapend waren
met doodende stralen en dat reeds tweehonderd
menschen daardoor gedood waren.
De omroeper riep opgewonden uit „De mon
sters zijn op weg in de richting van New-York...
zij gooien het hoogspanningsstation omver
een der monsters heft zijn reusachtigen arm op
een groene bliksemstraalzij vernietigen ons
met vlammengasmaskers helpen niet
laten de menschen vluchten naar het open veld".
De scène veranderde daarop, men bevond zich
op het dale van het omroepgebouw „De klok
ken, die u hoort, tVaarschuwen de bevolking
New-York te ontruimen, de Marsioten naderen-
ons leger is vernietigd". Op dit oogenblik werd
het publiek opnieuw medegedeeld, dat het een
hoorspel was, doch duizenden waren reeds uit
hun huizen gevlucht of hadden de telefoon ge
grepen.
Bij honderden vluchtten auto's de stad uit, de
groote straatweg was vrijwel verstopt en slechts
sporadisch zag men enkele auto's terugkeeren.
Doch niet alleen in New-York was de paniek
uitgebroken. In Orange (New Jersey) had een
man reeds een geladen geweer klaar om zijn
familie neer te schieten, liever dan haar door
gas te laten omkomen. Toen het bericht in
Washington kwam, dat New-York verwoest was
en de aanval thans op Washington gericht werd,
werden vergaderingen onderbroken en vluchtte
men naar huis.
Te Pittsburg in Penssylvanië vond een man
zijn vrouw met een fleschje vergif in de hand.
Zij riep uit: ,Ik wil liever op deze wijze sterven,
dan op die".
Te Asheville in Noord-Carolina Brak een pa
niek uit in een kostschool voor jongens. Ook de
leerlingen vreesden, dat het einde der wereld
was gekomen en zij vochten om de telefoons, ten
einde hun ouders op te bellen om te vragen hen
weg te komen halen. Vijf jongens vielen flauw.
Te Concrete in Washington ontstond een sto
ring in het electrisch licht, zoodat het uitging,
juist op het oogenblik, dat in de radio werd aan
gekondigd, dat de monsters uit de lucht op de
Verenigde Staten neerdaalden, zoodat de paniek
hier dubbel groot werd.
KAMER VAN KOOPHANDEL EN
FABRIEKEN.
De agenda voor de 132ste vergadering der
Kamer van Koophandel en Fabrieken voor
Haarlem en Omstreken, te houden op
Dinsdag 8 November 1938, des namiddags
te 8 uur, in het Gebouw der Kamer, Nassau-
plein 4—6, Haarlem, luidt;
1. Notulen.
2. Ingekomen stukken.
3. Mededeelingen.
4. Vaststelling periodieke subsidies 1939.
5. Voorstel Bureau om te geraken tot een
legesgeld-heffing voor certificaten van oor
sprong en legalisaties van handteekeningen.
6. Concept-schrijven Bureau aan den Mi
nister van Economische Zaken betr. wettelijke
beteugeling van het cadeaustelsel.
7. Concept-schrijven Bureau aan den Mi
nister van Waterstaat, inzake plaats Centrale
Vliegveld.
8. Concept-schrijven Commissie voor Ver
keer en Vervoer aan den Minister van Water
staat, betr. coördinatie vervoer.
9. Demping Bakenessergracht. Inleider de
heer B. W. Lasschuit.
10. Rondvraag.
11. Besloten zitting.
De catastrofe te Marseille.
Aantal slachtoffers tot 74 gestegen.
MARSEILLE, 1 Nov. (Havas/A.N.P.) Daar
nog enkele late aangiften van vermissing zijn
binnengekomen, bedraagt het aantal slacht
offers van den brand, voorzoover dit thans
bekend is, reeds 74.
