DOUWE EGBERTS
Met kennis
van zaken
Chamberlain en Halifax naar Parijs.
Amerika ter stembus.
Reynaud aan den slag.
Dn1tuewt£,Mijiihardlje
Zuid-Afrika huldigt
zijn moeders.
tering 5 y
OVEMBER 1938
Bezoek op 23 en 24 November vastgesteld.
rjigelsche minister-president
Pe,hcTlain en de Engelsche minister
Cl,,itenlandsche zakenLord Hali-
Yeoben een uitnoodiging van de
P>hp regeering aanvaard om van
tat 25 November een bezoek aan
,ie jengelt. Zij zullen vergezeld
■van mevrouw Chamberlain en
«gr. Halitax.
Chamberlain
tn0o- niet bekend, welke ambtenaren
J Rpitsche staatslieden zullen vergezellen,
i staat zelfs niet vaat, o£ de reis door
Snaren aal worden meegemaakt,
in het algemeen zoo meldt Reuter zal
bezoek de gelegenheid bieden voor een
aedachtenwisseling over den toestand
-europa en de wereld, zooals die zich sedert
overeenkomst van München ontwikkeld
Iff Ten deele beteekent het bezoek ook een
ioording van het bezoek der Fransche
saters die gedurende de crisis tweemaal
raar Londen zijn gekomen. Dat de reis niet
fifen politieke beteekenis heeft, blijkt uit het
i dat chamberlain en Halifax van hun
vergezeld zullen zijn.
United Press meldt uit Londen, dat
het doel van de reis der Britsche mi
nisters wel verder zal gaan dan wat
ojiicieel wordt aangegeven en dat bij
éit bezoek de grondslag gelegd zal
■j$rden voor een viermogendheden-
pact. Bovendien, zoo verwacht men,
lullende Engelsche staatslieden trach
ten, een gemeenschappelijke politiek te
pinden met Frankrijk inzake de Duit-
scfte koloniale eischen.
Als het vermoedelijk programma noemen
f® zezslieden:
Demogelijkheden van een Engelsch-
r-jJische overeenstemming over onderwerpen
is ée koloniën, de bewapeningsbeperking, de
ichtaanvallen op burgerbevolking, het ge-
buik van gas.
2. De mogelijkheid van een beter contact
lïichen Frankrijk en Italië, waardoor het
fcgelsch-Italiaansche Middellandsche Zeepact
'der kan functioneeren.
3, De mogelijkheid van bemiddeling in den
ipaanschen burgeroorlog.
1. De Engelsch-Fransche economische poli-
ik ten opzichte van Duitschland's machti-
R3 economischen opmarsch naar het Zuid-
ftc-ten.
5. Een poging van Engeland, Frank
rijk ertoe te bewegen het pact met
Rusland op te zeggen, als een gebaar
van vriendschappelijkheid tegenover
Hitler.
De volgende week worden Kamer-
in Senaatsverkiezingen gehouden.
WASHINGTON, 4 November. Op 3
November zullen in het geheele gebied
der Vereenigde Staten verkiezingen
plaats hebben. Het geheele Huis van
Afgevaardigden, bestaande uit 435 le
den, wordt opnieuw gekozen, 34 Se-
naatszetels komen vrij en tenslotte
wordt de beslissing geveld over 32 gou
verneursposten.
Men de hoop der republikeinen in vervul-
gaat, en zij een winst zullen boeken van
$:ig zetels in het Huis op het oogenblik
jóben zij ër negentig vijf of zes Senaats-
stels - boven de thans door hen bezette vijf
je-en tenslotte v-ijf of zes gouverneurspos
en, zal men reeds spreken van een belang-
P overwinning der republikeinen. En toch
ijl dan Roosevelt nog de meerderheid behou
dt. Immers, in de rijen der Democraten heeft
h de oppositie, die tamelijk sterk geweest is,
fgedrongen. Er bestaat echter een sterk
goeden, dat, indien inderdaad deze „neder-
zou komen, het verzet tegen de New Deal
Mies heftiger dan ooit zal oplaaien. En die
4?nstand zal dan zeker niet beperkt blijven
de republikeinen.
vele staten wordt de verkiezingsstrijd
wnamelijk gevoerd over de New Deal plan-
Ei11 de vorstellen tot het instellen van
w. Zoo bijv. in Ohio, New
Michigan en Pennsylvania.
i we1, dat de republikeinen in de
2:, iee;e centra en in het noordoosten veel
'l'T n' aandacht van het geheele
^n wordt wel gevangen gehouden door den
111 New York, uitgevochten tusschen
*:*an en Thomas Dewey. Het heeft er allen
blu a?' dat de beslissing daar vooral ge-
4,fl.„2aLw°rden door de z.g. „onregelmatige
T.'.t, Daar de uitslag in den staat New
lehanh i beslissend is voor het president-
fara'fl men aan dezen strijd groote
üe' (United Press)
^■premier in hongerstaking.
^adat door hem gedaan verzoek was
afgewezen.
^^eehsche oud-premier, Brody, die
tiine bo gearresteerd is onder beschul-
W v*» gvVaarlijk optreden voor den staat,
ierechth i zij'n Proces te verwijzen naar
tjj van Uzhorod. Het verzoek is
tësing ?ono7.v5ew0zen' Br°dy is bi honger-
Tenslotte meent men, dat met opzet thans
dit bezoek gebracht wordt, nu de koloniale
kwestie urgenter wordt, waarbij dan de be
doeling zou zijn te toonen, dat Frankrijk en
Engeland inderdaad solidair zijn in deze aan
gelegenheid.
Er is maar weinig twijfel of Chamberlain hoopt,
van Hitler in deze kwestie betere voorwaarden
te verkrijgen inzake de pacificatie van Europa,
als Duitschland met Frankrijk en Engeland
tezamen moet onderhandelen dan met beide
afzonderlijk.
Nieuwe Japansche successen.
Opmarsch in Midden-China halverwege
HankauJotsjau gevorderd.
Het Japansche persbureau Domei
meldt, dat de Japansche land- en zee-
strijdkrachten aan het front van
Midden-China Kiajoe, 100 kilometer
stroomopwaarts van Hankau bezet
hebben, waardoor zij zijn gevorderd
tot halverwege Hankau en Jotsjau.
Andere af deelingen hebben Poetsji
bezet, terwijl ook Toengsjan, 40 kilo
meter ten Westen van Poetsji ge
nomen is.
Volgens Chineesche berichten hebben de
Japansche troepen aan den noordelijken
oever van den Jangste bij Sjanghai getracht
de Chineesche guerrillabenden uit haar stel
lingen te verdrijven. De Chineezen trokken
eerst terug, toen hun munitie verbruikt was.
De Japansche eenheidspartij
in wording.
De „Nieuwe Orde" is thans de leuze van
den dag in Japan, meldt Domei. De „Jomioeri
Sjimboen" meldt in dit verband, dat de
actie voor de vestiging eener nieuwe orde
een definitieven vorm aanneemt. Men wil het
doel bereiken door een nationale reorgani
satie en de vorming van één enkele, mach
tige politieke partij. Het blad verwacht, dat
einde December een organisatie-commissie
voor de nieuwe totalitaire partij zal worden
ingesteld, waarbij men niet alleen van de
diensten van politici gebruik zal maken, maar
ook van die van financiers, industrieelen en
vertegenwoordigers van wetenschap en jour
nalistiek.
De eerste secretaris van het kabinet,
Akira Kazami, voert reeds besprekingen met
verschillende kringen en met de ministers.
„Werk vail saboteurs'
Duitsche consul te Oakland over het gebeurde
met de „Vancouver".
Naar United Press uit Oakland
meldt heeft -de Duitsche consul Von
Killinger zijn oordeel over de ramp
van de „Vancouver" als volgt gege
ven: „Mijn onderzoek heeft buiten
iederen twijfel gesteld, dat de explo
sie van buitenaf is gekomen. Het is
uitgesloten, dat de ontploffing in het
schip zelf is geweest. Ik neem aan, dat
het het werk van saboteurs is ge
weest. Mogelijk is die sabotage aan
gemoedigd door de agitatie tegen
Duitschland, die van bepaalde zijde
gevoerd is. Ik verdenk er de commu
nisten van."
Ook van andere zijde hoort men over sabo
tage spreken.
Earl Warren, de district attorney, zeide:
„Het is een pijnlijke geschiedenis. Alle ge
tuigen hebben verklaard, dat de ontploffing
van buiten het schip kwam."
Reuter verneemt, dat het departement van
handel te Washington een commissie van drie
personen heeft benoemd, die belast is met het
instellen van een onderzoek naar de ont
ploffing.
Men heeft den Duitschen consul-generaal
verzocht een vertegenwoordiger aan te wij
zen. die aan het onderzoek kan deelnemen.
Volgens de laatste berichten blijft de „Van
couver" zinken, niettegenstaande een geheele
batterij pompen in werking gesteld is. Het
gat bevindt zich zeven voet onder de water
lijn.
Verontwaardiging in Duitschland.
De Berliner Börsenzeitung bespreekt het
resultaat van het voorloopige onderzoek naai
de explosie. Het blad acht het bewezen, dat
de ontploffing te wijten is aan een bom, waar
bij het het bijzonder opmerkelijk noemt, dat
onmiddellijk voor de ontploffing aan een dag
blad in Oakland reeds een bericht over het
scheepsongeluk werd aangeboden. „Dit voor
val", aldus het blad, „is karakteristiek voor
zekere methoden en toestanden in Amerika.
Het kan echter geen verbazing wekken, aan
gezien m enin dit opzicht aan veel uit het
land der gangsters gewend is. Met het oog op
de moreele predikaties, die Roosevelt en Huil,
evenals andere prominente Amerikanen
plegen te richten aan het adres van de auto
ritaire staten, geeft deze gebeurtenis aan
leiding dezen heeren te verzoeken zich niet te
bekommeren om staten, waar orde heerscht,
maar om hun eigen staat".
Verbreeding van het Fransche
kabinet
Paul Reynaud.
Te Parijs verluidt volgens Havas, dat
Reynaud, de nieuwe Fransche minister
van financiën, Maandagavond aan Da-
ladier zal voorstellen de basis van het
Kabinet te verbreeden, de volmachten
te verlengen en bij het ministerie van
financiën andere ministeriëele depar
tementen te voegen, welke leiding
geven aan .alle takken van het be
drijfsleven. Reynaud stelt zich voor de
volgende maatregelen te laten nemen:
1. Besnoeiing der uitgaven.
2. Schepping van nieuwe bronnen.
3. Maatregelen tot verheffing van
het bedrijfsleven.
bij Hoofdpijn, Kiespijn, Gevatte Koude, Griep, Spit, enz
De pijn- en kouverdrijver bij uitnemendheid
1 „Mijnhardtje" 5 ct. 12 stuks 50 ct. Bij Apothekers en Drogisten.
(Adv. tngez. Med.)
VEERTIEN DOODEN BIJ DE
VLIEGRAMP IN ENGELAND.
Toestel sloeg na den start over
den kop.
INZITTENDEN UIT HET TOESTEL
GESLINGERD.
LONDEN 4 November. De vlieg
ramp bij het vliegveld van Jersey
heeft veertien dooden geëischt, met
inbegrip van een op het veld staand
man, die door het toestel gegrepen
werd.
Slechts enkele oogenblikken na te zijn op
gestegen van het vliegveld van Jersey stortte
het toestel neer. Het sloeg over den kop en
vloog in brand. Er volgde een zware ontplof
fing De inzittenden werden uit het toestel
geslingerd en verschrikkelijk verminkt, zoo
dat zij bijna onherkenbaar zijn. Het is het
eerste ongeluk, dat bij het vliegveld van
Jersey gebeurd is. Onder de slachtoffers be
vinden zich een zuigeling en drie vrouwen.
Alle inzittenden zijn om het leven gekomen.
Brand op een Engelsch schip.
De „Stanburgh" een prooi der vlammen.
In de haven van Sete is gisteren
tengevolge van een ontploffing brand
ontstaan op het Engelsche stoom
schip Stanburgh, dat van Valencia
kwam.
61eepbooten slaagden er in het schip uit
de buurt van de benzine-opslagplaatsen weg
te halen. De brandweer poogde het vuur te
blusschen, doch slaagde hierin niet. Het schip
werd geheel door de vlammen vernield.
De bemanning bleef ongedeerd, doch men
verkeert in het onzekere omtrent het lot van
een havenarbeider, die zich op het oogenblik
dat de brand uitbrak, aan boord bevond.
Na 10 November presidents
verkiezingen in Tsjecko-SIowakije
Onderhandelingen over de candidatuur.
Naar het D. N. B. meldt hebben de
voorzitters der Tsjecho Slowaaksche
coalitiepartijen besloten na 10 No
vember, op welken dag de gebieds
overdracht aan Hongarije voltooid
moet zijn, de nationale vergadering
bijeen te roepen voor de presidents
verkiezing. Gisteren hebben de verte
genwoordigers der partijen met de
leden van het Slowaaksche kabinet
onderhandeld over de candidatuur
en de regeling der verkiezing.
Verloopt de algemeene staking der
Arabieren in Palestina
Nieuwe incidenten.
Reuter meldt uit Jeruzalem 4 No
vember: De algemeene staking der
Arabieren duurt voort, doch hier en
daar, bijvoorbeeld te Nabloes en Haifa,
schijnt het einde in zicht te zijn.
Er hebben zich weer incidenten voorge
daan: telefoondraden zijn doorgesneden
bommen zijn tot ontploffing gebracht en er
is geschoten, Op verschillende plaatsen wor
den de huiszoekingen door de troepen voort
gezet. Bij huiszoekingen te Nabloes zijn twee
Arabieren gearresteerd en belangrijke docu
menten in beslag genomen.
Te Nazareth is een bom geworpen naar het
Franciskanerklooster „Casanova", dat op het
oogenblik dient tot kazerne voor de Britsche
troepen. Twee Arabieren werden hierbij
dood.
In verband met dezen aanslag is verboden
zich op traat te bevinden. Een gelijke maat
regel is genomen in de omgeving van Remleh,
aangezien hier een auto van een Jood is aan
gevallen.
Voorts is een verordening gepubliceerd, vol
gens welke in de havens van Gaza en Akko
de in- en uitvoer van alle goederen wordt ver
boden. De douanekantoren in de havens zijn
gesloten.
A- 1753
genoot de Oud Hollandsche Kruydendoctor van het gheurig
kruyt tabak. Met evenveel genot rookt de moderne pijp-
rooker, de volgens hetzelfde recept gemêleerde Oud
Hollandsche Pijptabak van
COOPVAERT 10 e».
(Adv. Ingez. Med.)
Invloed van de voortrekkersvrouw
op het volkskarakter.
UID-AFRIKA viert feest: een feest van
groote vroolijkheid en diepen ernst,
waarvan nu en dan door onze dagbla
den enkele klanken tot ons doordringen.
Het is het eeuwfeest van den Grooten Trek der
boeren van Nederlandschen stam uit de Kaap
kolonie naar het Noorden, afgesloten door de
plechtigheid op 16 December (Dingaansdag),
als nabij Pretoria de hoeksteen van het groote
nationale monument zal worden onthuld.
En nu trekt we hebben dit in de dagbladen
reeds gelezen gedurende een halve maand,
een tweetal ossewagens, zooals deze een eeuw
geleden op den Grooten Trek werden gebruikt,
„op die pad van Suid-Afrika", langs dezelfde
route, die de trekkers van 18351838 hebben
afgelegd, nl. van Kaapstad naar Pretoria. Een
symbolische trek, die overal stormen van geest
drift ontketent en heeft bewezen, hoezeer Oud-
Af rika nog leeft in het hart van Jong-Afrika.
Merkwaardig is, hoe reeds voor het begin van
dezen symbolischen trek een stroom van oudhe
den, cultuurschatten uit het verleden, waarvan
men zelfs niet wist, dat ze nog bestonden, uit de
geheele Unie zijn toegevloeid. De waarde hier
van zal eerst bij benadering kunnen worden
bepaald, als de heele verzameling,, door particu
lieren afgestaan in musea is ondergebracht. En
wie zal de beteekenis peilen van de hernieuwde
belangstelling voor het roemrijk en ontroerend
verleden, die thans Zuid-Afrika in beroering
brengt? Overal, waar de ossenwagens stampend
en krakend passeeren, worden de Trekkers ont
vangen door mannen en vrouwen in de schil
derachtige treklcerskleeding van een eeuw gele
den en worden redevoeringen gehouden, die ge
tuigenis afleggen van de diepe dankbaarheid
van een geheele natie jegens het kleine groepje
pioniers, dat een volk heeft geschapen.
En nu gaat het natuurlijk, zooals 't altijd g
in dergelijke gevallen: het enthousiasme is als
een lawine, die aangroeit, naarmate ze verder
rolt.
Het eene dorp ontvangt de Trekkers met twee
maal zooveel menschen als er inwoners zijn,
een stad wil de ossenwagens met duizend ruiters
tegemoet gaan, een andere stad spreekt van
vierduizend en zoo worden de ontvangsten steeds
grootscher en indrukwekkender, zich ontplooiend
tot het hoogtepunt van Dingaansdag te Pretoria.
De geestdrift is zoo aanstekelijk, dat jonge
mannen hun baard laten staan om een echt ro
mantisch trekkergvoorkomen te hebben, en dat
de kleurige, schilderachtige dracht der vrouwen
met haar gebloemde katoenen japonnen en
huifhoeden, die bij alle feestelijkheden opdui
ken, wel niet zal nalaten grooten invloed uit te
oefenen op de mode-1938 in Zuid-Afrika. Ook
de oude, gemoedelijke benaming „oom en tan
te" en „neef en niggie" herleeft allerwegen en
van nog veel dieper beteekenis is de cultuur
schat van oude volksliederen, die weer wordt
opgehaald
Maar er is nog meer. De sfeer, waarin Zuid-
Afrika feestviert is wel bij uitstek de sfeer van
het voortrekkersgezin, van de voortrekkers
vrouw.
Dit is belangrijk, omdat het midden in een
zeer moderne natie, waar het huiselijk leven
evenals overal elders met gx-oote moeilijkheden
en ontwrichting heeft te kampen, op eens weer
doet herleven het Boerengezin van vroeger. Het
oerkrachtige gezin, met de moeder als zorgend,
zich offerend middelpunt, en tevens het gezin,
dat de Trek voelde als zijn roeping.
De oude godsdienstzin van de voortrekkers
herleeft in het moderne Zuid-Afrika, tegelijk
met den ongekunstelden eenvoud, de gulle gast
vrijheid en de hartelijkheid, die de nazaten van
het Boerenvolk steeds hebben gekenmerkt. Een
complex van sterke, oude levenswaarden begint
opnieuw in hoofden en harten te leven, Voor
hoe lang en hoe diep? Dat zal de toekomst moe
ten leeren.
Telkens en telkens weer staat bij de feesten
in Zuid-Afrika de voortrekkersvrouw in het
middelpunt van de belangstelling. Immers zij
is het geweest, die door haar uitnemende eigen
schappen van verstand en hart de groote stuw
kracht van den Trek is geweest; zonder haar
geduld, uithoudingsvermogen, dapperheid, vin
dingrijkheid en zelfopoffering was de Trek
nooit volbracht. Als er ooit een volk is geweest,
dat kan getuigen van den grooten invloed van de
moeders en dochters op zijn geschiedenis, dan
is dit het Zuid-Afrikaansche volk.
Haar invloed is zoo groot geweest, omdat
haar ondernemingsgeest zoo groot was. Wij kla
gen en zuchten allemaal wel eens, dat het moe
der-zijn geen gemakkelijke taak is en als dit
onder gewone omstandigheden al zoo waar is,
hoeveel te meer dan niet onder de uiterst moei
lijke omstandigheden van den Grooten Trek.
Kunt u 't zich voorstellen? Een geriefelijke
woning, een eigen tuintje, een boerderij te moe
ten verlaten en met kinderen klein en groot de
onbekende wildernis in te gaan? Jarenlang te
wonen in een hobbelenden, schommelenden wa
gen op een weg zonder comfort, zonder vrien
den en vriendinnen, zonder winkels? Met in 't
vooruitzicht stormen en onweer, ziekte, een
zaamheid, honger, misschien wel de dood door
geweld van vijandige Kaffers?
Dat hebben de voortrekkersvrouwen gedaan
en op haar reis, terwijl een hoekje in den ossen
wagen de eenig beschikbare wieg was hebben
ze zonder eenige medische hulp haar talrijke
kinderen het leven geschonken. Er moeten ware
heldinnen onder die vrouwen zijn geweest. Wat
ze geofferd en geleden hebben, is zeker met
geen pen te beschrijven, al gaf dat moeten
we natuurlijk niet vergeten het harde leven
in de vrije natuur wèl een sterk tegenwichht te
gen de opeenhooping van rampen en ellende.
In zijn uitgave van het dagblad van den Trek
ker Louis Trigardt (18361838) teekent Gustav
Preller met een enkel woord de fijne gestalte
van een van die voortrekkersvrouwen:
Die merkwaardigste figuur onder die oudere
vrouwen van die trek, is die weduwe Antje
Scheepers, wat na die dood van haar man te
sorge het vir 'n negetal kinders, en vir haar
wa en vee, sonder die beskikking te hê oor eeni
ge skepsels. Diemanne bewaar deurgaans 'n wel
dadige ridderlikheid jeens haar; maar 't blijk
ook hoe sii vir die orige self heelmaal goed in
staat is om die tug te handhaaf nie alleen nie,
maar ook ander nog te help en haar kinders op
school te hou. Sij was 't wat die Petroriustrek
in die Laeveld van 'n wisse ramp gered 't, toen
sij heimelik 'n Boesman meidje met een brief
aan Trigardt stuur, om hulp te vraag. En toen
later op Drakenberg die manne van die trek
reeds daaraan wanhoop om 'n weg te vinde, en
beraadslaag oor die mol ikheid om hul waens
maar in die steek te laat, was 't weer sij wat,
te same met enige ander vrouwe Breggie Pre-
torius me Maraha en Cornelia Trigardt 'n be
gaanbare pad ontdek het. Sij is een van die
weinige volwassene gewees, wat die dodelike
moeraskoors van Delagoabaai getrotseer het en
in Natal teruggekeer is.
Deze Trigardttrek, een der kleinere verken-
nerstochten was overigens een tragedie.
Gedurende Februari en Maart, de ongezond
ste maanden van het jaar trokken die mannen
en vrouwen met niet minder dan 21 grootere en
kleinere kinderen dwars over den Rooirand. Na
een trek van acht maanden uit Soutpansberg
kwamen ze met zeven wagens te Lorenzo Mar
ques aan De trek omvatte toen nog 53 zielen,
doch tot 1839 stierven meer dan de helft aan
de moeraskoortsen zoodat er slechts 25 over
bleven.
Maar zij legden mede den grondslag voor een
nieuw, stoer Afrikanersras.
De invloed van de voortrekkersmoeder in
Zuid-Afrika is zoo verreikend door haar diepen
godsdienstzin. Zij was het die door dik en dun
vasthield aan het Bijbel-onderricht voor haar
kinderen zelfs de trekkersdagboeken vertel
len van de bijbelschooltjes, die geregeld onder
weg in lagers worden gehouden. Juist in die
zware tijden toen zij iederen dag den dood voor
oogen zag, werden de geestelijke dingen voor
haar meer en meer werkelijkheid. In die tijden
werd ook haar vrijheidsdrang geboren en ge
sterkt. Tijdens den Grooten Trek is herhaalde
lijk gebleken, hoe groot de vrijheidsdrang van
de Afrikaansche moeder was en toen deze een
maal zijn vleugels had uitgeslagen, was uitge
groeid boven de natuurlijke gebondenheid aan
den geboortegrond en aan al de lieflijke zachte
dingen van het dagelijksch leven, toen was zij
ook den mannen tot voorbeeld.
In haar boek „The brunt of the war", dat ge
wijd is aan de Zuid-Afrikaansche moeders,
schrijft Emily Hobhouse o.a.:
„1-Iaar uithoudingsvermogen in ontberingen,
berusting in verlies, fierheid onder onderdruk
king, waardigheid in vernedering, geduld in lij
den en vrede tot in den dood wonnen de eerbie
dige bewondering van de schrijfster en de sym
pathie van de geheele wereld".
R. DE RUYTER-v.d. FEER.
WEEK-ABONNEMENTEN
dienen uiterlijk Woensdags avond»
betaald te zijn, daar de bezorgers op
Donderdag moeten afrekenen.
DE ADMINISTRATIE.
