IJmuider Courant 32 $eêdftt(jzen mm Sir Henry Deterding overleden. DAGBLAD VOOR VELSEN, IJMUIDEN, SANTPOORT EN OMSTREKEN RIEM TIHIIIMIE® Op Glaclcle Wegen. Rookstatistiek. 24e JAARCANC No. 82 Uitgave Leuren» Coster. .Maatschappij voor Courant Uitgaven en 41getn. Drukkerij n.v Groote Houtstraat 93, Haarlem. TeL 10724. Bureau IJmuider Courant: Kennemerlaan 42, IJmuiden, Telefoon 5301, Postgiro 310791. Alle Advertenties, opgegeven voor dit blad, WordeD kosteloos opgenomen in de Kennemer Courant. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM MAANDAG 6 FEBRUARI '39 Abonnementen per week fO.I2'/2, per maaud f0.52l/2, per 3 maanden fl.55, franco per post f 1.95 per kwartaal. Losse nummers 3 cent per ex. Advertentiën» 1-5 regels f0.60, elko regel meer 0.12. Bij abonnementen belangrijke korting. Ingezonden mededeelingen dubbele prijs. Advertenties van Vraag cn Aanbod 1-3 regels f 0.25, elke regel meer f 0.10. Tobis super programma met HEINZ (Adv. Inge,.. Deze winter biedt ons rijkelijk symbolen van den toestand waarin Europa verkeert. Men rijdt op gladde wegen, in den mist. En af en toe zijn er een paar zoo roekeloos, oir danks de onveilige omstandigheden, te hard te gaan rijden en botsen tegen elkaar op. Dan vallen er splinters en het zijn niet alleen splinters van auto's. Het Belgische parlement is ook leelijk in den mist geraakt en heeft blijkbaar nog niet beseft dat het zich op gladde wegen bevindt. Onze verhouding met onze Zuidelijke buren is goed, niet alleen in den officieelen zin, maar „over de geheele linie", zooals de ont vangst van den Koning der. Belgen in ons land nog zoo kort geleden bewezen heeft. Daarom zullen de jongste gebeurtenissen in Brussel overal met een gevoel van leedwezen vernomen zijn. In ons vorig nummer gaf een onzer correspondenten een klare uiteenzetting van het geval-dr. Martens en de Nederlander dit las zal gedacht hebben: „Is dat nu moeite waard om er zoo'n spektakel over te ontketenen?" m verhouding tot de in de we reld heerschende tegenstellingen lijkt deze zaal- wel heel nietig, al is zij dan een uitvloeisel van de aloude conflicten tusschen Vlamingen en Walen, die voor de zooveelste. maal tot een botsing hebben geleid. Maar het blijkt wel dat de moeilijkheden van nog verder strek- kenden aard zijn. De hevige verwijten die de premier Spaak tot de Kamer richtte, die vol gens zijn woorden „hem telkens weer si naasappelschillen op zijn wég werpt" onet de bedoeling dus hem te laten uitglijden, en de regeering het werken belet, geven een beeld van den toestand. Voorzoover dit nog verdere toelichting behoefde werd die verstrekt door eenige onverlaten, die minister Spaak moles teerden toen hij, huiswaarts keerend op ver zoek van zijn vrouw, temidden van een menigte betoogers uit zijn auto stapte. Naar aanleiding van dit incident, waarbij de minister-president bloedend verwond werd en eenige kneuzingen opliep, heeft nu de Vlaamsch-Nationalistische fractieleider Bor- ginon een interpellatie aangevraagd met het onderwerp: „de ontoereikende politiemaat regelen ter bescherming van het parlement en van het hoofd der regeering". Zoo'n inter pellatie is natuurlijk niet dienstig om de ge moederen te kalmeeren. Op het eerste gezicht lijkt het lichtelijk komisch, dat men aan een regeering vraagt waarom haar politie haar eigen president niet beter beschermt. Maar dan volgt meteen de gedachte, dat de politie onder een anderen minister staat en dat dus op diens persoon een aanval wordt onder nomen. Inmiddels is gebleken dat Spaak, wiens verwondingen niet van ernstigen aard waren en die den volgenden morgen meteen zijn werk heeft hervat, tengevolge van deze mo lestatie nieuwe sympathie heeft gewomien. Uit de mededeelingen van ooggetuigen is ge bleken dat de minister-president grooten per soonlijken moed heeft getoond, hetgeen na tuurlijk zijn populariteit heeft verhoogd. Maar bovendien doet zich de gewone uitwer king gelden van „het maken van martelaren". Dat is altijd een zaak die de daders slecht be komt. Als zij daarbij nog zoo laf zijn in menigte een ongewapend man, slechts door twee ambte naren vergezeld, te bedreigen en met vuistsla gen te bewerken kan het effect niet twijfel achtig zijn. Buitendien moet de meerderheid der bevolking, die zeker ordelievend is, wel ontsteld zijn door het feit dat een molestatie van den minister-president in de eigen hoofd stad mogelijk is gebleken. Derhalve heeft Spaak een stroom van sympathiebetuigingen ont vangen en staat hij sterker dan toen vlak vóór het incident een motie van vertrouwen in zijn regeering met slechts twee stemmen meerderheid werd aangenomen. Maar dit politieke fortuintje, als men het zoo noemen mag, heeft geen blijvende waarde. De moeilijkheden in België concentreeren zich trouwens niet op de persoonlijkheid van dezen premier. Objectieve beoordeelaars in België zijn van meening dat bij een aftreden van het kabinet Spaak's opvolger, ook als hij tot een der andere huidige regeerenspartijen behoorde, met dezelfde moeilijkheden en tegenwerking te kampen zou krijgen. Het is in België steeds lastiger geworden een bewind te vormen dat met het parlement kan samenwerken. Spaak en zijn ministers hebben nu allen bom sloten in functie te blijven. Maar hun verdere lotgevallen in het parlement zijn niet te voor zien en logischer wijze begint men zich af te vragen of ook in België niet het naar-huis- sturen van het parlement en het regeeren-met- decreten voor de deur staat. Anderen denken aan de persoon des Konings, die krachtig en vastberaden is. Van Leopold III kan men niet verwachten dat hij toestanden als de huidige gelaten zal aanzien. Zijn invloed, met zijn er kende bekwaamheden en resolute natuur, is een belangrijke factor in den verderen gang yan zaken. Ü- E- ULTIMATUM" GING AAN DE AANSLAGEN IN ENGELAND VOORAF. Vertrek der Britsche troepen uit Ierland werd geëischt EXTRA BEWAKING VAN WINDSOR CASTLE EN CHEQUERS GEDURENDE HET AFGELOOPEN WEEKEINDE. In ofificieele kringen van White hall is onthuld, dat Lord Halifax op 13 Januari een mededeeling ontvangen heeft, weke afkomstig heet te zijn van het verboden Iersche republikein- sche leger. De mededeeling had den vorm van een „ultimatum" en eischte de terugtrekking van de in Ierland gelegerde gewapende Britsche macht binnen vier dagen. Vier dagen na den datum van het „ultimatum" be gonnen, de aanslagen op electrische centrales en electrische palen in ver schillende deelen des lands. Aan de mededeeling was toegevoegd, dat de aanwezigheid van de Britsche soldaten in Ierland de beroering en burgerstrijd in de hand werkte. Voorts werd gedreigd, dat in dien de troepen niet werden teruggetrokken men zou overgaan tot een actief optreden in het militaire of handelsleven van Groot- Brittannië, aangezien de Britsche regeering zich bemoeide met Ierland. De bladen melden voorts dat op Scotland Yard een document ontvangen is, dat plan nen van Iersche terroristen onthult. Het do cument was te Belfast door de politie in be slag genomen. Het zou bijzonderheden bevatten van plannen tot het doen ontploffen van bommen in Buckingham Palace het kasteel van Windsor, het Lager huis, Scotland Yard en de Bank of England. Ook zou worden gesproken over moordaanslagen op hooge politie autoriteiten te Londen. Van andere zijde wordt vernomen, dat de politie bij huiszoekingen te Stoke en Newing- ton ten Noorden van Londen een lijst van agenten der speciale sectie van Scotland Yard ontdekt heeft. In het te Belfast gevon den document zou een lijst van inspecteurs voorkomen, die „ter keuze" van de terroris ten waren: het document voorzag in een of fensief der terroristen in begin Februari. De detective Pearce is Zaterdag in de buitenwijk Dalston door twee individuen aan gevallen. Men weet niet, of deze aanval met de laatste aanslagen in verband staat. Leden van het parlement hebben anonieme brie ven ontvangen, waarin hun wordt aangeraden „voorzichtig te zijn met hetgeen zij doen". Door het geheele land zal een onderzoek worden ingesteld naar de aanwezige voorraden ontplofbare stoffen, aangezien men meent, dat een enorme hoeveelheid hiervan nog verbor gen wordt gehouden. Het onderzoek zal zich uitstrekken van kleine fabriekjes tot de in richtingen van het ministerie van oorlog en van de Admiraliteit en tot de perceelen der groote rijksaannemers. De Londensche politie heeft reeds meer dan honderd adressen be zocht en de detectives hebben eenige geheime aanwijzingen gevonden, welke wellicht tot een snelle ontknooplng leiden. Gedurende het weekeinde had de politie een speciale bewaking inge steld bij het kasteel te Windsor, waar de koning, de koningin en de beide prinsessen vertoefden. De toegangen waren gesloten en alle chauffeurs, die het park naderden, werden on dervraagd. Ook Chequers, waar Cham berlain verblijf hield, werd streng bewaakt. Het Londensche parlementsgebouw was Zaterdag voor het publiek geslo ten fin 1938 zijn in Nederland IV2 mil liard sigaren, 4\<> milliard sigaret ten en 10 millioen pond pijptabak gerookt.) Daar toont men ons, als alle jaren, Weer met de nuehtre cijfers aan, Hoeveel in één jaar aan sigaren Er weer in rook is opgegaan. Hoeveel tabak en sigaretten, Rookhol-land weer heeft opgestookt, U moet eens op die cijfers letten, Er wordt hier toch wel straf gerookt. Het blijkt toch wel dat toeback-suyghen Den mensch genot en troost verschaft, Dat kan zoo'n statistiek getuigen, Die zegt wat hier wordt weggepaft. Als al die rook nu eens bleef hangen, Wanneer de wind er niet zou zijn, Dan waren wij voorgoed gevangen In een verstikkend rookgordijn. 't Is goed beschouwd met al dat rooken Toch eigenlijk een beetje gek, Maar er wordt veel bij opgestoken, Misschien is 't daarom zoo in trek. Men zegt wel, dat het ongezond is, En dat men 't beter laten kan, 'k Weet niet of daarvoor goede grond is, Ik heb zoo geen verstand ervan. Het lijkt me tijd om nu te vragen, U permitteert wel, dat ik stop? In plaats van m' op glad ijs te wagen, Steek ik nog een sigaartje op. P. GASUS. TORPEDOBOOT BIJ MANOEUVRES GERAAKT. Projectiel drong machinekamer binnen. TWEE MILITAIREN GEDOOD. Tijdens marine-oefeningen in de Golf van Napels heeft een torpedo de torpedoboot „Dezza" geraakt. Het vaartuig kreeg lichte averij en kon op eigen kracht de haven bereiken. Evenwel bleek, dat de stoompijp defect was geraakt en dat de heete stoom de machinekamer binnendrong. Twee hierin aanwezige militairen liepen hevige brandwonden op, waar aan zij later zijn bezweken, een derde militair werd gekwetst. Geen conflict bij Nico ter Kuilc. Beide partijen betrokken bij het dreigend conflict in de textielfabriek van Nico ter Kuile te Enschedé hebben het voorstel van den rijks bemiddelaar, prof. mr. A. C. Josephus Jltta, aanvaard, zoodat het conflict is opgelost. G*°° - t\o9 Vu*»» Aerv. Hij maakte de „Koninklijke groot. Sir Henry Deterding, oud-directeur- generaal van de Koninklijke Neder landsche Petroleum Maatschappij, is Zaterdag op 72-jarigen leeftijd plot seling aan 'hartverlamming in zijn villa Olga te St. Moritz (Zwitserland) overleden. Henry Wilhelm August Deterding werd in 1866 te Amsterdam geboren. Hij doorliep daar ter stede de H.B.S. en trad in 1882 bij de Twentsche bank in dienst. Daar bleef hij tot 1888, waarna hij bij de Nedeiiandsche Han delmaatschappij in dienst trad. In 1889 ging hij naar Indië en werd voor de handelmaat schappij waarnemend agent in Medan, later gevolgd door zijn aanstelling tot sub-agent in Penang. In 1896 trad hij in dienst van de Koninklijke, waar hem een zware taak wachtte. Aanvan kelijk als inspecteur, later als waarnemend directeur en ten slotte, in 1901, als directeur diende hij de belangen dier maatschappij, Als een van de voornaamste successen, welke onder zijn bestuur tot stand zijn gebracht, moge genoemd worden het tot stand brengen van de Koninklijke Shell, de combinatie tus schen de Nederlandsche en de groep van En- gelsche maatschappijen. In 1902 werd hij benoemd tot directeur- generaal en verkreeg daarmee de opperste leiding van het concern. Op grond van zijn vele verdiensten werd hij in 1928 door de Technische Hoogeschool te Delft benoemd tot doctor honoris causa in de technische wetenschappen. Zonder eenigen twijfel is Deterding de man geweest, aan wiens energie, aan wiens koop manschap en aan wiens zakelijk beleid het te danken is, dat de Koninklijke van een natio nale onderneming geworden is een concern van wereldvermaardheid en wereldbeteekenis, doch dadelijk moet daarbij gevoegd worden, dat het ook Deterding geweeest is, die de Koninklijke in al haar grootheid en in haar internationale ontwikkeling steeds gehouden heeft tot een zuiver Nederlandsche onderneming en de zaak van de Koninklijke steeds heeft beschouwd als een nationale zaak. In 1936 heeft de heer Deterding zijn ontslag- genomen en sinds dien is hij commissaris van de Koninklijke. Als directeur-generaal volgde ir. J. E. F. de Kok hem op. Bouwer van een wereld maatschappij. Uit de hierboven gegeven levensbeschrijving zou men kunnen afleiden, dat alles in het leven van Sir Henry Deterding zoo vlot is verloopen als men zich maar denken kan. Niets is echter minder waar dan dat. Voor zijn successen heeft hij hard moeten vechten en dat hij zoo snel vooruit gekomen is, is om dat hij een zeer groote dosis gezond verstand bezat en een intuïtie, die een gewoon mensch mist. Daarbij was hij een koopman van het grootste kaliber, wars van kleine trucjes. Zoo als hij donaties gaf, dreef hij handel, royaal, breed-uit. Hoe hij voor zijn maatschappij heeft moe ten strijden om haar tot de plaats te brengen welke zij nu inneemt, blijkt uit onderstaande opsomming. Na in 1900 reeds een gemeenschappelijke verkoopmaatschappij voor alle Oost-Aziati sche petroleumproducenten te hebben ge vormd, was het Deterding in 1901 gelukt de Koninklijke, de Moeara Enim, de Moesi Hir, de Ned.-Indische Industrie en Handel-Mij. de Société Commerciale et Industrielle de Naphte Caspienne ét de la Mer Noire te Parijs (de voornaamste Russische produeente) ten be hoeve van haarzelve en van de terreinen in bezit der Shell Transport Trading en der Dordtsche Petroleum tot samenwerking te doen besluiten. De Asiatic Petrolium Co. Ltd. te Londen zou voor gezamenlijke rekening de productie verkoopen. In 1903 vestigde Deter ding zich te Londen. Nog in 1903 verkreeg Deterding voor zijn concern de levering van petroleum voor de Engelsche vloot. In 1904 had de overneming van de Moeara Enim plaats (waarmede een uiterst belangwekkend gedeelte van den pe- troleumoorlog met de Standard Oil werd be slecht). Een contract met de Petroleum Mij. Zuid-Perlak bracht belangrijke voordeelen. In 1905 moest een nieuwe aanval der Standan" Oil worden afgeslagen. Onvermoeid werkte Deterding door en breidde hij de maatschap pij uit. In dezen tijd werd ook de grondslag voor de concern-structuur gelegd, zooals die momenteel in hoofdzaak nog bestaat. De Ko ninklijke Petroleum en de Shell Transport Trading bleven onafhankelijk van elkaar be staan, terwijl haai' bezittingen in twee nieuwe ondernemingen zouden worden onderge bracht. De eene onderneming, de Bataafsche Petroleum Maatschappij te 's-Gravenhage zou zich hoofdzakelijk met de winning en de verwerking van petroleum bezighouden, ter wijl de andere, de Anglo-Saxon Petroleum Co. Ltd. zich met het transport en opslaan zou belasten. Sir Henry Deterding. In 1906 kreeg de Koninklijke haar eerste buitenlandsche belang in Roemenië. In 1910 volgde de penetratie van de Koninklijke in Rusland, terwijl in dat jaar ook een verdere uitbreiding van de Indische belangen plaats had door overneming van een aantal onder nemingen. Toen de wereldoorlog uitbrak was de Ko ninklijke Shell een wijdvertakt concern, dat in vele landen productie- en afzetgebieden had. Deterding schaai'de zich in 1914 aan de zijde van de geallieerden en organiseerde de levering van olie en benzine aan Duitschlands tegenstanders op zulk een eminente wijze, dat Lord Curzon later zeggen kon: „De toe komst zal leeren, dat de geallieerden de zege op een golf van petroleum hebben bevochten". De oorlog leidde intusschen door de daaruit voortgekomen revolutie in Rusland tot het verlies van alle bezittingen in dit land, als mede tot vernietiging der Roemeensche eigen dommen. Aan den anderen kant waren echter de winsten in deze periode zeer aanzienlijk. In Venezuela heeft de maatschappij eon overigens rijk beloonde pioniersrol gespeeld. Zonder een zweem van overdrijving kon De terding later bij een bijzondere gelegenheid terloops zeggen: ik wil er op wijzen, dat Venezuela door ons is ontdekt. Het land stond al wel op de kaart, maar speelde geen rol in het wereldverkeer Stippen wij uit den overvloed van belang rijke gebeurtenissen uit het achter ons lig gende decennium ten slotte nog even aan: de stichting van het groote raffinagecentrum op Curacao, het verwerven van de controle over de Mexican Eagle, de consolideering der Ame- rikaansche belangen in de Shell Union en den strijd tegen de Russische petroleum. Ten slotte moeten dan nog de grootendeels als ge lukkig gevolg van dezen strijd, steeds nauwere betrekkingen tot de Anglo-Persian-Burmah Oil-groep genoemd worden, welke tot oprich ting van een gemeenschappelijke verkoop organisatie in Klein- en Midden-Azië en in Afrika hebben geleid. Deterding's mildheid. Sir Henry Deterding was een genereus mensch. Hij" heeft talrijke groote schenkingen verricht en herinneren hierbij tevens aan het plan-Deterding, toen hij enkele jaren geleden het Nederlandsche landbouwsurplus opkocht. Aan uiterlijk eerbetoon heeft het Deterding niet ontbreken. De titel Sir, het doctoraat h. c., het grootofficierschap in de orde van Oranje-Nassau, een onderscheiding in de orde van de Roemeensche kroon, officier van het Fransche Legioen van Eer, commandeur in de kroonorde van Italië: allemaal evenzoovele bewijzen voor de waardeering, die ook ver over de grenzen van ons kleine land voor het levenswerk van Deterding werden gevoeld. ST. MORITZ, 5 Febr. De oudste twee zonen van sir Henry Deterding, die Zaterdag avond onmiddellijk telegrafisch op de hoogte waren gesteld van den plotselingen dood van hun vader, worden in den loop van Maandag op de villa Olga verwacht. In overleg met hen beiden zullen de definitieve schikkingen voor de begrafenis, die op het buitengoed van sir Henry te Dobbin in Mecklenburg zal plaats vinden, getroffen worden. Enorm groot is het aantal condoleantie-telegrammen, dat heden uit alle deelen van de wereld op de villa ont vangen is. Van het gebouw van de Koninklijke Petro leum Maatschappij en van dat der Bataafsche Import Maatschappij, te 's-Gravenhage, was ten teeken van deelneming de vlag halfstok geheschen. Ook van alle benzine-laadstations in Nederland was de vlag halfstok geheschen. In het Concertgebouw te Amsterdam werd Zaterdagavond het „Concertgebouwbal" gehouden ten bate van het Pensioenfonds der leden van het Concertgebouw orkest. Een overzicht van de balzaal. NEDERLAND OP DE WERELDTENTOONSTEL LING TE NEW YORK. Tot organist van het Flentrop-pijporgel in het Nederlandsche paviljoen op de New York's World Fair 1939, dat in opdracht van het ten toonstellingscomité door de firma H. W. Flen- trop te Zaandam gebouwd wordt, is aangesteld de heer Adr. Antonisse, organist te Amster dam.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1939 | | pagina 1