K.L.M.-toestellen
Australië
vliegen
Waar komt het vandaan?
BOEKEN UIT HET BUITENLAND.
D'
magen op
MET 24 UUR
De stad, die op palen gebouwd is.
Korting voor werkloozen
op treintarief reeds
ingegaan.
k E vliegende schrijvers (of schrijvende
vliegers) worden den laatsten tijd
zwijgzaam. Viruly, de waardige Ne-
derlandsche representant van dit gilde,
wijdde zijn laatstverschenen boek niet aan de
vliegwereld, doch aan de slcisport. De hausse der
vliegersboeken schijnt voorbij te zijn, het pu
bliek schijnt zijn nieuwsgierigheid terzake vol
doende te hebben bevredigd en men is ook al
anders over het vliegen gaan denken. Het gi-oot-
ste nieuws is er af (tenminste voor de „gewone"
menschen) en men vraagt klaarblijkelijk iets
anders dan de vlotte vliegersjournalistiek, die
totnogtoe hoe boeiend geschreven zij ook
mocht zijn ook bij Viruly tenslotte zeer zel
den aan het peil van een wezenlijken kunst
vorm toekwam.
Van Frankrijk uit heeft men hoogere litte
raire verlangens in dit verband echter reeds eer
der kunnen bevredigen. Een Fransche verkeers
vlieger. Antoine de Saint Exupéry, schreef den
eersten vlïegersroman, die den toets eener scher
pe artistieke critiek volledig kon doorstaan: het
was de roman „Vol de nuït" (door Viruly in
het Nederlandsch vertaald onder den titel
„Nachtvlucht" en ook door de film in ons land
bekend geworden). Reeds eerder schreef hij een
boek „Courrier Sud", over zijn ervaringen als
piloot op de Fransche luchtlijn naar Zuid-Ame-
rika; thans zag van hem een nieuwe schetsen-
bundel het licht „Terre des hommes", die voor
namelijk betrekking heeft op zijn wederwaar
digheden als vlieger op de verbinding Toulouse-
(Het nieuwe boek van De Saint Exupéry ver
kreeg van de Academie Frangaise den roman
prijs 1939. Red.)
De Saint Exupéry is een belangrijk auteur
en zonder eenigen twijfel zijn de boeken, die
hij het licht deed zien de beste voorbeelden,
welke men zich van het genre denken kan. In
zijn werk meent men telkens iets te vinden van
een wezenlijk nieuwe mentaliteit, die den vlie
ger onderscheidt van andere „laag-bij-de-grond-
sche" menschen. Zijn proza schijnt gedragen te
worden door dien ruimen en sterken geest, dien
Viruly reeds aanduidde als het speciale domein
van den mensch, die landen en grenzen over
ziet. Het is moeilijk precies te zeggen, waarin
die geest bestaat, vooral omdat hij zelf nauwe
lijks met woorden is aangegeven. Men voelt ech
ter voortdurend zijn aanwezigheid: er is ruimte
in den mensch, die deze bladzijden schreef, hij
ziet het leven wonderlijk geordend als uit een
vliegmachine, de dingen staan op hun plaats,
hij heeft niels dan den grootschen hemel boven
zich. Dan is er geen gelegenheid voor ijdel ge
praat, dan past alleen een mannelijk woord,
alleen dat wat De Saint Exupéry den „ernst"
van het vliegersberoep noemt: geen treurige ge
moedstoestand, maar stille vastberadenheid die
ook heldere blijdschap kent, doch die ijdelheid
en noodelooze ophef schuwt.
Men vond die sterke atmosfeer in het ontroe
rende „Vol de nuit", men vindt hem thans in
„Terre des hommes". Zij spreekt uit den ster
ken beheerschten en gedragen stijl, die juist in
zijn soberheid zeer suggestief kan zijn; men
vindt haar in De Saint Exupéry's korte, wijs-
geerige bespiegelingen en in zijn meesterlijke
uitbeelding van de menschen en de dingen, die
hij op zijn tochten ontmoette.
7r^ E Saint Exupéry begint zijn boek met
-IL-'een relaas van zijn eerste leerjaren op de
luchtlijn ToulouseDakar. Hij vertelt van de
pioniers der verkeersluchtvaart, die onder zeer
moeilijke omstandigheden moesten werken en
die nog niet konden beschikken over de ge-
perfectionneerde machines van tegenwoordig.
Moedige, stoere kerels waren het, gedragen door
een groote liefde voor him werk, mannen zon
der ophef, mannen van de daad. Het is wonder
lijk om te lezen hoe een dezer ouderen hem
den weg over Spanje leert op den avond vóór
zijn eerste groote vlucht over het Iberische
schierleiland: gebogen over de kaarten laat de
ervaren vlieger het romantische Spaansche land
in al zijn poëtische heerlijkheid herleven. Het
blijft geen droge opsomming van te overwinnen
moeilijkheden of van zakelijke, topografische
bijzonderheden; het wordt een rijk gebied met
vele schoonheden, met sprookjesachtige dalen,
waarin het menschelijk leven zich bloeiend vol
trekt. Alle nauwkeurig bepaalde punten van het
traject worden aangegeven door kostelijke din
gen: een grillige oude boom, een blinkend ri
viertje, een vriendelijke boerderij, een grappig
gevormde bergkam, het geheele landschap
gaat bezield herleven, het krijgt gestalte en
wezen.
Dan gaat de tocht verder, van Dakar naar
Zuid-Amerika, naar Buenos Aires. Ontroerende
woorden wijdt De Saint Exupéry in dit verband
aan de nagedachtenis van den bekenden vlieger
Mermoz, een der grootste pioniers van de Fran
sche verkeersluchtvaart, die door zijn koene
verkenningstochten de eindelooze gebieden van
Zuid-Amerika voor de luchtvaart openlegde. Hij
schrijft over Mermoz' dood, hoe men niets dan
een klein radiobericht opving van den vlieger,
die zich boven den Zuid. Atlantischen Oceaan
bevond: „Rechter motor defectDaarna
werd het stil, de eeuwige stilte, waaruit nie
mand terugkeert. Het is het zwijgende mysterie
van den dood, dat voor iederen vlieger '♦tijdens
zijn werk oprijst, dat hij bevecht op eenzame
nachtvluchten boven de Sahara, in storm en
onweer.
De bekende woorden „Midden in het leven
overvalt ons de dood" hebben voor vliegers wel
een zeer bijzondere beteekenis: de werkelijkheid
er van vormt hun karakters en maakt hun be
staan intenser dan van anderen. De Saint Exu
péry laat dit in enkele beschrijvingen van col
lega's goed uitkomen, vooral in zijn relaas over
den heldhaftigen vlieger Guillaumet, die tijdens
een vlucht boven het ontoegankelijke Andes-
gebergte in zware sneeuwstormen verloren
raakte. In den feilen winter zocht men vijf da
gen en nachten lang, men had reeds alle hoop
opgegeven; intusschen dwaalde Guillaumet al
leen door het barre, verlaten land en men vond
hem toen alle leven reeds uit hem geweken
scheen. Een der mooiste dingen van een beroep
is aldus schrijft De Saint Exupéry dat het
de menschen vereenigt; zoo bindt het beroep dei-
vliegers de menschen in het uur van gevaar
hecht tezamen. Mannen, die men slechts uit toe
vallige, korte ontmoetingen langs de verschil
lende punten der luchtverbindingen kent, met
wie men enkele korte woorden wisselt, zijn
vrienden, op'wie men altijd rekenen kan. Zoo is
het met Guillaumet en de anderen, altijd en
overal.
Verder vertelt deze meesterlijke Fransche
auteur dan over ontmoetingen en ervaringen op
de verschillende deelen van zijn route: hij
wijdt prachtige bladzijden aan droomverloren
vluchten boven de eindelooze Sahara en boven
de vulkanen van Zuid-Amerika. Ontroerend is
zijn korte relaas van zijn bezoek aan een der
kleine forten midden in de woestijn, waar hij
na een noodlanding aankomt en waar een een
zame Fransche sergeant die slechts eenmaal
in het half jaar andere blanken ziethem en
zijn vriend begroet. Hij vertelt van den slaaf,
dien hij kocht en bevrijdde, van zijn contact met
Arabieren en Mooren. Nooit gehoorde namen
van kleine nederzettingen in dezen eindeloozen
oceaan van zand krijgen nieuw léven: Cab
Juby. Port-Etienne. Nouatchott. Al schrijvende
legt De Saint Exupéry de geheimen van dit
mysterieuze land voor den lezer open en ten
slotte verhaalt hij hoe hij in 1935 zelf de Sahara
in zijn machtigste verschrikking leerde kennen.
Dit gebeurde toen hij gedurende een vlucht
naar het verre Indo-China door een verkeerden
wind tijdens den nacht boven de woestijn ver
dwaalde.. In Benghazi opgestegen, raakte hij ver
uit den koers; zware wolken verhinderden ieder
uitzicht en op een eenigszins hooger plateau
raakte de machine aan den grond, waarbij hij
en zijn mechanicien als door een zeldzaam won
der totaal ongedeerd bleven. Men heeft destijds
kunnen lezen hoe hij vermist werd en hoe men
hem zocht; de nasporingen werden echter op
geheel andere plaatsen verricht, omdat hij zoo
zeer uit den koers was geraakt. Intusschen zat
De Saint Exupéry met zijn vriend ver verloren
in de woestijn bij een gehavende machine: een
klein beetje koffie, wat wijn, een paar druiven
en een sinaasappel vormden hun eenige proviand
Uitputtende zwerftochten door het gloeiende
zand, hopelooze vermoeidheid, vechten met den
dood, valsche luchtspiegelingen, wanhoop,
dit alles heeft De Saint Exupéry in een reeks
beklemmende bladzijden vastgelegd Het is het
dramatische relaas van een hopeloozen strijd
tegen de elementen in hun meest overweldigen
den vorm, hard en meedoogenloos, barre rotsen,
steenen en zand, nergens water, nergens scha
duw tot verkwikking. Telkens wordt hij door
de gestalten van zijn koortsachtig overspannen
verbeelding bedrogen en hij heeft reeds alle
hoop opgegeven, wanneer hij sporen van men
schen en kameelen ziet in het zand, de eerste
teekenen van menschelijk leven, van uitkomst
en redding. Zijn eerste ontmoeting met den
Arabischen kameelruiter, die hem te drinken
geeft, is één jubeling van herwonnen leven, van
levensvreugde, die zeldzame intensiteit heeft,
daar zij in den meest werkelijken zin op den
dood veroverd werd,
IR
-"-'EN volle hymne op het leven zoo kan
men dit boek noemen. Êen loflied op de „Terre
des hommes", op de aarde der menschen, die
zoovele wonderen weet te bieden voor wie haar
tallooze, goddelijke geheimen weet te vinden en
te verstaan. Het is een heerlijk boek vol wijs
heid, geschreven door een mensch, die het leven
heeft gepeild tot den diepsten grond. Dergelijke
boeken zijn zeldzaam en men bewaart er rijke
herinneringen aan.
GABRIëL SMIT.
Antoine de Saint Exupéry: „Terre des
hommes". Ed, Gallimard, Paris 1939.
Broeder-overste bij auto-ongeluk
gedood.
GEMERT, 2 Juni. Vanmorgen te onge
veer tien uur is op den weg tussehen
Gemert en St. Anthonius een ernstig auto
ongeluk gebeurd. De broeder Andreas, over
ste van het klooster der broeders van O.L.
Vrouw der Onbevlekte Ontvangenis te Hel
mond is, komende uit de richting Gemert,
met zijn auto tegen een boom gereden en op
slag gedood.
De Paus over zijn vredesinitiatief.
ROME, 2 Juni. (Reuter). Voor het eerst
heeft de Paus in het openbaar gezinspeeld op
het vredesinitiatief, dat hij onlangs heeft geno
men. In ee ntoespraak tot het College van
Kardinalen zeide hij, dat hij verzekeringen van
goeden wil en van den wensch tot behoud van
den vrede, die zoo zeer door de volken ge-
wenscht wordt, had ontvangen. De inlichtingen
omtrent de gevoelens van invloedrijke staats
lieden hadden hem grooterè hoop gegeven.
Frauco leerde de tactiek van de
Boeren.
KAAPSTAD. 2 Juni (Reuter). De Zuid-
Afrlkaansche minister van defensie, Pirow,
heeft in een rede van den Nationalen Bond
van Afrikaansch-sprekende studenten mede
gedeeld, dat generaal Franco veel heeft geleerd
van de strategie der Boeren in den oorlog tegen
Engeland. Franco had hem dat verteld tijdens
een ontmoeting in Spanje.
De Spaansche generalissimus was er bij zijn
studie aan de militaire academie door getrof
fen, dat de Boeren, doordat zij scherpschutters
waren, een groote bewegelijkheid ten toon
spreidden en de kunst verstonden den vijand te
verrassen, hadden bewezen, dat een aanzienlijk
kleinere en minder goed uitgeruste strijdmacht
een sterker en moderner leger kan weerstaan.
Toestemming aan de
K.N.I.L.M. verleend
door de Australische
regeering
Directe dienst van de K.L.M.
nog in beraad
CANBERRA, 2 Juni (A.N.P.) De
Australische minister van buiten-
Iandsche zaken, Gullett, heeft mede
gedeeld, dat de regeering van Austra
lië heeft besloten toe te staan, dat
vliegtuigen van de K. L. M. op Austra
lië vliegen wanneer zij gecharterd zijn
door de K. N. I. L. M.
Inzake het verzoek van de Neder-
landsche regeering om de K. L. M.
toestemming' te geven tot het onder
houden van een directen dienst op
Australië, waardoor een verbinding zou
ontstaan, die men als een directe con
currente voor de Imperial Airways
beschouwt, is nog geen beslissing ge
nomen, doch het verzoek wordt in be
raad gehouden.
Hiermede is dus de mogelijkheid voor de
K. N. I. L. M., om K. L. M.-vlieg tuigen te char
teren voor haar dienst op Australië, waarom
trent in den laatsten tijd zooveel tegenstrij
dige berichten zijn verschenen, voor het eerst
jeopend. Het is waarschijnlijk, dat de K. N. 1.
L M. van deze mogelijkheid binnen korten tijd
gebruik zal maken. Een beslissing hieromtrent
is nog niet gevallen, doch men verwacht, dat
de besprekingen, welke daarvoor nog noodig
zijn, geen moeilijkheden zullen opleverèn.
De teleurstelling
Bajonet.
Tijdens een gevecht in de
16e eeuw, toen de Basken
al hun patronen hadden
verschoten, staken zij hun
mes in den loop van hun
musket en gingen daar
mede den vijand te lijf. De
Franschen namen deze ge
woonte over en fabriceer
den groote hoeveelheden
van dit wapen in de stad
Bayonne, waaraan het den
naam „bajonet" ont
leende.
Vernis.
De eer der uitvinding van
vernis komt toe aan de Egyp-
tenaren. Reeds in de 12e
eeuw voor Chr. ontdekten zij,
dat bepaalde plantaardige
harsen de eigenschap bezaten,
hout bestand te maken tegen
weersinvloeden en het fraai
te doen glimmen.
Amsterdam, die groote stad,
Is gebouwd op palen,
En als die stad eens omme viel,
Wie zou dat dan betalen?
Teekening van een Haarlemsch dienstplichtige „ergens aan de grens".
De palen worden gezaagd.
oo luidt een oud gedichtje, en ook in
den tegenwoordigen tijd wordt er in
Amsterdam nog veelal op palen ge
bouwd. Als men in Amsterdam dus
een huis of een gebouw neer wil zetten, moet
men beginnen met heien; en nu wordt er na
tuurlijk buiten Amsterdam ook wel geheid, en
Amsterdam heeft heusch niet het privilege van
het heien, maar het is net, of het heien in deze
stad een gezelliger klank heeft dan waar ook,
alsof het weet, dat het in de stad, die heele-
maal op palen gebouwd is, als het ware bij
moeders pappot is.Zoo knus klinkt hier het ge
raas van de heimachines, zoo leuk en veer
krachtig de korte knal, waarmee het heiblok
neerkomt op den paal, die in den grond ge
heid moet worden, zoo opgewekt het geratel,
waarmee het heiblok tussehen zijn palen weer
wordt omhoog geheschen.
Het heien in Amsterdam dateert ongeveer uit
de veertiende eeuw, toen de houten huizen ver
vangen werden door steenen, want een houten
huis was zoo licht, dat er geen gevaar was
dat het zou verzakken, maar een steenen
dat was wat anders. Toen men in de stad stee
nen huizen begon neer te zetten, ontdekte men
al spoedig dat de losse ondergrond, waarop de
stad stond, speciale maatregelen noodig maak
te. Amsterdam ligt namelijk op laagveen, en
op dat laagveen bevindt zich weer een laag
zand en dat vormt met elkaar nu niet zoo'n
héél vasten ondergrond. „Men zou meenen
onder de straatsteenen van Amsterdam den
veen- of moddergrond terug te vinden, waarop
de stad is aangelegd, maar dit is geenszins
het geval want tot op een aanmerkelijke diepte
treft men hier zand aan, dat afkomstig is uit
de zanderijen van het Gooiland", zoo staat het
in een werk van W. C. H. Staring over den bo
dem van ons land te lezen. In verordeningen
uit de veertiende eeuw treft men reeds bepa
lingen omtrent het leggen van „fondamenten"
van huizen aan, o.a. de volgende uit een ver
ordening „op het timmeren en rooyen": „Hij,
Verlaagde tarief
geldt niet voor gezinsleden
UTRECHT, 2 Juni. Zooals men weet heb
ben de Nederlandsche Spoorwegen besloten om
werkloozen, als zij moeten reizen, tegemoet
te komen door hen in de gelegenheid te stel
len dit te doen tegen betaling van den halven
enkele-reis-prijs.
Deze mogelijkheid is heden inge
gaan. Zij geldt voor werkloozen, die
in de rijks- of gemeentelijke steun
regeling voor werkloozen zijn opge
nomen, voor hen, die in van overheids
wege gesubsidieerde werkverschaf
fingen zijn geplaatst, die in de steun
regeling voor tewerkgestelde klein-
grondgebruikers zijn opgenomen en
voor hen, die uitkeering uit een van
overheidswege gesubsidieerde werk-
loozenkas ontvangen.
De werkloozen moeten voor elke reis een
legitimatiebewijs bezitten, dat hun voor dit
doel door het betrokken steunverleenende or
gaan verstrekt wordt. Het tarief geldt alleen
voor de werkloozen zelf, dus niet voor ge
zinsleden
die een steenen huis of steenen muur wil bou
wen mag het fondament leggen half op ziins
buurmans erf als het geregt redelijk zal oor-
deelen. En mogt later die buurman mede on
dien muur willen timmeren dan zal hij voor
het fondament willen betalen, maar eerder
niet".
Er wordt dus van het vervangen van de
houten woonhuizen door steenen af te Am
sterdam geheid, en voor dien tijd natuurlijk
ook al, want toen werden de grootere gebou
wen ook al van steen gemaakt, en het is be
kend dat ook die reeds rustten op fondamen
ten van heipalen. Men heeft dus heel vroe*
uitgevonden, dat er aan het Y, op de plaats
waar Amsterdam tegenwoordig ligt, alleen een
stad zou kunnen ontstaan, als men de huizen
op palen zette en misschien is het dus wel het
ontelbaar aantal palen geweest, dat er in den
grond gedreven moet zijn voor Amsterdam de
stad was, die het tegenwoordig is, dat den
dichter geïnspireerd heeft tot zijn gedichtje:
Amsterdam, die groote stad,
Is gebouwd op palen,
En als die stad eens ommeviel,
Wie zou dat dan betalen?
Het aantal palen, waarop Amsterdam rust,
moet enorm zijn hóe groot, is natuurlijk
nooit na te gaan, maar wel is van sommige
groote gebouwen bekend op hoeveel palen ze
rusten, voornamelijk natuurlijk uit de kosten-
begrootingen, die opgemaakt werden voor men
tot het bouwen overging, of uit oude reke
ningen. Van het Paleis op den Dam weten ve
len het om een heel andere reden; er bestaat
namelijk een aardig ezelsbruggetje om het
aantal palen te onthouden, waarop het ge
bouwd is. Het zijn er in totaal dertienduizend
zeshonderd negen en vijftig, zegge 13659, en
het ezelsbruggetje om het getal te onthouden
is 't volgende: het is het aantal dagen van het
jaar met een één ervoor en een negen er ach
ter,, dertienduizend zeshonderd negen en vijf
tig.
Er wordt geheid.
En ook in het jaar negentienhonderd en
negen en dertig ratelen in de stad, die op pa
len gebouwd is, de- genoegelijke ouderwetscn
heimachines er lustig op los. Waar
wordt, daar verschijnen ze: een paar
houten palen met een heiblok en wat J*
tingen, en de heimachine is al zoowat Kia
En als de kettingen ratelen, de machrne
het heiblok op en neer gaat en de heipaai
kens met een harden slag dieper den gr
wordt ingedreven, dan wordt er in Amsrer
weer een huis op palen gebouwd, en weer
aantal palen gevoegd bij het reusachtige
W. V. d. T.
Hevige werking van de
Vesuvius.
NAPELS, 2 Juni (Reuter-A.N.P.)
Vesuvius vertoont op het oogenblik era
werking. Vannacht was de hemel vein
een gloed uit den krater. Wolken ascV|pre.af.'
omhoog en stroomen lava vloelj.n JmsJ
waarts. Men gelooft dat er geen direct h
aanwezig is.
