IJmuider Courant
Qud~Sxmtpooct
Een drieling
DAGBLAD VOOR VELSEN, IJMUIDEN, SANTPOORT EN OMSTREKEN
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
De kabinetscrisis
Uit de geschiedenis van
te Gorssel
Vcoim om het
leven qzbcachfr
r>A* JAARGANG No. 236
PtgaT' Lou ren» Cosier Maatschappij
foot Courani UilgaveD eD 41getn
Drukkerij N. v Groote Bouisiraal 93.
Haarlem. Tel. 10724. Bureau IJmuide»
CourantKennemerlaaD 42. IJmuiden.
Telefoon 5301. Postgiro 310791 Alle
Advertenties, opgegeven voor dil blad.
porden kosteloos opgenomen In de
gennemer Courant.
Directie. P W PEEREBOOM E.N ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
DINSDAG 8 AUG. 1939
Abonnementen per week f 0.12l/j, pe*
maand f0.321/}, per 3 maanden f 1.55,
franco per post f 1.95 per kwartaal. Losse
nummers 3 cent per ex. Advertentiën»
l»5 regels f0.60, elke regel meer 0.12.
Bij abonnementen belangrijke korting.
Ingezonden mededeelingen dubbele
prijs. Advertenties van Vraag en Aanbod
1-3 regels f 0.25, elke regel meer f 0.10k
Dr. J. J. C. van Dijk
wigeren en mr- J- Terpstra
aan jhr. de Geer hun medewerking
Jhr. mr. D. J. de Geer.
Naar ons van betrouwbare zijde wordt
medegedeeld hebben de heeren dr. J.
J. C. van Dijk en mr. J. Terpstra het
standpunt ingenomen, dat zij niet zit
ting kunnen nemen in het Kabinet, dat
de heer jhr. mr. D. J. de Geer zich
voorgenomen heeft te vormen.
Nadat de kabinetsformateur, jhr. De Geer
gisterochtend ongeveer anderhalf uur in bespre
king was gebleven met minister Van Boeyen,
ontmoette hij in een van de vergaderzalen van
hét departement van Binnenlandsche Zaken,
den demissionnairen minister van Waterstaat,
jhr. ir. 0. C. A. van Lidth de Jeude. Bij dit on
derhoud was minister Van Boeyen niet aanwe
zig.
Jhr. De Geer, had des middags ten departe-
mente van Binnenlandsche Zaken een onder
houd met den luitenant-kolonel van den gene-
ralen staf A. Q. H. Dijxhoorn. Dit onderhoud
duurde van ongeveer half vier tot vijf uur.
Eveneens ontving de kabinetsformateur in de
middaguren ir. J. W. Albarda.
Des avonds had hij op het departement van
Binnenlandsche Zaken een bespreking met mr.
A. M. Joekes, den voorzitter van de vrijzinnig-
democratische fractie der Tweede Kamer.
Van ongeveer half negen tot half tien had
jhr. De Geer opnieuw een bespreking met den
minister van Waterstaat jhr. ir O. C. A. van
Lidth de Jeude, ten huize van laatstgenoemde.
Daarna begaf de heer De Geer zich huiswaarts.
'Arbeidersbeweging en monarchie.
Radio-rede van Koos Vorrink.
Wethouder Boekman opent een
Internationaal Danscongres.
Maandagavond is in Hotel Krasnapolsky te
Amsterdam een vierdaagsch internationaal dans
congres geopend, uitgaande van de Nederland-
sche Vereeniging van Dansleeraren.
Dit congres, dat bezocht wordt door vele
dansleeraren uit binnen- en buitenland is be
doeld als studiecongres. Op dezen gala-avond
werden de nieuwe dansen door Engelsche,
Fransche, Amerikaansche en Nederlandsche
dansexperts gedemonstreerd. Nadat de genoo-
digden en buitenlandsche gasten door de com
missie van ontvangst uit de Nederlandsche Ver
eeniging van dansleeraren waren verwelkomd,
gaf de voorzitter van de Nederlandsche Ver
eeniging van Dansleeraren, de heer J. Donders,
een uiteenzetting van het streven van deze or
ganisatie, dat er op gericht is om den dans op
een cultureel hooger peil te brengen Hij besloot
zijn woorden met het uitbrengen van een dronk
op den jongsten telg van het Huis van Oranje,
waarna het Wilhelmus werd gespeeld.
Hierop opende wethouder Boekman het con
gres.
Wethouder dr. E. Boekman zeide, dat dit
congres in Amsterdam geen alledaagsche ge
beurtenis is, vandaar dat het gemeentebestuur
hier vertegenwoordigd is.
Dit congres is, hoewel er weinig gesproken
wordt, minstens zoo belangrijk als vele andere
congressen. De dans is niet slechts een zaak van
kunst, doch ook van onderwijs. Het ware dan
ook beter wanneer het dansleeraarschap wette
lijk zou zijn geregeld. Spr. schetste het aandeel
van de dansleeraren in de volksopvoeding. De
dansleeraren immers kunnen het peil van den
dans, 's werelds oudste kunst, opvoeren. Spr.
verheugde zich over de groote belangstelling
voor dit congres, waarvoor hij zijn beste wen-
schen uitsprak.
Namens de Vereeniging tot bevordering van
het Vreemdelingenverkeer „Amsterdam'' sprak
de directeur, de heer J. Nikerk.
Beschuit met Oranjemuisjes Deelneemsters
aan de feestelijkheden in Haarlem-Zuidwest
lieten zich deze lekkernij best smaken
Op den nationalen feestdag, heeft de heer
Koos Vorrink, voorzitter van de S.D.A.P. een
radio-rede gehouden over arbeidersbeweging en
monarchie.
Na de plaats van de monarchie in het leven
van den staat te hebben aangegeven, wilde spr.
niet ontkennen, dat er, voor wat Nederland en
de S. D.-Arbeidersbeweging betreft, in de ver
houding tot het Koninklijk Huis zekere span
ningen hebben bestaan, deels als gevolg van
zekere theoretische opvattingen en deels als ge
volg van zekere feitelijke omstandigheden. Die
theoretische opvattingen hebben in het practi-
sche optreden van de arbeidersbeweging in het
politieke leven nooit een rol gespeeld. Toen in
het jaar 1895 het eerste strijdprogram der S. D.
A. P. werd opgesteld werd er een voorstel ge
daan om daarin ook te eischen: afschaffing van
het koningschap. Het voorstel werd krachtig
bestreden en verworpen. Reeds in de zoo moei
lijke dagen dus van de opkomst der arbeiders
beweging. En in 1937 constateerde ir. Albarda
op het S.D.A.P.-congres: ,van de zijde der Ko
ningin hebben wij nooit anders dan de meest
correcte bejegening ondervonden".
Met de geleidelijke inschakeling der arbei
dersbeweging als een levende factor in de
volksgemeenschap, welke het eenheidsbewust
zijn wakker riep, is gepaard gegaan een wijzi
ging in de waardeering van de vertegenwoor
digers van deze eenheid: het staatshoofd en zijn
functie in de nationale gemeenschap: een toe
nemende behoefte om tot een positieve verhou
ding te geraken ten opzichte van het staats
hoofd als vertegenwoordiger en als symbool van
de nationale eenheid.
In het groeiproces der Nederlandsche S. D.
Arbeidersbeweging zijn vroegere tegenstellin
gen tot de monarchie verbleekt en heeft zich
een gevoel ontwikkeld van oprechte hoogach
ting en waardeering voor de voorname figuur
van de draagster der hoogste waardigheid in
ons staatsbestel. Er leeft ook in de S. D. Arbei-
dérsoeweging een gevoel van menschelijke
sympathie met haar, die eenmaal geroepen zal
zijn, die hoogste waardigheid over te nemen
WEEK-ABONNEMENTEN
dienen uiterlijk Woensdagsavonds
betaald te zijn, daar de bezorgers op
Donderdag moeten afrekenen.
DE ADMINISTRATIE.
De Lazarus Mullerlaan
Van verschillende zijden ontvingen wij het
verzoek iets mede te deeleri over de beteekenis
nis van dien naam.
Ons verhaal vangt aan in de eerste jaren
van den 80-jarigen oorlog. De Watergeuzen
hebben den Briel ingenomen en deze daad
heeft een dusdanigen indruk op het zeevarend
Holland gemaakt, dat de steden Medemblik,
Enkhuizen, Hoorn, Edam, Monnikendam,
Alkmaar, Purmerend, Haarlem, Dordrecht,
Leiden, Gouda, Gorinchem en Oudewater
aan den drang der bevolking gehoor gaven
en op 15 Juli 1572 te Dordrecht in een ver
gadering der staten van Holland onder
leiding van Marnix van St. Aldegonde bijeen
kwamen. Hier werd besloten Koning Filips
en den Prins van Oranje getrouw te blijven,
doch zich vijandig te verklaren tegen Due
d' Alva en de Spanjaarden. Inzake de geloofs
verschillen werd mede aangenomen, dat de
Roomsche en Hervormde Godsdienstoefenin
gen gelijk toegelaten zouden worden, zoo
lang de Roomsche Geestelijkheid zich „niet
in ongetrouwheid en vijandschap verliep".
Een leger werd samengesteld en onder de
hoofdlieden lezen wij den naam van Lazarus
Muller, die in opdracht van Prins Willem als
overste over een regiment was aangesteld.
Tot de hoplieden van dat regiment behoor
den: Christoffel Vader, Leenbracht, Van Wit-
tenburg, Steenbach, Martin Prins en Coeraadt
van Steenwijck die ieder een vaandel onder
zich hadden. De welbekende historieschrijver
Soeteboom deelt mede, dat het regiment van
Overste Lazarus Muller opdracht kreeg om
Saanderdam (Zaandam) en den Waterland-
schen Dijk te bezetten ten einde daardoor
te voorkomen, dat de Spaansche troepen uit
Amsterdam zich daar misschien zouden nes
telen. De bekende „Kronyk van Alkmaar" van
1645 geeft een ietwat andere lezing: Sonoy,
stadhouder van Holland, vernam dat Bossu
een bende krijgsvolk over Saerdam (Zaan
dam) wilde doen oprukken om Haarlem bij
verrassing te nemen. Sonoy zond daarom een
Fries, kaptein Wibbe Suyrsz, met eenig volk
om den sluis te Saerdam te bezetten, hetgeen
geschiedde, doch eenige dagen later komt
Suyrsz naar Alkmaar terug en wenscht daar
binnen gelaten te worden, hetgeen hem ge
weigerd wordt. Wibbe Suyrsz trekt daarna
West Friesland in waar hij de bevolking dus
danig overlast aandoet dat hij te Medemblik
in opdracht van Sonoy „met den koorde"
wordt gestraft! opgehangen). Een andere
compagnie wordt nu naar Saerdam gezonden,
doch Bossu had van dit oponthoud gebruik
gemaakt en den vorigen dag de sluis in bezit
genomen. In beide boeken lezen wij nu het
volgende gelijkluidende verhaaltje: ..Een wel
gesteld burger uit Alkmaar in Saerdam ver
toevende, werd daar gevangen gezet, schijn
baar op last van den schout Adriaan Jansz,
die hij later van verraad beschuldigt. Hij wist
te ontvluchten „achterlatende zijn mantel en
trijpte pantoffelen" (hetgeen in dien tijd
naar wij vermoeden een belangrijk bezit was
en der moeite waard was om te vermelden).
Langs de Sparendammerdijk bereikt hij Sant
poort en Vélsen waaromtrent hij uitgeput ter
neer valt en in den vroegen morgen door
hopman Kolterman wordt gevonden. Aan
Luchtbasis te Singapore
versterkt.
De reis naar het
geheimzinnige eiland.
Na de avonturen van Roetje en Dribbel
tje beginnen wij heden een kinderverhaal
„De reis naar het geheimzinnige eiland",
waar het zóó geheimzinnig is dat
Maar dat vertellen we nietwant dat
moeten jullie zelf lezen.
Eskader vliegtuigen uit Britsch-Indië
aangekomen.
SINGAPORE, 8 Augustus. Een eskader
van twee-motorige bommenwerpers, bestaan
de uit 36 bommenwerpers, 8 transportvlieg
tuigen en vier vliegbooten is uit Britsch-Indië
hier aangekomen. Uit deze steun voor de
luchtbasis van Singapore zal mogelijk Hong
kong van vliegtuigen worden voorzien. Waar
de Sunderland-vliegbooten reeds in Singapore
gestationneerd zijn is de luchtmacht daar in
staat langdurige vluchten over Zuid-China
naar Hongkong te maken, terwijl een vol
doende aantal bommenwerpers en gevechts
vliegtuigen aanwezig is om Singapore tegen
een eventueelen aanval van zee uit te bescher
men.
Deze nieuwe versterkingen zijn een onder
deel van de organisatie van de Royal Air Force
in het middendeel van het Verre Oosten. Ver
sterkingen kunnen op ieder oogenblik zoo
noodig naar elk punt gezonden worden.
Bovendien zijn Zondag de eerste van de
7000 infanterie- en artillerietroepen uit Indië
aangekomen, die voor het einde van de maand
het plaatselijke garnizoen, dat uit 600Ó man
bestaat, zullen komen versterken.
(United Press)
Kolterman deelt hij de plannen van Bossu
mede, waaroip deze onmiddellijk aan Haarlem
en Alkmaar hiervan bericht doet toekomen.
Kolterman begeeft zich zelf naar Haarlem en
met hulp van Ruyghaver en de burgerij wor
den de poorten bezet. Het gevolg hiervan was
dat de Spaansche bevelhebber Christofer d'
Assonville, die gerekend had 's nachts 12 uur
Haarlem te bezetten, onverrichter zake terug
moest trekken op Spaarndam.
Wij lezen nu in Soeteboom. dat Lazarus
Muller Saanderdam en de Waterlandsche Dijk
ingevolge opdracht van Sonoy moest verlaten
om met zijn troepen de Spanjaarden tegen te
houden. Het komt ons voor, dat de lezing van
de Alkmaarsche Kronyk duister is, die mede
deelt, dat Sonoy onmiddellijk 300 man uit
Hoorn en 300 man uit Alkmaar onder hopman
Cornelis Louisz van Everdingen, versterkt met
tal van vrijwilligers uit beide plaatsen onder
kaptein Klaes Rop ter hulpe zond. Hoewel geen
der beide schrijvers dit vermelden mogen wij
aannemen, dat Lazarus Muller met 5 vendels
uit het Huis ter Kleef samen met manschap
pen uit Hoorn en Alkmaar onder Van Ever-
dingen vereenigd de Spanjaarden hebben aan
gevallen.
Overste Lazarus Muller kwam den 27 van
Hooimaand met zijn volk te Santpoort aan en
.tusschen Sparendam ende het kapelleke in
de Santpoort" stieten zij op de Spanjaarden,
waarbij een hevig gevecht ontstond. Het hier
genoemde „kapelleken" is zonder twijfel de
kapel in het Hofje, juist tegenover den Spa-
rendammerdijk. Was de Westlaan bedoeld
als plaats van het gevecht dan was ter nadere
aanduiding de naam van een der hofsteden
genoemd, die aan het einde van de Westlaan
in het dorp waren gelegen. Eyndenhoeff en
Broeckberge of dier voorgangers.
In het pas genoemde gevecht moest .de
vijand met achterlating van ruim 100 man
schappen, die dicht onder den dijk in de Vel-
serbroek den dood vonden, naar Spaarndam
de vlucht nemen. Nieuwe legerbenden waren
intusschen te Spaarndam aangekomen en met
groote overmacht werden de Hoornsche,
Alkmaarsche en Haarlemsche krijgslieden
onverwachts aangevallen. Lazarus Muller en
de zijnen verdedigden zich heldhaftig. De
overmacht was echter te groot. De Spaansche
soldaten in den krijgsdienst verhard en van
beter wapentuig, ja zelfs van geschut voorzien
behaalden de overhand en meer dan 700 Hol
landers lieten hier het leven. De Alkmaarsche
Kronyk zegt hierover zeer laconiek „ende
quamen (te Alkmaar) weinig, die 't vertelden".
Zooals te verwachten was verdedigde Lazarus
Muller zich wanhopig. Reeds waren 2 van zijn
vaandragers gesneuveld. Het vluchten werd
algemeen en van alle zijden drong de vijand
op hem aan. Hij zag het oogenblik reeds ko
men, dat hij zich gevangen moest geven. Als
een „razende Roelandt" sloeg hij om zich
heen aan alle zijden dood en verderf ver
spreidend. Het gelukte hem een bres te slaan
in den levenden wal van zijn vijanden en al
vechtende en wijkende bereikt hij Santpoort
om door de bosschen en wildernissen aan den
vijand te ontkomen.
Zonder twijfel heeft Lazarus Muller de eer
verdiend dat een straat naar hem werd ge
noemd. Nog is de bouwwoede in Santpoort
niet geluwd en er zullen nog tal van nieuwe
straten worden aangelegd. Misschien, dat ook
aan de andere bevelhebbers van deze scher
mutseling zal worden gedacht en Santpoort
weldra zal prijken met de Van Everdingen-
laan, de Klaes Roplaan, Christoffel Vaderlaan,
van Wittenburglaan enz. als herinnering aan
hun strijd te Santpoort voor de vrijheid van
Nederland en ons volksbestaan.
Maandagmiddag heeft mevr. Breuste-
den-Limbeek te Gorssel het leven ge
schonken aan een drieling, twee meisjes
en een jongen. Het gewicht van de meis
jes bedraagt 4 pond en dat. van den jon
gen 5 XA pond.
Santpoort.
J. S. VISSER.
GULDENS EN 5 FRANC STUKKEN.
Naar men weet lijken de Hollandsche gulden
en het Belgische 5 francstuk zeer veel op elkaar.
Aangezien er thans weer 5 franc stukken in
omloop blijken te zijn die verkeerdelijk in
guldens worden aangezien, waarschuwen wij u
wel er voor, dat u bij wisselen en dergelijke er
op let dat men u geen knollen voor citroenen
(in casu geen 5 franc stukken voor guldens)
verkoopt.
Het 5 francstuk is natuurlijk inwisselbaar,
doch men krijgt er niet meer voor dan onge
veer 27 cent!
Vereenigde Staten koopen
Chineesch zilver.
In welingelichte kringen te Washington
wordt vernomen, dat het ministerie van fi
nanciën zich verbonden heeft zes millioen ons
Chineesch zilver te koopen, betaalbaar tegen
de koers van den dag van levering. Op een
basis van 35 cent per ons, de huidige koers,
zal de Chineesche regeering dus meer dan twee
millioen dollar ontvangen.
Men is van oordeel, dat dit besluit beteekent,
dat, de regeering van de Vereenigde Staten de
politiek van het aankoopen van Chineesch
[zilver wil voortzetten, hoewel dit den Chinee-
schen tegenstand tegen Japan aanmoedigt.
DL AUTOSNELWEG AMSTERDAM-
UTRECHT.
Den 29en Augustus a.s„ zoo schrijft de A. N.
W. B. ,zal door den Rijkswaterstaat te 's-Gra-
venhage worden aanbesteed de aanleg van
de aardebaan met bijkomende werken van
een gedeelte van den nieuw ontworpen auto
snelweg AmsterdamUtrecht, in de gemeente
AbcoudeBaambrugge, ter lengte van onge
veer 4.5 K.M.
Hiermede wordt een begin gemaakt met den
aanleg van dezen belangrijken verkeersweg,
welke is geprojecteerd ten Westen en nagenoeg
parallel met den smallen, kronkelenden, be-
staanden weg.
Te Amsterdam zal de nieuwe weg aansluiten
aan de Rijnstraat en nabij Utrecht aan den
nieuwen Rijksweg naar 's-Hertogenbosch, ter
wijl bovendien iets ten Noorden van laatst
genoemd punt, nabij de spoorbaan Utrecht
Gouda, een aansluiting zal worden gemaakt
met den weg, welke leidt naar het centrum
van Utrecht.
De aardebaan heeft zonder de parallel
wegen een gemiddelde breedte van 28 M.,
welke wordt bestemd voor twee rijbanen, ge
scheiden door een middenberm.
Het werk zal twintig maanden na den aan
vang moeten zijn voltooid.
Moordaanslag te Driel
Dader meldt zich
bij de politie aan
Gistermiddag heeft de 40-jarige ongehuwde
arbeider H. van W. te Driel (Gelderland) een
moordaanslag gepleegd op de 35-jarige echtge-
noote van den heer J. D., met welke vrouw hij
eenigen tijd omgang heeft gehad.
Maandagmiddag toen de vrouw alleen thuis
was begaf de man zich naar haar woning, waar
eerst eenige woorden werden gewisseld. Plot
seling haalde de man een revolver te voor
schijn en loste hij eenige schoten. De dader be
gaf zich daarna naar de politie om zich aan te
geven. Het slachtoffer leefde nog even, doch
overleed kort na den moordaanslag.
Na een voorloopig verhoor is de dader ter be
schikking van den Officier van Justitie gesteld.
Dc -pp .-xxxubei he; i-ranx..legui, geneis, ^airuinn. lieeit een
bezoek gebracht aan het kamp der Spaansche vluchtelingen te Perpignan. Een
regiment Senegaleezen verwelkomt den generaal.
Gelukwenschen van den Hoogen
Raad.
Bij den aanvang van de zitting van den Hoogen
Raad heeft de president mr. L. E. Visser een
korte rede uitgesproken waar hij de geluk
wenschen van den Raad aan H.M. de Koningin
en het Prinselijk Gezin overbracht.
Namens het parket heeft de advocaat-gene
raal. mr. Rombach en namens de orde van
advocaten heeft mr. Belinfante zich bij do
woorden van den president aangesloten