BOEKEN DIE BLEVEN.
NIEUWS IN 'T KORT.
Op zekeren dag ontdekte ik zeer
duidelijk in het zand de voet
stappen van een naakt mensch
met den hiel, de teenen en alles
wat daar verder aan behoort.
Nooit ben ik erger geschrokken.
ruim tweehonderd jaar bijna tweehon-
Jrnkken alléén in Engeland; vertalingen
pr dan dertig talentallooze bewerkingen
illDie!nwHnKen,<lat is de staat van dienst waar-
enfohinson met trots kan blikken. En wat
CP,7resultaat van zijn zegetocht door de ge-
k it wereld? Hij is terecht gekomen in de
kinderkamer en dient, naast Gulliver's reizen
en1
wrs, "«iastTvóelen zich hem lang ontgroeid
Ui— L smlitrnccnvin Vtnv» mam 4-/...
Kröuichotte, tot vermaak van de kleu-
en dpr lagere school. De H.B.S.-er en de
S a"1 -7^1-, ViOTV, lnv.fr
GymnJ
neemt een Volwassene hem nog ter
ROBINSON CRUSOE.
Even Vreemd als het lot van het boek is het
lot van den schrijver, Daniel Defoe, geweest.
Zijn vader was slager en de zoon zou predi
kant worden. Maar dit slecht betaalde ambt
trok den jongen man weinig aan en hij werd,
s onze Vondel, koopman in kousen. Weldra
..'zigde hij zijn pen tot het schrijven van po
litieke pamfletten, verwikkelde zich in staat
kundige woelingen, werd verbannen en zwierf
op het vasteland ook in Holland rond,
tot Willem III naar Engeland overstak en
Koning van dat rijk werd. Nu keerde ook
Defoe terug, publiceerde nieuwe politieke
brochures en kreeg een baantje als ambtenaar
bij de inkomende rechten. Onder Willem III.
dien hij persoonlijk gekend schijnt te hebben,
bleef het hem goed gaan, daarna ging 't weer
mis. Voor een geschrift waarin hij de heer-
schende kerk. te lijf ging werd hij gevangen
genomen, drie dagen té pronk' gesteld en met
een jaar kerker gestraft. Het steenbakkersbe
drijf, dat op den kousenwinkel was gevolgd,
was toen blijkbaar verloopen, want na zijn
invrijheidstelling zien we hem bezig als uit
gever-redacteur van een populair blad „The
Review". Weer gaat 't hem goed, weer gaat 't
hem slecht, weer maakt hij kennis met de
gevangenis en dan plotseling verwerft hij zich
een Europeeschen naam als hij, dicht bij de
zestig jaar oud, zijn Robinson publiceert. Meer
dan tweehonderd geschriften heeft Defoe op
zjjn naam staan, één ervan heeft de wereld
veroverd. Na Robinson komt nog een heele
serie romans en novellen. Van Defoe's levens
omstandigheden in die jaren weten wij weinig.
Zeker heeft hij te royaal geleefd en tenslotte
is hij arm gestorven.
Een merkwaardig boek een merkwaar
dige schrijver. En nu nog de derde en groot
ste merkwaardigheid: de oorsprong van Ro
binson Crusoe. Ik behoef wel niet te zeggen,
dat in het bijzonder Duitsche geleerden zich
met dat onderwerp hebben bezig gehouden:
men moet wel een ijverige, vasthoudende en
nauwkeurige speurneus zijn om precies te
kunnen nasnuffen, waar Defoe de stof voor
zijn verhaal vandaan gehaald heeft. Jaren
lang gold als zijn voornaamste bron het boek
van zekeren scheepskapitein Rogers, die daar
in de avonturen vertelde van een Schot,
Alexander Selkirk. Deze was scheepstimmer
man geweest, maar zijn kapitein had hem na
een twist aan boord afgezet op het eiland
Juan Fernandez. Selkirk leefde daar 4y2 jaar
werd toen door Rogers opgepikt. In later
m zijn de geleerden op goede gronden tot
het inzicht gekomen, dat de invloed van Sel
kirk avontuur op Robinson te hoog is aan-
§&agen. Men begon juist Defoe's originali
teit weer hooger te schatten, toen een Hol
ander opnieuw roet in het eten wierp.
üi 1909 toonde n.l. Dr. G. J. Hoogewerff aaft,
dat het verhaal van Robinson's verblijf op het
onbewoonde eiland, zijn ontmoeting met de
wilden en verdere belevenissen ik zal niet
zeggen: als twee druppels water, maar toch
wei merkwaardig veel lijkt op een Hol-
lanasch werk dat elf jaar voor Robinson ver
scheen, geschreven was door den Zwolschen
scheepschirurgijn Smeeks en den gezellig-
whgademigen titel droeg: Beschrijvinge van
het magtig Koningrijk Krinke Kesmes, zijnde
een groot en veele kleinere Eilanden daar aan
horende; Makende te zamen een gedeelte van
het onbekende Zuldland. Ontdekt door den
jioer Juan de Posos. En uit deszelfs Schriften
«zamen gesteld door H. Smeeks.
Krinke Kesmesdat was een raar land,
waarvan niemand ooit had gehoord. Maar er
s weir)ig listigheid voor noodig om te
ontdekken dat Kesmes door letteromzetting
u s Smeeks is gevormd en dat Krinke nogal
wat op Henrik lijkt.
viÏÏ» zesde Hoofdstuk van deze „Beschrij-
tr worcifc verhaald „hoe Juan de Posos
rïer ontmoet, die in 't jaar 1655 op
Wn d gekomen ende daer ghebleven was.
J^rlijke geschiedenis van denzelven". En
at daar volgt is, tot onze verbazing, een
"^phistorie in optima forma. De Hollan-
rie m, een scheepsjongen van het schip
SLi xde Boey" te zijn, die bij een onder-
emgstoeht in 't binnenland verdwaald
dp e<.n' wanneer hij Pr eindelijk in slaagt
sriii terug vinden, bemerkt dat zijn
nin!? -j vertr°kken. Echter heeft de beman-
u Z1ln scheepskist met allerlei benoodigd-
vJ™® achtergaten. Van takken en leem
kir Qe 3ongen een hut- ziJ'n „kasteel" en
Va- oag een tweede, zijn „fortres". Hij leeft
„vfm -en, van&t visch. vlecht manden en
- s Kieedingstukken en leeft vergenoegd ..af
tnsplfj e,?n §ebed sprekende en een psalm
«enae Bij een storm komt een wrak aan
drijven en met hetgeen hij daarop vindt leidt
hij een „Konings-leeven". Plotseling echter
wordt hij overvallen door wilden, die hij aan
vankelijk met musketschoten verjaagt. Eenige
dagen later evenwel nemen zij hem gevangen,
terwijl hij slaapt en voeren hem mee naar
hun dorp. Na allerlei avonturen komt hij in
Krinke Kesmes, waar een hoogst beschaafd
en ontwikkeld volk woont, dat hem aanstelt
om de Jeugd „de Hollandsche taaie" te do-
ceeren. In deze betrekking vindt Juan de Po
sos hem, wien hij zijn autobiografie ter hand
stelt.
Behoudens het begin en het slot gelijkt het
geen dezen scheepsjongen weervaart buiten
gewoon veel op wat Robinson ondervindt. Tot
in kleinigheden is er overeenstemming. En
deze leidt natuurlijk tot de onderstelling, dat
Defoe de stof voor zijn beroemde werk voor
een deel ontleend heeft aan het boek van den
Zwolschen chirurgijn. Ook het verhaal van
Selkirk heeft hij gebruikt en tenslotte was er
nog zijn eigen fantasie, die aanvulde wat
noodig was. Misschien is aan die fantasie wel
de figuur van Vrijdag ontsproten, hoewel er
ook een reisbeschrijving uit die jaren bestaat,
waarin over een soortgelijken persoon wordt
gesproken.
Natuurlijk is men onmiddellijk gaan onder
zoeken of Smeeks' „Beschrijvinge" in het
Engelsch is vertaald, maar dit blijkt niet het
geval te zijn. Dan moet Defoe dus Neder-
landsch hebben gekend en nu herinneren
wij ons de jaren van zijn ballingschap en zijn
relatie tot den Koning-Stadhouder Willem III.
Bovendien komt in een zijner andere romans
een beschrijving voor van Rotterdam, die
sterk den indruk maakt dat hij die stad heeft
bezocht. Verder moet men bedenken dat onze
taal als die van een groot zeevarend volk in de
17e en 18e eeuw veel meer verbreid was dan
thans. Een zeer duidelijk en typisch voorbeeld
van het aanzien dat het Nederlandsch destijds
genoot is, dat Peter de Groote zich in 1697 met
Frederik II te Koningsbergen in het Neder
landsch onderhield, daar hij geen Duitsch en
de Keurvorst geen Russisch kende.
Wanneer wij als vaststaand aannemen dat
Defoe de „Beschrijvinge van het magtig Ko
ningrijk Krinke Kesmes" als leidraad ge
bruikte beteekent dat echter geenszins, dat
zijn Robinson daardoor in waarde daalt. In
dezen roman immers schuilt een element, dat
men niet of nauwelijks bij zijn voorgangers
vindt. In het midden der 17e eeuw is een reeks
avonturenromans verschenen, deels gekun
steld, deels realistisch, maar steeds over
vloeiend van opwindende gebeurtenissen,
steeds vol treffende of vermakelijke weder
waardigheden met weinig innerlijken samen
hang. De held wordt eenvoudig naar de luim
des schrijvers van het eene voorval in het an
dere geslingerd. In Robinson daartentegen is
het aantal avonturen gering en de nadruk
wordt juist gelegd op allerlei bijzonderheden.
Dat geeft het dagboek van den schipbreuke
ling het geloofwaardige, het waarachtige. De
levendigheid der voorstelling en de nauwkeu
righeid der beschrijving scheppen de illusie
dat we geen fantasie, maar historische werke
lijkheid voor ons hebben en Defoe heeft alle
middelen te baat genomen om die illusie zoo
volmaakt mogelijk te maken. Daardoor weet
hij het onbelangrijke tot iets belangrijks te
verheffen, daardoor houdt hij de belangstel
ling in de gebeurtenissen gaande, daardoor
verwierf zijn boek de onsterfelijkheid.
En het zijn niet alleen de uiterlijke maar
ook de innerlijke „lotgevallen" van Robinson
die de auteur tot in finesses schildert. Er is
een geestelijke groei in den man die op het
onbewoonde eiland" aanspoelt; in de eenzaam
heid komen allerlei eigenschappen in hem tot
ontwikkeling. Aanvankelijk is hij geslagen,
maar hij blijft niet bij de pakken neerzitten.
Hij steekt de handen uit de mouw. Worste
lend met tal van moeilijkheden houdt hij kop
pig vol. Taai volhardend leert hij de waarheid
erkennen van het gezegde: wie wil die kan.
Al doende merkt hij dat hij zelfs veel meer
kan dan hij aanvankelijk vermoedde. Hij
wordt het levend bewijs dat de menschelijke
wilskracht bergen kan verzetten. Men zou
haast denken dat hij daar in de eenzaamheid
Adler zat te bestudeeren. De aanvankelijk on
verschillige in geloofszaken vindt steeds meer
troost in den Bijbel, steeds meer sterkte in het
gebed. Zoo groeit uit een man van dertien in
't dozijn een kloeke, onversaagde kerel die niet
klaagt, maar ook in tegenspoed den kop op
houdt. Geen wonder dat zulk een boek lezers
trok. Juist de innige verbinding van waarach
tigheid en zielkundige ontwikkeling maakt
het belangwekkend, ook voor ons. De tijdge-
nooten van Defoe hebben dit niet begrepen.
Zij zochten de oorzaak van het succes in het
avontuurlijke en aapten Robinson op honderd
manieren na. Al die Robinsonades zijn vrijwel
waardeloos en niemand kent ze meer. Aan
Defoe evenwel, den schrijver van den eersten
werkelijk psychologisehen roman, heeft de we
reld terecht de onsterfelijkheid geschonken.
P. H. SCHRÖDER
Engelsche vrouwen en kinderen
zullen Roemenië verlaten.
BOEKAREST, 25 Sept. Vernomen wordt dat
de Britsche legatie alle Engelsche vrouwen, die
een minder goede gezondheid genieten en alle
kinderen heeft aangeraden het land te verlaten.
Aan hen, die niet over voldoende middelen be
schikken, zal door het gezantschap geld worden
verstrekt. De Britten zullen waarschijnlijk in
de havenstad Constanza samengebracht worden.
(United Press).
AMSTERDAMSCHE VEEMARKT.
Ter veemarkt waren heden aangevoerd:
6000 vette koeien, waarvan de prijzen waren
le kwaliteit 72—80, 2e kw. 64—70, 3e kw. 56—62
14 Stieren 58—66 per kilo slachtgewicht.
77 Melk- en Kalfkoeien 180—260 per stuk. 56
Vette kalveren 2e kwaliteit 4656, 3e kwali
teit 38-44 per kilo levendgewicht. 105 Nuchtere
kalveren 8—12 per stuk. 121 Schapen en lam
meren 1124 per stuk. 420 Varkens: Vleesch-
varkens, wegende van 90110 kilo 7778
Zware varkens 76—77, Vett-e varkens 74—75
per kilo slachtgewicht. 7 Paarden 120200
per stuk. 3 Veulens.
Overzicht.
Runderen groote aanvoer, waardoor
drukte handel, met iets lagere prijzen. Vette
kalveren korte aanvoer, handel redelijk
prijshoudend. Nuchtere kalveren korte aan
voer, handel willig met vaste prijzen. Schapen
behoorlijke aanvoer, handel stug, ongeveer
dezelfde prijzen. Varkens iets ruimere aan
voer, handel willig met wederom hooge prij
zen.
Amerikaanscke senatoren beraad
slagen over de opheffing van
het embargo.
Nieuw ontwerp omvat vier punten.
WASHINGTON, 25 September (Havas-
A.N.P.) Pittmann, de vorzitter van de
senaatscommissie van buitenlandsche zaken
heeft in de avonduren vergaderd met acht
democratische senatoren, die voorstanders
zijn van de opheffing van het embargo, een
algemeen wetsontwerp inzake de neutraliteit
op te stellen, dat vandaag, Maandag, bij het
bestuur der commissie zal worden ingediend
om als basis te dienen van bespreking.
Het nieuwe ontwerp betreft vier punten:
1. Opheffing van het embargo op wapens.
2. Een pian voor „cash and carry" (zelf
halen en direct betalen);
3. Strengere straffen op overtreding.
4. Bepalingen inzake handelscredieten
aan de oorlogvoerenden.
Ten aanzien van dit laatste punt bestaat
veel verzet tegen iedere wijziging van de
tegenwoordige wet welke „normale" handels
credieten op korten termijn toestaat.
4815iE SlAAidt.ult.KlJ
(Niet officieel)
5de klasse, 5de lijst
Trekking van Maandag 15 September 1939
Hooge Prijzen
f 100.000.— 4335
f 1500.— 15068
1000 2112 6468 16768 18669
400 2953 4494 4757 16048 17496 18922 20565
f 200.— 6915 14622 19756
100 - 3546 5870 6154 7058 10767 11820 12072
15056 18216 21079 21113 21770
Prijzen van 70.
1100 1216 1223 1331 1337 1459 1462 1571
1592 1688 1750 1874 1920 1972 2005 2071
2256 2326 2504 2963 3014 3030 3149 3201
3204
3235 3275 3276 3386 3436 3531 3533 3616
3674 3755 3857 4015 4062 4063 4071 4154
4220 4266 4366 4372 4649 4764 4766 4903
4904 4972 4975 5015 5073 5182 5250 5281
5317 5438 5717 5724 5734 5750 5875 5979
6100 6183 6208 6236 6419 6424 6445 6475
6573 6589 6735 6761 6921 6959 6983 7039
7082 7230 7403 7780 7830 7934 8013 805*
8251 8277 8410 8458 846U 8482 8551 8651
8656 8836 8982 9034 9208 9223 9239 9274
9345
9487 9509 9547 9733 9907 10003 10251 10549
10644 10652 10680 10706 10768 10957 10987 11010
11082 11100 U372 11402 11439 11454 11551 11696
11754 U993 12142 12151 12233 12378 12449 12481
12555 12641 12884 13043 13232 13416 13424 1355U
13693 13711 13730 13762 13780 13784 13792 13812
13980 14158 14272 14291 14493 14496 14610 14899
15072 15075 15118 15128 15177 15283 15293 15310
15332 15385 15394 15412 15439 15562 15658 15662
15958 15987 15994 16139 16171 16288 16353 16357
16677 16744 16826 16892 13945 17007 17008 17029
17045 17078 17119 17217 17250 17302 17792 17832
17953 18187 18276 18356 18452 '84S8 18509 18604
18844 18998 19145
19195 19234 19281 19583 19684 19696 20018 20036
20041 20056 20061 20152 20162 20200 20245 20263
20301 20589 20628 20659 20674 20780 20783 21023
21030 21201 21217 21234 21364 21499 21590 21626
21732 21745 21841 21851 21883 21910
Nieten
1031 1142 1150 1170 1260 1285 1332 1340
1356 1368 1369 1394 1395 1450 1460 1670
1681 1704 1725 1733 1746 1747 1753 1771
1781 1799 1812 1870 1882 1977 2049 2105
2124 2137 2196 2236 2277 2353 2412 2436
2453 2489 2536 2548 2640 2653 2658 2677
2702 2772 2780 2847 29.3 2920 2940 3070
3155 3210 3287 3299 3318 3320 3350 3377
3385 3461 3518 3574 3739 3783 3819 3886
3900 3928 3934 3971 3972 3974 4002 4035
4051 4087 4091 4095 4097 4166 4212 4228
4246 4247 4260 4333 4371 4378 4418 4485
4505 4565 4628 4645 4666 4686 4690 4694
4734 4775 4781 4802 4837 4845 4866 4896
4987 4993 5048 5117 5141 5159 5171 5244
5247 5248 5251 5285 5311 5323 5495 5519
5602 5615 5629 5639 5641 5652 5672 5703
5757 5787 5807 5813 5846 5874 5939 5948
6015 6028 6053 6072 6078 6134 6167 6163
6177 6211 6212 6264 6265 6280 6284 6364
6380 6423 6460 6512 6518 8519 6528 6539
6558 6562 6630 6660 6673 C686 6705 6734
6768 6769 6806 6835 6853 6869 6884 7021
7080 7152 7162 7226 7227 7237 7294 7332
7451 7563 7480 7485 7510 7565 7572 7599
7603 7649 7684 7800 7832 7837 7847 7853
7860 7883 7968 8027 8078 8081 8135 8136
8166 8215 8225 8283 8405 8407 8436 8447
8468 8486 8577 8594 8604 8615 8686 8708
8722 8760 8813 8844 8892 8944 8990 9062
9076 9103 9112 9219 9221 9247 9257 9273
9283 9309 9318 9369 9433 9472 9497 9499
9540 9545 9555 9634 9635 9689 9699 9765
9774 9794 9848 9851 9870 9911 9913 9947
10019 10028 10064 10100 10171 10174 10181 10219
10230 10261 10305 10337 10351 10366 10379 10392
10454 10483 10527 10528 10554 10564 10592 10681
10692 10698 10748 10841 10852 10921 10925 10944
10978 10989 11008 11023 11122 11124 11142 11172
11188 11235 11240 11262 11266 11311 11344 11350
11382 11384 11465 11501 11525 11547 11548 11569
11600 11632 11718 11772 11775 11786 11890 11996
12024 12028 12039 12066 12087 12091 12092 12125
12147 12152 12160 12215 12227 12288 12290 12370
12383 12392 12393 12403 12407 12424 12435 12512
12533 12571 12589 12596 12624 12660 12663 12678
12701 12778 12830 12868 12971 12973 12988 13007
13009 13019 13030 13061 13111 13123 13137 13281
13^86 13289 13308 13316 13331 13340 13397 13441
13522 13538 13569 13575 13581 13592 13600 13631
13660 13753 13763 13870 13882 13916 13954 13953
13974 13990 1"098 14121 14140 14172 14201 14276
14281 14290 14356 14392 14397 14399 14448 14465
14470 14612 14628 14654 14682 14703 14750 14754
14760 14789 14829 14830 14842 14853 14865 14923
14936 14951 14978 14984 14938 15080 15109 15180
15188 15197 15217 15228 15229 15239 15304 1535S
15388 15452 15467 15497 15510 15593 15644 15649
15695 15744 15899 15947 15976 16004 16011 16015
16029 16086 16093 16128 16129 16141 16167 16243
16263 16287 16344 16351 16374 16448 16451 16522
16525 16551 16558 16579 16591 16601 16605 16642
16658 16719 16739 16790 16822 16852 16907 16933
16940 16944 16965 17060 17077 17079 17081 17090
17097 17106 17129 17160 17241 17283 17287 17309
17338 17372 17391 17397 17426 17432 17466 17577
17598 17712 17803 17806 17819 17854 17894 17915
17930 17949 17970 18117 18130 18151 18215 18235
18277 18319 18322 18337 18355 18411 18412 18427
18443 18558 18563 18581 18622 18628 18630 18662
18678 18743 18745 18797 18816 18841 18937 18955
18986 18993 19034 19043 19053 19055 19061 19092
19110 19136 19163 19193 19201 19235 19249 19265
19336 19364 19300 19415 19419 19487 19492 19512
19559 19573 19593 19604 19631 19633 19683 19692
19701 19728 19732 19748 19789 10810 19905 19918
20060 20062 20069 20074 20075 20094 20103 20119
20140 20191 20220 20261 20304 20347 20355 20373
20398 20409 20428 20441 20574 20603 20653 20667
20718 20738 20767 20824 20866 29947 21014 21150
21178 21200 21208 21251 21293 21309 21322 21346
21356 21389 21394 21439 21464 21506 21549 21599
21620 21630 21638 21664 21710 21738 21794 21809
21903 21927 21978 21987 21990 21995 22000
Verbeteringen: 5e kl- 4e lijst: 7154 m.z. 9154;
11292 m. z 11291; 10758 m. z. 10758 met ƒ70;
21971 70 m. z. 21971.
Engelscli vrachtschip tot zinken
gebracht.
Twaalf opvarenden om het levéh gekomen.
DUBLIN, 24 September (Havas-
A.N.P.) Het Britsche vrachtschip
„Hazelside" werd door een Duitsche
duikboot aangevallen en tot zinken
gebracht. Twee-en-twintig leden
der bemanning konden in twee
readingbooten roeiende de kust be-
bereiken. De kapitein en marconist,
die wonden hadden opgeloopen, zijn
in een ziekenhuis opgenomen. Men
gelooft, dat twaalf opvarenden om
het leven zijn gekomen.
Ontploffing als gevolg van
sabotage
Verscheidene slachtoffers in Duitsche
chocoladefabriek.
KAUNAS, 25 September (Reuter).
Uit Berlijn wordt gemeld, dat bij een
ontploffing in een chocoladefabriek
bij Tempelhof verscheidene personen
werden getroffen. Dit is de vierde
ontploffing, welke in den laatsten
tijd in Duitschland is voorgekomen.
Naar Reuter meent, moet hier sprake
zijn van sabotage.
Amerikaansche visschersschuit
gekapseisd.
24 opvarenden vermist.
OXONARD (Californië). 25 Sep
tember. (Havas-A.N.P.) De „Spray
11" aan boord van welk schip zich 26
personen bevonden, die" op eenigen
afstand van de kust hadden ge-
vischt, is tengevolge van de woelige
zee gekapseisd.
Twintig minuten na het ongeluk wa
ren twee personen gered. Vier-en-
twintig personen worden vermist.
VRACHTAUTO MET ARBEIDERS SLOEG OM.
BELGRADO, 25 September. (D.N.B.) Een
groote vrachtauto, waarop 25 arbeiders bevon
den, is in een bocht van den weg bij Belgrado
omgeslagen. Zes personen werden gedood, de
overigen werden gewond.
Roosevelt zou derde candidatuur
categorisch weigeren.
NEW-YORK, 25 Sept. Een vertegenwoordiger
van Scripps Howard heeft een interview gehad
met Landon. Deze verklaarde te gelooven dat
Roosevelt categorisch zal verklaren dat hij een
derde candidatuur voor het presidentschap wei
gert en dat hij geen benoeming zal aanvaarden
als deze hem aangeboden wordt. Landon zeide
verder dat hij zich niet verzet tegen Roosevelt's
neutraliteitsprogram indien hierdoor de Ver. Sta
ten bulten den oorlog blijven..
(United Press).
Zondagavond om ongeveer zeven uur is op
den Durgerdammerdijk te Amsterdam, een
motorrijder, uit Durgerdam afkomstig, met
flinke snelheid tegen een groot stiik basalt ge
reden, dat op den weg lag, tengevolge waar
van hij over den kop sloeg en een zeer ern
stige herschenschudding opliep.
De 28-jarige H. J. V. is in de Beeklaan
te 's-Gravenhage door een motor aangereden
en ernstig gewond.
Op den Rijksweg bij Naarden is Zondag
middag de J5-jarige motorrijder K. uit Baarn
met zijn motor over den kop geslagen. De man
kreeg een zware hersenschudding.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
heeft bij een brand in de Fottebakkersteeg te
Rotterdam de bewoner J. Schenk ernstige
brandwonden aan gelaat, handen en rug op
geloopen.
In Blaricum is de 35-jarige motorrijder D.
Mol uit Huizen met een luxe auto in botsing
gekomen. De man .is zeer ernstig gewond.
Het 3'/s jarig zoontje van de familie
Huyskens te Breda is onder een auto terecht
gekomen en enkele oogenblikken later over
leden.
Het 1(4 jarig zoontje van de familie
Brinkman in den Hulst is in een teil water
verdronken.
De 18-jarige J. Hilbrink is bij Westzaan
van het motorschip „Elizabeth" over boord ge
slagen en verdronken
FILMMEUWS.
Truus van Aalten filmt weer!
De Nederlandsche filmactrice Truus
van Aalten, die men reeds voor goed
van het wittedoek verdwenen achtte,
treedt in de Duitsche filmwereld plot
seling weer op den voorgrond.
£e<i geniaal man
keteekenis en qwote inuloed
on do mensdikeid - !Beu>on-
detaais en vijanden J.oulen
in zijn Meid en u>etk
Een psychiater schrijft ons:
De bcteekenis van Freud beperkt zich niet
alleen tot het gebied van de wetenschap. Wei
nige geleerden hebben zoozeer het intellec-
tueele publiek gepakt als deze man. Velen Zijn
door zijn theorieën gegrepen, zelfs zoo dat van
hen gezegd kan worden, dat zij „plus royalis-
tes que le roi" waren. Freud moest soms tegen
zijn eigen adepten worden beschermd, wan
neer zij de vreemdste Interpretaties van zijn
leer ten beste gaven. Anderen weer werden
evenzeer door zijn uiteenzettingen gegrepen,
maar er Juist door geprikkeld tot een hevig
verzet. Het is op zichzelf een wonderlijk phe-
nomeen te zien hoe de leer van Freud voor
sommigen tot een soort Evangelie werd. ter
wijl anderen meenden en meenen dat de duivel
zelf niets ergers had kunnen bedenken.
Dit bewijst op zichzelf dat Freud een groote
geest is geweest. Zijn werk is ontzagwekkend,
ook al gaat men met vele van zijn uitspra
ken niet mede. Hier mogen eerst zijn enorme
prestaties geschetst worden en daarna en
kele bezwaren naar voren gebracht. In de
eerste plaats moet er op gewezen worden dat
Freud's allergrootste verdienste is dat hij heeft
aangetoond, dat 's menschen drijfveeren niet
in de eerste plaats ontstaan uit bewust geeste
lijk leven en door nadenken zooals dit door
vele oppervlakklge-ratlonallstlsche psycholo
gen lang was geleeraard maar dat 's men
sehen gedragingen veel beter en doorzichtiger
verklaard kunnen worden, wanneer men let
op dat deel van het geestelijk leven dat hij
het onbewuste noemt. Om het populair te
zeggen bewees hij, dat allerlei belevingen in
een menschenleven, die lang vergeten waren,
hun werking vanuit dit onbewuste of „niet
meer gewetene") uitoefenen.
Dit was al een enorme ontdekking. Nog be
langrijker werd het toen Freud allerlei me
chanismen van de menschelijke psyche bloot
legde. die alle meer of minder samenhangen
met de theorie van het onbewuste. Hij wees
op het mechanisme van de z.g. ver
dringing, waarbij bepaalde voor een
mensch onaangename belevingen in het on
bewuste worden verdrongen, waar zij toch hun
werking, zij het onbemerkt, blijven uitoefe
nen, bijv. door zich te transformeeren in
angst. Zijn ontdekkingen vatte hij tenslotte
samen in een leer, de psycho-analyse gehee-
ten, hetgeen beteekent: de ontleding van het
zieleleven. Hij grondde zijn behandelings
methode van den geestes-zieken mensch op
de mechanismen die hij had ontdekt. Deze
methode komt in hoofdzaak hierop neer: dat
hij met bepaalde middelen, hypnose, z.g. in
vallen etc., er In slaagde de verdrongen on
aangename belevingen (die dus niet meer ge
weten worden) door hem „complexen" ge
noemd en die zooals gezegd zich b.v. In angst
kunnen omzetten, weer In het bewustzijn te
brengen. De mensch weet ze dan weer, wordt
er mede geconfronteerd en is genoodzaakt er
mede af te rekenen.
Het is Freud. vaak-verweten c^it de, com
plexen, dié hij bij de menschen naar 'boven
bracht, zoo vaak van sexueelen aard waren.
Toch is dit verwijt niet steekhoudend, ln zoo
verre dat het inderdaad vaak juist de sexueele
conflicten zijn die verdrongen worden. Wel
heeft Freud tè eenzijdig aangenomen dat het
vrijwel uitsluitend sexueele complexen zouden
zijn, die tot psychische stoornissen aanléiding
geven. Dit is zeker onjuist.
Freud's leer heeft op de psychologie en
psychiatrie een grooten invloed gehad. Deze
wetenschappen werden erdoor gebracht tot
meer dynamische en minder statische be
schouwingen.
Merkwaardigerwijze bleek zijn leer een
enorme aantrekkingskracht te hebben op an
deren dan de beoefenaars der wetenschappen,
vooral op schrijvers, onderwijzers e. a. Vele
romans zijn geheel op psycho-analytischen
grondslag opgebouwd, wat overigens aan hun
litteraire waarde niet veel goed doet. Freud
heeft door het houden van populaire lezingen
er zelf toe bijgedragen dat zijn leer ook onder
leeken werd verbreid, hetgeen ongetwijfeld
een fout ls geweest. Hij zelf heeft overigens
telkens weer correcties in die leer aangebracht
en er verdere uitwerking aangegeven, hetgeen
vele leeken niet verhinderde door te draven
over begrippen, die Freud reeds lang had ge
corrigeerd. Maar zooals gezegd is hij daar zelf
mede verantwoordelijk voor.
Beperkte Freud zich ln den aanvang tot een
analyse van de ziel van den enkelen mensch,
later wendde hij zich ook tot de z.g. massa-
en volkspsyche. Ook op dat terrein heeft hij
ons inzicht enorm verrijkt. Zelfs ln den „psy
chologisehen oorlog" die thans gevoerd wordt
maakt men gebruik van inzichten die hij ge
geven heeft, bijv. omtrent den massa-mensch
en zijn beïnvloeding.
Hoewel Freud enorm veel volgelingen en
bewonderaars(sters) verwierf bleken zijn te
genstanders niet minder fanatiek. Ook hiertoe
heeft hil in zooverre medegewerkt dat hij niet
voldoende heeft aangegeven, dat hij niet de
geheele psyche onderzocht maar in hoofd
zaak het z.g. instinctieve, eigenlijk het drift
leven. Hij heeft b.v. wel aangetoond hoe de
instincten ook bij de menschen de daden mede
beïnvloeden, maar hij heeft weinig gezegd
over de beïnvloeding van de instincten door
den „bovenbouw" der menscheliike psyche,
bijvoorbeeld door godsdienstige, ethische en
aesthetische normen, die toch evenmin te
ontkennen valt.
Deze eenzijdigheid heeft hem vele vijanden
bezorgd.
Maar ook al maakt men bezwaren tegen
veel wat deze geniale man heeft gezegd en
geschreven, niemand kan ontkennen dat hij
het levens- en wereldbeeld van den modernen
mensch heeft beïnvloed en veranderd. Dit is
op zichzelf een prestatie, die weinigen kun
nen verrichten.
Wanneer op een zekeren tijdsafstand het
koren van het kaf gescheiden zal zijn zal ver
moedelijk blijken, dat hij dit levensinzicht
aanzienlijk heeft verdiept, eenerzijds door de
stellingen die hij zelf heeft opgeworpen, an
derzijds door de sterke reacties waartoe zijn
leer aanleiding heeft gegeven. Ongetwijfeld is
een geniaal mensch heengegaan, wiens in
vloed blijft doorwerken.
In de Tobisfilm „Ein ganzer Kerl" speelt zij
onder regie van Fritz Peter Buch met Albert
Matterstock, Paul Henckels en Flockina von
Platen,
WEEKABONNEMENTEN
dienen uiterlijk Woensdags avonds
betaald te zijn, daar de bezorgers op
Donderdag moeten afrekenen
DE ADMINISTRATIE
