IJmuider Courant
Tloq. g&ett spoot
S
DE FATALE NACHT
van ontsnapte Duitschers
Rex Theater
C°Ur"°'
0e Aartsbisschop
van York.
De ontvluchting uit het Huis van Bewaring
presenteert
Na een maand.
Een Gevaarlijk Avontuur
Russisch—Turlcsche
onderhandelingen
op het doode punt?
jjuitsche Jlilksday
Vrijdag bijeen.
NIEUWS IN 'T KORT
^JAARGANG NO. 286
T, LoureDf Coale* Huuim-huppQ
Courant Uitt!«veB «b \lgera
pnUffl) 1 Gr°°" g:t
FpI 10724- Bureau IJmuide»
gaarlero* 'e'
Kpnoeraerlaao 42. (.lm inden
fouran" 14 c"
5301 PoMElr. 310791 til.
opeege"™ dl' "'"O
bosteloor .ipgenomeD t» de
DAGBLAD VOOH V ELS EIN. IJMUIDEN, SANTPOORT EN OMSTREKEN
Verschijnt dadelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie. P W PEEREBOOM ET» ROBEK1 PEEKEBOOM Hoofdredactenr: ROBEK'I PEEREBOOM
DONDERDAC 5 OCT. 1939
Abonnementen per week f 0.12'/j. pc»
maand f0.52'<2- l'er 3 maanden f 1.55,
franco per post f 1.95 per kwartaal. Losse
nummers 3 cent per ex. Advertentiëm
1-5 regel» ftt.60. elke regel meer 0.1&
Bij abonnementen belangrijke korting.
Ingezonden mededeelingen dnbbele
prijs. Advertentie» van Vraag en Aanbod
1-3 regels f 0.25. elke regel meer f O.lOl
Een der hoogste geestelijken van de Engel-
staatskerk is de Aartsbisschop van York.
pi van den huidigen bekleeder van deze
dr. William Temple, kan zeker
"worden dat zijn begaafdheden groot
!rn°Zijn uitingen trekken nauwelijks min-
tt'de aandacht dan die van den Primaat
°o gtaatskerk, den Aartsbisschop van Can
terbury. Dezen laatste, dr. Cosmo Gordon
a ^nen velen ook in ons land zich herin
neren vanwege zijn ingrijpend optreden bij
den troonsafstand van Koning Edward VIII.
jju heeft de Aartsbisschop van York een
radio-rede over den oorlog gehouden. Hij
«ijdde zijn aandacht aan heden en toekomst.
Ec het eerste deel, zijn beschouwing over
het heden, was zeer fel. Hij zeide dat de
het gevoel heeft dat hij moet
i tegen Duitschland, dat de Engelsche
niet terug kan, dat geen overeen-
of zelfs onderhandelingen met Hit-
Ieraanvaardbaar zijn omdat het woord van
den Duitschen leider volkomen onbetrouw
baar is gebleken. Hij pakte daarover uitvoerig
uit en ging toen tot het tweede deel van zijn
betoog over. Daarin erkende hij de fouten van
Versailles en verklaarde dat een volgende
vrede, te sluiten met een andere Duitsche
regeering dan de huidige, er een zal moeten
zijn die Christenen betaamt. Iedereen zal
tevreden moeten worden gesteld, zoodat bij
niemand verbittering en teleurstelling ach
terblijven. Een eerlijke procedure zal eerste
voorwaarde moeten zijn bij het vredesverdrag,
dat zal moeten worden opgesteld door waar
achtige „Vereenigde Staten van Europa", met
een Duitschland, vrij van het Nazi-régime.
Dan zal ook Polen en Tsjecho-Slowakije
recht worden gedaan. Mocht over bepaalde
onderwerpen geen overeenstemming worden
bereikt, dan zullen die voorgelegd moeten
worden aan een commissie van neutrale mo
gendheden, die „geen voordeel en geen nadeel
van den oorlog hebben gehad". (Zoo drukt de
Aartsbisschop het uit; over de huidige eco
nomische positie van en de verdere gevolgen
voor de neutrale landen heeft hij blijkbaar
niet veel nagedacht). Alle bestaande proble
men en grieven zullen worden besproken en
dat zal den weg effenen voor de Vereenigde
Staten van Europa, die noodzakelijk zijn
voor een blij venden vrede voor de geheele
wereld.
Ik beken dat ik het eersté deel van het
aartsbisschoppelijk betoog met ontsteltenis
heb gelezen. Dinsdag heeft Chamberlain in
het Lagerhuis verklaard, dat eventueele vre
desvoorstellen in elk geval ernstig bestudeerd
zouden worden al was hij sceptisch gestemd
omtrent den te verwachten inhoud. Lloyd
George, een der mannen van het Verdrag
van Versailles, ging verder en drong aan op
zeer omzichtig beleid en rustig overleg ten
aanzien van deze voorstellen. Hij wilde ze in
het Lagerhuis behandeld zien, zij het des
noods in geheime zitting. Verscheidene spre
kers vielen hem scherp aan over deze dingen,
Maar dat daargelaten blijft het feit, dat
zoowel de huidige Engelsche premier als de
premier uit den vorigen oorlog, politici bei
den, zich veel minder fel uitlieten dan de hoo-
ge geestelijke van de Staatskerk het den
vorigen dag in het eerste deel van zijn radio
rede had gedaan.
Het moet mij van het hart dat ik de felle
taal van den Aartsbisschop niet begrijp. Hij
Is de eenige geestelijke niet die in oorlogstijd
agressieve taal spreekt. In andere landen is
dat ook gebeurd. Maar ik begrijp het niet. Ik
meen dat de taak der Kerk een gansch an
dere is, dan in zulke redevoeringen tot uiting
komt. In den vorigen oorlog, toen ik jong
was, hebben ze mij ontsteld en nu doen ze
het weer. Ik geloof dat zij zeer velen ontstel
len, Als de Aartsbisschop van York in deze
tijden wordt meegesleept in de tegenstel
lingen veroorzaakt door een geweldig conflict,
le dat menschelijk wel te verklaren, maar dan
n°g zou men verwachten dat hij niet als
propagandist voor het voortzetten van een
°orlog optrad.
In het tweede deel van zijn rede bepleit hij
€5ü vrede in de toekomst, die den oorlog in
Europa zou uitroeien en een samenwerking
van alle staten beoogen en die bovendien
Duitschland recht zou doen wedervaren. Dat
Is schoon. Daar hebben anderen en ik ook
over geschreven. Ik herhaal nog eens: allen
•He daarnaar streven in de geheele wereld,
zullen zich er nu al op moeten voorbereiden
en waakzaam moeten blijven. Als de oorlog-
wordt voortgezet, hetgeen te vreezen is, zal
dat zeer noodig blijken te zijn. Want dan
temt het gevaar voor het opnieuw groeien
van een volkenhaat, die nu ontbreekt. De
Aartsbisschop van York heeft in het tweede
de6l van zijn rede inderdaad heel andere taal
gesproken dan in den vorigen oorlog door
voorgangers gedaan werd. Ik neem aan
bij dat volkomen meent en dat hij het
niet.doet om de voortzetting van den oorlog
aannemelijk te maken voor een volk, dat
evenals de andere volken er afgrijzen van
oestert en er dan ook zonder eenige geest-
rift aan begonnen is. Men zal trouwens zijn
gorden over de toekomst onthouden; zij
ebben dus hun waarde. Maar dat weer een
geestelijke de voortzetting van een oorlog
aat te verdedigen, dat stemt mij triest. En
Vermoedelijk worden zij in de groote
steden door geestverwanten verborgen
De gevangenis te Haarlem met er voor het Huis van Bewaring.
Van de vijf Duitschers, die uit het Huis van1
Bewaring te Haarlem zijn ontvlucht heeft men
tot nu toe nog geen spoor kunnen ontdekken.
Dat behoeft ook geen bevreemding te wekken
want uit het verhoor van bewaker P. Blauw-
broek die door de vluchtelingen in een cel werd
opgesloten, is komen vast te staan dat de ont
vluchtingspoging even over tienen moet zijn
gepleegd en dus niet te half twaalf zooals men
aanvankelijk veronderstelde. Dit werd beves
tigd toen men de contröle-klok controleerde.
De vluchtelingen hebben dus een voorsprong
gehad van ruim 8l/2 uur. Eerst te half zeven
gelukte het den bewaker namelijk zich te be
vrijden en alarm te slaan. Zooals men weet had
hij om twee uur zijn collega moeten wekken.
Men meende aanvankelijk, dat deze toen is
blijven doorslapen. Dat is nu echter niet het
geval geweest. De man was reeds eenige uren
wakker doch hij kon zijn kamer niet uit want
de deur zat op slot. De Duitschers hadden hem
namelijk in zijn kamer opgesloten. Hieruit
blijkt wel, dat zij met groote geraffineerdheid
en kennis van zaken te werk zijn gegaan. Dat
behoeft ook niet te verwonderen, daar een der
gedetineerden reeds iy2 jaar als passant in Het
Huis van Bewaring vertoefde. Den laatsten tijd
deed hij vele werkjes in het gebouw zoodat hij
met de ligging van alle vertrekken en gangen
uitstekend op de hoogte was. Daar komt nog bij,
dat het ook niet uitgesloten wordt geacht, dat
de Duitschers reeds in het bezit van een looper
waren. Vier van hen waren namelijk in één
vertrek doch in afzonderlijke slaapcellen opge
sloten. De bewaker houdt echter vol dat hij
door vier mannen tegelijk is overvallen. Dat
Er is nu een maand verstreken,
Sinds de wapens gingen spreken,
In een lang gevreesden strijd;
Sinds wij stelling moesten nemen,
Ieder onzer, in problemen,
Die ons nieuw werden bereid.
D'een lijdt meer, de ander minder,
Maar geen mensch ontkomt aan hinder,
Die bij zulk een toestand past;
Ieder heeft wel iets te maken,
In privé of in zijn zaken,
Met belemmering en last.
Er zijn menschen die steeds klagen,
Andren, die het zwijgend, dragen.
Al naar hun verschil in aard;
Zooals dezen zich doen knechten,
Genen altijd opwaarts vechten,
Slap van geest of onvervaard.
Er zijn menschen zenuwachtig,
Andren onverstoorbaar krachtig,
Onbesloten of beslist;
Sommigen zien 't nog herstellen,
Andren slechts een vaart ter helle,
Optimist of pessimist.
Er is vrees voor zwaarder zorgen,
Die de toekomst houdt verborgen,
Grauw en kil lijkt het verschiet;
Maar ons kleine volk ter eere,
Mag men dit wel constateeren,
Moed en veerkracht, mist het niet.
vanaf VRIJDAG 6 OCTOBER eiken avond
8.15 uur, ZONDAGS 3 uur MATINEE; De be
roemde actrice DANIELLE DARRIEUX in haar
nieuwsten filmtriomf
Een boeiend filmwerk, naar een novelle van
VICKY BAUM.
Vóór de pauze
Spannend van begin tot einde.
-
(Adv. lngez. Med.)
zou alleen mogelijk zijn indien een der Duit
schers een looper zou hebben gehad. Onmogelijk
is dat intusschen zeker niet.
Waarheen?
De groote vraag is natuurlijk: waarheen zijn
de Duitschers gevlucht? Hebben zij getracht
over de grens te komen? Dat laatste is niet zeer
waarschijnlijk daar drie van hen communisten
waren. De anderen zouden tot de Duitsche na-
tionaal-socialistische partij behooren. Zij zou
den ook geen bezwaar gehad hebben weer naar
Duitschland terug te keeren. Waarom ze da.i
tegelijk gevlucht zijn is echter niet recht dui
delijk Naar alle waarschijnlijkheid zouden ze
binnen korten tijd als ongewenschte vreemde
lingen over de Duitsche grens worden gezet.
Alleen een der Duitschers had wegens een ver
mogensdelict in de Haai-lemsche strafgevange
nis gezeten. De anderen waren vluchtelingen,
die zonder papieren en middelen van bestaan in
ons land rondzwierven. Ofschoon de commissa
ris van politie de heer E. H. Tenckinck en
hoofdinspecteur M. Woud, chef van den justi-
tieelen dienst, onmiddellijk alle maatregelen
hebben genomen om de vluchtelingen op te
sporen, zijn deze pogingen zooals reeds gemeld
nog niet met succes bekroond.
Men vermoedt, dat de vluchtelingen
door geestverwanten worden geholpen
om zich in groote steden zooals Rotter
dam of Amsterdam te verbergen.
Daarom zijn ook reeds gisteren de signale
menten van de ontsnapten per radio verspreid.
Een der vluchtelingen, die een meisje in Velsen
heeft, is daar in den nacht van de ontvluchting
zeer waarschijnlijk geweest. Het meisje houdt
echter vol, dat zij den bewusten Duitscher niet
gezien heeft. Intusschen zet de politie het onder
zoek met kracht voort.
Twee eischen werden Saradjogloe
voorgelegd.
LONDEN, 5 October. Blijkbaar
zijn de onderhandelingen van Sarad
jogloe met Molotof op het doode punt
gekomen en zien èn Sovjet-Rusland
én Turkije zich voor een der moeilijk
ste problemen van den oorlog ge
plaatst.
Rusland zou aan Turkije twee vitale
eischen gesteld hebben, nl.:
1. Turkije zal de Dardanellen voor de Fran-
sche en Engelsche vloot moeten sluiten.
2. Turkije zal die clausule uit de verdragen
met Engeland en Frankrijk moeten schrrap-
pen, waarin vastgesteld wordt, dat Engeland
en Frankrijk Turkije zulleun helpen, indien
dit land in een oorlog gewikkeld mocht wor
den, terwijl het een anderen Balkanstaat helpt
zich tegen agressie te verdedigen.
Met de Dardanellen tot hun beschikking
zouden de Engelsche en Fransche oorlogs
schepen niet slechts een in het nauw gedre
ven Roemenië kunnen helpen, maar ook een
van de voornaamste verkeersaderen tusschen
Rusland en Duitschland afsnijden door de
monding van de Donap te blokkeeren. Boven
dien zouden zij de Sovjethavens in de Zwarte
Zee kunnen bombardeeren.
De tweede eisch, die Saradjogloe is voor
gelegd, zou een aanwijzing zijn voor Turkije,
dat het zich uit den Balkan terugtrekt en
zijn belangen meer naar het oostelijk deel van
de Middellandsche Zee verlegt, zoodat Rus
land de vrije hand gelaten wordt om in Roe
menië te ontervenieerei, teneinde Bessarabiè
te herkrijgen.
Ondertusschen trachten Saradjogloe en de
Sovjetleiders te geraken tot het sluiten van
een Zwarte-Zeepact van wederzijdsche bij
stand in zoodanigen vorm, dat het niet in bot
sing komt met de militaire en politieke pac
ten, die Turkije op het oogenblik met Enge
land en Frankrijk voorbereidt. (United
Press.)
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
De Duitsche Rijksdag komt Vrijdag
middag om twaalf uur bijeen voor het
vernemen van een verklaring der rijks-
regeering.
In goedingelichte kringen te Berlijn zou men
volgens United Press veronderstellen dat Hitier
van plan is om in zijn Rijksdagrede aan te kon
digen dat hij bereid is het stichten van een kleine
Poolsche staat te bespreken op voorwaarde dat
de Westersche mogendheden den oorlog be
ëindigen.
Het plan zou zijn een Poolsche regeering te
vormen, die de goedkeuring van Berlijn en Mos
kou zou wegdragen.
Mochten Engeland en Frankrijk dit aanbod
van de hand wijzen, dan zou die Poolsche staat
waarschijnlijk geplaatst worden onder een Duit
schen gouverneur-generaal.
Een ander bericht van hetzelfde bureau meldt
dat Duitschland het plan zou hebben twee pro-
tetcoraten in Polen instellen, een voor de Po
len en een voor de Joden.
Overigens wordt nog bekend dat Hitler van
plan zou zijn heden uit Berlijn te vertrekken om
een bezoek aan Warschau te brengen.
Huil acht Duitsch optreden
onwettig.
Mededeeling van Huil.
„De regeering der Vereenigde Staten
erkent de wettigheid niet van een onbe
perkt tusschenbeide komen ten aanzien
van Amerikaansche koopvaardijschepen"
zoo zeide Hull in een formeele verkla
ring. Tevens waarschuwde hij Ameri
kaansche koopvaarders tegen het bijzon
dere gevaar van binnenvaren van wa
teren in den Atlantischen Aceaan en de
Oostzee nabij oorlogvoerend gebied.
Duikboot torpedeert Grieksch
schip.
De „Diamantïs" onder de Iersche kust tot
zinken gebracht.
LONDEN 5 October (Reuter-A. N. P.)
Gisteravond zijn 28 overlevenden van
een Grieksch stoomschip, de „Diaman-
tis" dat naar verklaard wordt ter hoog
te van Landsend door een Duitsche
duikboot tot zinken was gebracht
aangekomen in Ventry Bay, in het
Iersche graafschap Kerry.
Iersche burgerwachten hadden de onder
zeeër zien onderduiken, doch zij waren te laat
om het schip vast te houden. De overlevenden
waren 36 uur op de duikboot geweest waar zij
naar zij verklaren, hoffelijk waren behandeld.
Zij werden aan land gezet. Zes hunner moesten
zich naar een ziekenhuis begeven, doch de toe
stand van geen der gewonden is ernstig.
bezorgd. Erg bezorgd voor de toekomst. Dat
maakt alles moeilijker. Ik weet wel dat dit
maar de meening van een eenvoudigen leek
is, die uit zijn gevoel en zijn geloof spreekt.
En ik ben ook niet van plan er gedachtenwis-
selingen over te beginnen. Dat ligt niet op
mijn weg en op dien van dit blad.
Maar ik hoop dat, zooals Lloyd George heeft
gevraagd, alle vredesvoorstellen nauwkeurig
onderzocht en overwogen zullen worden. Ik
denk aan de millioenen levens die daarmee
gemoeid kunnen zijn. En ook aan een on
eindig hoogere waarheid dan die welke door
berekeningen van staatslieden en politici be-
heerscht wordt. Aan de echte waarheid.
R. P.
Instelling van nieuw JapanscK
ministerie wekt ontstemming.
Kabinet Abe voor ernstige moeilijkheden.
Het Dinsdag door het Japansche kabinet
goedgekeurde plan tot instelling van een
ministerie voor den buitenlandschen handel,
dat op formeele gronden was afgewezen door
de handelsafdeeling van het ministerie van bui-
tenlandsche zaken en door het ministerie van
koloniën, heeft plotseling tot ernstige moeilijk
heden geleid, zoo meldt het D. N. B. uit Tokio.
De chef der handelsafdeeling, Matsoesjima en
acht ambtenaren van buitenlandsche zaken
hebben hun ontslag genomen. Later zijn 150
ambtenaren van buitenlandsche zaken in ver
gadering bijeengekomen. Zij konden ook door
een uiteenzetting van den minister van buiten
landsche zaken niet overtuigd worden van de
noodzakelijkheid van het nieuwe ministerie.
Volgens het handelsorgaan „Tsjoegai" bestaat
er ook verzet in economische kringen, die vree
zen, dat een samenvoeging der handelsafdee-
lingen der verschillende ministeriën belemme
ringen van bureaucratischen aard voor den
buitenlandschen handel zou veroorzaken, welke
op het oogenblik bijzonder ernstig zouden zijn.
In politieke kringen is men van mee
ning, dat door deze aangelegenheid een
ernstige toestand voor het kabinet Abe
zou kunnen ontstaan. Ook op het ge
bied der buitenlandsche politiek zou het
kabinet voor moeilijke beslissingen
staan, daar de politiek, die een toe
nadering tot de Vereenigde Staten
beoogt, weinig kans op succes zou
bieden.
Bloedige strijd in de Chineesche
provincie Hoenan.
Volgens de Japanners werden 14 Chineesche
divisies vernietigd.
Volgens het communiqué van het Japansche
expeditie-leger in Midden-China hebben Ja
pansche troepen in het noordelijke deel der
provincie Hoenan, in de z.g. „negende oor
logszone, slag geleverd met 42 divisies Chi
neesche troepen en aan 14 dezer, waarbij 6 di
visies van het Chineesche centrale leger een
vernietigende slag toegebracht.
Ook 7 andere divisies hebben tamelijk ern
stige verliezen geleden.
Aan dit communiqué wordt nog toegevoegd,
dat de Chineezen 25.000 man aan dooden
hebben achtergelaten, terwijl 2500 man
werden gevangen genomen. De Japansche
buit heeft 100 stuks berggeschut, 30 houw-
witsers, 50 zware machinegeweren, 200 Tsje
chische machinegeweren en 400 geweren op
geleverd.
Volgens een communiqué van de persafdee-
ling der Japansche strijdkrachten zijn als
resultaat van de Japansche „zuiveringsactie"
in September in de provincie Kwantoeng, met
Tsoengfa en Fasjien als centrum, de lijken
van 4421 Chineesche militairen op het
slagveld achtergebleven.
Gevangenbewaarder P. Blauwbroek temidden van zijn gezin na zijD
onaangenaam avontuur.
De 23-jarige arbeider Oeseburg uit Scheemda
is in een stroocartonfabx-iek te Midwolda door
een drijfriem gegrepen en doodelijk gewond.
Een kastelein uit een café op de Nieuw-
markt te Amsterdam is door een onbekend man
neergeslagen nadat hij f 25 had gewisseld. De
man is met het bankbiljet en het wisselgeld
verdwenen.
