2)e anqehiksaaqci" „Japan wil op vriendschappelijk voet met Engeland komen" Yc Als de steenen spreken konden Engelsche torpedojager op een mijn geloopen Hoe de St. Pieter een koepel en de Sixtina Fresco's kreeg. De St. Pieter in Rome. Hoe de St. Pieter een koepel en de Sixtina Fresco's kreeg. Thans is op hare reize door het leven Mijn brooze boot over de wilde baren Dra de geaneene haven ingevaren, Om van mijn werken rekenschap te geven. IN het najaar van het jaar 1506 zagen burgers van Rome nieuwsgierig toe, hoe op het plein van de oude Pieterskerk marmerblokken werden aangevoerd van zulk een fantastische afmeting als geen hunner ooit had aanschouwd. Ze waren afkomstig uit Carrara, waar de „mees ter", gedurende een verblijf van vele maanden in het eenzame bergland, den titanisehen steen- houwersarbeid zelf had geleid. De meester: dat was de dertigjarige Michelangelo Buonarroti, wiens naam dan al met zeker ontzag genoemd werd in Rome en zeker in zijn geboortestad Flo rence. Het was Paus Julius n, de Caesar der Pausen, geweest die hem naar Rome had ge roepen om hem te vereeren met een even groot se he als veeleisdhende opdracht: de vervaardi ging van een pauselijk grafmonument dat den omvang zou hebben van een architectonisch ge bergte, te tooien met ruim 40 standbeelden. Honderdduizend ducaten zou deze uitverkorene ontvangen voor den arbeid der eerste vijf jaren, van welke som Michelangelo zelf marmer en transport zou moeten bekostigen. Was ze uitvoerbaar, deze hoogvereerende maar gigantische opdracht, ging ze de krachten van één enkelen mensch, hoe begaafd ook, niet te boven? Och, in kracht der verbeelding, in on stuimigheid van droomen waren ze aan elkander gewaagd, Julius II en Michelangelo. Beider hoofd en hart was tot berstens toe gevuld van plannen, welker opzet de grenzen van het menscheüjk gangbare verre overschreed. In de schaduw van den ouden St. Pieter, door den eersten Ohristenkeizer Constantijn ge sticht ter plaatse waar de heilige Petrus als slachtoffer van Nero den marteldood stierf, be gon Michelangelo in die metershooge marmer klompen de gestalten van zijn droomen te beite len. En Julius, in het ongeduldige verlangen den voortgang van het werk te kunnen volgen, had vanuit het Vaticaan een verbinding met Michel angelo's werkplaats laten aanbrengen. Vrijwel dagelijks ziet hij toe op den meesterlijken ar beid aan het marmeren gevaarte dat eens boven zijn stoffelijk overschot zal prijken. Zoo mach tig van bouw zal het worden, dat de oude Basi liek van St. Pieter het niet zal kunnen bevat tenStoutmoedig is het plan dat in Paus Julius' werkzaam brein rijpt: indien nu eens op de plaats van die oude wat bouwvallige Pieters kerk een nieuwe verrees? Ook Paus Nicolaas V, ruim vijftig jaar eerder, had ervan gedroomd. Bouwmeester Bramante was maar al te zeer ge neigd, het pauselijk verlangen aan te vuren. Kende, zoo betoogde Bramante in vertrouwelijke gesprekken, de Paus wel het oude bijgeloof dat het een slecht voorteeken heet, indien men zich tijdens z'n leven een grafsteen laat maken? Maar al te vaak zou het bewaarheid zijn: Bra mante wist er talrijke voorbeelden van te noe men. En, hoeveel eervoller zou 't zijn een nieuwen St. Pieter te hebben doen bouwen! Al luisterend ziet Julius II in verbeelding den Dom opdoemen, hooger en hooger tot in de schaduw ervan de omtrekken van het gedroomde grafmonu ment meer en meer vervagenEn terwijl Michelangelo met beitel en hamer worstelt om aan de gestalten van zijn geniale visie vorm te geven, heeft Bramante het pleit gewonnen: Rome zal een nieuwe Pieterskerk krijgen en Bramante zal haar bouwen het grafmonument is ver geten. Diep geschokt en in z'n trots getroffen, nu zelfs de Paus hem niet meer wil ontvangen, ontvlucht Michelangelo de versmade marmer blokken, ontvlucht hij z-'n werkplaats, ontvlucht hij Rome. Dreigde hem waarlijk levensgevaar van de zijde van z'n mededinger Bramante? Men beweert het, maar aannemelijker is het, dat Michelangelo zoo inderhaast de stad verliet, om dat hij verre wilde zijn, als de eerste steen van Rome's nieuwe Pieterskerk gelegd zou worden. Moeizame arbeid. RUIM 24000 M2. gronds zal Julius droomkerk, naar Bramante's plan, eischen, grootsch zal het heilige gedenkteeken zijn, waarmee deze kunstzinnige Paus het nageslacht bewondering zal afdwingen voor het scheppend vermogen der Renaissancekunst. Maar hoe begeerlijk de uit voering van het plan ook zijn mag, Michel angelo's diensten mogen er niet aan geofferd worden. Brief op brief schrijft Julius, om den beeldhouwer tot terugkeer te bewegen, zelfs de Florentijnse he stadsoverheid komt er aan te pas Michelangelo blijft weigeren. Pas bij een onderhoud in Bologna, dat de Paus zoojuist op de aanvallers van den Kerkelijken Staat heeft veroverd, weet Julius den trotschen Michel angelo te vermurwen met een nieuwe opdracht: In Bologna zal de beeldhouwer een bronzen standbeeld van Paus Julius doen verrijzen. Vol kommernis is deze arbeid en als het beeld ein delijk gereed is en Bologna siert, zijn het slechts 4 levensjaren beschoren: bij de herovering dei- stad door de pauselijke tegenstanders wordt het versmolten tot kanon. Misschien drong het smartelijk gerucht hiervan nauwelijks tot Michelangelo door, verzonken als hij was in anderen, bijna bovenmenschelijken arbeid. Op een tiental meters hooge stelling staat hij om een taak te volbrengen, waartoe de beeld houwer niet geroepen is: hij schildert! Opnieuw heeft de Paus hem naar Rome ontboden, om den Koepel der Sixtijnsche Kapel, in 1481 vol tooid, te voorzien van wandschilderingen. 520 vierkante meters beslaat de oppervlakte die hij met z'n fresco's zal moeten vullen. Weken, maan den en jaren verstrijken Michelangelo merkt het nauwelijks: kruipend over de stellages, ge bogen, ja gekromd vaak de penseelen hanteerend op de machtige welvingen 'boven z'n hoofd, be spat met z'n verven, vergeet hij tijd en wereld, vergeet hij zichzelf. Als een banneling heeft hij zich, elke hulp versmadend, opgesloten binnen de muren der Vatikaansche huiskerk om de visioenen van zijn begenadigd talent te vereeuwi gen in een eenzame worsteling met zijn nieuwe materiaal: de verf. Wat hij daarin toovert, groep na groep, wat daar verschijnt aan de wanden van dien wit-gapenden koepel, is bijna geen menschenwerk meer: het is een influistering Gods. In overweldigende tafereelen beeldt Michel angelo het wonider der wereldschepping: als op den eersten scheppingsdag wordt het Licht ge boren; en de wateren worden gescheiden, het eerste menschenpaar wordt uit den sluimer der Aarde gewekt dan straft het Kwaad de zondenval in het Kaïnstafereel en den schrikke- lijken Zondvloed. Andere gestalten verschijnen in hoeken en nissen; moeilijk, traag soms krijgt beeld na beeld vorm en kleur. Soms kan Paus Julius z'n ongeduld nauwelijks bedwingen en één enkel maal vergeet hij zich zoowaar, slaat hij Michelangelo. Dat is den meester te veel: weer ontvlucht hij Rome, al weet de Paus hem te doen achterhalen en terugkeeren door fier- menschelijk zijn verontschuldigingen aan te bieden. Vier jaren duurt het, eer het werk vol tooid is: in.de Sixtina het is October 1512 staren de oogen der bezoekers met ontroerde bewondering en ontzag naar wat zoolang ver huld bleef, staren ze omhoog in het weidsche koepelgewelf, vanwaar al de schepselen van Michelangelo's verbeelding als vanuit een andere wereld op hen neerzien. Enkele maanden later is Paus Julius II ontslapen. „Het Laatste Oordeel". o^EER werkt Michelangelo aan de taak, die hem het liefste is en die hij tragiek van dit kunstenaarsleven nooit zal volbrengen: het grafmonument voor den nu overleden Paus Julius. Andere opdrachten komen tot hem: hij wènscht ze niet-, hij wil ze uit den weg gaan om voort te kunnen beitelen aan wat hem z'n levens werk dunkt. En toch kan hij de handen, daarvoor niet vrijhouden, moet hij bestellingen aanvaar den, die hij niet verlangt, omdat het neenzeggen hem zoo onnoemelijk zwaar valt. Evenzeer tegen wil en dank wordt hij betrokken in partijstrijd en krijg; want de tijden waren woelig en vol ver overingszucht. 1534 is het, als Paus Paul Hl, de groote ponti ficale bouwmeester der 16e eeuw, Michelangelo naar Rome noodt; weer weerstreeft hij en weer zwicht hij voor den aandrang, zooda hij benoemd wordt tot architect, beeldhouwer en schilder van het Apostolisch Paleis. Een jaar later staat hij opnieuw op de stelling in de Sixtina, nu om den grooten muur boven het altaar, waar men de fresco's van Perugino met kalk bestreken heeft om ruim baan voor Michelangelo te maken, te beschilderen met een tafereel, dat het Laatste Oordeel zal beelden. Het Laatste Oordeel: „Christus komt tweemaal: de eerste keer is hij de zachtmoedigheid zelve en legt hij niets dan goedheid, mildheid en barm hartigheid aan den dag. Hij komt voor de zon daren, de zwakken, om hun vrede, licht en ge nade te brengen. De tweede maal komt hij ge wapend en toont hij zijn gerechtigheid, zijn ma jesteit, zijn grootheid en almacht; dan is het tijd meer voor erbarmen en genade". Zoo word-t„Het Laatste Oordeel" beschreven door de Vrouwe, die Michelangelo boven alle stervelin gen vereerde en liefhad: Vittoria Colonna, die door haar sonnetten en tijdens hun samenzijn, als zij hetm vanuit haar kloosterverblijf in Rome bezocht, in hem het licht des geloofs en den dichter wekte. Van heinde en verre kwam men naar Rome om in de Sixtina het wonder van deze nieuwe schepping te aanschouwen. Maar de glorie was kort van duur: al gauw ging er een storm van verontwaardiging op, aangeblazen door afgunst en wraakzucht verontwaardiging over 't gebrek aan kuischheid dezer schildering, dat naar men insinueerde, aan schaamteloosheid grensde. Paus Paul IV dacht er zelfs over, de geheele muur schildering met kalk te laten bestrijken en al mag de eerbied voor het meesterwerk dit belet heb ben, toch stond niet lang daarna een ander schilder op de stelling om het Laatste Oordeel van de begeerde kleedingstukken te voorzien. Michelangelo deert het niet: al lang heeft de roemzucht geen vat meer op hem, hij leeft in een andere wereld die voor de aardsche ijdel- heden en teleurstellingen niet toegankelijk is. En toch zal nog ééns een pauselijk beroep op hem gedaan worden: in hetzelfde jaar waarin Vittoria Colonna hem door den dood is ontvallen, ontvangt hij 't pauselijk bevel waarbij hem de lei ding wordt toevertrouwd van den bouw aan den nieuwen St. Pieter. Wat al bouwmeesters had deze dom in de jaren van zijn wording gekend! Na Bramante kwam Raffaël, het engelenkind on der de schilders, dan San Gallo, Michelangelo's vijand. En nu zal hij, Michelangelo, het zijn die het werk zal gaan voltooien, tot verbittering van zijn tegenstanders, die geen gelegenheid voorbij laten gaan, hem bij den Paus verdacht te maken. De Koepel van St. Pieter. A, zoo'n vorm nemen de aantijgingen aan, dat in 1551, onder leiding van Paus Julius m, een bijeenkomst wordt gehouden van allen die bij den bouiw betrokken zijn. Nu kan men z'n be schuldigingen trachten waar te maken. Bij het hooren daarvan richt Michelangelo zich tot den Paus met de woorden: „Heilige Vader, hoort, hoe ik met ondank beloond word. Als de zorgen die mij 'kwellen mijn ziel niet ten goede komen heb ik waarlijk allen tijd en moeite verbeuzeld". En ziet, het wonderbaarlijke gebeurt: de Paus legt hem de hand op den schouder en zegt: „Wees onbezorgd; lichaam en ziel, beide, zullen ermee gebaat zijn". Daags daarop zitten beiden vertrouwelijk bijeen, als vrienden en kan Michel angelo z'n hart luchten over de schandelijke malversaties, waarmee zoovele betrokkenen den bouw der Vatikaansche hoofdkerk hebben be nadeeld. „Hij zuiverde den St. Pieter van schel men en roovers", getuigde Vasari. f\4r ICHELANGELO werkt aan een houten Lv-i- model der Pieterskerk. Wat daar in minia tuur verrijst, wat de beeldhouwer-schilder daar architectonisch ontwerpt, belooft z'n weerga niet Japansch blad over de terugtrekking der Brits^ troepen uit Noord-China TOKIO, 14 November. (Domei).Het blad „Nitsji Nitsji Sjimboen" schrijft in een hoofdar tikel, waarin het blad herinnert aan de mededee- ling der Japansche regeering van 5 September met betrekking tot de politiek van niet-inmen- ging in den Europeeschen oorlog, dat het Brit- sche besluit het grootste gedeelte van het garni zoen uit Noord-China terug te trekken, moet worden uitgelegd als een feitelijk antwoord op de Japansche mededeeling. De Japansche regeering had op 5 September aan de buitenlandsche di plomatieke vertegenwoordigers te Tokio mede deeling gedaan van haar politiek van niet-in- menging in den Europeeschen oorlog en tege lijkertijd de aandacht der onderscheidene re- geeringen gevestigd op de wenschelijkheid er wel voor te zorgen niet een zoodanigen toe stand in het leven te roepen, dat Japan gedwon gen zou kunnen worden de niet-inmengingspoli- tiek op te geven. Daar, aldus het blad, Groot Brittannië zijn bedoeling duidelijk heeft gemaakt zich op Ja pan te verlaten voor de bescherming van zijn belangen in Noord-China, zal het mogelijk zijn te voorspellen, dat Groot-Brittannië op een goe den dag tegenover Japan uitdrukking zal geven aan zijn volledig vertrouwen in Japan met be trekking tot een bescherming der Britsche rech ten en belangen in geheel China. Ronduit ge zegd, aldus .Nitsji Nitsji Sjimboen" heeft de houding van Gr.-Brittannië sedert 't uitbreken van te vinden. Het is een overkoepeling, maar één die, als werd ze gedragen alleen door de kracht dit geestes, schijnt te zweven. Alle intriges rortflom hem, die onverminderd voortgang vin den, hebben de scheppende kracht van dezen rijsaard niet kunnen breken. Hooger en hooger rijzen de muren die straks dien wonderkoetpel zullen dragen als zinvol sym bool van aardsche gebondenheid en hemelsch streven. Zal Michelangelo, dan bijna negentig jaar oud, deze gewelfde kroon op zijn meester werk met eigen oogen aanschouwen? Het wordt twijfelachtig; z'n kracht raakt ten eind, en moegestreden dreigt hij nogmaals werk en stad te ontvluchten, als hem één trouwe medewerker onder beschuldiging van diefstal door gevan genneming ontnomen wordt en een ander onder moordenaarshand valt. Nog gelukt het den Paus door drastisch ingrijpen, Michelangelo te weer houden de dagen van den beeldhouwer-schil der-dichter-bouwmeester zijn geteld: een kort stondige ziekte sluit z'n moeizaam-doorstreden leven af. 26 jaren later werd de koepel der Pieterskerk voltooid voltooid in hoofdzaak naar Michel angelo's houten model, maar door vreemde hand. Wie hoog boven de Eeuwige Stad den koepel van St. Pieter zich tegen den hemel ziet aftee- kenen, licht als een zwevende zeepbel, wie in de Sixtina de oogen opslaat naar de fresco-gestalten die gewelf en muren bijna magisch bevolken, er vaart eerst recht de Genade die het den sterfe- lijken Michelangelo in smart en strijd vergun de, 111 de eeuwigheid te zien. C. J. E. DINAUX. yoE lnf de Chineesche kwestie een gen gewekt. Niettemin wil Japan"!! schappelijken voet komen niet Gi%t> nië, indien Groot Brittannië zijn W ziet en samenwerkt met Japan en delur teele politiek van Japan bij het Conw¥ der pogingen spoedig een oplossing tot stand te brengen. 01' santé }.EÖ] van contrc conlri Genoemd als leider van het bu»ii. 1 - iecht Nieuwe functies voor Lit^h, buitenlandsche inlichtingen, LONDEN, 14 November (Havas). respondent van de News Chronicle n&-. 1 trouwbare, doch niet officieele bron,dat"'" de vroegere volkscommissaris van buik,,, zaken, benoemd is tot chef van het burf? buitenlandsche inlichtingen van het uitvoerende comité der communistisch?1 Ook is volgens den correspondent een omloop, dat Litwinof benoemd zal directeur van het Engels-instituut te Onfc Ueerii |fceU£ elkaar ■gen zijr grachtü fijekwe Geschutvuur weerklonk in J gebied van Parijs, PARIJS, 14 November (Reuter), na het middaguur werd in het gebitu Parijs geschutvuur gehoord. Er hebber sirenes geloeid. ider I hf-'oer central «echt naai re Finlay. schepei blijkt, E' OP5 cvereei I jouden ce lad' I afwach DE ONTSNAPTE DUITSCHERS. Niet vervolgd wegens geweldpleging. OVER DE GRENS GELEID. Naar wij vernemen zijn de drie van de vijf uit het Huis van Bewaring te Haarlem ont snapte Duitschers, die later te Zundert bij de Belgische grens, waren aangehouden en weer overgebracht naar Haarlem, thans over de Duit- sche grens gezet. Er is dus geen aanleiding gevonden tegen hen een vervolging wegens ge weldpleging bij hun ontsnapping in te stellen. - De vierde Duitscher S., die te Uitgeest gearres teerd was, vertoeft nog in het Huis van Be waring te Haarlem. De vijfde is nog voortvluchtig. Michelangelo Buonarroti. LONDEN, 14 November (Reuter). De admiraliteit deelt mede, dat een Brit sche torpedojager op een Duitsche mijn is geloopen en verloren gegaan. Ver klaard wordt, dat een man om het leven is gekomen Zes man worden vermist. Drie officieren en twaalf minderen werden gewond. Drie katten die aan de deur van den winkel zaten, vlogen van schrik met één sprong over een ezel, die bij 't trottoir voor een schillenkar stond. De ezel schrok geweldig en sloeg, met kar en al, op hol, Eeji MA1KT EIKICUTIN VEEMARKT ROTTERDAM Dinsdag 14 Novel Totaal aanvoer 3854. 79 paarden, 4 veulèsL magere runderen, 960 vette runderen, 25 val veren, 226 graskalveren, 1172 nuchtere 380 schapen en lammeren. 2 varkens, 85 bolJ geiten. Prijzen per K.G., vette koeien le kw. 74,W 62, 3e kw. 38—48, vette ossen le kw. 88,'J 62, 3e kw. 4050, stieren, le kw. 61, 2e h, 3e kw. 44, vette kalveren le kw. 105,2e kw. 5065, schapen le kw. 45. 2e kw. 40. 'i 35, lammeren le kw. 50, 2e kw. 45, Se hl nuchtere kalveren le kw. 40, 2e kw. 35,3»h[ Prijzen per stuk: schapen le kw. 27,2ehl 3e kw. 17, lammeren le kw. 19, 2e kw. 16,3(1 12, zuiglammeren le kw. 9, 2e kw. 7, 3eh| nuchtere slachtkalveren le kw. 17, 2e 14hj slachtpaarden le kw. 250, 2e lew. 190, k hi werkpaarden le kw. 385, 2e kw. 270, 3e hj hitten le kw. 250, 2e kw. 220, 3e kw. l£fl koeien le kw. 255, 2e kw. 180, 3e kw. 13( 4 koeien le kw. 245, 2e kw. 180, 3e kw. 133,4 koeien le kw. 170, 2e kw. 120, 3e kw. 90, val le kw. 140, 2e kw. 120, 3e kw. 90, pinken lei 100, 2e kw. 80, 3e kw. 60, graskalveren le hl 2e kw. 25, 3e kw. 15, bokken en geiten le h l 2e kw. 8, 3e kw. 5. Vette koeien en ossen, aanvoer: iets handel: matig. Stieren, aanvoer: als vor. week, handel: 4 lijk, prijzen: prijshoudend. Vette kalveren, aanvoer: iets korter, stug. Schapen en lammeren, aanvoer: veel hij handel: vlot, prijzen: prijshoudend. Nuchtere slacht- en fokkalveren, aanvoer ner, handel: stroef. Paarden, aanvoer gering, handel- slecht. Kalf- en melkkoeien, aanvoer: korter, b stil, prijzen: stabiel. Varekoeien, aanvoer: kleiner, handel: prijzen: iets lager. Vaarzen en pinken, aanvoer: minder, I traag. Graskalveren, aanvoer: korter, handel: rek3 prijzen: als vor. week. Bokken en geiten, aanvoer: als handel: vlug, prijzen: iets hooger. De kalf- en melkveehandel verliep ln de bïi soorten, door den geringen aanvoer, redelijk V met vastere prijzen, De afwijkende soorten minder goed te plaatsen. Voor het eerste slachtvee gingen de prijzen iets hooger, ovi was de handel, bij grooten aanvoer, zeer traas' nauwelijks prijshoudend. Het aantal, dat vor. leger en voor de inblikking werd gekocht, war groot. Stieren, bij kleinen aanvoer, ruim prij» dend. Vette kalveren handel zeer traag, met anderde prijzen. Voor de nuchtere daaren liepen de prijzen, bij minder vluggen hande_ rug- De prijzen hiervoor varieerden van 3 tot 6 den. Vette schapen, bij ruim aanbod, nauwelijks houdend. De prijzen voor de beste soort vette lamms waren ruim zoo hoog. Vette varkens, bij grooten aanvoer, minder te plaatsen, met lagere prijzen. De vette varkens brachten tot 66 cent per KL^i Voor zouters en biggen liepen de prijzen even iets terug. PURMERENDER MARKTBERICHT. 14 Nove Gemeentel. Kaasbeurs. Verhandeld 21 P& u; wegende 63.0000 KG. Handel matig. Hoogste 22.50. Kleine Boeren kaas 23 per 100 KG. Volvette kaas 30 per 100 KG. Boter 1084 1.50—1.57 per KG. Runderen, totaal 913 stuks. Vette koei 66—67 per KG, matig; gelde koeien I De drie katten waren op de kar terecht gekomen, waar zij angstig miauwend bleven zitten. De voorthollende ezel begon hard te balken. Honden zetten het op een blaffen en kinderen renden schreeu wend achter_de kar aan..A.a De schilleboer riep luid om hulp, maar niemand durfde het op hol geslagen dier te grijpen. Agent nummer 18 liep juist met groote passen over een plein. De handen hield hij op z'n rug, totdat hg plotseling een hevig lawaai hoordei —07 per xj*, matig; geiue per stuk, matig; melk koeien 95 lt,u""," stuk, matig; paarden 13 90—190 per stuk vette kalveren 112 60—80 per KG, niatL, tere kalveren voor de slacht 365 8—11 F nuchtere kalveren voor de fok 12T;79ln 59 matig; vette varkens voor de slacht m per KG; magere varkens 33 20—!39 P' biggen 85 1220 per stuk; schapen lölD - bokken 68 3—3.10 per stuk; Kipeiere" 100 st.; eendeieren 4.25 per 100 st.; P^P 1000 491/2—551/2 per KG; oude kippen en 6900 40-45 per KG.; konijnen 30 7.70 P« eenden 1100 25—60 per stuk; <Ju}ven ü- paar; ganzen 251 2.75—3.75 per stuk. COOP CENTRALE EIERVEU^0 PURMEREND G.A. Afdeeling Eieren. 100.000 eendeieren 4.254.35; 7c0W - j eieren 70/80 f 5.80.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1939 | | pagina 6