IJmuider Courant
De „Graf Sp
ten onder gegaan.
Vorst bezorgt scheepvaart
overlast.
Duitsche kruiser
tot zinken
gebracht
DAGBLAD VOOK VELSEN, IJMUIDEIN, SANTPOORT EN OMSTREKEN
Verschijnt dagelijks, beüalve op Zon- en Feestdagen
iDaoc eigen bemanning tot zinken ge&cacht
IJselmeer zeer moeilijk te bevaren.
Vreemde vliegtuigen
Winkelgalerij
op het Kennemerplein.
Drie ijsslachtoffers.
MAANDAG 18 DECEMBER 1939
25e JAARGANG No. 41
Uitgave Lourerts Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem Drukkerij N.V., Gr.
Houtstraat 93, Haarlem, Telefoon 10724 Bureau
Ijmuider Courant- Kennemerlaan 42, llmuiden,
jelefoon 5301, Postgiro 310791. Alle Advertenties,
opgegeven voor dit blad, worden kosteloos
opgenomen in de Kennemer Courant.
Directie: P W PEEREBOOM EN KOBER1 PEEHEBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Het Duitsche vestzak-slagschip „Admiral Graf Spee" is Zondag
avond eenige mijlen buiten de kust van Uruguay door de beman
ning van het oorlogsschip tot zinken gebracht.
Het D. N. B. meldt dat Hitier zelf den commandant van de „Graf
Spee", kapitein ter zee Langsdorff, het bevel gegeven had, het schip
in de lucht te laten vliegen, aangezien de regeering van Uruguay ge
weigerd had den noodigen tijd toe te staan om het schip zeewaardig
te maken.
De vorst, welke nog maar zeer kort geleden is begonnen en ook nog niet
erg fel is geweest, legt aan de binnenvaart reeds groote moeilijkheden in
den weg. De zeilscheepvaart op het IJselmeer is onmogelijk geworden,
maar ook motorbooten ondervinden reeds zeer veel hinder van het grondijs,
dat zich in uitgestrekte velden begint vast te zetten.
Het ijs heeft helaas reeds slachtoffers gekost In Zaandam is een negen
tienjarige jongen door het ijs gezakt en verdronken en in Friesland zijn
twee kinderen uit één gezin om het leven gekomen.
Om 7.20 Amst. tijd maakte de „Graf Spee" zich
I in de haven- van Montevideo gereed tot het ver
teek. Om 9.05 uur werd het. anker gelicht.
Voor dien waren zeven honderd leden der be
manning en het grootste deel der voorraden aan
bóörcTvan het Duitsche stoomschip „Tacoma" ge
bracht.
Na zijn vertrek begaf het oorlogsschip zich met
geringe snelheid in zuidelijke richting, gevolgd dooi
de „Tacoma".
De „Graf Spee" begaf zich in zuid-oostelijke
richting. De Duitsche vlag hing aan den groot
bramsteng en op het achterschip.
Om elf uur 27 werd waargenomen dat het
schip in de golven verdween. Drie luide ont
ploffingen hadden vernietigd wat van den mo
dernen oorlog was overgebleven. Gedurende
de paar minuten dat het slagschip drijvende
bleef, bevonden zich de „Tacoma" en twee
Argcntijnsche oorlogsbodems in de buurt.
Zwarte rookwolken hingen boven de plaats
waar de Graf Spee in de -diepte verdween met
al het geschut aan boord.
Reuter meldt dat een boot van een Argentijn-
schen kruiser den commandant en officieren van
de „Admiral Graf Spee" aan boord genomen heeft.
De Brische gezant te Montevideo Drake, heeft
verzocht de „Tacoma" in beslag te mogen nemen,
op het oogenblik dat bekend was, dat een deel van
de bemanning van de „Admiral Graf Spee" zich
aan boord van dit schip had begeven. Voor hij
antwoord had gekregen, was het schip evenwel
zonder loods uitgevaren. Men veronderstelt dat het
naar de haven terug zal keeren aangezien het niet
voldoende voedsel aan boord heeft, bovendien zal
het schip worden buit gemaakt wanneer het op
zee blijft.
Thans weet men, dat de „Tacoma" de „Admiral
Graf Spee" volgde om de rest van de bemanning
aan boord te nemen.
Bemanning op weg naar Buenos-
Aires.
Nu het uitgebrande wrak van het Duitsche
vestzakslagschip op de voornaamste ankei-plaats
voor de reede van Montevideo ligt, zijn de
commandant en de bemanning van het schip
op weg naar Buenos Aires aan boord van
sleepbooten en lichters.
Slechts eenige honderden opvarenden waren aan
boord van het schip gebleven, de overigen waren
met de meeste voorraden overgegaan op 'de „Ta-
.coma" welke in de haven lag. Bij het verlaten van
de haven, volgde de „Tacoma" den ooi-logsbodem.
Voor de drie ontploffingen het lot van het schip
bezegelden begaven de commandant met zijn staf
en de overige leden van de bemanning zich in de
booten. In het licht van de vlammen, welke op
laaiden nadat de wegstroomende olie in brand was
gevlogen, werden zij aan boord van de „Tacoma"
genomen.
Volgens dit bericht zou de „Tacoma" in te
genstelling met het eerstvermelde telegram nog
op de reede van Montevideo liggen en door twee
Britsche oorlogsbodems bewaakt worden.
Staande op het dak van zijn hotel te Montevideo
heeft de correspondent van de „New York Times"
gezien dat kapitein Langsdorff en andere officie
ren van de „Graf Spee" staande het saluut brach
ten toen hun schip in de golven verdween.
De correspondent bericht verder, dat kapitein
Langsdorff op een electrischen knop drukte toen
de zon onder de horizon verdween en de lucht
hierdoor gloeiend rood gekleurd was. Het geheele
schouwspel scheen onwerkelijk, drie minuten la
ter zonk het schip.
De electrische knop was met een draad ver
bonden aan een groote electrische mijn in het
munitiemagazijn. De werking was doeltref
fend, binnen tien minuten sloegen de vlammen
over -de geheele lengte uit het schip, terwijl
voortdurend ontploffingen in de ruimen wer
den gehoord. Het schip brandde 80 minuten.
De gehuwde leden van de bemanning waren
voor het vertrek uit de haven aan boord van de
„Tacoma" gegaan.
Volgens een Reuterbericht uit Buenos Aires zou
de commandant van de „Admiral Graf Spee" al
vorens te vertrekken telefonisch om'laatste instruc
ties heeft gevraagd aan Hitier.
Deze zou hebben gezegd: „U bent commandant
van het schip en u moet het definitieve besluit
nemen". Hierop zou kapitein Langsdorf hebben ge
zegd: „Heel goed, eerder dan mij over te geven zal
ik het schip in de lucht laten vliegen".
Voor het schip wérd vernield, vlogen vijf Brit
sche vliegtuigen er boven.
Er steekt niet veel van het wrak van de „Graf
Spee" boven water uit.
Het wrak zal een ernstige belemmering vormen
voor het havenverkeer. In sommige kringen ver
wacht men dat Uruguay in verband daarmede stap
pen zal doen bij Duitschland. De stookolie uit het
wrak van de „Graf Spee" heeft vlamgevat als ge
volg, waarvan het wrak in vlammen werd gehuld.
Aan de kust stand een zeer groote menigte naar het
brandende wrak te kijken.
Te Montevideo geeft men algemeen uitdrukking
aan verontwaardiging over het feit, dat de plaats
welke was uitgezocht om de „Graf Spee" in de lucht
te laten vliegen, de voornaamste ankerplaats was.
Het wrak vormt een ernstige hinderpaal voor het
havenverkeer en waarschijnlijk kan het alleen met
behulp van dynamiet worden opgeruimd.
Men is van meening, dat de regeering va$ Uru
guay het slagschip een kiesche behandeling heeft
doen deelachtig worden.
Nader wordt nog gemeld, dat zich voortdurend
ontploffingen bij het wrak hebben voorgedaan,
daar de olie, welke ook onder water brandde, de
granaten heeft bereikt. Men gelooft dat de gezag
voerder de laatste man was, die de „Graf Spee"
heeft verlaten. Aanvankelijk was gemeld dat hij bij
den ondergang van zijn bodem met verschillende
officieren om het leven is gekomen. De Duitsche
legatie zou zelfs Zondagavond nog verklaard heb
ben: „Een Duitsch gezagvoerder blijft op zijn
schip".
Voor het vertrek van de „Graf Spee" uit de haven
van Montevideo had de commandant, een langen
brief gezonden aan den Duitschen gezant waarin
hij op bitteren toon protesteerde tegen de weigering
der regeering van Uruguay meer tijd toe te staan
aan herstellingen aan het schip. In dezen brief ver
klaart hij dat het onmogelijk was herstellingen uit te
voeren binnen 72 uren, niet alleen voor gevechts
doeleinden doch ook om het hoofd te bieden aan de
normale gevaren van scheepvaart en zee.
Met het oog op de houding der autoriteiten
van Uruguay en zijn verantwoordelijkheid voor
de levens van duizènd man was de eenige weg,
welke hem overbleef, de redding voor te berei
den van de bemanning en als protest het schip
op te blazen in de buurt van de haven van
Montevideo.
HYDEPARK 18 December (Havas). President
Roosevelt is gisteren den geheelen middag thuis
gebleven teneinde steeds bereikbaar te zijn voor
het ministerie van buitenlandsche zaken en om zoo
mogelijk per i-adio iets op te vangen van de „Graf
Spee". Hij weigerde iets te zeggen toen hij vernam,
dat het schip door de bemanning tot zinken was
gebracht.
Havas constateert dat thans is een einde gekomen
aan de bezorgdheid in Amerikaansche diplomatieke
kringen, dat een nieuwe zeeslag zou worden gele
verd binnen de veiligheidszone, welke is vastge
steld op de conferentie van Panama.
Het vraagstuk van een overtreding van de bepa
lingen van deze conferentie is evenwel nog niet
geregeld. Dat moet het onderwerp vormen van
diplomatieke besprekingen tusschen de staten van
het Amerikaansche werelddeel. Wel merkt man op,
dat het niet in de bedoeling ligt een vloot te zenden
om deze veiligheidszone te doen eerbiedigen.
Naar te Santiago de Chili vernomen werd heeft
Brazilië de leiding genomen in een nieuwe actie
om de Amerikaansche landen te vereenigen achter
een krachtiger en meer doeltreffende neutraliteits
politiek.
De minister van Buitenlandsche Zaken van Bra
zilië, Aranha, heeft reeds nota's gewisseld met zijn
ambtgenoot van Chili, Ortega, waarin de wensch
der beide landen wordt uitgesproken een herha
ling te vermijden van de gevechtshandelingen zoo
als in de wateren van Uruguay is geschied door
Britsche kruisers en het Duitsche vestzakslagschip
Admiral Graf Spee".
Duitsch protest.
De Duitsche gezant te Montevideo heeft in op
dracht van de rijksregeering bij de regeering van
Uruguay geprotesteerd, omdat zij aldus het
Duitsche Nieuwsbureau aan het beschadigde
oorlogsschip „Admiral Graf Spee" onder de meest
flagrante schending van het internationale recht
en gebruik, de overeenkomstig de omstandigheden
vanzelfsprekende termijn tot herstel der zeewaar
digheid geweigerd heeft.
Rapport van Engelsche
duikboot.
LONDEN, 18 December (Reuter.)
De admiraliteit heeft het volgende commu
niqué uitgegeven
„De secretaris der admiraliteit
deelt mede, dat ZM.'s duikboot
„Ursula" rapporteert, dat zij Don
derdag 14 December j.l. een Duit
schen kruiser van de Keulen-klasse
aan de monding van de Elbe tot
zinken heeft gebracht. De kruiser
werd beschermd door zes Duitsche
torpedojagers."
De haven van Enkhuizen ligt opgehoopt met
schepen, die daar een veilig toevluchtsoord heb
ben gezocht. Een kraan van de N.V. Neptunus,
die van Hoek van Holland buitenom naar IJmui-
den was gebracht en verder binnendoor naar
Delfzijl zou gaan, heeft men met behulp van
vier sleepbooten nog de Enkhuizensche haven
weten binnen te sleepen.
De haven van Monnikendam was Zondag ge
heel toegevroren, zoodat de boot der Noord-Zuid-
Hollandsehe Tramweg Maatschappij, welke hier
onder normade omstandigheden binnenvaart, een
anderen weg moest nemen.. Zij voer naar de
Noordzijde van den Waterlandschen Zeedijk
onder Volendam, om enkele passagiers af te
zetten en keerde toen terug naar Marken. Het
grondijs bezorgt op dit traject echter veel last.
Daarom bleef de tramboot na dezen eenen tocht
van Zondagochtend omstreeks elf uur in de
haven van Marken liggen. In normale omstan
digheden wordt deze dienst zevenmaal per dag
onderhouden. Voor de met verlof naar huis
keerende militairen beteekende dit, dat zij aan
den vasten wal moesten blijven.
Maandagochtend zullen de Markers zonder
twijfel weer probeeren aan den dijk te meren
Of zij hun doel zullen bereiken, is gezien het
opkomende grondijs, zeer twijfelachtig. Het ijs
langs den Zeedijk tusschen Monnikendam en
Volendam was voor schaatsenrijders nog niet be
rijdbaar.
De haven van Durgerdam ligt reeds geheel
dicht.
boven ons land.
In den loop van Zondagochtend zijn op ver
schillende tijdstippen boven het midden en Oos
ten des lands enkele verspreide vreemde vlieg
tuigen, welke op zeer groote hoogte vlogen,
waargenomen. De vliegtuigen hebben ons rechts
gebied verlaten, nadat meerde patrouilles jacht
vliegtuigen opgestegen waren en zij ook her
haalde malen van den grond af onder vuur ge
nomen waren.
Koningin schenkt 1500.— aan liet
Roode Kruis.
Van officieele zijde meldt men ons, dat door
H.M. de Koningin een bedrag van f 1500 is ver
strekt aan het hoofdbestuur van het Ned. Roode
Kruis als blijk van hoogstderzelver belangstel
ling in de hulp van het Roode Kruis aan Fin
land op humanitair gebied.
Ook P.T.T.-personeel krijgt
identiteitsbewijzen.
Evenals het personeel der spoorwegen zal
binnenkort ook het P.T.T.-personeel van
identiteitsbewijzen worden voorzien. Op deze
identiteitsbewijzen zal een pasfoto worden
aangebracht. Voor den buitendienst zullen
deze bewijzen beperkt worden tot de amb
tenaren en tot het personeel op arbeidseon-
contract, voor zoover dit min of meer ge
regeld dienst doet.
Abonnementen per week 0.12J4, per maand
0.52JA, per 3 maanden ƒ1.55, franco per post
1.95 per kwartaal Losse nummers 3 cent per ex.
Advertentiën: 1-5 regels ƒ0.60. elke regel meer
ƒ0.12. BIJ abonnementen belangrijke korting.
Ingezonden mededeelingen dubbele prijs.
Advertenties van Vraag en Aanbod 1-3 regels
ƒ0.25, elke regel meer ƒ0.10.
Zestienjarige bekent aanslagen
te hebben gepleegd.
De 16-jarige G. van T. uit Gorinchem, die
verdacht werd Vrijdagavond op mej. v. d. Pijl
een moordaanslag te hebben gepleegd, heeft
bij verhoor niet alleen dezen aanslag be
kend, maar ook dien van een week tevoren
te Hoog Blokland gepleegd, waarbij een
meisje zeer ernstig werd gewond.
Den nacht voordat hij te Hoog Blokland den
aanslag pleegde, had hij te Arkel ingebroken en
een gouden horloge en een dolkmes gestolen. Met
het dolkmes heeft hij het meisje in Hoog Blok
land gestoken.
De jongen is waarschijnlijk niet geheel toe
rekenbaar, daar hij zijn slachtoffers in het geheel
niet kende en dus niet uit wraak gehandeld
heeft.
Beverwijksche conservenfabrikant
koopt het bouwterrein achter
de groene schutting
IJMUIDEN Maandag
Naar wij vernemen is de heer L. Aardenburg
conservenfabrikant te Beverwijk eigenaar gewor
den van het bouwterrein aan de Noordzijde van
het Kennemerplein dat jaren lang achter de be
kende groene schutting braak gelegen heeft. Dit
terrein behoorde aan de R.-K. Parochie van den
H. Gregorius van Utrecht te IJmuiden, die het
jaren geleden had gekocht voor den bouw van een
nieuwe Katholieke Kerk, welk plan men later om
verschillende redenen heeft laten varen.
De nieuwe eigenaar deelde ons mede, dat hij van
plan is, bet terrein te bebouwen met elf winkelhui
zen met afzonderlijke bovenwoningen. De winkel
huizen zullen aan den voorkant een galerij krijgen,
zoodat dit belangrijke centrale punt een mooie af
sluiting zal verkrijgen, welke het aanzien onge
twijfeld ten zeerste zal verhoogen.
Öp onze vraag, of de uitvoering van het plan
spoedig ter hand zal worden genomen, deelde de
heer Aardenburg ons mede, dat dit inderdaad de
bedoeling is. Hij verwachtte reeds in den loop de
zer week het bouwplan van den architect den
heer B. Hoogstraten te Rijswijk, waarna zoo spoe
dig mogelijk met den bouw zal worden begonnen.
Eindelijk zal er dus iets komen van de bebou
wing van dit kostbare terrein, dat gelegen is op
fiet mooist denkbare punt van IJmuiden. Men zal
zich herinneren, dat er nog eenmaal sprake is ge
weest van de bebouwing van dit terrein en wel
met een modernen schouwburg. Dit plan is afge
stuit op de hooge kosten en het schouwburgkasteel
werd een luchtkasteel.
Het Kennemerplein zal door dezen winkelbouw
ongetwijfeld een voornaam aspect krijgen en de
overburen zullen het op prijs stellen, dat de eeuwi
ge groene schutting eindelijk toch gaat verdwijnen.
Verscholen onder de natuurlijke camouflage, welke de bosschen langs den Rijn geven, is een der Duitsche stukken geschut nabij
de Sfegfttedfinie opgesteld, ooztchfbaar voor de vijandelijke verkenningsvliegtuigen
Te Betterwird nabij Dokkum zijn Zon
dagmorgen een achtjarig zoontje en een
twaalfjarig dochtertje van den landbouwer
Hoitsma door het ijs gezakt van een
slootje in de nabijheid van de ouderlijke
woning, alwaar zij aan het spelen waren.
De ouders, die de kinderen na korten!
tijd misten, gingen zoeken. Zij zagen in
het ijs een gat, waarin een mutsje vaaij
een der kinderen dreef. Men slaagde erin
de kinderen door dit gat op te halen. Dr.
Blanksma uit Dokkum die spoedig ter
plaatse was kon slechts den dood bij
beiden constateeren.
De lijkjes zijn naar de ouderlijke woning
overgebracht.
Zondagmiddag om half vier begaven zich
de gebroeders Henk en Gerrikt Verbeek
op de circa vijftien meter breede Gouw te
Zaandam teneinde daar schaats te rijden.
Zij hadden reeds een vrij groote afstand
afgelegd, toen zij door het ijs zak
ten. Op hun hulpgeroep kwamen
menschen toesnellen, die den jongen van
zestien jaar, spoedig op het droge had
den gebracht. De oudste evenwel, die
negentien jaar is, was reeds onder het ijs
en in de modder geraakt. Met een red-
dingshaak wist men hem na eenigen tijd
eveneens op het droge te brengen, doch
de levensgeesten bleken reeds te zijn ge
weken.
