Op Ontdekkingsreis
Opbouw en uitbreiding
van de Sociale Verzekeringen.
POSTGIRO No's
Katjes.
Eigenaardigheden
p T V 5 D A G 18 MAART 1941
in de arbeidssfeer van...
Haartem
bezit talrijke oude gebouwen, wier
schoor
heid door vele eeuwen heen gedragen is tot
huidigen dag en ook nu nog spreekt tot ieder
•en laarvoor oog en gevoel heeft. Zij zijn sieraden
°!e stadsbeeld tooien en tevens doen beseffen
die on heel wat banden zijn die ons met het
da! e, dikwijls het verre verleden binden en die
het'heden naar de toekomst leiden
<^?r. ,en speurtocht naar onderwerpen voor deze
lenreeks, waarin reeds zoovele uiteenloopende
•^Den behandeld zijn kwam ik langs zoo'n
^gebouw, waarvan hierboven gewag is gemaakt.
hoort zelfs al tot de heel oude en heeft vroe-
jp de dertiende eeuw dienst gedaan als
^hïiis In den zijgevel is een poortje, waarbij de
Mjk «elegd moet worden op het achtervoegsel,
t het is zoo klein, dat wie er door naar binnen
t het hoofd moet buigen om niet een buil op te
pn Dat poortje geeft toegang tot een kelder
dit oude raadhuis, dat niet ver verwijderd is
het tegenwoordige stadhuis. En hier, in deze
V^ntè van boven afgesloten dopr zware gewelven,
oefent een Haarlemmer een beroep uit, een oud
beroep. Nauwelijks had beter plaats gekozen kun-
tèn v/orden. Want in deze eeuwenoude omge
ving, waar men zich zonder moeite in een middèl-
auwsche sfeer kon wanen, indien niet telkens fiet
sers en trammen passeerden die zoo geheel tot onze
twintigste eeuw behooren, wordt de arbeid nog ver
richt zooals vroeger vrijwel alle arbeid: bijna zonder
jnachinale hulpmiddelen, maar met een groote ken
nis van materiaal en met verrassende handvaardig
heid, Hier temidden van deze oude steenen snorren
een snelwentelende motoren en het vervaardigde
roduct wordt per dag niet bij honderd- of duizend-
sllen geteld.
Een kleine variatie brengend in een oud gezegde,
ra men kunnen beweren dat nieuwe borstels
ichoon vegen. Tegen de bewering zelve is niet veel
ia te brengen, maar wie een vakman over een bor
stel hoort spreken, weet aldra, dat er heel wat komt
kijken voor een borstel is wat z;j behoort te zijn:
geschikt voor haar werk. Als hij dan hoort, dat er
honderdtallen verschillende soorten borstels zijn,
dat elk land zelfs zijn speciale soorten borstels heeft
hij ziet hoeveel soorten alleen in ons land en in
Duitschland b.v. in gebruik zijn en dat het aantal
verschillende haarsoorten vrijwel niet te tellen is,
legt hij een borstel die hij zoo juist even in de
3 heeft genomen en op het eerste gezicht niet
zoo heel erg interessant heeft gevonden, omdat zij
feitelijk enkel uit twee plankjes bestaat en een hee-
leboel plukjes haar, met een beetje mismoedig ge
baar neer. Dat nu juist achter dit heel eenvoudige
nog zoo heel veel schuil blijkt te gaan.
En dan is het woord aan den vakman.
En in den ouden kelder in het oude Haarlemsche
gebouw rijst het beeld van het oude ambacht, waar
uit een industrie is voortgekomen die dag in dag uit
borstels en stoffers en kwasten vervaardigt, bij dui-
zendiallen, maar dat ook nog enkele beoefenaren
telt, die bijna alle werk nog met de hand doen, die
op de hoogte zijn van het soort haar of de soorten
haar en plantenvezel welke voor een bepaald werk
noodig zijn en die een artikel vervaardigen dat niet
maar alleen meer borstel is. Het heeft iets meege
kregen van hem die het maakte en die kan zorgen
dat men, als men zulks wenscht, een borstel kan
koopen die een eeuw dienst kan doen.
f En de grondstoffen daarvoor?
- Komen uit alle deelen van de wereld: Ver.
Staten, Mexico, Zuid-Amerika. Italië, Rusland,
China, uit eigen land, honderden en honderden
soorten.
-Verbaasd daarover? Dan zult u nog meer ver
baasd zijn als u hoort, dat tièntallen plaatsen in
China een eigen speciaal soort varkenshaar op de
narkt brengen.
-Gebruikt u alleen varkenshaar?
0 neen. Maar van vele dieren en verder een
Soot aantal verschillende soorten plantenvezel,
zelfs voor sommige soorten borstels gespleten koe
horen, staal enz.
Wie mocht meenen dat al dit materiaal zoo "bij
da borstelmaker komt, dat het terstond bruikbaar
is. heeft het mis, Laten we bv.. eens paardenhaar
semen, een materiaal dat veel gebruikt wordt. Dat
15 niet schoongemaakt als het op de markt komt en
oeverkooper zorgt er ook niet voor dat het schoon
*ordt. Dat moet de borstelmaker zelf doen, die,
Wanneer hij binnen afzienbaren tiid weer paarden
haar noodig heeft, begint met een flinke hoeveelheid
®30r den hekel te halen, net zoo lang tot de orde
loze bos er goed geordend uitziet.. Dan wordt het
hol stevig opgebonden, gekookt en gewasschen,
metéén keer maar meerdere keeren, opdat het goed
moon wordt, Daarna wordt het gedroogd en na-
??t zoo het stadium dat het gebruikt kan worden,
yajit doordat het haar stiif opgebonden was toen
h*J in den pot ging om gekookt te worden en het
J-'Qens deze behandeling is gaan uitzetten, is het
v-lv di'. aNes is misschien nog niet zoo heel veel
'^kennis te pas gekomen, indien men althans geen
fwening houdt met de kennis van de vele grond
den. maar die rnoet toch heel stellig om den hoek
«men kijken als tot het maken van den borstel
°rdt overgegaan, als de houtjes ter tafel komen,
■'narvan er één de gaatjes heeft in welke straks het
mm getrokken zal worden, en het zachte, soepele
n'och sterke koperdraad. Want dan moet de vak-
nauwkeurig weten waarvoor de borstel dienen
en hii zoekt nauwkeurig de verschillende soor-
j? ®aar en plantenvezel bij elkaar, welke noodir
,P v?or het verkrijgen van de verelschte hardheid
Zachtheid.
J»?1®8 is het maken van den borstel hoofdza-
rjlk een kwestie van routine. Kop en staart van
y ar kten zich na eenigen tijd al spoedig van el-
r"r oiécrscheïrion en voor wie in het vak zitten
ling van den maker, maar steeds het handwerk
en welk een handwerk verraadt.
De vraag wordt gewaagd of het handwerk zich
tégenover de industrie kan handhaven.
Toch wel. Bij dezen arbeid kan met veel meer
wenschen rekening worden gehouden. Er is voor
het handwerk nog veel te doen, want de machine
kan lang niet alles doen.
En de toekomst?
Niet somber. Er zal voor den vakman stellig
arbeid blijven, al was het alleen maar voor de
industrie.
De industrie?
Ja, zij 't niet de borstelindustrie. Er zijn veel
fabrieken en veel machines, waarvoor zeer speciale
borstels noodig zijn, b.v. voor het reinigen van
flesschen. Die moeten uit de hand worden vervaar
digd. En steeds komen er weer nieuwe soorten in-
dustrieborstels, zoodat er voorloopig voor het oude
handwerk, zij het in anderen vorm dan vroeger,
nog wel wat te doen zal blijven.
Dit is optimisme van de beste soort, optimisme
zooals onze voorouders gekend moeten hebben, zoo
als we het nu kennen en zooals we het in de toe
komst zullen moeten kennen.
Vergoeding voor levering aan
Duitsche organen.
In een circulaire van (het departement van
binnenlandsche zaken aan de gemeentebesturen
wordt medegedeeld, dat in afwachting van de in
het vooruitzicht gestelde regeling voor de vergoe
ding voor leveringen of verrichtingen ten behoeve
van organen van het Duitsche rijk, die niet tot de
Duitsche weermacht behooren, de Rijkscommis
saris voor het bezette Nederlandsche gebied heeft
beslist, dat alle tot I April 1941 nog openstaande
rekeningen voor prestaties ten behoeve van or
ganen van het Duitsche burgerlijk bestuur ten
spoedigste door de burgemeesters tegen quitantie
aan de rechthebbenden dienen te worden betaald.
De restitutie der aldus voorgeschoten bedragen
zal door het departement aan de gemeente plaats
hebben.
Ten aanzien van vergoedingen voor leveringen
of verrichtingen ten behoeve van organen van
het Duitsche rijk, die niet tot de Duitsche weer
macht behooren, en welke na 1 April 1941 hebben
plaats gehad, zal nog een nadere regeling volgen.
Streng optreden tegen prijs
opdrijving.
Tweehonderd gulden boete omdat huur met
ƒ0.25 verhoogd was.
Over het geheele land zijn de opsporingsamb
tenaren den strijd tegen de prijsopdrijving en den
sluikhandel begonnen, zooals vele overtreders van
de prijsvoorsohriften tot hun schade hebben onder
vonden. Dat behalve de groote steden ook de kleine
plaatsen en het platteland niet aan de aandacht van
de inspectie voor de prijsbeheersching ontsnapten,
blijkt uit de volgende beknopte opsomming, die bij
wijze van voorbeeld aan de lange reeks van ver
oordeelingen wer^ ontleend: een kruidenier te
Nieuwer-Amstel met f 350 boete. Een handelaar in
turf te Peperga met f 100 boete. Een groentehan
delaar te Riinsburg met f 150 boete. Een schoen
winkel te 's-Gravenhage met f 4000 boete. Een rij
wielhandelaar te Eindhoven met f 50 boete. Een
bakker te Vlijmen met f 750 boete, met publicatie
van de tuchtbeschikking.
Een bouwkundige te Heemstede werd als direC'
teur van een naamlooze vennootschap welke huizen
exploiteert gestraft met een boete van f 200, om
dat in één geval de huur van een woning met f 0.25
per week was vei'hoogd. Een woningbureauhouder
te Hilversum zal voor een overeenkomstig feit een
boete van f 50 moeten betalen.
FAILLISSEMENTEN
(Opgegeven door afd. Handelsinformaties v. d. Graaf
en Co. N.V., Amsterdam).
UITGESPROKEN:
13 Maart. Joh. Mooy, aannemer, Noordwolde (Fr.).
Recht. Comm. Mr. B. Ph. Baron van Harinxma thoe Sloo-
ten, Cur Mr F. H. van den Brink, Wolvega.
13 Maart. W. Daniels, wonende te Sittard, Steenweg 15.
Recht. Comm. Mr. H. Schillings, Cur. Mr. J. Kallen, Rijks
weg Noord no. 47, Geleen.
GEDEPONEERDE UITDEELINGSLIJSTEN:
28 Febr. I. W. de Jong, voorheen openbare koopvrouw,
thans zonder beroep, voorheen te Schiebroek, thans te
Hillegersberg Geëindigd door het verbindend worden der
eenige uitdeellngslijst. Uitk. 5,3845
Thijs Knol, rijwielhersteller, de Wijk. Geëindigd door
het verbindend worden der eenige uitdeelingslijst. Uitk.
nihil aan conc. crediteuren.
Em. Berben, Maastricht. Geëindigd door het verbindend
worden der eenige uitdeelingslijst.
Nal. van Trijntje Pottinga, Diepenheim. Geëindigd door
het verbindend worden der eenige uitdeelingslijst na ge
daan verzet.
H. Verduin. branstoffenhandel. Akersloot. Geëin
digd door het verbindend worden der eenige uitdeelings
lijst.
C. Borsboom, Rijnsburg, Idem
J. Lopes Dias. Den Haag. Geëindigd door het verbindend
worden der uitdeelingslijst.
D. C. van Kints, Langeraar. Geëindigd door het verbin
dend worden der eenige uitdeelingslijst.
In de toekomst wijzigingen te verwachten
Nog is de aanschaffing van Lachappeile
parket een driedubbel verantwoorde
geldbelegging: dezelfde prima soorten
en kwaliteiten als vroeger, voordeelige
prijzen en een duurzame verfraaiing
van uw woning! Nu kunt u nog kiezen
uit Slavonisch eiken, teak, mahonie of
Australisch Yarrah - onvergelijkelijk
mooi Lachappeile parket, dat lederen
'vur
ïhet gi
Vraag het nog heden aan!
daa mooier wordt,
heat
'itvoerige bijzonder
en vindt u in het geïllustreerde boekje.
(Adv. lngez. Med.)
DIEFSTAL VAN BROODBONS.
AMERSFOORT, 17 Maart. De politie alhier
heeft den broodslijter D. aangehouden, die er van
verdacht werd ten nadeele van zijn patroon een
groot aantal broodbons te hebben ontvreemd. De
man legde een volledige bekentenis af. Proces-ver
baal is opgemaakt, waarna hij weer op vrije voeten
is gesteld.
WAARSCHUWING.
Omstreeks 1 Februari 1941 heeft de Commis
saris van Politie te Leiden, aangeraden om, al
vorens in relatie te treden met het Advertentie
kantoor „Leiden", eigenaar B. G. Voorham, wo
nende te Leiden, Nachtegaallaan 16, zich tot hem
te wenden om inlichtingen.
Thans verzoekt voornoemde Commissaris be
kend te maken, dat B. G. Voorham zijn werk
wijze dusdanig heeft veranderd, dat mag wor
den aangenomen, dat hij zijn verplichtingen,
ook in de toekomst, ten volle zal nakomen.
BURGERLIJKE STAND
HAARLEM, 17 Maart
Bevallen: 14 Maart: M. StaalMetselaar, d.; E.
M. van RielEverout, z. S. B. KoningBerends, z.
15 Maart: G. M. JonkerDiesveld, d. M. M. Mul
dersBreedijk, z. 16 Maart: J. S. de Nieuwe—
Prinsen, z.; J. L. van Epende Waal, z. 17 Maart:
H. Nijdamde Jong, d. M. A. W. LeursKoomen, z.
Overleden: 14 Maart: J. P. D. Fuchs, 63 j., Kleine
Houtweg; J. P. BakkerWilson, 54 j., Heussens-
straat; W. C. van HoutBroekmeijer, 71 j., Hee-
rensingel; F. van Hasselt, 63 jaar, Oosterhoutlaan.
15 Maart: A. van der TuinHeijloo, 57 j., Theems-
plein. R. J. Reekers, 71 j., Verspronckweg. G. Vos—
van-Leijen. 57 jaar, Oostvest. J. W. Hattink, 48 jaar.
Maasstraat W. Laming, 81 jaar, Hazepaterslaan. 16
Maart: A. G. BitterKramers, 70 jaar, Riouwstraat
- can de Winterhulp Nederland
Winterhulp Nederland, den Haag.
No. S553. Als bank der Winterhulp
Nederland is aangewezen de Kasver-
eeniging N.V Amsterdam No. S77»
Stort op 5553 of 877
Dr. E. Heldring:
„Er is geen twijjel aan, dat deze win
ter grooter ontberingen dan gewoonlijk
voor ons land zal brengen. Wie den nood
lijdenden landgenooten daarin door een
gave aan Winterhulp tegemoet komen kan,
doe dit naar zijn vermogen."
kan dit
Seen moeilijkheden opleveren,
dan groeit onder de snel bewegende vingers
die hard of zacht is, al naar de bedoe-
De eerste verkoopingr in het veengebied
wolde werd gehouden, was druk bezocht,
belangstelling voor de qualiteit van het
van Drente, welke in de gemeente Zuid-
De landbouwers-verveners hadden veel
nog te velde staande product.
(Foto Pax-Holland)
De leider van de afdeeling sociaal bestuur van
het Rijkscommissariaat, president Jakob van den
rijksmijnraad te Berlijn, schrijft in een artikel de
volgende beschouwingen over de sociale verzeke
ringen in Nederland.
De nauwe economische betrekkingen en verbin
dingen tusschen het groot-Duitsche rijk en Neder
land, welke voor een niet gering gedeelte op de
veelvormige gemeenschappelijke levensvoorwaar
den berusten, eischen gebiedend een vèr-strekkende
samenwerking ook op het gebied van de sociale
verzekeringen en de volksgezondheidszorg. De wei
nige voorhanden uigangspunten uit te werken is
een taak, waaraan met kracht gearbeid moet wor
den. Deze samenwerking wordt begunstigd, doordat
de sociale verzekering in haar belangrijkste tak
ken, zooals de ongevallen-, ziekte- en invaliditeits
verzekering, ook (hier reeds haar neerslag gevon
den heeft.
De ongevallenverzekering staat op een aanmer
kelijke hoogte. Haar uitwerking kan toereikend
worden genoemd en ook de kring van personen
welke onder deze verzekering valt komt met onze
begrippen overeen. De verkrijging der middelen is
op gelijke wijze geregeld als in het Duitsche recht,
ook hier draagt de werkgever de bijdrage alleen.
Anders staat het met de ziekteverzekering en
met de invaliditeitsverzekering. Reeds het feit, dat
de ziektewet eerst in 1930 in werking is getreden,
is merkwaardig, wanneer men bedenkt, dat de wet
zelf uit 1913 stamt. Men zou nu denken, dat deze
jonge wet met den stand der wetgeving in de ziek
teverzekering in de andere Europeesche landen,
vooral in het naburige Duitschland, rekening zou
hebben gehouden. Het tegendeel is waar. Evenals
in vele andere opzichten gold voor Nederland ook
op het gebied van de sociale verzekering Engeland
als voorbeeld. Om deze reden is aan de vrijwillige
verzekering groote speelruimte gegeven, d.w.z. zijn
verregaande concessies gedaan aan de particuliere
verzekering. Uitgaande van het kapitalistische stre
ven den werkgever een zoo gering mogelijke sociale
last op te leggen, bevat de Nederlandsche ziektewet
slechts een verzekering tegen de economische ge
volgen van de ongeschiktheid tot werken wegens
ziekte. Zij is daarom een zuivere geld verzekering
en kent als zoodanig slechts een enkele prestatie,
het ziektegeld. Voor het overige bekommert deze
verzekering zich niet om het lot van den arbeider.
Zij laat het den arbeider over zich vrijwillig op
eigen kosten voor de overige prestaties, zooals bij
voorbeeld de Duitsche ziekteverzekering die kent,
zooals ziekenhuisverpleging, hulp in de huishouding
begrafeniskosten en andere prestaties, welke onze
ziekenkassen als bijkomstige prestaties verzorgen,
bij de vele ziekenfondsen te verzekeren. Deze zie
kenfondsen zijn of wel onderlinge verzekeringen of
zijn als afzonderlijke afdeelingen bij verzekerings
maatschappijen aangesloten.
De economische inschakeling van Nederland in
het groot-Europeesche economisch gebied, welke
aan de toekomstige economische structuur van het
land een nieuw kanakter zal geven, maakt dezen
toestand op den duur onhoudbaar. Een hervorming
van deze tak van verzekering moet dan ook be
slist noodzakelijk worden geacht, daar onder de
zelfde of op zijn minst gelijksoortige economische
verhoudingen den Nederlandschen arbeider dezelf
de of op zijn minst gelijksoortige bescherming in de
ziekteverzekering moet genieten als zijn kameraden
in de andere landen van dit economische gebied.
Daarom moet men verwachten, dat reeds in de
naaste toekomst een verregaande hervorming van
deze tak van verzekering in Nederland zal plaats
hebben.
Gelijksoortige toestanden als in de ziekteverze
kering vinden wij in de invaliditeitsverzekering.
Ook deze tak van verzekering is van betrekkelijk
jongen datum: de invaliditeitswet trad immers eerst
1 Januari 1919 in werking. Evenals de ziektewet
is ook de wet op de invaliditeits- en ouderdomsver-
zekering uitgesproken westelijk georienteerd. Aan
haar kapitalistisch karakter verandert ook het feit
niets, dat de werkgever de bijdragen alleen te be
talen heeft, want de bijdrage is buitengewoon ge
ring en bedraagt, zonder rekening te houden met
het loon, in den regel 60 cent voor mannelijke en
50 cent voor vrouwelijke verzekerden.
Ofschoon de staat voor belangrijke bijdragen
moet opkomen, zijn de renten schrikbarend gering
en moeten dat ook zijn als men bedenkt, dat, afge
zien van de geringe bijdragen, deze verzekering bo
vendien beheerscht, wordt door het fondsdekkings-
stelsel.
Herdenking der gevallen Duitsche
militairen.
Zooals ieder jaar sedert het einde van den
vorige oorlog werden de gevallen strijders her
dacht, die gesneuveld zijn in den strijd voor
Duitschland» De in Amsterdam vertoevende Duit-
schers hebben deze herdenking gevierd in een korte
plechtigheid op de Nieuwe Ooster-begraafplaats,
bij de graven van de gesneuvelde Duitsche soldaten.
Reeds voor 10 uur Zondagochtend stonden de
eere-compagnieën van leger luchtmacht en marine,
alsmede van de groene politie en de partij-orga
nisaties aangetreden bij de met bloemen versierde
graven. Niet alleen op de graven der Duitsche ge
vallenen lagen bloemen, ook op de graven van de
Engelschen, welke terzijde van de Duitschers lig
gen. Het viel op, dat de graven der Britsche geval
lenen, op gelijke wijze verzorgd waren, als die der
Duitschers. Voor een eerlijk strijder houdt de
vijandschap op bij den dood.
Luitenant-generaal Sieburg hield een korte toe
spraak; hij zeide, dat het heden de tweede keer
was, dat in dezen oorlog de heldengedenkdag werd
gevierd. Het vorige jaar was de veldtocht tegen
Polen achter den rug. In ongelooflijk korten tijd
en met betrekkelijk weinig offers was het Poolsche
leger verslagen.
In het Westen stonden evenwel nog de groote
legers der Westelijke mogendheden en de soldaten
uit den Wereldoorlog vreesden dat de strijd tegen
deze legers, verschanst achter een sterken wal, ont
zettende offers zou kosten. Op dezen heldengedenk
dag in 1941 heeft de geschiedenis antwoord gegeven
op deze vrees. De legers van Noorwegen, -Neder
land, België en.Frankrijk zijn verslagen. Engeland
ls van het continent weggevaagd. Ook dit is met
zeer geringe offers gepaard gegaan en hiervoor
moet men God danken. Door dit te constateeren
doet men geen afbreuk aan de verdiensten van de
gevallenen. Vele moeders beweenen hun zonen,
vrouwen hun mannen en talrijke kinderen moeten
opgroeien zonder de vaderlijke zorg. Zij weten
evenwel, dat dit offer niet vergeefsch is gebracht
Met het bloed der gesneuvelden is een der meesl
grootsche hoofdstukken der Duitsche geschiedenis
geschreven. Dankbaar herdenkt Duitschland de ge
vallen helden, die met hun bloed en hun leven
den weg naar de overwinning hebben geëffend.
Op hun, die niet vielen rust de zware plicht de
dooden niet te vergeten en te blijven denken aan
hetgeen zij hebben gedaan. Op allen rust de plicht
bereid te zijn voor Duitschland en voor den defi
nitieven vrede in de wereld het leven te geven.
Hierna werd den eere-compagnieën bevel ge
geven het geweer te presenteeren, waarna een
driewerf Sieg Heil werd uitgeroepen op den
Führer. De plechtigheid werd besloten met 't spelen
der volksliederen.
Ook op andere plaatsen van ons land zijn Zon
dag de gevallen Duitsche soldaten herdacht
De plechtigheid te 's-Gravenhage werd o.m. bij
gewoond door den Rijkscommissaris.
(A.N.P.)
WEER KOFFIE EN THEE ZONDER BON
VERHANDELD.
HAARLEM Maandag
Wegens het koopen, verkoopen en afleveren van
koffie en thee zonder bon heeft de politie te Haar
lem proces-verbaal opgemaakt tegen zeven Haar
lemmers en één Beverwijker. Er zijn 44 K.G.
koffie en 10 K.G. thee in beslag genomen.
Ik heb wat katjes in mijn tuin
Och, in hun aantal maar bescheiden,
Maar ik beschouw z' als een fortuin
In deze vroege voorjaarstijden.
Die kleine katjes zijn mij lief,
Zoo sierlijk en decoratief.
Ik heb wat katjes in mijn tuin,
Een ware vreugd o.m naar te kijken,
Zooals ze, zij 't in grauw en bruin,
Het al te kale beeld verrijken.
Beloften van een nieuwen bloei
Nieuw leven, frisschen jongen groeL
Ik heb wat katjes in mijn tuin,
Ellendig om ze aan të hooren
't Is me te grauw en zelfs te bruin,
Zooals ze 's nachts mijn rust verstoren.
Zij kiezen altijd Maart speciaal
Voor hun zoo katterig kabaaL
Ik heb wat katjes in mijn tuin
In 't donker zijn ze niet t' aanschouwen,
En voor hen is dat een fortuin,
Ik haat dat krijschen en miauwen.
'k Bedoel hier eigenlijk maar mee:
Katje en katje zijn ook twee.
in Haarlem en omgeving
De opgang naar de
Stads-Bibliotheek
(Foto archief 3- D.)
Dit is de opgang naar de Stads-Bibliotheek te
Haarlem. Een dertig jaar geleden zouden er mis
schien een paar honderd Haarlemmers geweest zijn,
die de foto herkend zouden hebben, want het ge
beurde in dien tijd maar zelden, dat het dagelijksch
bezoek aan de Bibliotheek de dubbele cijfers haal
de. Dat is gelukkig anders geworden. De laatste
jaren telt de Bibliotheek en de er mee verbonden
leeszaal de bezoekers bij vele duizenden.
Er zullen weinig bibliotheken in Nederland zijn,
die op een zoo eerwaardige huisvesting kunnen
bogen als de Haarlemsche. Want de steenen spreken
hier: Reeds 650 jaar geleden werd er hier wijsheid
uit boeken vergaard en het was de beroemde „der
keerlen god", graaf Floris V, wiens voeten wel
meermalen hetzelfde steenen trapje zullen hebben
gedrukt als waarover u en ik thans af en toe ons
naar de balie of de leeszaal begeven.
Nadat in 1249 de orde der Dominikanen haar eer
ste klooster in Utrecht had gekregen, slaagde zij
er in, een kleine veertig iaar later ook in Haarlem
huisvesting te bekomen. In 1286 toch schonk Floris
haar een deel van zijn paleis (het tegenwoordig
raadhuis) en sindsdien hebben de Predikheeren er
een driehonderd jaar hun klooster gehad met een
kloosterhof, die thans nog den tuin van het Prin
senhof vormt. De Dominikanen waren afkomstig
van het klooster in de Rue St. Jacques té Parijs en
werden dan ook wel Jacobiten of Jacobijnen ge
noemd. Ge weet nu meteen, waaraan de Jacobijmen-
straat haar naam dankt.
Het zou wat veel gevergd zijn, in kort bestek van
dit rubriekje een relaas te verlangen van de ge
schiedenis van dit klooster, dat een groote ver
maardheid bezet en waarin dan ook wel kerkver
gaderingen eehouden zijn, als bijvoorbeeld het Ka
pittel in 1475. Maar wie er van houdt, de voorma
lige kloostergangen achter het Pand en zooveel as-
dere plekken, die herinneren aan het verleden van
ons Raadhuiscomplex te bekijken, zal daarbij zeker
den opgang naar de Stads-bibliotheek niet kunnen
vergeten. Neen, veel ruimte biedt het wenteltrapje
niet en de passage eischt wel eens een beetje over
leg, maar zoo'n glas in lood ruitje, zoo'n nisje, waar
in wel een heiligen beeldje zal hebben gestaan, de
uitgesleten traptreden geven toch wel een gansch
bijzondere bekoring aan een bezoek op de eerste
verdieping, waar vriendelijke assistenten u thans
aan uw romannetje helpen ter plaatse, waar wel
haast vier en een halve eeuw geleden de Domïni-
kaan Vincent van Beverwijk zijn scherpe vertoogen
aan Erasmus schreef.
