Bonnen die thans geldig zijn:
Op Ontdekkingsreis
Vergadering van de Alg. Vereeniging
voor Bloembollencultuur.
Eigenaardigheden in Haarlem en Omgeving
Rede van dr. A. J. Verhage.
HAARLEM Dinsdag
Üe Algemeens Vereeniging voor Bloembollen
cultuur hield heden een algemeene vergadering.
ne voorzitter dr. J. Verhage, opende de ver
gadering met een herdenking der overleden le-
Sede# onze vorige aleemeene vergadering heb-
hen wij het overlijden te betreuren, van den
fcer Jan Velthuyz'en van Zanten te Hillegom.
Voor velen' is dit op 66-jarigen leeftijd over
lijden een groot verlies. In de eerste plaats voor
Sn familie en voor de groote zaak, waarvan hij
rijrecteur .was. Maar ook voor ons vak, dat hij in
verscheidene functies zijn groote kennis en er
varing ter beschikking stelde.
Hetophoogen leeftijd overlijden van den - te
kenden vakgenoot Chr. Kieft te Limmen heeft
siom droefenis gewekt. In een werkzaam leven
heeft wijlen de heer Kieft een kweekers-expor-
tsursbedrijf opgebouwd, dat in jarenlange werk
zaamheid bijgedragen heeft aan den groei en
bloei van ons vak.
Xe Voorhout overleed op 75-jarigen leeftijd
de heer L. P. Zonneveld, één der oprichters der
olaatselijke afdeeling onzer vereeniging en een
actief lid en'meelevend lid.
"üe afdeeling Oegstgeest had het overlijden
betreuren van haar eerelid, den heer A. van
Varlk, die op 80-jarigen-leeftijd overleed. De
belanzen van onsi&'ak gingen den heer van Va-
rik tot zijn laatste levensjaren zeer ter harte.
Od nog jongen leeftijd overleed te Hillegom
de heer Walter van der Schoot. In de groote
zaak, waarvan hij één der leiders was, laat hij
een moeilijk te vervullen plaats achter.
Eveneens te Hillegom overleed de heer J. H.
van Waveren, een der oudste kweekers-exporteurs
ter plaatse..Oök als dahllakweeker en hande
laar had hij bekendheid verworven. Als lid van
de Nomenclatuur-commissie voor dahlia's heeft
hij onze vereeniging in zijn werkzaam leven be
langrijke diensten bewezen.'
De afdeeling Hillegom had ook het verlies te
betreuren van haar oudste lid, den heer G.
Biemond.
Op nog jongen leeftijd overleed de heer C. J.
\l v. d. Schoot te Hillegom, die, uit het bloem-
bollenvak voortgekomen, zich ontwikkeld had
tot een deskundig handelaar in verpakkings
materiaal en bedrijfsbenoodigdheden..
Dat zij allen rust in vrede moge vinden!
Dr. A. J. Verhage heette hierna allen har
telijk welkom op deze vergadering.
Het is nog slechts enkele maanden geleden,
dat ik bij de opening der vorige algemeene ver
gadering uitvoerig ben ingegaan op de ernstige
moeilijkheden, die het bloembollenbedrijf, als
gevolg van den oorlogstoestand, ondervindt al
dus spr. Ook heb ik toen gewezen op het be
lang, dat er voor onze geheele volkshuishou
ding in schuilt, om deze bedrijfstak in stand
ie houden. Hiervan zullen na de beëindiging
van den oorlogstoestand de vruchten kunnen
worden geplukt.
Het is niet mijn bedoeling dit alles in andere
woorden te herhalen; ik hoop dat de toestand,
zooals deze voor ons ligt, ook aan de betrokken
Overheidsinstanties duidelijk is.
Met die hoop heeft' onze vereenigin in de af-
geloopen maanden getracht, een grooteren steun
voor het bloembollenbedrijf te verkrijgen. In
het bijzonder het in de vorige algemeene verga
dering met algemeene stemmen aangenomen
voorstel der afd. Sassenheim was hiertoe de aan
leiding, i
.Hoewel ons Alle hoop op verdergaanden steun
'dan de met dankbaarheid ontvangen toezegging
dat het Surplusfonds in staat gesteld .zal wor
den de opgekochte overschotten uit te -betalen
tegen de minimumprijzen, verminderd mét de
kortingen, niet is ontnomen, is toch wel geble
ken, dat wij niet zonder meer mogen verwachten,
dat de voor den opkoop van het surplus benoo-
digda-^heffing dit jaar zal vervallen.
De onderhandelingen over verderen steun zijn
echter nog niet afgeloopen, en daarom zou ik
er nog eens den nadruk op willen leggen,, dat.
de bedrijfsuitkomsten in het afgeloopen jaar van
dien aard zijn dat er aanzienlijke verliezen zijn ge
leden. Wanneer men die verliezen becijfert, komt
men, over het geheele bloembollenbedrijf ge
rekend, tot formidabele bedragen. De grootste
verliezen zijn maar verhouding geleden bij de
narcissenteelt; daarna heeft de tulpenteelt de
grootste verliezen opgeleverd.
Met dergelijke verliezen is het, wanneer deze
door het bedrijf zelf gedragen moeten worden,
na jaren en jaren van economische depressie
niet mogelijk dezen bedrijfstak als- geheel in
stand te houden. Het is dan ook een levensbe
lang voor het bloembollenbedrijf, dat. in deze
verliezen althans tegemoet wordt gekomen. In
het bijzonder geldt dit voor de kweekers van
narcissen, die wel in bijzonder slechte omstan
digheden verkeeren, en voor de tulpenkweekers.
Deze verliezen drukken te zwaarder, nu geble
ken is dat de teelt van andere gewassen in het
bloembollen bedrijf ook geen goede finan-
cieele uitkomsten kan geven. De outillage van
ons bedrijf is berekend op het kweeken van
bloembollen en niet op het telen van tuinbouw-
wtikelen.
Desondanks heeft het bloembollenbedrijf zich
zoo volledig mogelijk bij de productie van voe
dingsmiddelen ingeschakeld. Op het openlig
gende land en zelfs op de paden in het met
bloembollen beplante land, wordt door onze
weekers, die gewend zijn met alle middelen te
trachten van hun grond te oogsten, dat er ee-
oogst kan worden, getracht zooveel mogelijk bij
dragen aan de voedselvoorziening van ons
volk.
Onze organisatie heeft dit van het intreden
ran den oorlogstoestand af bevorderd en al
be'. mogelijke gedaan om te voorkomen, dat er
•and onbenut zou blijven. Op aandrang onzer
vereeniging -is door den voorlichtingsdienst voor
«n tuinbouw een bedrijfsassistent, die w -kt
onasr leiding van den Rij kstuinbouwconsulent,
voor het bloembollenbedrijf benoemd. Op voor-
Mntingsdagen en -avonden in belangrijke af-
oeenngen is ook voorlichting gegeven over de
!eel£ van tuinbouwgewassen. Reeds maanden
nebben wij dus, als bloembollen organisatie, ge-
*Wk| op ons naar verhouding kleine terrein in
neze fde richting, waarin aller streven gaat,
zooais ook blijkt uit de benoeming van de com-
nussic-Posthuma. Het resultaat zal zonder twij-
j®1 zijn dat al het opliggende land in het bloem
bollenbedrijf zal worden benut,, wat in het bij-
EfibodeMs8 verhoudingen, trouwens oök
Dat nu in de paden van het met bloembollen
vn I land vrij roode peen mag -worden
rioM .racht is een'groote steun, om tot een zoo
wp™5f|| mogelijk gebruik van het land te ko-
gP' Dlt past volkomen in ons bedrijf en deze
•g-n. padenteelt is van het grootste belang,
bena ^t van aardappelen, die altijd in uitloo-
vnnv kwaliteit op onze duinzandgronden zijn
i.n®e5racht, kan ook een belangrijke rol spe-
ji*;bloembollenbedrijf. Öm deze teelt ook
zskprl001 te maken, is het echter r "M-
2 tdat in de gestelde maximumprijzen tot
'e.n KOmt de prima kwaliteit onzer aardappe-
Min* v vroeger- toen er nog een vrije prijsvor-
bestond, oök altijd beloond werd. An-
bpniZ0U deze beelt niet op dezelfde schaal
-nen geschieden als vooral nu noodzakelijk
^^^afeelijk voor ons volk, maar ook noodza-
tulpenareaal vrijgekomen gronden voor een be-
langrijik. gedeelte -met zaadboonen en -erwten
zullen moeten worden beteeld. Het is voor ons be
drijf, en vooral ook voor onze exportmogelijk
heden,'van de grootste beteekenis, dat deze ver
plichte teelt ernstig ter hand genomen wordt.
Doordat deze regeling tot stand is gekomen op
een tijdstip, dat bijna ieder zijn teelbplan voor
het komende seizoen gereed had, heeft zij onge
twijfeld tot vele en groote moeilijkheden voor de
vakgenooten, die hieraan moeten deelnemen, ge
leld. Men bedenke ephter, dat deze teelt niet zoo
maar een teelt is om het openliggende land te
benutten dat zou zonder twijfel toch geschied
zijn maar dat aan deze regeling volledig moet
worden medegewerkt om het belang van ons
bloembollen vak te dienen. Ieder onzer vakgenoo
ten is en blijft in de eerste plaats bloembollen-
kweeker, en zal deze moeilijkheden willen en kun
nen overwinnen, wanneer hij weet, dat dit ge
schiedt in het belang van ons vak en daardoor van
zijn eigen kraam.
Wanneer men dit weet, hou ik mij ervan over
tuigd. dat ik u er niet meer behoef toe op te wek
ken om deze teelt ernstig ter hand te nemen. Ons
aller belangen zijn daarmeede verbonden.
Zoo kom ik, langs den weg der bijteelten, die
onder de hudige omstandigheden een belangrijke
rol spelen, toch weer terug op wat ons aller hart
en hoofd dagelijks vervult, nl. op de belangen van
ons bloembollenvak. Wij allen voelen, dat wij nu
ernstig en in de grootst mogelijke mate hebben
mede te werken aan de voedselvoorziening van
ons volk. Maar daarnaast beseffen wij, dat ons
vak door deze moeilijke tijdsomstandigheden ge
loodst moet worden, opdat straks, wanneer weer
een tijdperk van vrede zal zijn aangebroken, wij
de wereld, weer zullen kunnen voorzien van ons
vredesproduct, waaraan wij ons hart verpand heb
ben.
Vele moeilijkheden, die uit de veranderde om
standigheden voortvloeien, blijven de aandacht
onzer vereeniging hebben. Zoo is, In samenwer
king met andere vakorganisaties, getracht om in
zake de omzetbelasting, die voor ons bedrijf groote
administratieve moeilijkheden meebrengt, terwijl
slechts naar verhouding lagere opbrengsten te
verwachten zijn, een andere regeling, die veel ad
ministratieve moeilijkheden zou wegnemen, te be
reiken. Het resultaat hiervan ïs, dat van bloem
bollen voorshands heffing van omzetbelasting
achterwege zal blijven, behalve bij verkoop in den
kleinhandel. De voorziening van kolen, mest, ben
zine e.d. heeft ook de geregelde aandacht. Al deze
en andere vraagstukken worden bewerkt naast
den gewonen arbeid der vereepiging.
Het zou van het allergrootste belang zijn. dat de
bestaande vakorganisaties zich. aaneensloten tot
één vakorganisatie. Niet alleen in verband met de
huidige verhoudingen; één groote vakorganisatie
is in ons bedrijf steeds op zijn plaats.
Het Hollandsch Bloembollenkweekers Genoot
schap heeft in zijn jongste ledenvergadering ook
naar buiten uitgedragen, dat het ter zake het
zelfde standpunt huldigt als het hoofdbestuuar
onzer vereeniging. Dit heeft ons verblijd; deze
uitinig van de noodzaak om tot de grootst moge
lijke eenheid te komen, is vooral in de huidige
omstandigheden van groote waarde.
De onderhandelingen met de andere hierbij be
trokken vakorganisaties zijn 'echter niet 'zoo
danig verloopen, dat nu al een gunstig resultaat
kan worden voorspeld.
Temeer niet, omdat onzerzijds het standpunt
wordt ingenomen, dat een nieuwe opzet goed moet
zijn, en dat, wanneer deze onzet naar onze mee-
ning niet aan d,e te stellen eischen voldoet, beter
met het brengen van veranderingen kan worden
gewacht.
En onder „goed" wordt verstaan, dat inderdaad
één vakorganisatie "wordt gevormd, zij het met
onderscheidene vakgroepen voor de behartiging
der specifieke belangen. Eén vakorganisatie, waar-
rjj,-V00r onze bedrijven.
Gat cL a Publicaties der laatste weken weet men,
e aoor de inkrimping van het hyacinten- en
m de hangende vraagstukken uiteindelijk uit een
oogpunt van 'het algemeene vakbelang worden
bezien, en die ook als eenheid optrekt. Wanneer
een vorm gekozen wordt, of een inhoud aan een
nieuwen vorm gegeven wordt, waardoor dit doel
niet verwezenlijkt wordt, dan zien wij voorshands
liever af van een concentratie, hoe noodig deze,
vooral in de huidige verhoudingen, ook kan zijn.
Laat ik de hoop uitsprekén, dat binnen korten tijd
tot een eenheid gekomen wordt, en dat over be
zwaren, die een hinderpaal vormen voor het ge
schetste doel, wordt heengestapt in het belang
val ons vak als geheel.
In afwachting van het resultaat dezer pogingen,
Mm ,toJ !;en werkeli.ike eenheid te geraken, hoop
ik, dat de bestaande samenwerking tusschen de
vakorganisaties in de tijden, die voor ons liggen,
nog versterkt zal worden.
Na de openingsrede werden de aanwezige af-
deelmgen opgeroepen. De notulen van de vorige
vergadering en het jaarverslag werden goedge
keurd.
De balans sloot met een voordeelig saldo van
2258.13V2.
Bij de rondvraag kwam naar voren dat de mini
mumprijzen voor het a.s. seizoen in verband ge
bracht zullen worden met de exportmogelijkheden.
Zoolang het onderzoek van de exportmogelijkheden
niet voltooid is zullen de minimumprijzen niet be
kend worden. Het bestuur van de Sierteeltcentrale
heeft bij zijn voorstellen rekening gehouden met
de verhoogde bedrijfsonkosten.
Op een vraag of de prijsregeling voor gladiolen
ook op andere artikelen zal worden toegepast ant
woordde de voorzitter dat dit zonder twijfel ge
beuren zal. Deze regeling heefb immers niets te ma
ken met saneringsmaatregelen en is van de prijzen
commissarissen afkomstig.
In verband met vragen over de verplichte teelt
van zaaiboonen en erwten zei de voorzitter dat zij,
die hun land reeds verhuurd hebben, niet vrijge
steld worden van de verplichting. De soorten erwten
enboonen zijn door deskundigen uitgezocht en bij
de verdeeling zal worden rekening gehouden met
lokale omstandigheden, den aard der gronden enz.
Na de rondvraag sloot dé' voorzitter deze verga
dering die in het gebouw van den H. K. B. te Haar
lem werd gehouden.
Viif dooden <loor luchtaanvallen.
's-GRAVENHAGE, 15 April. Gedurende de
afgeloopen dagen sinds de laatste mededeelmgen,
vonden enkele Engelsche luchtaanvallen plaats.
Een aantal brisant- en brandbommen werden om
laag geworpen. Eenige woningen kregen schade.
Van een spoorweg werd de bovenleiding bescha
digd. In totaal werden helaas 5 burgers gedood, 2
zwaar en 13 licht gewond.
(A.NP.)
hibesla<rncming van radiotoestellen.
's-GRAVENHAGE, 15 April. Op grond van
par. 1 der verordening van den Rijkscommissaris
voor het bezette Nederlandsche gebied over de
strafbaarheid van overtredingen van militaire of
politionaire maatregelen, mede in aanmerking ge
nomen par. 1 der verordening nr. 26 van 1941 over
bijzondere veiligheidsmaatregelen op radio-gebied,
verordent de. commissaris-generaal, S.S. Brigade
Fiihrer Rauter het volgende:
De in het bezit van Joden in Nederland zich be
vindende radio-ontvangtoestellen gelden met on-
middellijken ingang als door de politie in beslag
genomen.
Als Joden gelden alle personen, die in den zin
van par. 4 der Verordening 189 van 1940 Joden zijn
of voor Joden te houden zijn.
De radio-ontvangtoestellen moeten in onbescha-
digden toestand binnen 14 dagen na de publicatie
in de pers bij de gemeente-autoriteiten, waar de
bezitter van het radio-apparaat zijn woning en zijn
zaak heeft, worden ingeleverd. Het herstellen van
beschadigde apparaten moet op kosten van den be
zitter geschieden. Handelingen in strijd hiermede
worden bestraft.
Deze voorschriften staan alleen op ontvangtoe
stellen, niet op aansluitingen bij de radiodistributie.
Ook hebben zij geen betrekking op radiohandela
ren, deze vallen onder reeds vroeger uitgevaardig
de. voorschriften.
Het oude tolhek.
Het oude hek -van de tennisbaan in Groenendaal.
(foto De Haas)
Toen de Leidschevaart nog niet geasfalteerd was
en de Lourens Costërstraat de uiterste grens van
Haarlem vormde,
toen over deze Leidsche Vaart bij de Zandvoort-
schelaanhiog maar een smal bruggetje lag,
toen er nog geen station Aèrdenhout-Heemstede
bestond,
toen geen forens er nog aan dacht, zich te vesti
gen in Heemstede Zuid,
toen het landelijk tafereel nog tollen', tolboomen
en tolhekken vertoonde....
toen strekte de wandelingvan natuurlievende
Haarlemmers meermalen langs de Leidsche Vaart,
die men af kuierde tot de Zandvoortsche laan, waar
men rechts afsloeg om de schoonheid van den
Aerdenhout te bewonderen of waar men links af
sloeg om langs den Heerenweg weer huiswaarts te
gaan. En daar War de Zandvoortsche laan de
Leidsche Vaart kruiste, stond het hek, waarvan we
hiei-bij een foto geven. Het bestond uit twee uit
baksteen opgetrokken pilaren, die aan den kant van
Haarlem de wapens van deze stad en van Leiden
vertoonden en waartusschen een stevig ijzeren hek
ie.der den doorgang verbood, die niet van plan-was,
hier tol te betalen voor zijn voertuig of zijn vier-
beenig gezelschap.
Bij een tol hoort een tolgaarder. De tollenaar, die
hier de tolgelden in ontvangst nam had zijn woning
achter het hek. Het huis was, als gebruikelijk,
voorzien van een bord, waarop te lezen stond, hoe
veel er voor de passage van een rijtuig, een koe,
een paard, een varken of meer exemplaren van
deze diersoorten verschuldigd was. En aangezien
het ijzeren hek niet altijd gesloten behoefde te zijn
versperde een houten slagboom bovendien den weg,
Eeuwen lang heeft deze tol bestaan en in den ouden
tijd zal Heemstede er wel profijt van hebben ge
trokken. Want er was heel wat verkeer van Noord
naar Zuid en omgekeerd en ook aan de Koediefs
laan had men de gebruikelijke wegversperringen,
die een van de kenmerken van den aartsvader-lijken
tijd vormden-
Maar de nieuwe tijd kwam zijn eischen stellen
en gedoogde geen tolhekken meer en de landelijke
omgeving hier werd forensenwijk en de platte
landspaden werden geasfalteerde wegen
'zoo scheen de tijd voor het Leidsche tolhek aan de
Zandvoortsche laan te zijn gekomen en het wach
ten scheen op den slooper en de puinschuit.
Doch gelukkig leeft de zin voor het verleden in
Heemstede. Wel werd het hek afgebroken, maar
elders in de gemeente weer opgetrokken en als ge
straks in 'Groenendaal, den onvolprezen lusthof,
wandelt en in de buurt van het Ververschingshuis
belandt is het een kleine moeite, het oude hek nog
eens te .gaan zien, dat naast deze inrichting is her
bouwd en den toegang tot de tennisbanen afsluit.
Waarmede ge dan tevens de verklaring hebt
waarom men tot-een Heemsteedsch tennispark ge
raakt door een poort, die de wapens van Haarlem
en Heemstede draagt
BON 11. Geldig van 7 Lm
20 April.
100 gr."brood of 100 gram
roggebrood.
BON 6 (Blocmkaart) Geldig
tm 20 April 50 er brood
BON 12. Broodkaart. Geldig
van 12 t.m. 27 April.
KOEK EN GE0AK
BON 11 (Broodkaart). Gel
dig van 7 t.m. 20 April
1 rantsoen gebak.
BON 12 Broodkaart. Geldig
van 12 t.m. 27 April.
BON 6 (Bloemkaart). Gel
dig t.m 20 April Vs rant
soen gebak.
1 rantsoen ontbijtkoek
160 gr., speculaas 140 gr.,
andere koekjes 200 gr., bis
cuit en wafels 90 gr., be
schuit 75 gr., cake 300 gr.,
taart 600 gr., gebakjes 600
gr., korstgebak 500 gr., klein
korstgebak 400 gr.
KOFFIE EN THEE.
BON 18. - Geldig van 17
Maart tot 27 April: 50 gram
thee of 125 gram koffie of
250 gram koffiesurrogaat
VLEESCH EN
VLEESCHWAREN
BON 11 „vlcesch" van de
Vleeschkaart. Geldig tot en
met 23 April, 100 gram
rund-, kalfs- öl varkens-
vleesch (been inbegrepen)
of ongesmolten vet of een
rantsoen vleeschwaren.
BON 11 „worst of vleesoti-
waren" Geldig tot en met
23 April. 75150 gram
vleeschwaren.
BON 62 en 72. Geldig van
24 Maart t.m. 20 April, elk
100 gram kaas.
.BONS 63 en 73. Geldig yan
7 April t.m. 4 Mei.
BON 21. Geldig van 12 April
t.m. 11 Mei. 1 K.G. suiker.
BOTER EN VETTEN
BON 12. Boterkaart. Geldig
van 12 t.m. 27 April 250
gram boter.
BON 12. Vctkaart. Geldig
van 12 t.m. 27 April 250
gram boter of margarine.
BON 11 (Boterkaarl). Gel
dig van 7 t.m 20 April. 250
gram boter.
BON 11 (Vetkaart). Geldig
van 7 t.m. 20 April. 250
gram boter of margarine of
200 gram vet.
MEEL en GRUTTERSWAREN
BON 19 „Bonkaart Alge
meen". Geldig tot en met
20 April 250 gram rijst
of rystemeel ol rijstebloem
of gruttemeeL
BON 07. „Bonkaart Alge
meen". Geldig van 24 Febr.
t.m. 20 April. 25Ó gram
havermout of havervlokken
of haverbloem of aardappel-
meelvlokken of gort of
gortmout of grutten.
BON 08 „Bonkaart Alge
meen". Geldig van 24 Febr.
t.m. 20 April. 250 gram
gort of gortemeel of grutten
BON 09 „Bonkaart Alge
meen". Geldig van 24 Febr.
t.m. 20 ApriL 100 gram
macaroni of vermicelli <of
spaghetti.
BON 10. „Bonkaart Alge
meen". Geldig van 24 Febr.
t.m. 20 April 100 gram mai-
zena of griesmeel of sago of
aardappelmeel of pudding
poeder of puddingsauspoe-
der.
BON 6 (Bloemkaart) Gel
dig tot 20 April, 35 gram
tarwemeel of tarwebloem
of roggemeel of roggebloem
of zelfrijzend bakmeel.
BON 93. Geldig van 7 tm.
20 April.
BON 22 Geldig van 10 tm.
19 April. 1 ei.
BON 84. Geldig van 12 tm.
27 April 1 ei.
SCHEERZEEP
BON 117. T.m. 30 April 50
gram scheerzeep of 1 tube
scheer crème of 1 pot scheer
zeep.
ZEEP
BON 20 nieuwe „Bonkaart
Algemeen". T..m. 27 April
150 gr. toiletzeep of 120 gr.
huishoudzeep of 200 gram
zachte zeep (oude samen
stelling) of 150 gram zachte
zeep of 300 .gr, zachte zeep-
pasta of 250 gram zeep
poeder of 125 gr, zeepvlok
ken of 250 gr. zelfwerkende
waschmlddelen of 200 gram
vloeibare zeep of 600 gram
waschpoeder.
Waschpoeder ls uitsluitend
beschikbaar voor wassche-
rijen. Voor 20 kg. wasch-
goed moet 1 bon' worden af
geleverd.
BRANDSTOFFEN
BONS 15. 16. 17 Bonkaart
distributie haarden en
kachels 1 eenheid.
Geldig t.m. 30 ApriL
Briketten 1 eenheid 100
K.G. steenkoolbriketten of
250 K.G. turfbriketten of 75
K.G. turfafval.
BONS 35 t.m. 41. Bonkaart
distribntie centrale verwar
ming, 1 eenheid.
Geldig t.m. 30 ApriL
Bons gemerkt „brandstof
fen één eenheid, vijfde pe
riode" en „cokes, één een
heid vijfde periode" geldig
van 1 t.m. 30 ApriL
Bon „Generator-anthraciet
eerste periode" 1 H.L. an-
thracietnootjes V.
Bon „Generator-turf eerste
periode" 50 stuks bagger-
turf. Geldig t.m, 30 ApriL
PETROLEUM
ZEGELPERIODE 9 (alleen
voor hen, die uitsluitend op
petroleum kunnen koken)
van 24 Febr. tm. 20 April
2 L.
HONDENBROOD
BON 8. T.m. 30 April. Groep
1 en 2: 10 K.G. Gr. 3: 8 K.G.
Gr. 4: 5 K.G. Gr. 5: 4 K.G.
Gr. 6: 3 K.G. Hondenbrood
wordt alleen verstrekt voor
groote rashonden of ingeval
men meer dan één hond
heeft.
KATTENBROOD
BON 8 Tm. 30 April IV? kg.
Kattenbrood wordt alleen
verstrekt voor raskatten.
in de arbeidssfeer van...
Wanneer ge de werkplaats van den bekenden
edelsmid Leo Brom te Utrecht betreedt om te
zien, hoe ver het staat met het gevelbeeld voor
de nieuwe schouwburg de nieuwe schepping
van den Hilversumschen architect Dudok dan
wordt ge even verdoofd door den rhythmischen
en daverenden roffel van ontelbare hamers
Want hier wordt een oud en edel ambacht be
oefend: het drijven in metaal. Hier wordt met
andere wooorden geboetseerd met den hamer....
in vlakke platen worden builen en welvingen ge
klopt en groeien langzaam bepaalde vormen.
Op deze wijze schept Leo Brom thans ook het,
beeld van de muze van ruim 2 meter hoogte, dat
met een fijn lauwertakje iri de eene en een masker
in de andere hand straks tegen het teere pastelwit
van de gladde schouwburg wand een bijzonder
symbool zal vormen. Daar tusschen allerhand
werktuigen liggen de verschillende onderdeden
van het beeld grillig verspreidhet is een chaos
van armen en beenen, een'stuk romp.... ergefis
verdwaald temidden van een stilleven van hamers
en ponsen ligt de kop, de groote leege oogen naar
den bezoeker gericht.
„Ik had het beèld ook kunnen gietendat
zou eenvoudiger en ook een meer gobruikelij kei
weg geweest zijn", zegt de edelsmid, „maar deze
werkmethode is mijn liefhebberij. Het is de mooiste
vorm van metaalbewerking, die zich denken laat.
Maar tevens ook de moeilijkste".
Een der gezellen neemt een been van het beeld,
en plaatst het op 'een z.g.n. staak. De hamer slaat
op den beitel: de vorm van de knie met zijn ron
ding en fijne welvingen wordt te voorschijn ge
klopt. Overigens heeft de edelsmid in alles tenslotte
de laatste hand: hij is de man, die de fijne accenten
aanbrengt en slechts de ruwe vormgeving overlaat
aan zijn helpers.
Het op deze wijze boetseeren en vormen van een
vrouwenfiguur stelt zeer bijzondere eischen. De
beeldhouwer heeft bij zijn werk tenminste nog „hou
vast" aan het blok steen, waaruit hij zijn vormen
te voorschijn hakt, dogh hier werkt men bij wijze
van spreken in de ruimtealles „verglijdt"
het materiaal is onwilliger "en wispelturiger.
En toch is deze kunstvorm niet nieuw, al is hij
dan ook in Nederland geheel op den achtergrond
geraakt en bijna vergeten De 2e helft van de 17e
eeuw beleefde het drijven in métaal in Italië een
periode van grooten bloei en ook Duitschland
heeft gedurende den Baroktijd veel edelsmeden
gehad, die het „beeldhouwen" met den hamer goed
verstonden. De befaamde Quadriga, op het Bran
denburger Tor té Berlijn is ook een gedreven
beeld.
Zei niet Vondel reeds over dit oude kunst
ambacht:
In weerbarstige metaelen
- Te drijven, beelden uit te haelen
Zoo schoon als 't oogh geschapen zagh
Dat wijkt niet, voor Apelles gaven".-
Het is duidelijk, dat het Utrechtsche gevelbeeld
alleen gaaf kan worden door geduld, nog eens ge
duld en een bijzondere vakkennis. De héér Brom,
die alles zoo rustig en afgewogen doet, weet, wat
het zeggen wil, geheel in een werkstuk op te gaan.
Het moet langzaam groeien en met wijs overleg....
de romp, de beenen, de armen, alles afzonderlijk.
Hij toont ons een opgerold stuk plaatkoper: dat is
een arm in wording. De sluitlijn wordt voorzichtig
dichtgelascht en dan is het woord aan de hamers...
„Eerst maak ik een krabbeltje op papier", ver
telt hij ons, om dan te spreken van de verdere
.voorbereidingen, waaruit blijkt, dat hij zichzelf
niet gemakkelijk gemaakt heeft. Alleen door een
degelijke voorbereiding kan iets goeds ontstaan,
schijnt zijn levensdevies te zijn. Na het eerste ruwe
ontwerp kneedde hij de figuur in was, om deze
vervolgens op ware grootte te teekenen. De vol
gende étappe leidde naar het zagen van de figuur
in hout. Samen met den architect wandelde men
toen naai- den schouwburg om te zien, hoe 't beeld
aan de gevel het „deed". Het zou immers toch heel
goed mogelijk kunnen zijn, dat de vrouwenfiguur
met de warrelende haren en soepel-gelijnde
houding toch in zekeren zin ter plaatse een ver
keerd accent bracht
Maar dit bleek niet het geval: de heer Dudok
was er ookerg tevreden over en dus werd be
sloten, de muze in dezen vorm uit koper te drij
ven om het beeld later met zuiver bladgoud te
gaan overtrekken. Zoover was men echter voor-
loopig nog niet: de heer Brom boetseerde de voor
stelling eerst nog op halve grootte en goot haar
daarna af in gips. Nu had hij alles geheel in zijn
„vingertoppen" en was het wei-k goed in hem ge
rijpt
De gips-figuur werd met een netwerk van
lijnen overtrokken, opdat straks met behulp van
cartonnen mallen alle welvingen en afmetingen pre
cies twee keer vergroot op de schepping overge
bracht konden worden. Er komt dus heel wat con
trole- en maatwerk aan te pas. Uit de verschillende
„brokstukken" groeit nu het beeld dagelijks
men ziet op alle plaatsen, hoe het metaal met de
hamers gebeukt is: hier en daar ligt een blauwige
gloed over 't rood van het koper. Dit hangt samen
met een der geheimen van het vak: door het vele
timmeren zou het metaal tenslotte kunnen 'gaan
barsten door gloeien wordt het weer week ge
maakt. Zoo kan men ook fouten „corrigeeren"
Rondom razen de hamers rusteloos verder. Men
„klopt" hier ook schalen, kandelaars en zooveel
meer. De heer Brom houdt van deze typische en
mooie kunst.is er een zuiverder verbinding tus
schen ambacht en scheppen denkbaar? Hij zou
niets liever zien, dat het in metaal drijven van
plastieken in Nederland weer een groote vlucht
nam.... zelf grijpt hij iedere gelegenheid aan om
het „anders" te doen. Op het Academieplein te
Groningen staat ook nog een fraaiin koper ge
dreven beeld van zijn hand van 3.50 meter hoogte.
Het Uterchtsche gevelbeeld wordt iets kleiner,
maar zal ook straks een bijzonder effect geven.
De woorden, die eronder te iezen zullen zijn, zul
len waar blijven voor alle tijden: „O, Kunst, die
stijgt uit 't dwaerelnd leven, en aan der tijden
nood ontgaatJ. S.
[^ucg-edifkeSiandj
HAARLEM, 15 ApriL
Bevallen: 10 April: H. Oosterbroek-van Iperen,
z. 11 April: S. van Noodvan Beijeren, z. 12 April:
M. E. Cassee-Valks, z. N. Petersen-Dortmundt, z. J.
L. de Veer-Korevaar, d. L. A. M, Meijer-Havik, z.
J. W. Knap-de Vos, z. K. Spanjaart-Kramer, d.
13 April: J, M; Mulder-de Graaff, d. A. Rosenhart-,
Hein, d. W. C. E. van Lieshout-Elkerbout, d. M. B.
H. Spee-Harmsen, d. W. .H. Beunder-Kist de Ruijter,
z. W. M. Rooijers-Veringa, d. 14 April: G. J. Drog-
trop-Deen, d. M. H. Ki-oon-van Gelder, d. H.
Schoen-van Zuuk, d. 15 April: K. J. van Kouteren-
van Leeuwen, d. G. Vernout-Horeman, z. A. M. San-
ders-de Groot, d.
Overleden: 11 April: E. Duim-Tolk, 83 j., Joh. de
Breukstraat. N. Moransard, 73 jaar, Raamsingel.
12 April: T. Ordelman, 68 jaar, woonschepenhaven.
J. S. van der Veen-Dito, Kamperlaan, 52 jaar.. J.
de Groot, 60 j., Kamperlaan. 13 April: M. H- Nieuw
koop, 20 jaar, Kamperlaan. M. H. van Bergen, 83
jaar, Zijlweg. C. G. Fuhri Snethlage-Verkerk, 48
jaar, Crayenesterlaan. J. Kraakman, 75 jaar, Kam-
oerlaan. J. van Gastelen, 64 jaar. President Steyn-
«draat. 14 April H. Bronsdijk, 82 jaar, Schoterweg.
L. C. A. Mensing-Wesselius, 77 jaar, Middenweg.
G. Oskam, 60 jaar, Vooruitgangstraat. A. H. Meert*
55 jaar, Leliestraat.
